Nghiên cứu tác động của biến đổi khí hậu đến nguy cơ cháy rừng ở Việt Nam và đề xuất giải pháp ứng phó

0

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

LÊ SỸ DOANH

NGHIÊN CỨU TÁC ĐỘNG CỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU ĐẾN

NGUY CƠ CHÁY RỪNG Ở VIỆT NAM VÀ ĐỀ XUẤT

GIẢI PHÁP ỨNG PHÓ

Chuyên ngành: Lâm sinh

Mã số: 62.62.02.05

LUẬN ÁN TIẾN SĨ LÂM NGHIỆP

HÀ NỘI - 2014

1

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

LÊ SỸ DOANH

NGHIÊN CỨU TÁC ĐỘNG CỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU ĐẾN

NGUY CƠ CHÁY RỪNG Ở VIỆT NAM VÀ ĐỀ XUẤT

GIẢI PHÁP ỨNG PHÓ

Chuyên ngành: Lâm sinh

Mã số: 62.62.02.05

LUẬN ÁN TIẾN SĨ LÂM NGHIỆP

HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:

1. PGS. TS. TRẦN QUANG BẢO

2. GS. TS. VƢƠNG VĂN QUỲNH

HÀ NỘI - 2014

ii

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận án Tiến sĩ Lâm nghiệp mang tên “Nghiên cứu

tác động của biến đổi khí hậu đến nguy cơ cháy rừng ở Việt Nam và đề

xuất giải pháp ứng phó” mã số 62.62.02.05 là công trình nghiên cứu của

riêng tôi. Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong Luận án là

hoàn toàn trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào

khác dưới mọi hình thức.

Tôi xin chịu trách nhiệm trước Hội đồng Bảo vệ Luận án Tiến sĩ về lời

cam đoan của mình.

Xuân Mai, tháng 08 năm 2014

Tác giả luận án

Lê Sỹ Doanh

iii

LỜI CẢM ƠN

Luận án Tiến sĩ mang tên “Nghiên cứu tác động của biến đổi khí hậu

đến nguy cơ cháy rừng ở Việt nam và đề xuất giải pháp ứng phó” mã số

62.62.02.05 là công trình nghiên cứu đầu tiên tại Việt Nam về tác động của

biến đổi khí hậu đến nguy cơ cháy rừng một cách hệ thống. Trong quá trình

thực hiện tác giả đã gặp không ít những khó khăn, nhưng với sự nỗ lực của

bản thân và sự giúp đỡ tận tình của các Thầy, Cô giáo cùng các đồng nghiệp

và Gia đình đến nay Luận án đã hoàn thành nội dung nghiên cứu và mục tiêu

đặt ra.

Nhân dịp này, Tôi xin đặc biệt bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến hai Thầy

giáo hướng dẫn GS. Vương Văn Quỳnh và PGS. Trần Quang Bảo; cùng các

chuyên gia GS. Ngô Quang Đê, PGS. Bế Minh Châu, PGS. Nguyễn Đăng

Quế, PGS.TS. Nguyễn Viết Lành, TS. Phạm Ngọc Hưng, PGS. Phạm Văn

Điển, PGS. Bùi Thế Đồi, PGS. Phùng Văn Khoa, TS. Lê Xuân Trường, TS.

Nguyễn Trọng Bình, TS. Lưu Cảnh Trung đã hết lòng dìu dắt, định hướng,

tận tình hướng dẫn và cung cấp nhiều tài liệu có giá trị khoa học và thực tiễn

để tôi hoàn thành Luận án.

Tôi xin chân thành cảm ơn tới Ban Giám hiệu, Khoa Sau Đại học, Viện

Sinh thái rừng và Môi trường, Bộ môn Công nghệ Môi trường …đã tận tình

giúp đỡ, tạo điều kiện và dành thời gian cung cấp thông tin cho tôi trong thời

gian tôi thực hiện Luận án.

Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn tới toàn thể gia đình

và những người thân đã luôn động viên và tạo điều kiện thuận lợi về vật chất,

tinh thần cho tôi trong suốt thời gian qua.

