Nâng cao vai trò của tổ chức đoàn thanh niên trong phát triển kinh tế trên địa bàn huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

TRẦN MẠNH CƯỜNG

NÂNG CAO VAI TRÒ CỦA TỔ CHỨC ĐOÀN THANH NIÊN

TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRÊN ĐỊA BÀN

HUYỆN ĐOAN HÙNG, TỈNH PHÚ THỌ

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2019

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

TRẦN MẠNH CƯỜNG

NÂNG CAO VAI TRÒ CỦA TỔ CHỨC ĐOÀN THANH NIÊN

TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRÊN ĐỊA BÀN

HUYỆN ĐOAN HÙNG, TỈNH PHÚ THỌ

Ngành: Quản lý Kinh tế

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. PHẠM THÁI QUỐC

THÁI NGUYÊN – 2019

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi,

chưa công bố tại bất kỳ nơi nào, mọi số liệu sử dụng trong luận văn này là những

thông tin xác thực. Tôi xin chịu mọi trách nhiệm về lời cam đoan của mình.

Thái Nguyên, ngày ... tháng năm 2018

Tác giả luận văn

Trần Mạnh Cương

ii

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Phạm Thái Quốc, người

đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và

hoàn thành luận văn.

Xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo Phòng Đào tạo - Trường Đại học Kinh

tế và Quản trị kinh doanh đã giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và

hoàn thành luận văn tốt nghiệp.

Tôi xin chân thành cảm ơn tới Ban lãnh đạo, các bạn bè đồng nghiệp, đã

tạo điều kiện giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.

Do bản thân còn nhiều hạn chế nên luận văn không tránh khỏi những thiếu

sót, tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của các thầy cô giáo và các

bạn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, ngày ..... tháng năm 2018

Tác giả luận văn

Trần Mạnh Cường

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN............................................................................................................ii

MỤC LỤC..................................................................................................................ii

DANH MỤC BẢNG................................................................................................vii

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1

2. Tình hình nghiên cứu ..............................................................................................2

3. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................4

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................5

5. Những đóng góp của luận văn ................................................................................5

6. Kết cấu của luận văn ...............................................................................................6

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VAI TRÒ CỦA ĐOÀN

THANH NIÊN ĐỐI VỚI PHÁT TRIỂN KINH TẾ...................................7

1.1. Những vấn đề cơ bản về Đoàn thanh niên và một số chương trình trọng điểm

của Đoàn Thanh niên trong phát triển kinh tế..................................................7

1.1.1. Một số khái niệm cơ bản...................................................................................7

1.1.2. Chức năng, nhiệm vụ của tổ chức Đoàn Thanh niên trên địa bàn huyện .........8

1.1.3. Một số chương trình trọng điểm của Đoàn thanh niên trong phát triển kinh tế..........9

1.2. Sự cần thiết, nội dung và những nhân tố ảnh hưởng tới vai trò của tổ chức

Đoàn Thanh niên trong phát triển kinh tế ở các huyện ..................................11

1.2.1. Sự cần thiết phải phát huy vai trò của tổ chức Đoàn Thanh niên trong phát

triển kinh tế ở các huyện ................................................................................11

1.2.2. Vai trò của tổ chức Đoàn Thanh niên trong phát triển kinh tế........................14

1.2.3. Những nhân tố ảnh hưởng tới vai trò của Đoàn Thanh niên trong phát triển

kinh tế ở các huyện.........................................................................................23

1.3. Kinh nghiệm phát huy vai trò của tổ chức Đoàn Thanh niên trong phát triển

kinh tế ở một số địa phương trong nước ........................................................27

1.3.1. Kinh nghiệm xây dựng chương trình Thanh niên lập nghiệp tại huyện

Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ .............................................................................27

iv

1.3.2. Kinh nghiệm tạo việc làm của Tỉnh đoàn Vĩnh Phúc cho thanh niên các

huyện miền núi...............................................................................................28

