Nghiên cứu tác động của vụ kiện chống bán phá giá hoa kỳ đối với hoạt động xuất nhập khẩu đèn cầy từ

KILOBOOKS.COM

1

CHÖÔNG 1: TÌM HIEÅU VEÀ LUAÄT CHOÁNG BAÙN PHAÙ GIAÙ VAØ TAÙC

ÑOÄNG CUÛA NOÙ ÑOÁI VÔÙI HOAÏT ÑOÄNG NHAÄP KHAÅU CUÛA HOA KYØ

I. TÌM HIEÅU VEÀ BAÙN PHAÙ GIAÙ

1. Khaùi nieäm veà “Baùn phaù giaù”

Khoaûn 1, Ñieàu VI cuûa GATT 1994 ñònh nghóa nhö sau:

“Phaù giaù laø haønh vi maø saûn phaåm cuûa moät quoác giaù ñöôïc baùn ôû quoác gia khaùc

taïi möùc giaù thaáp hôn giaù trò thoâng thöôøng vaø laøm thieät haïi hay ñe doaï laøm thieät haïi

veà maët vaät chaát cuûa moät ngaønh cuûa quoác gia khaùc hoaëc laøm chaäm treã söï thieát laäp

moät ngaønh ôû moät quoác gia khaùc”.

Ñieàu 2.1, Hieäp ñònh Choáng baùn phaù giaù cuûa WTO (The Anti-dumping

Agreement-ADA)

“Moät haøng hoaù ñöôïc xem laø bò baùn phaù giaù, coù nghóa laø ñöôïc ñöa vaøo thò

tröôøng cuûa moät nöôùc khaùc ôû möùc giaù thaáp hôn giaù trò thoâng thöôøng, neáu giaù xuaát

khaåu cuûa moät haøng hoaù ñöôïc xuaát khaåu töø moät nöôùc sang nöôùc khaùc thaáp hôn giaù

coù theå so saùnh ñöôïc, trong ñieàu kieän thöông maïi thoâng thöôøng, laø giaù cuûa haøng hoaù

töông töï ñöôïc baùn ñeå tieâu duøng taïi nöôùc xuaát khaåu ñoù”.

Noùi toùm laïi, baùn phaù giaù ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch so saùnh “giaù xuaát khaåu” vôùi

“giaù trò thoâng thöôøng”. Baùn phaù giaù xaûy ra khi “giaù xuaát khaåu” thaáp hôn “giaù trò

thoâng thöôøng”. Treân thöïc teá, quaù trình xaùc ñònh lieäu moät nhaø xuaát khaåu coù baùn

phaù giaù ñeán möùc gaây thieät haïi ñaùng keå cho ngaønh saûn xuaát trong nöôùc taïi thò

tröôøng nöôùc nhaäp khaåu hay khoâng phöùc taïp hôn nhieàu so vôùi vieäc so saùnh giaù moät

caùch giaûn ñôn. Noù ñoøi hoûi phaûi coù moät cuoäc ñieàu tra kyõ löôõng- ñieàu tra choáng baùn

phaù giaù (Antidumping Investigation) ñeå hoäi ñuû caùc ñieàu kieän thöïc teá tröôùc khi aùp

duïng bieän phaùp choáng baùn phaù giaù. Trong quaù trình ñieàu tra choáng baùn phaù giaù,

Cô quan ñieàu tra cuûa nöôùc nhaäp khaåu phaûi xaùc ñònh ñöôïc:

+ Coù baùn phaù giaù (“Xaùc ñònh baùn phaù giaù”) vaø bieân ñoä baùn phaù giaù cuï theå.

+ Ngaønh coâng nghieäp trong nöôùc saûn xuaát haøng töông töï taïi nöôùc nhaäp khaåu:

@ Xaùc ñònh thieät haïi:

- Bò thieät haïi ñaùng keå, hoaëc

- Bò ñe doaï gaây ra thieät haïi ñaùng keå, hoaëc

- Gaây khoù khaên cho vieäc hình thaønh moät ngaønh saûn xuaát trong nöôùc.

http://kilobooks.com

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

KILOBOOKS.COM

2

@ Xaùc ñònh moái quan heä nhaân quaû

- Thieät haïi maø ngaønh saûn xuaát trong nöôùc phaûi gaùnh chòu xaûy ra hoaëc bò ñe

doaï xaûy ra laø do haøng hoaù nhaäp khaåu bò baùn phaù giaù gaây ra.

