Nâng cao vai trò kích thích vật chất và kích thích tinh thần đối với người lao động ở Việt

Lêi nãi ®Çu

Khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¸c chÕ ®é, h×nh thøc tiÒn l¬ng , tiÒn thëng tríc

®©y kh«ng cßn phï hîp n÷a. Nã võa l¹c hËu võa chøa ®ùng nh÷ng m©u thuÉn k×m h·m sù

ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ kÝch thÝch ngêi lao ®éng. NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ngoµi nhu cÇu vËt

chÊt th× nhu cÇu tinh thÇn ngµy cµng trë nªn quan träng ®èi víi con ngêi. ChÝnh v× vËy viÖc

x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¸c c¬ chÕ tr¶ l¬ng, thëng vµ c¸c khuyÕn khÝch tinh thÇn phï hîp

víi tõng doanh nghiÖp cã vai trß to lín ®èi víi viÖc t¹o ®éng lùc trong lao ®éng.

Ngêi lao ®éng quan t©m ®Õn tiÒn l¬ng, tiÒn thëng bëi v× nã lµ biÓu hiÖn cña gi¸ trÞ søc

lao ®éng mµ hä ®· bá ra cßn doanh nghiÖp quan t©m tíi tiÒn l¬ng, tiÒn thëng v× nã lµ mét

yÕu tè cña chi phÝ s¶n xuÊt nªn doanh nghiÖp lu«n h¹n chÕ tèi ®a chi phÝ ®ã ®Ó t¹o ra nhiÒu

lîi nhuËn. V× thÕ, tiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng thêng thÊp, cã khi kh«ng ®¶m b¶o cuéc

sèng cña hä. Tuy nhiªn, tiÒn l¬ng-tiÒn thëng l¹i lµ c«ng cô khuyÕn khÝch lao ®éng, do vËy

doanh nghiÖp cÇn ph¶i lùa chän h×nh thøc tr¶ l¬ng hîp lý sao cho gi¶m thiÓu chi phÝ nhng

vÉn thóc ®Èy s¶n xuÊt. §©y kh«ng cßn lµ thuÇn tuý vÒ vÊn ®Ò tiÒn l¬ng mµ cßn liªn quan

®Õn t©m lý lao ®éng ®Õn gi¸ trÞ cña ngêi lao ®éng.

Trong c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc hiÖn nay vÊn ®Ò quan t©m hµng ®Çu lµ n©ng cao ®îc

vai trß kÝch thÝch lao ®éng ®èi víi ngêi lao ®éng ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh

s¶n phÈm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Nh÷ng môc tiªu ®ã ngµy cµng quan

träng vµ trë nªn cÇn thiÕt. ChÝnh v× vËy víi ®Ò tµi nghiªn cøu “N©ng cao vai trß kÝch

thÝch vËt chÊt vµ kÝch thÝch tinh thÇn ®èi víi ngêi lao ®éng ë ViÖt Nam” hi väng sÏ

gãp phÇn nµo vµo viÖc lµm râ vµ kh¼ng ®Þnh tÇm quan träng cña kÝch thÝch vËt chÊt vµ tinh

thÇn cho ngêi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc hiÖn nay ë ViÖt Nam.

ViÖc nghiªn cøu ®Ò tµi cßn mang tÝnh cha lý luËn cha cã ®iÒu kiÖn ®i s©u vµo thùc tÕ cô

thÓ. Nh÷ng kiÕn nghÞ ®ãng gãp trong bµi viÕt nµy hi väng sÏ gãp thªm phÇn nµo vµo viÖc

kh¾c phôc nh÷ng khuyÕt ®iÓm trong c¸c chÕ ®é kÝch thÝch ®èi víi ngêi lao ®éng trong c¸c

doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay. Do thêi gian nghiªn cøu ng¾n vµ ®©y lµ ®Ò tµi nghiªn

cøu ®Çu tiªn nªn cha cã kinh nghiÖm do ®ã kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt rÊt mong sù

th«ng c¶m vµ gãp ý cña thÇy vµ c¸c b¹n.

Em xin tr©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì cña TS. TrÇn Xu©n CÇu ®· cã nh÷ng ®Þnh h￾íng vµ ®ãng gãp quý b¸u cho bµi viÕt nµy.

1

phÇn 1 : tæng quan vÒ kÝch thÝch lao ®éng

I. KÝch thÝch lao ®éng

1. Kh¸i niÖm

Nh÷ng kÝch thÝch lµ khÝa c¹nh quan träng kh¸c cña c¸c tæ chøc, nh»m thóc ®Èy con ng￾êi ®ãng gãp nh÷ng cè g¾ng cña m×nh cho sù thµnh c«ng cña hÖ thèng hîp t¸c.

(C¸c häc thuyÕt qu¶n lý)

2. Néi dung

Theo C.M¸c, môc ®Ých cña nÒn s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa lµ tho¶ m·n ngµy cµng ®Çy

®ñ h¬n nh÷ng nhu cÇu vËt chÊt vµ tinh thÇn ngµy cµng t¨ng cña b¶n th©n ngêi lao ®éng.

V.I. Lªnin còng kh¼ng ®Þnh :”NÒn s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa nh»m môc ®Ých tho¶ m·n nhu

cÇu cho ngêi lao ®éng vµ ®¶m b¶o h¹nh phóc trän vÑn cho mäi thµnh viªn trong x· héi vµ

t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó gióp hä ph¸t triÓn tù do vµ toµn diÖn, ®¶m b¶o b×nh ®¼ng x· héi, g¾n liÒn

gi÷a h¹nh phóc vµ tù do cña ngêi lao ®éng. §Ó ®¹t ®îc môc ®Ých ®ã th× ph¶i kh«ng ngõng

n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, n©ng cao hiÖu qu¶ cña nÒn s¶n xuÊt

x· héi chñ nghÜa lµ thêng xuyªn ¸p dông vµ hoµn thiÖn c¸c biÖn ph¸p kÝch thÝch vËt chÊt

vµ tinh thÇn ®èi víi ngêi lao ®éng.

Do ®ã néi dung cña kÝch thÝch lao ®éng lµ : -KÝch thÝch vÒ vËt chÊt

-KÝch thÝch vÒ tinh thÇn

KÝch thÝch vÒ vËt chÊt ®èi víi ngêi lao ®éng ®ã lµ nh÷ng kÝch thÝch vÒ mÆt tµi chÝnh.

KÝch thÝch vËt chÊt bao gåm : kÝch thÝch vËt chÊt trùc tiÕp vµ kÝch thÝch vËt chÊt gi¸n tiÕp.

KÝch thÝch trùc tiÕp lµ tiÒn l¬ng, tiÒn thëng, hoa hång. . .

KÝch thÝch gi¸n tiÕp lµ b¶o hiÓm, trî cÊp x· héi, phóc lîi. . .

Chóng ta thêng ®¬n gi¶n r»ng muèn thóc ®Èy s¶n xuÊt, muèn ®éng viªn th× chØ cÇn cã tiÒn

l¬ng, tiÒn thëng lµ ®ñ. Quan niÖm ®ã ®óng nhng cha ®ñ. Trong hoµn c¶nh cña ViÖt Nam tõ

thËp niªn 1990 ®Õn thËp niªn 2000 quan niÖm trªn t¹m ®øng v÷ng v× ®Êt níc ta cßn nghÌo

nµn l¹c hËu cßn nhiÒu ngêi thÊt nghiÖp. Nhng sang thÕ kû 21 nÒn kinh tÕ níc ta ®· ph¸t

triÓn nhu cÇu cña con ngêi còng t¨ng theo, do ®ã nh÷ng kÝch thÝch b»ng vËt chÊt ®¬n thuÇn

nh vËy kh«ng tho¶ m·n nhu cÇu cña ngêi lao ®éng. Do vËy ®i ®«i víi kÝch thÝch vËt chÊt

ph¶i cã kÝch thÝch tinh thÇn.

KÝch thÝch tinh thÇn cho ngêi lao ®éng hay ®ã chÝnh lµ nh÷ng kÝch thÝch phi tµi chÝnh.

T¹i c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay kÝch thÝch phi tµi chÝnh ngµy cµng trë nªn quan träng

h¬n. §ã chÝnh lµ b¶n th©n c«ng viÖc vµ m«i trêng lµm viÖc. B¶n th©n c«ng viÖc cã hÊp dÉn

kh«ng, cã th¸ch ®è ®ßi hái søc phÊn ®Êu kh«ng, ngêi lao ®éng cã ®îc trao tr¸ch nhiÖm hay

kh«ng, cã c¬ héi ®îc cÊp trªn nhËn biÕt thµnh tÝch cña m×nh hay kh«ng, bÇu kh«ng khÝ

t©m lý x· héi trong tËp thÓ thÕ nµo vµ hä cã c¬ héi th¨ng tiÕn kh«ng. Khung c¶nh c«ng

viÖc còng lµ mét yÕu tè quan träng trong x· héi hiªn nay trªn thÕ giíi. §ã lµ c¸c chÝnh

s¸ch hîp lý, viÖc kiÓm tra khÐo lÐo, ®ång nghiÖp hîp tÝnh, c¸c biÓu tîng ®Þa vÞ phï hîp,

c¸c ®iÒu kiÖn lµm viÖc tho¶i m¸i, giê lµm viÖc uyÓn chuyÓn, chia sÎ c«ng viÖc, nhµ ë, ¨n. .

.

T×m hiÓu nh÷ng néi dung cña kÝch thÝch lao ®éng gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý cã biÖn

ph¸p lµm tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu vËt chÊt vµ tinh thÇn ®ã cña ngêi lao ®éng. §ã lµ mét

nh©n tè lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng chÊt lîng s¶n phÈm.

3. Ph¬ng ph¸p kÝch thÝch lao ®éng ®èi víi ngêi lao ®éng.

§Ó cã nh÷ng ph¬ng ph¸p kÝch thÝch lao ®éng ®em l¹i hiÖu qu¶ nhÊt th× chóng ta ph¶i

biÕt ®îc nh÷ng nhu cÇu, íc muèn, mong íc cña ngêi lao ®éng ®èi víi c«ng viÖc vµ trong

cuéc sèng.

2