Xuân Mai, tháng 08 năm 2014

Lê Sỹ Doanh

iv

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT

Viết tắt/ký hiệu Nội dung diễn giải

ADB Ngân hàng Phát triển châu Á

AIACC Đánh giá tá động và thích ứng với biến đổi khí hậu

BĐKH Biến đổi khí hậu

Bộ NN&PTNT Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn

CCAM Mô hình khí tượng ba chiều

COP Hội nghị các bên

CSIRO Tổ chức nghiên cứu khoa học, sức khỏe cộng đồng và

công nghiệp Úc

Dc Độ cao

ĐP Địa phương

Ect Chỉ số hiệu quả canh tác

EFFIS Hệ thống thông tin cháy rừng châu Âu

GIS Hệ thống thông tin địa lý

GPS Hệ thống định vị toàn cầu

IPCC Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu

Kd Kinh độ

KB Kịch bản

KNK Khí nhà kính

Mtk Khối lượng thảm khô (kg/ha)

Mtt Khối lượng thảm tươi (kg/ha)

NCCR Nguy cơ cháy rừng

LDLR Loại đất loại rừng

PCCCR Phòng cháy chữa cháy rừng

Pi Chỉ số khí hậu phản ánh nguy cơ cháy rừng

PP Phương pháp

PTLN Phát triển lâm nghiệp

Snc45 Số ngày có nguy cơ cháy rừng cao và rất cao

UNEP Chương trình môi trường Liên Hợp Quốc

v

Viết tắt/ký hiệu Nội dung diễn giải

UNDP Chương trình phát triển Liên Hợp Quốc

UNFCCC Công ước khung của Liên Hợp Quốc về Biến đổi khí hậu

Vd Vĩ độ

VLC Vật liệu cháy

VST Vùng sinh thái

WFAS Hệ thống đánh giá cháy rừng Mỹ

WMO Tổ chức Khí tượng thế giới

W13 (%) Độ ẩm thảm khô lúc 13 giờ (%)

Cm Cen ti mét

Km Ki lô mét

Mm Mi li mét

Ppm Phần triệu

Ppb Phần tỷ

vi

MỤC LỤC

TRANG PHỤ BÌA...............................................................................................i

LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................ii

LỜI CẢM ƠN.....................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT ...................................... iv

MỤC LỤC........................................................................................................... vi

DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................. ix

DANH MỤC CÁC HÌNH.................................................................................xii

MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1

1. Sự cần thiết của luận án ............................................................................. 1

2. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................. 2

2.1. Mục tiêu tổng quát..................................................................................2

2.2. Mục tiêu cụ thể.......................................................................................2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án.......................................... 3

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án................................................ 3

4.1. Ý nghĩa khoa học....................................................................................3

4.2. Ý nghĩa thực tiễn ....................................................................................3

5. Những đóng góp mới của luận án.............................................................. 4

5.1. Về phương pháp nghiên cứu ..................................................................4

5.2. Về cơ sở lý luận và khoa học .................................................................4

Chƣơng 1. TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU........................................ 5

1.1. Tổng quan nghiên cứu về BĐKH và tác động của BĐKH đến lâm

nghiệp............................................................................................................. 5

1.1.1. Thực trạng và xu hướng BĐKH trên thế giới .....................................5

1.1.2. Thực trạng và xu hướng BĐKH ở Việt Nam....................................10

1.1.3. Chiến lược, chính sách liên quan đến BĐKH ở Việt Nam ...............13

1.2. Tổng quan nghiên cứu về phương pháp dự báo cháy rừng .................. 15

1.2.1. Phương pháp dự báo cháy rừng trên thế giới....................................15

1.2.2. Phương pháp dự báo cháy rừng ở Việt Nam.....................................22

1.3. Tổng quan nghiên cứu về tác động của BĐKH đến nguy cơ cháy ..... 27

1.3.1. Tác động của BĐKH đến nguy cơ cháy rừng trên thế giới ..............27

vii

1.3.2. Tác động của BĐKH đến nguy cơ cháy rừng ở Việt Nam ...............31

1.4. Nhận xét chung ..................................................................................... 33

Chƣơng 2. NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................... 35

2.1. Nội dung nghiên cứu ............................................................................ 35

2.2. Phương pháp tiếp cận ........................................................................... 36

2.2.1. Cách tiếp cận hệ thống ......................................................................36

2.2.2. Cách tiếp cận đa ngành......................................................................37

2.2.3. Cách tiếp cận nghiên cứu phát triển..................................................37

2.3. Cơ sở dữ liệu của luận án ..................................................................... 39

2.4. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 40

2.4.1. Phương pháp xây dựng chỉ tiêu khí hậu phản ánh nguy cơ cháy

rừng..............................................................................................................40

2.4.2. Phương pháp đánh giá tác động của BĐKH đến nguy cơ cháy .......44

2.4.3. Phương pháp nghiên cứu tác động của BĐKH đến nguy cơ cháy

rừng theo kịch bản BĐKH trung bình B2 ...................................................53

2.4.4. Đề xuất giải pháp ứng phó với tác động của BĐKH đến nguy cơ

cháy rừng.....................................................................................................54

Chƣơng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ............................ 55

3.1. Chỉ tiêu khí hậu phản ánh nguy cơ cháy rừng...................................... 55

3.1.1. Đặc điểm biến đổi của các chỉ tiêu khí hậu.......................................55

3.1.2. Chỉ số khí hậu phản ánh nguy cơ cháy rừng.....................................64

3.1.3. Đặc điểm biến đổi nguy cơ cháy rừng theo điều kiện khí hậu..........72

3.1.4. Chỉ tiêu khí hậu và ngưỡng phân cấp phản ánh mức độ của nguy cơ

cháy rừng.....................................................................................................74

3.2. Phương pháp đánh giá tác động của BĐKH đến nguy cơ cháy rừng... 75

3.2.1. Đặc điểm biến đổi của chỉ số khí hậu phản ánh nguy cơ cháy rừng

theo không gian ...........................................................................................75

3.2.2. Đặc điểm biến đổi của chỉ số khí hậu phản ánh nguy cơ cháy rừng

theo thời gian...............................................................................................77

3.2.3. Đặc điểm biến đổi của nguy cơ cháy rừng theo loại trạng thái .......79

3.2.4. Phương pháp đánh giá tác động của BĐKH đến nguy cơ cháy 90

viii

3.3. Đánh giá tác động của BĐKH đến nguy cơ cháy rừng theo kịch bản

BĐKH trung bình B2................................................................................... 92

3.3.1. Thực trạng cháy rừng ở các địa phương trong cả nước ....................92

3.3.2. Đặc điểm nguy cơ cháy rừng ở Việt Nam năm 2020........................95

3.3.3. Đặc điểm nguy cơ cháy rừng ở Việt Nam năm 2050........................97

3.3.4. Đặc điểm nguy cơ cháy rừng ở Việt Nam năm 2090......................100

3.4. Đề xuất giải pháp ứng phó với tác động của BĐKH đến nguy cơ cháy

rừng ..............................................................................................................105

3.4.1. Vùng Đồng Bằng Bắc bộ ................................................................109

3.4.2. Vùng Đông Bắc bộ..........................................................................112

3.4.3. Vùng Tây Bắc bộ.............................................................................115

3.4.4. Vùng Bắc Trung bộ.........................................................................118

3.4.5. Vùng Nam Trung bộ .......................................................................122

3.4.6. Vùng Tây Nguyên ...........................................................................127

3.4.7. Vùng Đông Nam bộ ........................................................................131

3.4.8. Vùng Tây Nam bộ ...........................................................................134

KẾT LUẬN – TỒN TẠI VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................ 136

1. Kết luận.................................................................................................. 136

2. Tồn tại và Khuyến nghị ......................................................................... 139

CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ ................................ 140

TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. 141

ix

DANH MỤC CÁC BẢNG

TT Tên bảng Trang

Bảng 2.1. Công thức xác chỉ tiêu khí hậu Qi phản ánh nguy cơ cháy rừng ....... 42

Bảng 2.2. Danh sách các trạng thái rừng thuộc phạm vi nghiên cứu ................. 46

Bảng 2.3. Danh sách các tỉnh trọng điểm cháy rừng trong giai đoạn 2002 –

2011..................................................................................................................... 47

Bảng 2.4. Phân bố các ô tiêu chuẩn theo trạng thái và địa điểm nghiên cứu ..... 48

Bảng 2.5. Đặc điểm của khối lượng thảm khô, thảm tươi và độ ẩm vật liệu

cháy của các trạng thái rừng................................................................................ 51

Bảng 2.6. Chỉ số fij và chỉ số Ect cho từng yếu tố và từng trạng thái rừng........ 52

Bảng 2.7. Phân cấp nguy cơ cháy cho các nhóm trạng thái rừng ở vùng đồi

núi Việt Nam....................................................................................................... 52