Theo luaät Thöông maïi Hoa Kyø 1930, baùn phaù giaù nhìn chung laø tình huoáng

phaân bieät giaù quoác teá, theo ñoù, haøng hoaù ñöôïc baùn ra moät nöôùc vôùi giaù thaáp hôn

giaù taïi thò tröôøng nöôùc xuaát khaåu hoaëc ôû thò tröôøng nöôùc xuaát khaåu khaùc cuûa nöôùc

xuaát khaåu ñoù. Vieäc baùn saûn phaåm taïi moät thò tröôøng vôùi giaù thaáp hôn giaù ñang

thònh haønh ôû thò tröôøng trong nöôùc hoaëc giaù baùn cho moät thò tröôøng khaùc laø bieåu

hieän cuûa söï kyø thò giaù treân thò tröôøng quoác teá vaø caïnh tranh khoâng laønh maïnh.

2. Nguyeân nhaân baùn phaù giaù

Thöïc teá thöông maïi theá giôùi cho thaáy, moãi nöôùc coù lyù do rieâng ñeå thöïc hieän

haønh vi baùn phaù giaù cuûa mình. Nhöng caùc chuyeân gia kinh teá cuûa theá giôùi cho

raèng coù 3 nguyeân nhaân cô baûn sau:

2.1 Baùn phaù giaù nhaèm chieám lónh thò tröôøng môùi thoâng qua caïnh tranh veà

giaù vôùi caùc maët haøng cuøng loaïi. Ñaây laø haønh vi caïnh tranh khoâng laønh maïnh. Do

ñoù, theo GATT 1994, nhöõng maët haøng baùn phaù giaù ñeàu bò ñaùnh thueá choáng baùn

phaù giaù ñeå ñaûm baûo caïnh tranh bình ñaúng, laønh maïnh, khuyeán khích tieán boä khoa

hoïc coâng ngheä, taêng naêng suaát lao ñoäng, giaûm chi phí vaø giaûm giaù thaønh chính

ñaùng. Ñaây laø muïc ñích cao caû cuûa noäi dung GATT 1994. Tuy nhieân, nhöõng haønh

vi baùn phaù giaù khoâng nhaèm tieâu dieät ñoái thuû caïnh tranh nhö vieäc baùn haï giaù caùc

saûn phaåm toàn kho ñaõ loãi thôøi veà kieåu daùng vaø coâng ngheä nhöng vaãn coøn thôøi haïn

söû duïng, baùn caùc saûn phaåm saép heát haïn söû duïng, v.v… khoâng ñöôïc xem laø haønh vi

baùn phaù giaù.

2.2 Baùn phaù giaù nhaèm thu ngoaïi teä ñeå giaûi quyeát nhöõng nhieäm vuï caáp thieát

cuûa quoác gia. Ñaây cuõng laø caùch maø nhieàu nöôùc thöôøng aùp duïng, thoâng qua vieäc

khuyeán khích xuaát khaåu baèng caùch trôï giaù hay mieãn giaûm thueá cho caùc maët haøng

xuaát khaåu ñeå thu ngoaïi teä veà cho ñaát nöôùc.

2.3 Baùn phaù giaù nhaèm muïc tieâu chính trò. Caùch naøy thöôøng ñöôïc aùp duïng ñeå

choáng laïi nöôùc ñoái ñòch thoâng qua vieäc haï giaù ñeå tieâu dieät caùc maët haøng cuøng loaïi

cuûa ñoái phöông treân cuøng thò tröôøng vôùi mình. Caùch naøy coù theå laøm cho doanh

nghieäp ñoái phöông bò phaù saûn hoaëc bò thieät haïi caû veà kinh teá laãn chính trò treân

tröôøng quoác teá.

http://kilobooks.com

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

KILOBOOKS.COM

3

3. Ý ngh┄a kinh tｘ cてa viうc bán phá giá.

Trong thöông maïi quoác teá, baùn phaù giaù laø haønh vi “caïnh tranh khoâng laønh

maïnh” vaø caùc nöôùc thaønh vieân coù quyeàn aùp duïng caùc bieän phaùp thueá quan ñaëc

bieät (khoâng theo quy ñònh cuûa nguyeân taéc Toái hueä quoác) ñeå choáng laïi hoaëc ngaên

chaën nhöõng aûnh höôûng tieâu cöïc cuûa noù ñoái vôùi ngaønh coâng nghieäp cuûa nöôùc mình.