1.3.3. Kinh nghiệm tổ chức các hoạt động thanh niên của Tỉnh đoàn Lào Cai ........30

1.3.4. Bài học rút ra cho huyện Đoan Hùng về phát huy vai trò của tổ chức cơ sở

Đoàn thanh niên trong phát triển kinh tế địa phương ....................................31

Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................33

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................33

2.2. Các phương pháp thu thập và phân tích số liệu .................................................33

2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu..........................................................................33

2.2.2. Phương pháp phân tích số liệu ........................................................................34

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu đánh giá vai trò và hiệu quả hoạt động của tổ

chức Đoàn thanh niên trong phát triển kinh tế - xã hội..................................35

Chương 3: VAI TRÒ CỦA ĐOÀN THANH NIÊN TRONG PHÁT TRIỂN

KINH TẾ - XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐOAN HÙNG, TỈNH

PHÚ THỌ......................................................................................................36

3.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu.............................................................................36

3.1.1. Điều kiện tự nhiên của huyện Đoan Hùng......................................................36

3.1.2. Trình độ phát triển kinh tế - xã hội của huyện Đoan Hùng ............................36

3.1.3. Về dân số và các yếu tố chính trị, văn hoá, xã hội của huyện ........................39

3.1.4. Sự quan tâm của cấp uỷ Đảng và chính quyền đối với công tác thanh niên

của huyện........................................................................................................40

3.1.5. Số lượng, chất lượng tổ chức cơ sở Đoàn của huyện......................................41

3.2. Thực trạng về vai trò của tổ chức Đoàn Thanh niên trong phát triển kinh tế

trên địa bàn huyện Đoan Hùng.......................................................................44

3.2.1. Tuyên truyền, phổ biến các chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và

Nhà nước về phát triển kinh tế .......................................................................44

3.2.2. Tổ chức, động viên thanh niên tham gia làm kinh tế......................................46

3.2.3. Học tập, nâng cao trình độ văn hoá, chuyên môn và khoa học kỹ thuật.........50

3.2.4. Tham gia định hướng nghề nghiệp, tư vấn và giải quyết việc làm.................53

3.2.5. Tham gia xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn, bảo vệ cảnh quan và môi trường ......57

3.2.6. Tham gia xóa đói, giảm nghèo và các chương trình tình nguyện...................60

3.2.7. Tham gia đấu tranh bài trừ tệ nạn xã hội, xây dựng đời sống văn hoá ...........61

3.2.8. Tình hình nâng cao chất lượng tổ chức Đoàn và đoàn viên............................63

v

3.3. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng tới vai trò của tổ chức Đoàn Thanh niên

trong phát triển kinh tế trên địa bàn huyện Đoan Hùng.................................67

3.3.1. Điều kiện tự nhiên...........................................................................................67

3.3.2. Trình độ phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương .........................................67

3.3.3. Yếu tố lịch sử, chính trị và văn hoá ................................................................68

3.3.4. Sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với công tác thanh niên ..................68

3.3.5. Chất lượng tổ chức cơ sở Đoàn và năng lực cán bộ Đoàn..............................69

3.4. Đánh giá vai trò của tổ chức Đoàn thanh niên trong phát triển kinh tế trên địa

bàn huyện Đoan Hùng....................................................................................70

3.4.1. Các kết quả đạt được.......................................................................................70

3.4.2. Hạn chế của vai trò tổ chức Đoàn thanh niên trong phát triển kinh tế trên

địa bàn huyện Đoan Hùng..............................................................................75

3.4.3. Các nguyên nhân .............................................................................................79

Chương 4: GIẢI PHÁP NÂNG CAO VAI TRÒ CỦA ĐOÀN THANH NIÊN

TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐOAN

HÙNG, TỈNH PHÚ THỌ ............................................................................80

4.1. Căn cứ để đề xuất phương hướng và giải pháp nhằm nâng cao vai trò của

Đoàn Thanh niên trong phát triển kinh tế, xã hội ..........................................80

4.1.1. Chủ trương của Đảng và Nhà nước về phát triển kinh tế, xã hội các địa

phương của Việt Nam ....................................................................................80

4.1.2. Chiến lược phát triển kinh tế, xã hội của các huyện tỉnh Phú Thọ .................81

4.2. Phương hướng và giải pháp nâng cao vai trò của Đoàn Thanh niên trong phát

triển kinh tế trên địa bàn huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ ...........................83

4.2.1. Phương hướng nâng cao vai trò của tổ chức Đoàn Thanh niên trong phát

triển kinh tế.....................................................................................................83

4.2.2. Giải pháp nâng cao vai trò của tổ chức Đoàn thanh niên trong phát triển

kinh tế .............................................................................................................84

4.3. Một số kiến nghị...............................................................................................101

4.3.1. Kiến nghị với Chính phủ và các Bộ, ngành Trung ương ..............................101

4.3.2. Kiến nghị với tỉnh Phú Thọ...........................................................................101

KẾT LUẬN............................................................................................................103

TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................104

vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CHỮ VIẾT TẮT DIỄN GIẢI

TNCS Thanh niên cộng sản

BCH Ban chấp hành

BTV Ban thường vụ

KT-XH Kinh tế - xã hội

LHTNVN Liên hiệp thanh niên Việt Nam

TNLN Thanh niên lập nghiệp

KHKT Khoa học kỹ thuật

SKSS Sức khỏe sinh sản

CLB Câu lạc bộ

KHHGĐ Kế hoạch hóa gia đình

ĐVTN Đoàn viên thanh niên

NĐ Nghị định

CP Chính phủ

vii

DANH MỤC BẢNG

Tên Trang

Bảng 3.1. Sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền đối với thanh niên ........................40

Bảng 3.2. Số lượng các cơ sở, chi đoàn, đoàn viên của huyện Đoan Hùng giai đoạn

2015 - 2017.....................................................................................................41

Bảng 3.3: Sự tham gia của các tổ chức cơ sở Đoàn thanh niên vào công tác dân số.......46

Bảng 3.4: Thực trạng các hoạt động của các tổ chức cơ sở Đoàn Thanh niên trong

tham gia xây dựng các mô hình kinh tế .........................................................48

Bảng 3.5. Các cơ sở Đoàn Thanh niên tổ chức và tham gia xây dựng các mô hình

kinh tế theo vùng ............................................................................................49

Bảng 3.6. Sự tham gia của các tổ chức cơ sở Đoàn thanh niên vào nâng cao trình độ

học vấn, chuyên môn, nghiệp vụ....................................................................51

Bảng 3.7: Đánh giá tác động của hoạt động nâng cao trình độ học vấn, chuyên môn,

nghiệp vụ cho thanh niên của các tổ chức cơ sở Đoàn ..................................52

Bảng 3.8: Đánh giá về khả năng ứng dụng của các hoạt động nâng cao trình độcủa

các tổ chức cơ sở Đoàn thanh niên.................................................................53

Bảng 3.9. Ý thức tạo dựng và tìm kiếm việc làm của thanh niên .............................54

Bảng 3.10. Sự tham gia của các tổ chức cơ sở Đoàn thanh niên vào hoạt động

hướng nghiệp tại địa phương .........................................................................55

Bảng 3.11. Tình hình việc làm của thanh niên sau khi tham gia vào hoạt động tư vấn

hướng nghiệp của các tổ chức cơ sở Đoàn.....................................................56

Bảng 3.12. Sự tham gia của các tổ chức cơ sở Đoàn thanh niên vào thực hiện các

công trình xây dựng nông thôn mới ở địa phương.........................................58

Bảng 3.13. Sự tham gia của các tổ chức cơ sở Đoàn thanh niên vào giữ gìn cảnh

quan và bảo vệ môi trường tại địa phương.....................................................59