Bảng 3.1. Một số chỉ tiêu thống kê về biến đổi nhiệt độ không khí liên quan

đến nguy cơ cháy rừng ở Việt Nam [3] .............................................................. 55

Bảng 3.2. Sự gia tăng của nhiệt độ không khí theo thời gian ............................. 57

Bảng 3.3. Nhiệt độ không khí trung bình ở các vùng sinh thái .......................... 57

Bảng 3.4. Nhiệt độ trung bình tháng thấp nhất ở các vùng sinh thái.................. 58

Bảng 3.5. Nhiệt độ trung bình tháng cao nhất ở các vùng sinh thái ................... 59

Bảng 3.6. Nhiệt độ trung bình năm ở các vùng sinh thái.................................... 60

Bảng 3.7. Biến đổi độ ẩm không khí trung bình tháng (%) ở Việt Nam............ 61

Bảng 3.8. Biến đổi độ ẩm không khí trung bình năm ở các vùng sinh thái........ 61

Bảng 3.9. Biến đổi lượng mưa trung bình tháng ở Việt Nam............................. 62

Bảng 3.10. Biến đổi lượng mưa trung bình năm ở các vùng sinh thái ............... 63

Bảng 3.11. Số ngày trung bình có nguy cơ cháy rừng cao ở các địa phương .... 64

Bảng 3.12. Sự phù hợp của Qi với chỉ số Snc45 theo hệ số β ............................ 68

Bảng 3.13. Sự phù hợp của Qi với chỉ số Snc45 theo hệ số β, µ ........................ 69

Bảng 3.14. Sự phù hợp của Qi với chỉ số Snc45 theo hệ số α............................. 69

Bảng 3.15. Sự phù hợp của Qi với chỉ số Snc45 theo hệ số α, β......................... 70

Bảng 3.16. Sự phù hợp của Qi với chỉ số Snc45 theo hệ số µ ............................ 71

Bảng 3.17. Công thức xác định hệ số K hiệu chỉnh theo lượng mưa ................. 72

Bảng 3.18. Số ngày có nguy cơ cháy rừng cao trong năm ở các vùng sinh thái 73

x

TT Tên bảng Trang

Bảng 3.19. Số ngày có nguy cơ cháy rừng cao trung bình trên cả nước ............ 74

Bảng 3.20. Cấp nguy cơ cháy rừng xác định theo số ngày có nguy cơ cháy cao

và rất cao trong một tháng................................................................................... 75

Bảng 3.21. Liên hệ của chỉ số Snc45 với các yếu tố ảnh hưởng ........................ 76

Bảng 3.22. Diễn biến số ngày có nguy cơ cháy rừng cao Snc45 qua các thời

kỳ......................................................................................................................... 78

Bảng 3.23. Đặc điểm cấu trúc rừng tại các khu vực nghiên cứu ........................ 81

Bảng 3.24. Đặc điểm vật liệu cháy (VLC) ở các trạng thái rừng nghiên cứu .... 84

Bảng 3.25. Đặc điểm của khối lượng thảm khô, thảm tươi và độ ẩm vật liệu

cháy của các trạng thái rừng................................................................................ 87

Bảng 3.26. Chỉ số fij và chỉ số Ect cho từng yếu tố và từng trạng thái rừng....... 87

Bảng 3.27. Phân cấp nguy cơ cháy cho các trạng thái rừng ở vùng đồi núi....... 88

Bảng 3.28. Tích hợp cấp nguy cơ cháy theo trạng thái rừng với cấp nguy cơ

cháy theo điều kiện khí hậu................................................................................. 89

Bảng 3.29. Tình hình thực hiện công tác phòng cháy chữa cháy rừng giai

đoạn 2002 - 2011................................................................................................. 92

Bảng 3.30. Các tỉnh có diện tích rừng bị cháy lớn hơn 1.000 ha trong giai

đoạn 2002 - 2011................................................................................................. 94

Bảng 3.31. Số ngày có nguy cơ cháy cao Snc45 của các tỉnh trong cả nước tại

thời điểm năm 2020............................................................................................. 95

Bảng 3.32. Số ngày có nguy cơ cháy cao Snc45 tại các vùng sinh thái năm

2020..................................................................................................................... 97

Bảng 3.33. Số ngày có nguy cơ cháy cao Snc45 của các tỉnh trong cả nước tại

thời điểm năm 2050............................................................................................. 97

Bảng 3.34. Số ngày có nguy cơ cháy cao Snc45 tại các vùng sinh thái năm

2050..................................................................................................................... 99

Bảng 3.35. Số ngày có nguy cơ cháy cao Snc45 của các tỉnh trong cả nước tại

thời điểm năm 2090........................................................................................... 100

Bảng 3.36. Số ngày có nguy cơ cháy cao Snc45 tại các vùng sinh thái năm

2090................................................................................................................... 102

xi

TT Tên bảng Trang

Bảng 3.37. Đặc điểm nguy cơ cháy rừng ở các vùng sinh thái theo kịch bản

BĐKH B2 tại các thời điểm năm 2020, 2050, 2090......................................... 103

Bảng 3.38. Số ngày có nguy cơ cháy cao Snc45 tại vùng Đồng Bằng Bắc bộ. 109

Bảng 3.39. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội vùng Đồng Bằng Bắc bộ [7].. 111

Bảng 3.40. Số ngày có nguy cơ cháy cao Snc45 tại vùng Đông Bắc bộ .......... 112

Bảng 3.41. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội vùng Đồng Bằng Bắc bộ [7].. 114

Bảng 3.42. Số ngày có nguy cơ cháy cao Snc45 tại vùng Tây Bắc bộ [49]..... 116

Bảng 3.43. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội vùng Tây Bắc bộ [7].............. 117

Bảng 3.44. Số ngày có nguy cơ cháy cao Snc45 tại vùng Bắc Trung bộ ......... 118

Bảng 3.45. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội vùng Bắc Trung bộ [7] .......... 120

Bảng 3.46. Số ngày có nguy cơ cháy cao Snc45 tại vùng Nam Trung bộ........ 123

Bảng 3.47. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội vùng Nam Trung bộ [7]......... 124

Bảng 3.48. Số ngày có nguy cơ cháy cao Snc45 tại vùng Tây Nguyên ........... 127

Bảng 3.49. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội vùng Tây Nguyên [7] ............ 128

Bảng 3.50. Số ngày có nguy cơ cháy cao Snc45 tại vùng Đông Nam bộ ........ 131

Bảng 3.51. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội vùng Đông Nam bộ [7].......... 132

Bảng 3.52. Số ngày có nguy cơ cháy cao Snc45 tại vùng Tây Nam bộ ........... 134

xii

DANH MỤC CÁC HÌNH

TT Tên hình Trang

Hình 2.1. Sơ đồ phương pháp tiếp cận nghiên cứu của luận án ......................... 38

Hình 2.2. Vị trí các trạm Khí tượng Quốc Gia phục vụ nghiên cứu................... 40

Hình 2.3. Sơ đồ bố trí ô dạng bản thứ cấp trong ô tiêu chuẩn ............................ 50

Hình 3.1. Sự gia tăng của nhiệt độ nơi cao nhất ở Việt Nam trong các thời kỳ . 56

Hình 3.2. Sự gia tăng của nhiệt độ nơi thấp nhất ở Việt Nam trong các thời kỳ 56

Hình 3.3. Sự gia tăng của nhiệt độ các khu vực ở Việt Nam trong các thời kỳ . 56

Hình 3.5. Biến đổi nhiệt độ trung bình tháng thấp nhất ở các vùng ................... 59

Hình 3.6. Biến đổi nhiệt độ tháng cao nhất ở các vùng ...................................... 59

Hình 3.7. Biến đổi nhiệt độ trung bình năm ở các vùng..................................... 60

Hình 3.9. Biến đổi độ ẩm không khí trung bình ở các vùng sinh thái................ 61

Hình 3.10. Biến đổi của lượng mưa ở Việt Nam trong các thời kỳ................... 63

Hình 3.11. Biến đổi lượng mưa trung bình ở các vùng sinh thái........................ 63

Hình 3.12. Số ngày có nguy cơ cháy cao Snc45 tại các trạm Khí tượng............ 67

Hình 3.13. Số ngày có nguy cơ cháy rừng cao ở các vùng sinh thái.................. 73

Hình 3.14. Diễn biến nguy cơ cháy rừng trung bình trên cả nước trong những

thời kỳ khác nhau ................................................................................................ 74