Theo caùc chuyeân gia kinh teá theá giôùi, coù 3 loaïi haønh vi phaù giaù phoå bieán sau:

Phaân bieät giaù quoác teá; Baùn döôùi giaù thaønh vaø Baùn phaù giaù nhaèm tieâu dieät ñoái thuû

caïnh tranh.

3.1 Phaân bieät giaù quoác teá

Ñieàu VI cuûa GATT 1994 quy ñònh: phaân bieät giaù quoác teá laø tröôøng hôïp nhaø

xuaát khaåu baùn haøng hoaù sang moät thò tröôøng nöôùc ngoaøi (nöôùc nhaäp khaåu) vôùi

möùc giaù thaáp hôn möùc giaù thoâng thöôøng hoï baùn treân thò tröôøng noäi ñòa (nöôùc xuaát

khaåu).

Töø goùc ñoä kinh teá, haønh vi phaân bieät giaù phaûi ñi ñoâi vôùi hai ñieàu kieän:

@ thöù nhaát, doanh nghieäp phaûi coù vò theá ñoäc quyeàn hoaëc gaàn nhö ñoäc quyeàn

ñuû ñeå chi phoái möùc giaù treân thò tröôøng noäi ñòa.

@ thöù hai, doanh nghieäp phaûi ñöôïc baûo veä khoûi söï caïnh tranh quoác teá treân thò

tröôøng noäi ñòa bôûi caùc haøng raøo thöông maïi cuûa nöôùc sôû taïi. Phaù giaù seõ khoù coù theå

xaûy ra neáu khoâng coù nhöõng haøng thöông maïi nhaân taïo ngaên caûn söï löu chuyeån

cuûa caùc haøng hoaù bò baùn giaù ngöôïc trôû laïi thò tröôøng noäi ñòa cuûa doanh nghieäp

xuaát khaåu.

Khi hoäi ñuû hai ñieàu kieän naøy, vieäc doanh nghieäp baùn phaù giaù laø töï nhieân.

Chaúng haïn, doanh nghieäp A xuaát khaåu saûn phaåm X tôùi thò tröôøng nöôùc B. Neáu

doanh nghieäp coù ñöôïc vò theá ñoäc quyeàn treân thò tröôøng noäi ñòa cuûa mình thì möùc

caàu saûn phaåm X cuûa hoï seõ oån ñònh hôn, khoâng thay ñoåi nhieàu do nhöõng bieán ñoåi

veà giaù nhö taïi caùc thò tröôøng haûi ngoaïi. Do ñoù, ñoà thò cuûa möùc caàu saûn phaåm X

treân thò tröôøng noäi ñòa (D(a)) doác hôn ñoà thò veà möùc caàu cuûa saûn phaåm naøy treân

thò tröôøng nöôùc nhaäp khaåu (D(b)). Phaân tích moät caùch ñôn giaûn thì giaû söû doanh

nghieäp cuõng coù möùc chi phí bieân MC nhö nhau treân caû hai thò tröôøng thì hoï seõ baùn

moät khoái löôïng Q(a) cuûa saûn phaåm X vôùi giaù P(a) treân thò tröôøng noäi ñòa vaø baùn

khoái löôïng haøng Q(b) vôùi giaù P(b) taïi nöôùc nhaäp khaåu ñeå qua ñoù toái ña hoaù lôïi

nhuaän cho doanh nghieäp (Bieåu ñoà 1).

http://kilobooks.com

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

KILOBOOKS.COM

4

Baùn vôùi giaù thaáp laø moät hieän töôïng khaù phoå bieán trong kinh doanh vaø khoâng

nhaát thieát mang tính khoâng laønh maïnh neáu doanh nghieäp khoâng coù hai ñieàu kieän

treân. Do ñoù, seõ khoâng coù cô sôû kinh teá ñeå bieän minh cho caùc quy ñònh veà choáng

baùn phaù giaù nhaèm tôùi vieäc xöû phaït taát caû caùc haøng hoaù xuaát khaåu ñöôïc baùn vôùi giaù

thaáp hôn giaù treân thò tröôøng noäi ñòa.

MC: Ñöôøng chi phí bieân D: Ñöôøng caàu treân thò tröôøng.