Bảng 3.14. Sự tham gia của các tổ chức cơ sở Đoàn thanh niên trong các hoạt động

tại địa phương.................................................................................................60

Bảng 3.15. Sự tham gia của các tổ chức cơ sở Đoàn thanh niên vào lĩnh vực quốc

phòng - an ninh tại địa phương ......................................................................62

viii

Bảng 3.16. Sự tham gia của các tổ chức cơ sở Đoàn thanh niên trong xây dựng đời

sống văn hóa tại địa phương...........................................................................63

Bảng 3.17. Kiến thức về kinh tế cần trang bị cho cán bộ đoàn cơ sở.......................64

Bảng 3.18. Kỹ năng cần được trang bị cho cán bộ đoàn cơ sở.................................66

Bảng 3.19. Đánh giá kỹ năng nghiệp vụ của cán bộ Đoàn cơ sở..............................66

Bảng 3.20. Ý kiến đánh giá của đoàn viên về các nội dung hoạt động của tổ chức cơ

sở Đoàn...........................................................................................................70

Bảng 3.21. Ý kiến nhận biết của đoàn viên là Ủy viên BCH Đoàn và đoàn viên về

các nội dung hoạt động của tổ chức cơ sở đoàn huyện Đoan Hùng ..............71

Bảng 3.22. Kỹ năng, phương pháp và thái độ làm việc của cán bộ cơ sở Đoàn.......72

Bảng 3.23. Ý kiến đánh giá của Đoàn viên về vai trò của các tổ chức cơ sở Đoàn

hiện nay tại huyện Đoan Hùng.......................................................................76

Bảng 3.24. Ý kiến đánh giá của Đoàn viên về mức độ tham gia các hoạt động Đoàn

của đoàn viên..................................................................................................76

Bảng 3.25. Ý kiến đánh giá của đoàn viên về yếu kém các hoạt động Đoàn ...........77

Bảng 3.26. Ý kiến đánh giá của Đoàn viên về công táclãnh chỉ đạo của .................78

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng an ninh, xây dựng hệ thống

chính trị vững mạnh là một nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt của các cấp uỷ Đảng,

chính quyền địa phương. Nông nghiệp, nông thôn, đặc biệt là phát triển kinh tế xã

hội ở các địa bàn đặc biệt khó khăn, biên giới, vùng sâu, vùng xa có vị trí chiến

lược trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, giữ vững ổn định chính trị,

đảm bảo an ninh, quốc phòng, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Do vậy, trong những

năm qua, Đảng và Nhà nước đã ban hành và thường xuyên bổ sung, hoàn thiện hệ

thống chính sách về nông nghiệp, nông thôn, xóa đói giảm nghèo. Các chương trình

chính sách đã huy động sức mạnh, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và sự vươn

lên của chính người nghèo, tạo động lực thúc đẩy thực hiện hiệu quả công cuộc

giảm nghèo, phát triển nông nghiệp, nông thôn, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh

tế, đảm bảo an sinh xã hội cho người dân vùng đặc biệt khó khăn.

Mặc dù nền kinh tế, xã hội của huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ trong thời

gian qua đã đạt được nhiều kết quả tích cực, song bên cạnh đó huyện Đoan Hùng

vẫn còn là một huyện khó khăn, theo Nghị quyết 30a của Chính phủ toàn huyện vẫn

còn rất nhiều xã vùng núi khó khăn và nghèo; Các xã nghèo ở khu vực miền núi là

địa bàn chiến lược quan trọng về nhiều mặt, có vai trò quan trọng đối với môi

trường sinh thái, có tiềm năng lợi thế phát triển nông nghiệp nông thôn, có nhiều

đồng bào các dân tộc cùng sinh sống gắn bó lâu đời với bản sắc văn hóa phong phú,

có truyền thống đoàn kết, yêu nước, tin tưởng tuyệt đối vào chủ trương, đường lối của

Đảng, của Nhà nước.

Những năm qua, vai trò của Đoàn thanh niên tham gia phát triển kinh tế, xã

hội đã được triển khai, thực hiện bằng nhiều các hoạt động cụ thể, thiết thực; cống

hiến sức trẻ, trí tuệ tham gia phát triển kinh tế, xã hội ở địa phương, đảm bảo quốc

phòng, an ninh, xoá đói giảm nghèo. Xuất hiện ngày càng nhiều mô hình, tấm

gương thanh niên làm kinh tế giỏi ở vùng nông thôn, tham gia đấu tranh phòng

chống tội phạm và tệ nạn xã hội, bảo vệ đường biên mốc giới; hăng hái tham gia

xây dựng đời sống văn hoá mới ở khu dân cư, giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc, xây

2

dựng nền văn hoá tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, góp phần xây dựng quê hương

ngày càng giàu mạnh. Trong đó, một số công trình, sản phẩm nổi bật như: Sản

phẩm “Bộ phao cứu sinh thông minh” của nhóm thiếu tác giả Hà Lan Anh, Hà Việt

Anh, Hà Thị Phương Như – học sinh lớp 5A, trường Tiểu học Kiệt Sơn, Tân Sơn,

Phú Thọ, có thể điều khiển tự động với tốc độ cao, có hiệu quả vượt trội trong việc

cứu người bị tai nạn đuối nước; Sản phẩm “Hệ thống cảnh báo lũ lụt, sạt lở đất”

của nhóm học sinh Bùi Quang Hiển, Lê Thái Trường Minh, học sinh lớp 10 chuyên

Toán, trường THPT Lý Tự Trọng, Ninh Bình, đạt giải nhất Cuộc thi Sáng tạo dành

cho Thanh thiếu niên và Nhi đồng toàn quốc năm 2018; Công trình “Hệ thống xử lý

tấn công mạng Internet Việt Nam” của tác giả Trần Đăng Khoa, Bộ Thông tin

truyền thông góp phần tích cực trong công tác đảm bảo an ninh mạng của Việt

Nam,… Song bên cạnh đó, sự tham gia của Đoàn thanh niên vào các hoạt động

phát triển kinh tế, cũng còn những hạn chế nhất định nhất là ở các xã vùng khó

khăn, các địa bàn trọng yếu. Một số vùng đặc biệt khó khăn như xã Đại Nghĩa,

Đông Khê, Hùng Long,… thì sự đóng góp của Đoàn thanh niên vẫn chưa được rõ

rệt, do ở huyện Đoan Hùng có rất nhiều xã trong hoàn cảnh khó khăn mà lực lượng

Đoàn thanh niên lại có hạn nên công tác hỗ trợ vẫn chưa được kịp thời. Các phong

trào hành động cách mạng của tuổi trẻ được triển khai nhiều, song chất lượng, hiệu

quả chưa cao, rất nhiều hoạt động mạng nặng tính hình thức.

Xuất phát từ thực tiễn và vai trò của thanh niên, tôi đã chọn đề tài: "Nâng

cao vai trò của tổ chức Đoàn thanh niên trong phát triển kinh tế trên địa bàn huyện

Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ" làm luận văn thạc sỹ chuyên ngành Quản lý kinh tế.

2. Tình hình nghiên cứu

Có nhiều nghiên cứu trong và ngoài nước đã đề cập tới vấn đề phát triển

kinh tế, xã hội, đặc biệt là vấn đề việc làm của người lao động trong phát triển kinh

tế, xã hội. Các nghiên cứu này, về cơ bản theo hai hướng tiếp cận khác nhau.

Với cách tiếp cận vĩ mô, phát triển kinh tế xã hội chịu ảnh hưởng của sự thay

đổi trong tổng cầu của nền kinh tế (suy thoái kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế,

tốc độ tăng việc làm,...) và những biến động trên thị trường lao động (mức lương,

tốc độ tăng lực lượng lao động, chất lượng của lực lượng lao động, việc làm,...) Đại