Hình 3.15. Diễn biến số ngày có nguy cơ cháy rừng cao Snc45 theo các tháng

trong năm 2010.................................................................................................... 78

Hình 3.16. Diễn biến số ngày có nguy cơ cháy rừng cao Snc45 theo các thời

kỳ của kịch bản BĐKH trung bình B2................................................................ 79

Hình 3.17. Trạng thái rừng tự nhiên lá rộng thường xanh.................................. 83

Hình 3.18. Trạng thái rừng rụng lá đầu mùa khô................................................ 83

Hình 3.19. Trạng thái rừng trồng thông .............................................................. 84

Hình 3.20. Phương pháp đánh giá tác động của BĐKH đến nguy cơ cháy

rừng ở Việt Nam.................................................................................................. 90

Hình 3.21. Diện tích rừng bị cháy trong giai đoạn 2002 – 2011 ........................ 93

Hình 3.22. Số vụ cháy rừng trong giai đoạn 2002 – 2011.................................. 93

Hình 3.25. Đặc điểm nguy cơ cháy rừng ở các vùng sinh thái theo kịch bản

BĐKH B2 tại các thời điểm năm 2020, 2050, 2090......................................... 104

xiii

TT Tên hình Trang

Hình 3.26. Nguy cơ cháy rừng vùng Đông Bắc theo kịch bản BĐKH B2 năm

2090................................................................................................................... 113

Hình 3.27. Nguy cơ cháy rừng vùng Tây Bắc theo kịch bản BĐKH B2 năm

2090................................................................................................................... 116

Hình 3.28. Nguy cơ cháy rừng Bắc Trung bộ theo kịch bản BĐKH B2 năm

2090................................................................................................................... 119

Hình 3.29. Nguy cơ cháy rừng Nam Trung bộ theo kịch bản BĐKH B2 năm

2090................................................................................................................... 123

1

MỞ ĐẦU

1. Sự cần thiết của luận án

Với đặc điểm quan trọng nhất là sự gia tăng của nhiệt độ trái đất biến đổi

khí hậu (BĐKH) đã trở thành nguyên nhân làm gia tăng nhiều hiện tượng

thiên tai như bão lụt, nước biển dâng, hạn hán, cháy rừng, dịch hại v.v... Việt

Nam được nhận định là một trong năm

BĐKH , nông nghiệp, lâm nghiệp, sức khoẻ con

người. Vì vậy, sớm hay muộn thì các ngành, các lĩnh vực sản xuất và đời sống

cũng phải nghiên cứu tác động của BĐKH đến đối tượng và quá trình sản

xuất đồng thời tìm kiếm những giải pháp giảm thiểu và thích ứng [3].

Lâm nghiệp là ngành sản xuất có địa bàn trải rộng trên nhiều vùng sinh

thái, có đối tượng chủ yếu là thực vật và động vật mà sự tồn tại và phát triển

luôn bị chi phối mạnh mẽ bởi điều kiện khí hậu. Vì vậy, nghiên cứu tác động

của BĐKH và những giải pháp ứng phó trong lâm nghiệp được xem là một

trong những nhiệm vụ cấp bách [25].

Ở Việt Nam tính đến năm 2013 có 13,86 triệu ha rừng, trong đó có tới 6

triệu ha các loại rừng dễ cháy như rừng tràm, rừng khộp, rừng thông, rừng

bạch đàn, rừng tre trúc v.v… (Bộ NN&PTNT, 2013). Vào mùa khô, với xu

hướng gia tăng nhiệt độ của khí hậu toàn cầu và diễn biến thời tiết phức tạp

trong khu vực như hiện nay thì hầu hết các loại rừng trên đều dễ dàng bắt lửa

và cháy lớn. Vì vậy, cháy rừng thường xảy ra rất nghiêm trọng. Theo thống kê

của Cục kiểm lâm trong vòng 10 năm qua (2002-2011) trên cả nước đã xẩy ra

9.689 vụ cháy rừng làm thiệt hại 55.505 ha rừng, bình quân mỗi năm rừng bị

cháy tới hàng nghìn ha. Rừng là tài sản quốc gia, là nguồn sống của người dân

và là yếu tố quan trọng bảo vệ môi trường sinh thái của đất nước. Vì vậy,

cháy rừng với quy mô và mức độ thiệt hại nghiêm trọng đã trở thành mối

quan tâm không chỉ của những người làm lâm nghiệp hay những người sống