MR: Ñöôøng thu nhaäp bieân Q: Khoái löôïng haøng baùn ra

Vaán ñeà ôû ñaây khoâng phaûi laø choáng laïi vieäc baùn giaù thaáp treân thò tröôøng nöôùc

nhaäp khaåu maø phaûi laø höôùng tôùi loaïi tröø möùc giaù cao baát hôïp lyù ôû thò tröôøng noäi

ñòa. Baùn phaù giaù naøy ñöôïc hình thaønh do laïm duïng vò theá ñoäc quyeàn cuûa doanh

nghieäp treân thò tröôøng noäi ñòa chöù khoâng phaûi treân thò tröôøng nöôùc nhaäp khaåu.

Ñoäc quyeàn seõ aûnh höôûng tieâu cöïc tôùi lôïi ích kinh teá- xaõ hoäi cuûa nöôùc xuaát khaåu

nhöng möùc giaù thaáp thöïc teá seõ laø yeáu toá tích cöïc cho lôïi ích kinh teá- xaõ hoäi cuûa

nöôùc nhaäp khaåu. Do ñoù, nguyeân lyù veà choáng phaân bieät giaù quoác teá cuûa moâ hình

luaät choáng baùn phaù giaù phoå bieán hieän nay treân theá giôùi khoâng thaät söï giaûi quyeát

heát vaán ñeà phaù giaù vaø muïc ñích maø noù ñeà ra, ñaëc bieät laø xeùt töø goùc ñoä lôïi ích kinh

teá- xaõ hoäi cuûa nöôùc nhaäp khaåu.

3.2 Baùn döôùi giaù thaønh

“Baùn döôùi giaù thaønh” xaûy ra khi doanh nghieäp xaùc ñònh moät möùc giaù thaáp hôn

möùc chi phí saûn xuaát trung bình. Vieäc xaùc ñònh giaù nhö vaäy ñöôïc coi laø bình

thöôøng töø goùc ñoä kinh teá. Khi chi phí saûn xuaát trung bình cuûa saûn phaåm ñaõ ñöôïc

oån ñònh, chuùng ta hoaøn toaøn coù theå lyù giaûi vieäc doanh nghieäp baùn haøng döôùi giaù

http://kilobooks.com

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

KILOBOOKS.COM

5

thaønh trung bình ôû möùc giaù treân chi phí bieân (Bieåu ñoà 2).

Trong giai ñoaïn ngaén haïn, doanh nghieäp toái ña hoaù lôïi nhuaän cuûa mình baèng

caùch löïa choïn ñaàu ra q* maø taïi ñoù chi phí bieân cuûa doanh nghieäp baèng vôùi giaù p

cuûa saûn phaåm vaø baèng thu nhaäp bieân MR. Lôïi nhuaän cuûa doanh nghieäp chính laø

hình chöõ nhaät ABCD. Möùc saûn löôïng q1 thaáp hôn q* hay möùc saûn löôïng q2 cao

hôn q* ñeàu daãn tôùi vieäc haï thaáp lôïi nhuaän. Vuøng toâ maøu laø möùc giaûm lôïi nhuaän

töông öùng vôùi vieäc löïa choïn möùc saûn löôïng q1 vaø q2.

MC: Ñöôøng chi phí bieân. ATC: Ñöôøng chi phí trung bình.

MR: Ñöôøng thu nhaäp bieân. AVC: Ñöôøng chi phí bieán ñoåi trung bình.

Caùc ñöôøng MR vaø MC cuøng caét nhau taïi E, töông öùng vôùi möùc saûn löôïng q0.

Tuy nhieân, taïi möùc saûn löôïng q0, lôïi nhuaän cuûa doanh nghieäp chöa ñöôïc toái ña

hoaù. Taêng saûn löôïng vöôït quaù q0 seõ taêng ñöôïc lôïi nhuaän vì chi phí bieân vaãn thaáp

hôn thu nhaäp bieân. Do ñoù, ñieàu kieän ñeå toái ña hoaù lôïi nhuaän cuûa doanh nghieäp laø

thu nhaäp bieân baèng chi phí bieân ôû ñieåm maø taïi ñoù chi phí bieân bieán thieân taêng chöù

khoâng giaûm.

