Nghiên cứu sạt lở và giải pháp phòng chống sạt lở, bảo vệ các sông biên giới phía Bắc Việt Nam - Định hướng chỉnh trị các trọng điểm sạt lở trên sông biên giới

Bé khoa häc vµ c«ng nghÖ

ch−¬ng tr×nh kc – 08

“B¶o vÖ m«i tr−êng vµ phßng chèng thiªn tai”

Bé N«ng NghiÖp vµ PTNT

ViÖn Khoa Häc Thñy Lîi

®Ò tµi kc – 08.20

nghiªn cøu s¹t lë vµ gi¶I ph¸p phßng chèng s¹t lë, b¶o vÖ

c¸c s«ng biªn giíi phÝa b¾c viÖt nam

________________________________________

B¸o c¸o chuyªn §Ò

®Þnh h−íng chØnh trÞ c¸c träng ®iÓm

s¹t lë trªn s«ng biªn giíi

6359-3-M

25/4/2007

Hµ Néi 11 - 2003

Nghiªn cøu s¹t lë vµ c¸c gi¶i ph¸p phßng chèng s¹t lë, b¶o vÖ c¸c s«ng BGPB ViÖt Nam

Phßng Nghiªn cøu Thñy lùc c«ng tr×nh - VKHTL – Tel: 8521416; Fax:8537710 167

Ch−¬ng 1: HiÖn tr¹ng vÒ s«ng biªn giíi

I. VÞ trÝ ®Þa lý

1. TØnh Lµo Cai.

Lµo Cai lµ mét tØnh miÒn nói BGPB ViÖt Nam, n»m vÒ phÝa §«ng B¾c cña Tæ

quèc. PhÝa B¾c gi¸p Trung Quèc, PhÝa Nam gi¸p tØnh Yªn B¸i, PhÝa §«ng gi¸p tØnh

Hµ Giang ,PhÝa T©y gi¸p tØnh Lai Ch©u vµ S¬n La

TØnh Lµo Cai lµ mét tØnh miÒn nói cã ®Þa h×nh t−¬ng ®èi phøc t¹p, bÞ chia c¾t

bëi c¸c ®åi nói, khe suèi t¹o thµnh nh÷ng l−u vùc, ®Ìo dèc hiÓm trë.

TØnh Lµo Cai gåm 10 ®¬n vÞ hµnh chÝnh cÊp huyÖn, thÞ x· vµ 180 ®¬n vÞ hµnh

chÝnh cÊp ph−êng, x·, thÞ trÊn. Trong ®ã cã 22 x· cã s«ng, suèi ch¶y qua lµ BG gi÷a

ViÖt Nam vµ Trung Quèc.

2. TØnh Hµ Giang.

Còng nh− tØnh Lµo Cai, Hµ Giang lµ mét trong 6 tØnh miÒn nói BGPB ViÖt Nam,

n»m vÒ phÝa §«ng b¾c cña Tæ quèc. PhÝa B¾c gi¸p Trung Quèc, PhÝa Nam gi¸p tØnh

Tuyªn Quang, PhÝa §«ng gi¸p tØnh Cao B»ng, PhÝa T©y gi¸p tØnh Lµo Cai.

Hµ Giang lµ tØnh vïng cao, cã nhiÒu ®åi, nói cao, l−u vùc bÞ chia c¾t bëi c¸c hîp

thuû s«ng, suèi t¹o thµnh ®Þa h×nh phøc t¹p vµ hiÓm trë.

TØnh Hµ Giang gåm 10 ®¬n vÞ hµnh chÝnh cÊp huyÖn, thÞ x· vµ 191 ®¬n vÞ hµnh

chÝnh cÊp ph−êng, x·, thÞ trÊn. Trong ®ã cã 7 x· cã s«ng, suèi ch¶y qua lµ BG gi÷a

ViÖt Nam vµ Trung Quèc.

3. TØnh Cao B»ng.

TØnh Cao B»ng lµ mét tØnh miÒn nói BGPB ViÖt Nam, n»m vÒ phÝa §«ng b¾c

cña Tæ quèc. PhÝa B¾c gi¸p Trung Quèc, PhÝa Nam gi¸p tØnh B¾c C¹n, PhÝa §«ng

gi¸p tØnh L¹ng S¬n , PhÝa T©y gi¸p tØnh Hµ Giang

§Þa d− hµnh chÝnh tØnh Cao B»ng cã ®Þa h×nh t−¬ng ®èi phøc t¹p, bÞ chia c¾t bëi

c¸c ®åi nói vµ c¸c khe suèi cã xu h−íng thÊp dÇn tõ T©y sang §«ng vµ tõ B¾c xuèng

Nam.

TØnh Cao B»ng gåm 13 ®¬n vÞ hµnh chÝnh cÊp huyÖn, thÞ x· vµ 189 ®¬n vÞ hµnh

chÝnh cÊp ph−êng, x·, thÞ trÊn. Trong ®ã cã 11 x· cã s«ng, suèi ch¶y qua lµ BG gi÷a

ViÖt Nam vµ Trung Quèc.

4. TØnh Lai Ch©u.

Nghiªn cøu s¹t lë vµ c¸c gi¶i ph¸p phßng chèng s¹t lë, b¶o vÖ c¸c s«ng BGPB ViÖt Nam

Phßng Nghiªn cøu Thñy lùc c«ng tr×nh - VKHTL – Tel: 8521416; Fax:8537710 168

TØnh Lai Ch©u lµ mét tØnh miÒn nói BGPB ViÖt Nam, n»m vÒ phÝa T©y b¾c cña

Tæ quèc. PhÝa B¾c gi¸p Trung Quèc, PhÝa Nam gi¸p tØnh S¬n La, PhÝa §«ng gi¸p tØnh

Lµo Cai , PhÝa T©y gi¸p Lµo

§Þa d− hµnh chÝnh tØnh Lai Ch©u cã ®Þa h×nh t−¬ng ®èi phøc t¹p, gi÷a ®åi nói

cao lµ c¸c thung lòng, bÞ chia c¾t bëi c¸c hîp thñy s«ng, suèi t¹o lªn ®Þa h×nh phøc

t¹p vµ hiÓm trë.

TØnh Lai Ch©u gåm 12 ®¬n vÞ hµnh chÝnh cÊp huyÖn, thÞ x· vµ 156 ®¬n vÞ hµnh

chÝnh cÊp ph−êng, x·, thÞ trÊn. Trong ®ã cã 10 x· cã s«ng, suèi ch¶y qua lµ BG gi÷a

ViÖt Nam vµ Trung Quèc.

5. TØnh Qu¶ng Ninh.

TØnh Qu¶ng Ninh lµ mét tØnh trung du B¾c bé, lµ tØnh BG n»m vÒ phÝa §«ng b¾c

cña Tæ quèc. PhÝa B¾c gi¸p Trung Quèc, PhÝa Nam gi¸p tØnh H¶i Phßng, PhÝa §«ng

gi¸p BiÓn §«ng , PhÝa T©y gi¸p tØnh L¹ng S¬n vµ B¾c giang

§Þa d− hµnh chÝnh tØnh lµ tØnh trung du miÒn nói phÝa B¾c, bÞ chia c¾t bëi c¸c

®åi nói, s«ng suèi vµ biÓn ®«ng, t¹o cho tØnh Qu¶ng Ninh cã ®Þa h×nh t−¬ng ®èi phøc

t¹p. Do bÞ chia c¾t bëi biÓn ®«ng nªn Qu¶ng Ninh cã tiÒm n¨ng vÒ du lÞch, ®Æc biÖt lµ

VÞnh H¹ Long ®−îc xÕp vµo danh lam th¾ng c¶nh cña ThÕ giíi.

TØnh Qu¶ng Ninh gåm 1 ®¬n vÞ hµnh chÝnh cÊp Thµnh Phè, 13 ®¬n vÞ hµnh

chÝnh cÊp huyÖn, thÞ x· vµ 183 ®¬n vÞ hµnh chÝnh cÊp ph−êng, x·, thÞ trÊn. Trong ®ã

cã 7 x· cã s«ng, suèi ch¶y qua lµ BG gi÷a ViÖt Nam vµ Trung Quèc.

6. TØnh L¹ng S¬n:

Lµ tØnh miÒn nói phÝa §«ng B¾c cña n−íc ta. PhÝa B¾c gi¸p Trung Quèc, PhÝa

Nam gi¸p tØnh B¾c giang, PhÝa §«ng gi¸p Qu¶ng Ninh , PhÝa T©y gi¸p tØnh Cao B»ng

L¹ng S¬n cã duy nhÊt mét con s«ng BG lµ s«ng Kú Cïng dµi 4km n»m ë huyÖn

Trµng §Þnh vµ ch¶y vµo l·nh thæ Trung Quèc, ®©y lµ con s«ng duy nhÊt ch¶y tõ ViÖt

Nam vµo Trung Quèc trªn BG n−íc ta.

II. HiÖn tr¹ng s«ng biªn giíi phÝa b¾c ViÖt nam

1 §Æc ®iÓm s«ng BG tØnh Lai Ch©u:

S«ng suèi BG tØnh Lai Ch©u nhiÒu, song nhá vµ ng¾n, bao gåm c¸c s«ng sau:

+ S«ng NËm Cóm

+ S«ng NËm LÐ.

+ S«ng NËm Na.

Nghiªn cøu s¹t lë vµ c¸c gi¶i ph¸p phßng chèng s¹t lë, b¶o vÖ c¸c s«ng BGPB ViÖt Nam

Phßng Nghiªn cøu Thñy lùc c«ng tr×nh - VKHTL – Tel: 8521416; Fax:8537710 169

+ S«ng §µ.

+ S«ng NËm N¸p.

Riªng 2 s«ng kh¸ lín lµ s«ng NËm Cóm (s«ng Pa NËm Cóm) huyÖn Phong Thæ dµi

19km vµ s«ng NËm LÐ (suèi LÐ) huyÖn S×n Hå dµi 8km lµ ®¸ng quan t©m v× cã nhiÒu tranh

chÊp vÒ ®−êng BG.

™ S«ng NËm LÐ:

S«ng NËm LÐ n»m trong khu vùc cao nguyªn Ma Lï Thµng cã ®é cao trung b×nh

1000m. Suèi b¾t ®Çu tõ ®é cao 800m trªn d·y nói cao 1200m ch¶y theo h−íng §«ng B¾c –

T©y Nam vµ ®æ vµo suèi NËm Na ë Pa NËm Cóm trªn ®é cao 400m. Víi chiÒu dµi BG 8km,

suèi NËm LÐ cã ®é dèc rÊt lín. Hai bê t¶, h÷u lµ nh÷ng nói cao 100÷1.400m. Thung lòng

nói NËm LÐ rÊt hÑp, hÇu hÕt diÖn tÝch thung lòng ®−îc canh t¸c trång lóa 2 vô.

S«ng NËm LÐ lµ s«ng nh¸nh cña s«ng NËm Na, ch¶y qua ®Þa phËn x· Huæi Lu«ng

huyÖn S×n Hå.

- Th¸ng 6/1994 ViÖn Khoa häc Thñy lîi ®· tiÕn hµnh ®o thñy v¨n s«ng NËm LÐ. Mét

sè ®Æc tr−ng nhËn ®−îc qua ®o ®¹c:

+ ChiÒu réng mÆt n−íc trung b×nh: 2÷4m.

+ ChiÒu s©u trung b×nh tõ ®¸y ®Õn mÆt n−íc: 0.2÷ 0.5m.

+ L−u tèc trung b×nh mÆt c¾t: 0.7÷1.2m/s.

+ L−u tèc lín nhÊt: 1.5m/s

- VÒ bïn c¸t: ®· ®o ®¹c lÊy mÉu bïn c¸t l¬ löng vµ bïn c¸t ®¸y cña s«ng NËm LÐ. Ph©n

tÝch mÉu bïn c¸t nhËn thÊy: Sau ®ît m−a ®Çu mïa th¸ng 6/1994 bïn c¸t tõ trªn l−u vùc dån

vÒ NËm LÐ rÊt nhiÒu:

+ Bïn c¸t l¬ löng C = 2.4g/l ÷2.7g/l.

+ Do tèc ®é dßng ch¶y lín nªn bïn c¸t di ®Èy ®o ®−îc 15÷190g/m3

.

+ §−êng kÝnh b×nh qu©n cña bïn c¸t c¸t di ®Èy d=5÷7mm.

Bïn c¸t di chuyÓn theo dßng ch¶y hÇu kÕt lµ do tõ l−u vùc s«ng cã phÇn do bµo mßn

bê suèi t¹o nªn.

2. S«ng suèi BG tØnh Lµo Cai:

Trong tæng sè 216km BG ViÖt Trung cã 140km BG trªn s«ng suèi cña 6 con s«ng suèi

chÝnh.

+ S«ng Long P«.

+ S«ng Hång.

+ S«ng NËm Thi.

+ S«ng B¸t KÕt (s«ng M« H« L«).

Nghiªn cøu s¹t lë vµ c¸c gi¶i ph¸p phßng chèng s¹t lë, b¶o vÖ c¸c s«ng BGPB ViÖt Nam

Phßng Nghiªn cøu Thñy lùc c«ng tr×nh - VKHTL – Tel: 8521416; Fax:8537710 170

+ S«ng Xanh (s«ng Kh¸m Hê).

+ S«ng Ch¶y.

™ S«ng Hång:

B¾t nguån tõ d·y nói cao thuéc tØnh V©n Nam cña Trung Quèc, chiÒu dµi toµn bé ra

®Õn biÓn lµ 11.300km trong ®ã cã 570km ch¶y trªn ®Êt Trung Quèc, diÖn tÝch l−u vùc lµ

143.700km2

, trong ®ã diÖn tÝch l−u vùc phÝa Trung Quèc 39.800 km2

. §o¹n s«ng lµ biªn giíi

gi÷a hai n−íc cã chiÒu dµi 53km, dßng ch¶y lò lín, kh¶ n¨ng vËn chuyÓn bïn c¸t lµ rÊt lín.

™ S«ng NËm Thi:

B¾t nguån tõ Trung Quèc ch¶y vµo ViÖt Nam tõ ng· ba NËm Thi - B¸t KÕt, chiÒu dµi

biªn giíi theo s«ng lµ 8.7km, lßng s«ng hÑp, dßng ch¶y mïa lò lín.

™ S«ng Long P«:

S«ng Long P« b¾t nguån tõ d·y nói cao BG ViÖt Trung ch¶y ngo»n ngoÌo råi ch¶y ra

s«ng Hång. PhÝa th−îng nguån gi¸p Lai Ch©u vµ S×n Ch¶i cã tªn riªng lµ s«ng Hïng Ng¶i

Hå, sau ®ã gäi lµ s«ng Long P« hoÆc Lòng P« hoÆc Long B« R«.

S«ng cã nhiÒu chi l−u vÒ ViÖt Nam vµ Trung Quèc. §©y lµ con s«ng dµi vµ hÑp. GÇn

ra ®Õn nhËp l−u víi con s«ng Hång cµng uèn khóc quanh co do 2 bªn bê ®¸ lëm chëm. Lµ

s«ng BG ViÖt Trung dµi 32km thuéc huyÖn B¸t X¸t víi c¸c x· BG Y Tý, Ng¶i ThÇu, A Lï,

NËm Ch¹c vµ A Mó Sung.

§©y lµ s«ng BG víi lßng cuéi sái, ®¸ t¶ng, bê v¸ch dèc, c©y rËm r¹p, dßng ch¶y lò tËp

trung nhanh m¹nh.

™ S«ng B¸t KÕt:

S«ng B¸t KÕt cßn gäi lµ s«ng M« H« L«, lµ s«ng BG ViÖt Trung thuéc ®Þa phËn huyÖn

M−êng Kh−¬ng. S«ng B¸t KÕt b¾t nguån tõ d·y nói cao B¾c Lao S¬n ViÖt Nam. §iÓm ®Çu

theo s«ng suèi BG t¹i §×nh B¸ ch¶y ngo»n ngoÌo däc BG ViÖt Trung vµ nhËp l−u vµo s«ng

NËm thi. s«ng dµi 11km, h−íng chñ yÕu lµ T©y B¾c - §«ng Nam.

L−u vùc s«ng cã ®Þa h×nh t−¬ng ®èi phøc t¹p, ®åi nói vµ ®ång b»ng xen kÏ d©n c− canh

t¸c. §Þa h×nh ®¸y s«ng cÊu t¹o bëi nÒn ®¸ cuéi, sái, c¸t, nhiÒu th¸c nhá vùc s©u.

Hai bªn bê cÊu t¹o b»ng ®Êt thÞt pha c¸t. §o¹n kh¶o s¸t cã ®Þa h×nh kh«ng ®Òu cã thÓ

m« t¶ thµnh 5 ®o¹n tÝnh tõ h¹ l−u lªn:

+ §o¹n 1: Tõ ng· Ba s«ng NËm Thi – B¸t KÕt ®Õn khe Lòng Cám, ®Þa h×nh ®åi nói,

thØnh tho¶ng cã b·i s«ng (L = 1.5km).

+ §o¹n 2: Tõ khe Lòng Cám ®Õn ng· ba ®−êng vÒ ®ån B¶n LÇu ®Þa h×nh hiÓm trë cña

vïng nói T©y B¾c, cao tr×nh cña ®−êng mßn tuÇn tra rÊt cao so víi lßng s«ng. Lßng s«ng

khóc khuûu quanh co (L = 3.5km).

Nghiªn cøu s¹t lë vµ c¸c gi¶i ph¸p phßng chèng s¹t lë, b¶o vÖ c¸c s«ng BGPB ViÖt Nam

Phßng Nghiªn cøu Thñy lùc c«ng tr×nh - VKHTL – Tel: 8521416; Fax:8537710 171

+ §o¹n 3: Tõ ng· ba ®ån B¶n LÇu ®Õn ch©n dèc Chuång B«ng, ®Þa h×nh ë ®©y lµ ®åi

nói thÊp, hai bªn bê s«ng lµ c¸c n−¬ng lóa vµ døa. Dßng s«ng t−¬ng ®èi th¼ng vµ n«ng (L =

2km).

+ §o¹n 4: Tõ ch©n dèc Chuång B«ng ®Õn ng· ba ®−êng vÒ Cèc Ph−¬ng ®Þa h×nh ë ®©y

rÊt hiÓm trë, rõng rËm r¹p vµ lµ rõng nguyªn sinh céng víi nói ®¸ v¸ch cao gÇn nh− kh«ng

cã ®−êng ®i ven s«ng (L = 2km).

+ §o¹n 5: Tõ ng· 3 ®−êng ®Õn Cèc Ph−¬ng, ®o¹n nµy s«ng ch¶y qua thung lòng vµ n¬i

d©n sinh sèng nªn ®Þa h×nh t−¬ng ®èi b»ng ph¼ng. Lßng s«ng cã ®«i chç ch¶y ngoÆt ngoÌo,

khóc khuûu (L = 3km).

Ngoµi c¸c s«ng ®· nªu, cßn l¹i lµ suèi nhá, kh¶ n¨ng tµi c¸t kÐm v× lßng, bê s«ng chñ

yÕu lµ cuéi sái, ®¸ gèc.

3. S«ng suèi BG tØnh Cao B»ng:

Cao B»ng lµ mét trong 6 tØnh BGPB, cã ®−êng BG ViÖt Nam – Trung Quèc dµi 285km.

BG theo s«ng suèi lµ 43km cña 2 con s«ng: S«ng B¾c Väng vµ Qu©y S¬n.

BG lµ s«ng suèi ë Cao B»ng kh«ng nhiÒu nh−ng v« cïng phøc t¹p. C¶ 2 s«ng B¾c

Väng vµ Qu©y S¬n nhiÒu cån b·i, ghÒnh th¸c vµ nhiÒu tranh chÊp.

Th¸ng 11/1997 ®oµn kh¶o s¸t liªn Bé: Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn N«ng th«n, Bé

Giao th«ng vËn t¶i, ban BG ChÝnh phñ, Bé T− lÖnh biªn phßng, Tæng Côc ®Þa chÝnh vµ Së

NN&PTNT tØnh Cao B»ng ®· ®i kh¶o s¸t s«ng B¾c Väng, s«ng Qu©y S¬n.

™ S«ng B¾c Väng:

S«ng B¾c Väng b¾t nguån tõ Trung Quèc, ®Õn BG ViÖt Trung ch¶y theo ®Þa phËn

huyÖn Qu¶ng Hoµ, hîp l−u víi s«ng B»ng Giang gÇn Thñy KhÈu råi ch¶y vÒ Trung Quèc.

S«ng B¾c Väng tõ giíi ®iÓm 40 (CÈm Ninh) ®Õn giíi ®iÓm 41 (Tµ Lïng) dµi 23km.

S«ng B¾c Väng thuéc ph¹m vi qu¶n lý cña ®ån biªn phßng Tµ Lïng. Cã cöa khÈu Tµ Lïng

(Thñy KhÈu), d©n hai bªn qua l¹i giao l−u bu«n b¸n.

S«ng B¾c Väng 2 bªn lµ nói cao bê ®¸ dèc, lßng s«ng hÑp. ChiÒu réng gi÷a 2 mÐp bê

tõ 10÷50m. S«ng cã nhiÒu ghÒnh ®¸, th¸c n−íc.

Mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm cña s«ng B¾c Väng lµ cã nhiÒu cån b·i, trong ®ã cã 5 cån

b·i t−¬ng ®èi lín:

+ Cån b·i Nµ TrÝch diÖn tÝch 1.2ha.

+ Cån b·i Pß §on 1 diÖn tÝch 1.2ha.

+ Cån b·i Pß §on 2 diÖn tÝch 1.5ha.

+ Cån b·i Pß §on 3 diÖn tÝch 3.0ha.

+ Cån b·i Pß §on 4 diÖn tÝch 0.8ha.

Nghiªn cøu s¹t lë vµ c¸c gi¶i ph¸p phßng chèng s¹t lë, b¶o vÖ c¸c s«ng BGPB ViÖt Nam

Phßng Nghiªn cøu Thñy lùc c«ng tr×nh - VKHTL – Tel: 8521416; Fax:8537710 172

Cån b·i Nµ TrÝch cßn ®ang chanh chÊp, 4 cån phÝa Trung Quèc ®ang qu¶n lý. Hä

trång tre vµ hoa mµu nh− mÝa, ng«, s¾n.

B¾c Väng lµ con s«ng dµi, diÖn tÝch l−u vùc 1329km2

víi tæng l−îng dßng ch¶y n¨m

790.106

m3

, ch¶y qua ®Þa phËn tØnh Cao B»ng dµi 77km (trong ®ã s«ng BG lµ 23km). §©y lµ

s«ng miÒn nói, ®é dèc lín, lò tËp trung nhanh, dÔ sinh lò quÐt, song lò rót còng nhanh.

VÒ mïa n−íc kiÖt, mïa n−íc trung b×nh dßng ch¶y th−êng ®i s¸t bê Trung Quèc, mïa

n−íc lò dßng ch¶y gÇn bê ViÖt Nam.

S«ng B¾c Väng vÒ mïa kh« n−íc c¹n ®· lé râ v¸ch ®¸ lëm chëm hai bªn bê s«ng.

§iÒu nµy chøng tá ®Þa chÊt 2 bªn bê kh¸ tèt, trõ nh÷ng ®o¹n s«ng bê lµ ®Êt båi tÝch hoÆc

ruéng n−¬ng.

™S«ng Qu©y S¬n:

S«ng Qu©y S¬n b¾t nguån tõ ViÖt Nam, ch¶y theo BG 2 n−íc t¹i huyÖn Trïng Kh¸nh

råi ch¶y ra s«ng H¾c Thñy cña Trung Quèc. PhÇn s«ng Trung Quèc tõ Th¸c B¶n Gièc ®Õn

Lý V¹n dµi 20km thuéc 2 ®ån biªn phßng Lý Quèc vµ §µm Thñy qu¶n lý.

Còng nh− s«ng B¾c Väng, s«ng Qu©y S¬n cã nhiÒu cån b·i: 13 cån b·i víi 33.5ha:

+ Cån Pß Thoong 2.5ha(cßn tranh chÊp, 2 bªn cïng qu¶n lý)

+ Cån Porµi (v»ng c¸y) 1.2ha(bá hoang kh«ng bªn nµo qu¶n lý)

+ Cån Nµ H¸t 0.8ha (kh«ng ai qu¶n lý)

+ Cån Hoang Ruèng 2.5ha (®iÓm tranh chÊp 189c)

+ Cån Pß Co C¸ 0.5ha (Trung Quèc qu¶n lý)

+ Cån Pß Thoong 9.0ha (ViÖt Nam qu¶n lý 2/3, TQ qu¶n lý 2/3)

(®iÓm tranh chÊp 188c)

+ Cån Po Khe Thµn 2.0ha (2 bªn cïng qu¶n lý)

+ Cån Pß Mao 1.0ha (kh«ng ai qu¶n lý)

+ Cån Thoong Moßng 3.0ha (ViÖt Nam qu¶n lý)

+ Cån Pß §on 2.0ha (2 bªn cïng qu¶n lý)

(®iÓm tranh chÊp 187c).

+ Cån Nµ Ma 1.5ha (Trung Quèc qu¶n lý)

+ Cån B·i Riªng 2.5 ha (ViÖt Nam qu¶n lý)

+ Th¸c B¶n Gièc 5.0ha (®iÓm tranh chÊp 186c)

Ngoµi c¸c cån b·i ®¸ng kÓ trªn, s«ng Qu©y S¬n cã nhiÒu ghÒnh ®¸ vµ th¸c n−íc, cã 19

ghÒnh, th¸c trªn chiÒu dµi 20km. B×nh qu©n cø kho¶ng 1km cã 1 ghÒnh hoÆc th¸c.

Kh¸c víi s«ng B¾c Väng s«ng Qu©y S¬n lµ s«ng miÒn nói kh¸ réng, chiÒu dµi tõ 90-

110m, hai bê lµ ®Êt lÉn ®¸, dÔ s¹t lë h¬n s«ng B¾c Väng. §Þa chÊt lßng s«ng t¹i c¸c ghÒnh lµ

Nghiªn cøu s¹t lë vµ c¸c gi¶i ph¸p phßng chèng s¹t lë, b¶o vÖ c¸c s«ng BGPB ViÖt Nam

Phßng Nghiªn cøu Thñy lùc c«ng tr×nh - VKHTL – Tel: 8521416; Fax:8537710 173

®¸ gèc. C¸c ghÒnh t¹o thµnh c¸c bËc n−íc nh−ng kh«ng cã ®¸ må c«i ph©n bè t¶n m¹n t¹o ra

c¸c ch−íng ng¹i vËt nguy hiÓm nh− ë s«ng B¾c Väng.

DiÖn tÝch l−u vùc s«ng Qu©y S¬n lµ 2320km2

. Tæng l−îng dßng ch¶y n¨m lµ

1680.106

m3

(b»ng 2 lÇn tæng l−u l−îng dßng ch¶y s«ng B¾c Väng).

Lßng s«ng Qu©y S¬n phøc t¹p, nhiÒu cån b·i, nhiÒu nh¸nh. Nh¸nh chÝnh phÇn lín ®i

vÒ phÝa Trung Quèc, nh¸nh phô phÝa ViÖt Nam, hoÆc Ýt n−íc hoÆc kh«ng cã ch¶y trong mïa

kiÖt. Víi 13 cån b·i chÝnh ph©n bè phøc t¹p nh− cån Pß Thoong dßng ch¶y mïa kiÖt ch¶y

phÝa Trung Quèc t¹o thµnh th¸c n−íc, n−íc Ýt cã thÓ b¬i léi qua ®−îc. Cån Pß Rµi (Vµng

C¸y) chia s«ng Qu©y S¬n thµnh 2 l¹ch râ rÖt. PhÝa ViÖt Nam tuy kh«ng cã n−íc ch¶y trong

mïa kiÖt, xong vïng s¹t lë bê l¹i lín chøng tá mïa lò dßng ch¶y uy hiÕp bê phÝa ViÖt Nam

lín. PhÝa Trung Quèc dßng ch¶y mïa kiÖt kh¸ lín, lßng s«ng s©u, dßng ch¶y chÝnh mïa kiÖt

¸p s¸t gÇn bê Trung Quèc.

Cån Nµ H¸t cµng phøc t¹p h¬n, trªn Nµ H¸t lµ cån Me Lay t¹o thµnh th¸c Nµ H¸t ch¶y

vµo lßng s«ng phÝa ViÖt Nam.

Tuy nhiªn dßng ch¶y phÝa ViÖt Nam vÉn nhá. Dßng ch¶y chÝnh mïa kiÖt vÉn ®i s¸t bê

Trung Quèc. Sau cån Me Lay, Nµ H¸t ®o¹n cong bê ViÖt Nam bÞ s¹t lë m¹nh sau mçi mïa

lò.

TiÕp ®ã lµ cån Thoong Ruång, cån Pß Co C¸, Pß Thoong nhiÒu nh¸nh, cån Pß T¸c

Han, Pß Khe Tµng, Pß Mao, Pß Thoong c¸c cån b·i nµy chia lßng s«ng thµnh 2, 3 l¹ch, thËm

chÝ l−u l−îng n−íc mïa kiÖt kh¶o s¸t ®−êng gÊp 5–10 lÇn dßng ch¶y phÝa ViÖt Nam.

PhÝa Trung Quèc ®· lµm nhiÒu c«ng tr×nh thñy lîi phÝa bªn hä, song vÉn ch−a lµm thay

®æi ®−îc dßng ch¶y chÝnh mïa kiÖt sang phÝa ViÖt Nam.

Trªn dßng s«ng Qu©y S¬n cã nhiÒu ®iÓm ®¸ng quan t©m. §Æc biÖt lµ th¸c B¶n Gièc vµ

®Ëp ¸i C¶nh.

Tõ nh÷ng n¨m 60 Trung Quèc ®· x©y dùng ®Ëp ¸i C¶nh (Nµ Ma ViÖt Nam) ch¾n

ngang lßng s«ng víi chiÒu dµi 80m, réng 2m phÇn tiªu n¨ng phÝa h¹ l−u 15m. §Ëp nghiªng

h¼n vÒ phÝa ViÖt Nam, v× thÕ mµ dßng ch¶y kiÖt vµ lò ®Õn ch¶y xiªn vµo phÝa ViÖt Nam g©y

s¹t lë nghiªm träng bê vµ ®−êng giao th«ng cña ta. Qua kh¶o s¸t thÊy møc ®é s¹t lµ ®¸ng kÓ,

s©u vµo ®Êt ViÖt Nam 30m ch¹y dµi 250m mÆc dï phÝa ViÖt Nam ®· x©y t−êng kÌ b¶o vÖ.

NhiÒu ®o¹n t−êng x©y bÞ sËp ®æ vµ cuèn tr«i, hiÖn ®ang kh¾c phôc.

Th¸c B¶n Gièc tranh chÊp vÒ nguån n−íc, ®©y lµ th¸c n−íc tù nhiªn ®Ñp nhÊt §«ng

Nam ¸ vµ lµ n¬i du lÞch tuyÖt vêi nh−ng ®iÒu kiÖn ®i l¹i cßn khã kh¨n. Trung Quèc th−êng

®¾p chÆn c¸c dßng ch¶y phÝa th−îng l−u nh»m t¹o dßng ch¶y chÝnh sang phÝa ViÖt Nam cã

lîi cho hä trong viÖc ph©n chia B¶n Gièc.

Nghiªn cøu s¹t lë vµ c¸c gi¶i ph¸p phßng chèng s¹t lë, b¶o vÖ c¸c s«ng BGPB ViÖt Nam

Phßng Nghiªn cøu Thñy lùc c«ng tr×nh - VKHTL – Tel: 8521416; Fax:8537710 174

S«ng Qu©y S¬n khi n−íc lªn trªn mùc n−íc kh¶o s¸t mïa kiÖt tõ 0.5m trë lªn th× cã 3

®o¹n tµu thuyÒn cã thÓ qua l¹i ®−îc: §o¹n B¶n Gièc - ¸i C¶nh (8km), ®o¹n ¸i C¶nh – Lòng

§a (2.5km), ®o¹n th¸c Thoong Ruång – Pß Thoong (3.5km).

4. S«ng suèi BG tØnh Qu¶ng Ninh:

Trªn ®Þa bµn tØnh cã 3 huyÖn BG lµ B×nh Liªu, Qu¶ng Hµ vµ thÞ x· Mãng C¸i víi

132.8km ®−êng BG trªn bé.

S«ng §ång M«, s«ng Ka Long vµ s«ng B¾c Lu©n tr¶i dµi trªn 13 x· gi¸p biªn. C¸c x·

nµy t¹o thµnh mét d¶i theo h−íng T©y §«ng bÒ ngang tõ B¾c xuèng Nam réng nhÊt lµ 25km.

YÕu tè ®Þa h×nh ë ®©y phøc t¹p, nhiÒu nói non hiÓm trë næi bËt nhÊt lµ gi¶i Nam Ch©u

LÜnh vµ mét sè ®Ønh nói cao trªn 1000m víi h−íng §«ng B¾c – T©y Nam. ë vïng nói cao

mïa ®«ng l¹nh xuèng 7°÷8° thËm chÝ cã thÓ xuèng ®Õn d−íi 0°C. S−¬ng muèi xuÊt hiÖn tõ

th¸ng 9 ®Õn th¸ng 4 chñ yÕu tËp trung vµo th¸ng 3 ë B×nh Liªu, Ba ChÏ, Hoµnh Bå.

Qu¶ng Ninh cã 3 s«ng BG tr¶i dµi theo 3 huyÖn, 13 x·. S«ng BG §ång M« vµ phÇn

th−îng l−u s«ng Ka Long lµ s«ng miÒn nói, lßng s«ng cã nhiÒu cuéi sái, hai bªn bê lµ ®åi

nói khã s¹t. PhÝa h¹ l−u s«ng, lßng vµ bê dÔ s¹t h¬n khi cã sù t¸c ®éng cña thiªn nhiªn vµ

nhÊt lµ cña con ng−êi. S«ng B¾c Lu©n lµ s«ng BG quan träng, tuy ng¾n song cã nhiÒu biÕn

®æi phøc t¹p. H¹ l−u s«ng Ka long vµ toµn bé s«ng B¾c Lu©n chÞu ¶nh h−ëng cña thñy triÒu,

lßng s«ng vµ bê s«ng dÔ bÞ s¹t lë.

™ S«ng §ång M«:

§iÓm b¾t nguån tõ ®é cao 1506m thuéc phÝa §«ng B¾c huyÖn B×nh Liªu ch¶y qua khu

vùc mèc 23 däc theo BG ViÖt Trung ®Õn ng· 3 §ång M« - Tiªn Yªn nhËp víi s«ng Tiªn Yªn

råi ®æ ra vòng Tiªn Yªn thuéc vÞnh B¾c Bé t¹i cöa Pagèt (kinh ®é 107°25’20” §«ng, vÜ ®é

21°33’20” B¾c).

H−íng ch¶y cña s«ng thay ®æi nhiÒu. Th−êng nguån s«ng ch¶y tõ Nam lªn B¾c, tíi

§ång V¨n gi¸p víi Trung Quèc s«ng chuyÓn sang h−íng §«ng – T©y, ®Õn Hoµnh M« dßng

chÝnh chuyÓn sang h−íng §«ng B¾c – T©y Nam. Toµn bé dßng s«ng gièng nh− h×nh vßng

cung quay bÒ lâm vÒ phÝa biÓn. §é cao l−u vùc gi¶m dÇn tõ §«ng sang T©y, tõ ®é cao

1200m, xuèng tíi 250m. §é cao b×nh qu©n l−u vùc lµ 500m. §Þa h×nh ë ®©y chñ yÕu lµ nói,

chØ cã rÊt Ýt n−¬ng rÉy xen kÏ trong c¸c lòng s«ng nhá.

MËt ®é l−íi s«ng kh¸ dµy 1.6km/km2

, hÖ sè quanh co uèn khóc 1.7, s«ng suèi nhá hÑp

®é dèc lín, kh¶ n¨ng tËp trung lò nhanh. S«ng dµi 82km, ®Þa phËn BG ViÖt Trung s«ng dµi

17.6km. §o¹n BG trªn s«ng b¾t ®Çu tõ B¹ch Méc LÜnh (ViÖt Nam), Thanh Long LÜnh

(Trung Quèc) ch¶y ngo»n ngoÌo qua Hoµnh M« ®Õn b·i §ång Phª qua ®Ëp §ång T«ng 2 råi

chia lµm 3 nh¸nh ®æ ra s«ng Tiªn Yªn.