Lý luận của Lênin về chủ nghĩa tư bản nhà nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH.DOC

§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ §inh ThÞ Minh HuyÒn

A: lêi më ®ÇU

Lªnin lµ ngêi m¸c-xÝt ®Çu tiªn ®· cã c«ng nghiªn cøu s©u s¾c vÊn ®Ò chñ

nghÜa t b¶n nhµ níc trong rÊt nhiÒu t¸c phÈm cña m×nh, x©y dùng nªn nh÷ng nÒn

t¶ng lý luËn vÒ CNTB NN trong ®iÒu kiÖn chuyªn chÝnh v« s¶n vµ ®· ¸p dông lý

luËn nµy vµo níc Nga. Sau thêi kú céng s¶n thêi chiÕn. C¸c níc d©n chñ nh©n d©n

tríc ®©y, trong ®ã níc ta ®Òu ®· vËn dông lý luËn nµy vµo c«ng cuéc c¶i t¹o

XHCN. Cïng víi thêi gian lý luËn nµy dêng nh bÞ bá quªn, ®Æc biÖt tõ sau khi c¸c

níc d©n chñ nh©n d©n tuyªn bè hoµn toµn c«ng cuéc c¶i t¹o XHCN vµ b¾t ®Çu sù

nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Khi cuéc khñng ho¼ng cña chñ nghi· x· héi

thÕ giíi næ ra vµ tiÕp ®ã lµ sù tan r· cña c¸c níc XHCN §«ng ¢u vµ ®Æc biÖt lµ

Liªn X« ®· buéc nh÷ng ngêi m¸c-xÝt ph¶i nhËn thøc l¹i cho ®óng nh÷ng di s¶n lý

luËn cña M¸c vµ Lªnin.Trong ®ã cã di s¶n lý luËn cña Lªnin vÒ CNTB NN

Cho ®Õn nay, trong giíi lý luËn còng nh c¸c nhµ ho¹t ®éng thùc tiÔn, kÓ c¶

trong vµ ngoµi níc ®ang cã nhiÒu c¸ch hiÓu kh¸c nhau vµ cã c¸c h×nh thøc vËn

dông kh¸c nhau ®èi víi chñ nghÜa t b¶n nhµ níc.

ë níc ta viÖc vËn dông lý luËn cña Lªnin vÒ CNTB NN còng cã rÊt nhiÒu

nh÷ng lý gi¶i kh¸c nhau. V× vËy, trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH nÒn kinh tÕ bao

gåm nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ t¬ng øng víi mçi h×nh thøc kinh tÕ kh¸c nhau, trong

®ã kinh tÕ nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o ®¹i diÖn cho ph¬ng thøc s¶n xuÊt XHCN,

cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña kinh tÕ t b¶n t nh©n vµ ®Èy m¹nh thu hót ®Çu

t níc ngoµi, CNTB NN ®ang vµ sÏ gi÷ vai trß quan träng trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn

cña nÒn kinh tÕ ®Êt níc. Theo Lªnin ®ã lµ mét h×nh thøc kinh tÕ qu¸ ®é, mét bé

phËn rÊt cÇn thiÕt cña nÒn kinh tÕ qu¸ ®é, Lªnin ®¸nh gi¸ cao CNTB NN vµ coi nã

lµ mét h×nh thøc quan träng ®Ó ®a mét níc tiÓu n«ng qu¸ ®é lªn CNXH, ph¶i tiÕn

hµnh CNH-H§H ®Êt níc. Trong xu thÕ héi nhËp toµn cÇu, c¸ch m¹ng khoa häc kü

thuËt ph¸t triÓn nh vò b·o th× viÖc nhËn thøc vµ vËn dông CNTB NN ®ang lµ mét

vÊn ®Ò cÇn ®îc nghiªn cøu c«ng phu, ®Ó phôc vô cho sù nghiÖp ®æi míi cña ®Êt n￾íc.

§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ §inh ThÞ Minh HuyÒn

B: PhÇn lý luËn chung

I/ Lý luËn cña Lªnin vÒ chñ nghÜa t b¶n nhµ níc trong thêi kú

qu¸ ®é lªn CNXH.

1. H×nh thøc kinh tÕ t b¶n nhµ níc.

Kinh tÕ t b¶n nhµ níc lµ s¶n phÈm cña sù can thiÖp cña nhµ níc vµo ho¹t

®éng cña c¸c tæ chøc ®¬n vÞ kinh tÕ t b¶n trong vµ ngoµi níc. Nã bao gåm tÊt c¶

c¸c h×nh thøc hîp t¸c, liªn doanh s¶n xuÊt kinh doanh gi÷a kinh tÕ nhµ níc vµ kinh

tÕ t b¶n trong vµ ngoµi níc nh»m sö dông vµ khai th¸c, ph¸t huy thÕ m¹nh cña mçi

bªn tham gia, ®Æt díi sù kiÓm so¸t gióp ®ì cña nhµ níc.

H×nh thøc kinh tÕ t b¶n nhµ níc cã vai trß quan träng trong viÖc huy ®éng sö

dôngvèn, kü thuËt, c«ng nghÖ, kinh nghiÖm tæ chøc qu¶n lý cña c¸c nhµ t b¶n

.Lªnin chØ râ ”trong mét níc tiÓu n«ng ” ph¶i ®i xuyªn qua CNTB nhµ n … íc tiÕn

lªn CNXH.

Tõ khi cã luËt ®Çu t níc ngoµi, kinh tÕ t b¶n nhµ níc ph¸t triÓn m¹nh mÏ gãp

phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi níc ta. Tuy nhiªn trtong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ

ph¸t triÓn n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò thùc tiÔn cÇn gi¶i quyÕt. CÇn ®a d¹ng ho¸ c¸c

h×nh thøc liªn doanh, liªn kÕt víi c¸c tæ chøc vµ c«ng ty t b¶n níc ngoµi, n©ng dÇn

tû lÖ ®Çu t cña phÝa ViÖt Nam. §ång thêi ¸p dông nhiÒu ph¬ng thøc gãp vèn kinh

doanh Nhµ níc vµ c¸c nhµ kinh doanh t nh©n trong níc díi nhiÒu h×nh thøc c«ng

ty cæ phÇn, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n nh»m t¹o thÕ, t¹o lùc cho c¸c doanh …

nghiÖp trong níc ph¸t triÓn, t¨ng søc m¹nh c¹nh tranh vµ hîp t¸c víi bªn ngoµi.

C¶i thiÖn méi trêng ®Çu t vµ n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý, sö dông cã hiÖu qu¶ vèn

®Çu t, b¶o vÖ quyÒn lîi cña ngêi lao ®éng.

Trong thêi kú qu¸ ®é cÇn vËn dông h×nh thøckinh tÕ t b¶n nhµ níc v×:

* Do yªu cÇu vËn dông quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp tÝnh chÊt cña lùc l￾îng s¶n xuÊt.

§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ §inh ThÞ Minh HuyÒn

* Do yªu cÇu ph¸t triÓn nhanh chãng lùc lîng s¶n xuÊt vµ thu hót vèn kü

thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i cña níc ngoµi.

* Do yªu cÇu ph¸t triÓn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.

Kinh tÕ t b¶n nhµ níc cã vai trß quan träng trong viÖc ®éng viªn tiÒm n¨ng

vèn, kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ kinh nghiÖm qu¶n lý cña nhµ t b¶n v× lîi Ých

cña b¶n th©n hä còng nh c«ng cuéc x©y dùng CNXH. V× vËy, cÇn ph¸t triÓn kinh

tÕ t b¶n nhµ níc b»ng nhiÒu h×nh thøc ®a d¹ng ®Ó ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt phôc

vô sù nghiÖp CNH-H§H.

2. Chñ nghÜa céng s¶n thêi chiÕn vµ thùc chÊt cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi.

2.1) ChÝnh s¸ch c«ng s¶n thêi chiÕn.

Sau khi c¸ch m¹ng Th¸ng 10 Nga thµnh c«ng th× chÝnh quyÒn X« ViÕt Nga

ph¶i ®¬ng ®Çu víi cuéc néi chiÕn vµ cuéc can thiÖp vò trang cña chñ nghÜa ®Õ

quècthÕ giíi. §øng tríc nguy c¬ mét mÊt mét cßn, chÝnh quyÒn X« ViÕt t×m mäi

c¸ch ®Ó tËp trung mäi lùc lîng nh»m ®¸nh b¹i nh÷ng lùc lîng thï ®Þch bªn trong

vµ bªn ngoµi. ChÝnh s¸ch “ céng s¶n thêi chiÕn” ra ®êi trong hoµn c¶nh Êy. §ã lµ

chÝnh s¸ch kinh tÕ cña nhµ níc X« ViÕt nh»m huy ®éng mäi tµi nguyªn trong níc

cho nhu cÇu cña tiÒn tuyÕn trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ bÞ tµn ph¸ sau cuéc chiÕn

tranh thÕ giíi thø nhÊt. Trong thêi gian néi chiÕn vµ níc ngoµi can thiÖp b»ng vò

trang, chÝnh quyÒn X« ViÕt ngoµi viÖc quèc h÷u ho¸ nÒn c«ng nghiÖp quy m« lín,

cßn n¾m trong tay nÒn c«ng nghiÖp h¹ng võa vµ mét phÇn c«ng nghiÖp h¹ng nhá.

ViÖc qu¶n lý toµn bé c«ng ngiÖp ®Òu tËp trung ë c¸c c¬ quan trung ¬ng, viÖc cung

cÊp nguyªn liÖu, thiÕt bÞ, vËt liÖu cho xÝ nghiÖp còng kh«ng thùc hiÖn cho qu©n ®éi

vµ c«ng nh©n. Nhµ níc thi hµnh chÕ ®é trng thu l¬ng thùc thõa. Nguån hµng cña

nhµ níc nh÷ng n¨m ®ã cùc kú thiÕu thèn, n«ng th«n hÇu nh kh«ng nhËn ®îc hµng

c«ng nghiÖp. Nhµ níc ph¶i thi hµnh ®éc quyÒn mua, b¸n l¬ng thùc, cÊm t nh©n

bu«n b¸n l¬ng thùc vµ c¸c thø vËt phÈm cÇn thiÕt nhÊt. ë thµnh thÞ vËt phÈm tiªu

dïng ph©n phèi theo phiÕu víi ®iÒu kiÖn u tiªn cung cÊp cho c«ng nh©n vµ c¨n cø

§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ §inh ThÞ Minh HuyÒn

vµo tÝnh chÊt quan träng vµ nÆng nhäc cña c«ng t¸c. Thi hµnh chÕ ®é nghÜa vô lao

®éng phæ biÕn ®èi víi tÊt c¶ mäi ngêi cã n¨ng lùc lao ®éng- chÝnh s¸ch ”céng s¶n

thêi chiÕn”, ®· ®ãng vai trß quan träng trong viÖc b¶o ®¶m th¾ng lîi cho cuéc néi

chiÕn. Th¾ng lîi cña chÝnh s¸ch nµy vµo thêi Êy lµ do dùa trªn c¬ së khèi ”liªn

minh qu©n sù vµ chÝnh trÞ” cña giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n trong cuéc ®Êu

tranh chèng qu©n b¹ch vÖ vµ bän can thiÖp níc ngoµi.

Nhng sau khi ®Ëp tan bän vò trang can thiÖp vµ kÕt thóc néi chiÕn,t×nh h×nh

kinh tÕ , chÝnh trÞ, x· héi níc Nga rÊt bi ®¸t. §Êt níc l©m vµo cuéc khñng ho¼ng

toµn diÖn trÇm träng. Ra khái chiÕn tranh, níc Nga ®îc Lªnin vÝ nh “mét ngêi ®·

bÞ ®¸nh gÇn chÕt”. Trong 7 n¨m trêi nã bÞ ®¸nh kh¾p m×nh mÈy vµ may mµ nã vÉn

cã thÓ chèng n¹ng mµ ®i ®îc. §¸ng chó ý lµ khèi liªn minh c«ng n«ng : giai cÊp

c«ng nh©n- nh÷ng ngêi ®· chÞu ®ùng nh÷ng hi sinh cha tõng thÊy, còng nh quÇn

chóng n«ng d©n ®· bÞ kiÖt søc gÇn gièng nh t×nh tr¹ng hoµn toµn mÊt kh¶ n¨ng lao

®éng. T×nh h×nh ®ã ®· lµm n¶y sinh nh÷ng bÊt b×nh, nh÷ng vô b¹o lo¹n trong mét

sè quÇn chóng c«ng, n«ng binh. LÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö níc Nga X« ViÕt x¶y ra

trêng hîp ®¹i ®a sè quÇn chóng n«ng d©n cã t©m tr¹ng chèng l¹i chÝnh quyÒn X«

ViÕt theo b¶n n¨ng. NÕu kh«ng t×m ®îc lèi tho¸t ra khái t×nh h×nh th× chÝnh quyÒn

X« ViÕt cã nguy c¬ bÞ tan vì.

Nguyªn nh©n lµ do ®©u? thêng th× ngêi ta hay g¸n cho sù tµn ph¸ cña chiÕn

tranh vµ chÝnh s¸ch céng s¶n thêi chiÕn. TÊt nhiªn ph¶i kÓ ®Õn nguyªn nh©n tµn

ph¸ cña chiÕn tranh. Nhng th¸i ®é ®èi víi chÝnh s¸ch c«ng s¶n thêi chiÕn thùc sù

®· cã vai trß quan träng trong viÖc b¶o vÖ chÝnh quyÒn X« ViÕt. Lµ níc x· héi chñ

nghÜa ®Çu tiªn sèng trong vßng v©y cña CNTB, chiÕn tranh vµ néi chiÕn kÐo dµi

mäi mÆt ®êi sèng kinh tÕ trong níc rÊt khã kh¨n, bi ®¸t, lóc ®ã chÝnh quyÒn X«

ViÕt kh«ng cã kh¶ n¨ng nµo kh¸c h¬n lµ ph¶i lËp tøc thi hµnh ®Õn møc tèi ®a chÕ

®é ®éc quyÒn, trng thu tÊt c¶ l¬ng thùc thõa, thËm chÝ kh«ng båi thêng. Nhng sai

lÇm ë ®©y lµ ®· kÐo dµi c¸i ®îc coi lµ u ®iÓm ra qu¸ giíi h¹n cÇn thiÕt, cña nã vµ v×

thÕ nã trë thµnh mét khuyÕt ®iÓm.Nguyªn nh©n cña sù kÐo dµi ®ã chÝnh lµ do quan