Trong ngaén haïn, khi thò tröôøng suy thoaùi, baát kyø doanh nghieäp naøo duø laø caïnh

tranh hoaøn haûo hay khoâng hoaøn haûo cuõng coù theå baùn saûn phaåm vôùi giaù thaáp hôn

chi phí trung bình, chæ caàn möùc giaù cao hôn giao ñieåm cuûa chi phí bieân vaø chi phí

bieán ñoåi trung bình. Haønh vi naøy chính laø ñeå buø ñaép chi phí coá ñònh. Doanh

nghieäp coù theå hy voïng raèng sau moät thôøi gian suy giaûm taïm thôøi, thò tröôøng seõ hoài

phuïc vaø doanh nghieäp coù theå taêng giaù; hoaëc chæ ñôn giaûn laø doanh nghieäp ñang coá

gaéng giaûm thieåu thua loã tröôùc khi ruùt khoûi thò tröôøng. Trong tröôøng hôïp naøy, yù

nghóa kinh teá cuûa vieäc haïn cheá phaù giaù chæ treân cô sôû doanh nghieäp baùn döôùi giaù

thaønh trôû neân khoâng thieát thöïc.

http://kilobooks.com

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

KILOBOOKS.COM

6

Bieåu ñoà 3 döôùi ñaây seõ giuùp chuùng ta hieåu roõ hôn veà haønh vi naøy.

Trong thôøi gian ngaén haïn, doanh nghieäp coù theå chòu loã neáu noù vaãn taïo ra thu

nhaäp ñuû ñeå buø ñaép chi phieán bieán ñoåi. Vôùi möùc giaù p thaáp hôn chi phí trung bình

nhö hình veõ, doanh nghieäp vaãn tieáp tuïc saûn xuaát ôû möùc saûn löôïng q*. Taïi möùc saûn

löôïng naøy, doanh nghieäp seõ bò loã vôùi dieän tích phaàn hình chöõ nhaät ABCD do giaù

baùn thaáp hôn chi phí saûn xuaát trung bình.

MC: Ñöôøng chi phí bieân. ATC: Ñöôøng chi phí trung bình.

MR: Ñöôøng thu nhaäp bieân. AVC: Ñöôøng chi phí bieán ñoåi trung bình.

Tuy nhieân, doanh nghieäp vaãn duy trì saûn xuaát vì neáu ñoùng cöûa thì noù thaäm chí

coøn phaûi thua loã naëng hôn, ñöôïc bieåu dieãn b茨ng dieän tích hình chöõ nhaät CBEF.

Bôûi vì, soá cheânh leäch giöõa chi phí trung bình ATC vaø chi phí bieán ñoåi trung bình

laø chi phí coá ñònh trung bình. Ñoaïn BE chính laø bieåu thò chi phí coá ñònh trung bình

taïi möùc saûn löôïng q* vaø dieän hình chöõ nhaät CBEF bieåu thò toång chi phí coá ñònh

cuûa saûn xuaát. Khi doanh nghieäp ñoùng cöûa, töùc laø khoâng saûn xuaát moät ñaàu ra naøo

thì doanh nghieäp vaãn phaûi chòu maát phaàn chi phí coá ñònh ñaõ ñaàu tö CBEF.

Khi caû nhaø saûn xuaát trong nöôùc vaø nhaø xuaát khaåu ñeàu baùn phaù giaù döôùi chi phí

trung bình do suy thoaùi thò tröôøng thì vieäc ñaùnh thueá choáng baùn phaù giaù ñoái vôùi

nhaø xuaát khaåu laø khoâng hôïp lyù. Trong tröôøng hôïp naøy, bieän phaùp choáng baùn phaù

giaù chæ mang tính baûo hoä ñôn thuaàn nhaèm laøm giaûm taùc ñoäng baát lôïi ñoái vôùi caùc

nhaø saûn xuaát trong nöôùc khi thò tröôøng suy thoaùi.

Cô caáu chi phí saûn xuaát cuûa doanh nghieäp seõ quyeát ñònh ñieåm hoaø voán (giao

ñieåm G giöõa ñöôøng MC vaø ATC) vaø ñieåm ñoùng cöûa (giao ñieåm H giöõa ñöôøng MC

vaø ñöôøng AVC). Doanh nghieäp naøo coù chi phí coá ñònh lôùn hôn seõ chaáp nhaän möùc

giaù baùn thaáp hôn nhaèm coá gaéng buø ñaép chi phí coá ñònh ñaõ boû ra.

Söï khaùc bieät veà cô caáu chi phí saûn xuaát cuûa caùc doanh nghieäp treân theá giôùi coù

http://kilobooks.com

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN