Những bất cập trong chế định

nghiªn cøu - trao ®æi

t¹p chÝ luËt häc sè 11/2011 9

PGS.TS. NguyÔn V¨n §éng *

1. Những bất cập về hình thức, nội

dung và kĩ thuật lập hiến

1.1. Bất cập về hình thức

Chế định "Quyền và nghĩa vụ cơ bản của

công dân" dưới hình thức "Chương V" trong

Hiến pháp năm 1992 có 8 nhóm quy phạm

pháp luật. Nhóm một quy định những nguyên

tắc chung, cơ bản về quyền và nghĩa vụ của

công dân, được thể hiện trong 4 điều (từ

Điều 49 đến Điều 52), gồm: quốc tịch Việt

Nam; các nguyên tắc tôn trọng quyền con

người về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hoá

và xã hội ở Việt Nam; quyền công dân

không tách rời nghĩa vụ công dân; nghĩa vụ,

trách nhiệm hai chiều giữa Nhà nước và

công dân; quyền và nghĩa vụ công dân do

Hiến pháp và luật quy định; mọi công dân

đều bình đẳng trước pháp luật. Nhóm hai

quy định các quyền cơ bản của công dân về

chính trị, được thể hiện trong 3 điều (các

điều 53, 54, 74), gồm: quyền tham gia quản

lí nhà nước và xã hội, quyền bầu cử, quyền

ứng cử vào Quốc hội và hội đồng nhân dân,

quyền khiếu nại và quyền tố cáo. Nhóm ba

quy định các quyền cơ bản của công dân về

dân sự, được thể hiện trong 8 điều (các điều

58, 60, 68, 69, 70, 71, 72, 73), gồm: quyền

bất khả xâm phạm về thân thể; quyền được

pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khoẻ,

danh dự, nhân phẩm; quyền bất khả xâm

phạm về chỗ ở; quyền sở hữu về thu nhập

hợp pháp, của cải để dành, nhà ở, tư liệu sinh

hoạt và quyền được Nhà nước bảo hộ quyền

này; quyền thừa kế hợp pháp và quyền được

Nhà nước bảo hộ quyền này; quyền được

bảo đảm an toàn và bí mật về thư tín, điện

thoại, điện tín; quyền tự do đi lại ở trong

nước; quyền ra nước ngoài và từ nước ngoài

về nước theo quy định của pháp luật; quyền

tự do ngôn luận, báo chí, hội họp, lập hội,

biểu tình; quyền được thông tin; quyền tự do

tín ngưỡng, tôn giáo và quyền được Nhà

nước bảo hộ những nơi thờ tự; quyền tác giả

và quyền được Nhà nước bảo hộ quyền tác

giả; quyền sở hữu công nghiệp và quyền

được Nhà nước bảo hộ quyền sở hữu công

nghiệp; quyền được bồi thường thiệt hại về

vật chất và phục hồi danh dự khi bị bắt, bị

giam giữ, bị truy tố, xét xử trái pháp luật;

quyền được bồi thường thiệt hại về vật chất

và phục hồi danh dự khi bị thiệt hại do hành

vi trái pháp luật của cơ quan nhà nước, nhân

viên nhà nước. Nhóm bốn quy định các

quyền cơ bản của công dân về kinh tế, được

thể hiện trong 3 điều (các điều 55, 57, 58),

gồm: quyền lao động; quyền tự do kinh

doanh; quyền sở hữu tư nhân đối với tư liệu

sản xuất, vốn và tài sản khác trong doanh

* Giảng viên chính Khoa hành chính - nhà nước

Trường Đại học Luật Hà Nội