Lý luận của Lê-nin về chủ nghĩa tư bản nhà nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hôi và sự vận

Môc lôc

Lêi më ®Çu

Néi dung chÝnhI.Lý luËn cña Lª-nin vÒ chñ nghÜa t b¶n nhµ níc trong thêi kú qu¸

®é lªn chñ nghÜa x· héi

1.Kh¸i niÖm vÒ chñ nghÜa t b¶n nhµ níc

2.Nguyªn nh©n ra ®êi cña chñ nghÜa t b¶n nhµ níc

3.ý nghÜa, c¸c h×nh thøc vµ kÕt qu¶ cña chñ nghÜa t b¶n nhµ níc trong nhµ níc v«

s¶n

4.B¶n chÊt cña chñ nghÜa t b¶n nhµ níc trong ®iÒu kiÖn chuyªn chÝnh v« s¶n

II.Thùc hµnh chÕ ®é chñ nghÜa t b¶n ë níc ta

1.TÝnh cÊp thiÕt

2.Kh¶ n¨ng thùc hµnh chÕ ®é chñ nghÜa nhµ níc t b¶n ë níc ta

3.Nh÷ng h×nh thøc cô thÓ cña chñ nghÜa t b¶n nhµ níc ë ViÖt Nam

KÕt luËn

Lêi më ®Çu

Nh×n chung lÞch sö x· héi toµn nh©n lo¹i ®· ph¸t triÓn qua nhiÒu giai ®o¹n kÕ

tiÕp nhau vµ t¬ng øng víi mçi giai ®o¹n lµ mét h×nh th¸i kinh tÕ- x· héi nhÊt

®Þnh. Cho ®Õn nay, lÞch sö nh©n lo¹i ®· tr¶i qua 4 h×nh th¸i kinh tÕ- x· héi: céng

s¶n nguyªn thuû, chiÕm h÷u n« lÖ, phong kiÕn, t b¶n chñ nghÜa vµ ®ang trong

thêi kú qu¸ ®é sang chñ nghÜa x· héi- giai ®o¹n ®Çu cña h×nh th¸i kinh tÕ x· héi

céng s¶n chñ nghÜa. Dùa trªn nh÷ng nÒn t¶ng häc thuyÕt cña Mac vµ ¡nghen,

Lª-nin ®· ®a ra nh÷ng lý luËn vÒ chñ nghÜa t b¶n nhµ níc trong thêi kú qu¸ ®é

lªn chñ nghÜa xa héi, nã ®îc tr×nh bµy r¶i r¸c trong rÊt nhiÒu c¸c t¸c phÈm cña

«ng, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ chÝnh trÞ kh¸c nhau, khi nhÊn m¹nh ®iÒu

nµy, khi nhÊn m¹nh ®iÒu kh¸c nh»m thuyÕt phôc nh÷ng ng … êi cïng thêi. Theo

Lª-nin chñ nghÜa t b¶n nhµ níc ®ã lµ mét sù cøu nguy ®èi víi giai cÊp v« s¶n cßn

non trÎ khi giai cÊp míi n¾m chÝnh quyÒn. Chñ nghÜa t b¶n nhµ níc ®ã lµ ®iÒu

cÇn thiÕt vµ cã lîi, ch¼ng nh÷ng nã “kh«ng ®¸ng sî, mµ cßn ®¸ng mong ®îi” .ChØ

cã “du nhËp” chñ nghÜa t b¶n nhµ níc th× chÝnh quyÒn giai cÊp v« s¶n míi cã thÓ

t¹o dùng ®îc c¬ së x©y dùng chñ nghÜa x· héi.

ViÖt Nam, sau khi chóng ta giµnh ®îc ®éc lËp (8/1945), chóng ta ®· b¾t tay

ngay vµo c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Trong qu¸ tr×nh ®ã chóng ta ®·

vËn dông mét c¸ch s¸ng t¹o c¸c lý luËn cña Lª-nin vÒ chñ nghÜa x· héi, ®Æc biÖt

lµ c¸c lý luËn vÒ chñ nghÜa t b¶n nhµ níc kÕt hîp víi t tëng Hå ChÝ Minh trong c-

¬ng lÜnh chÝnh trÞ ®îc th«ng qua t¹i ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII

(6/1991) còng ®· kh¼ng ®Þnh r»ng: “§¶ng lÊy chñ nghÜa Mac- Lª-nin vµ t tëng

Hå ChÝ Minh lµm nÒn t¶ng t tëng vµ kim chØ nam cho hµnh ®éng”, ®©y còng lµ

nÒn t¶ng t tëng vµ kim chØ nam cho c¸ch m¹ng ViÖt Nam kh«ng chØ trªn 2/3 thÕ

kû qua mµ cßn cho c¶ t¬ng lai ph¸t triÓn cña ®Êt níc. Níc ta lµ mét níc ®ang

trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, nhng cßn l¹c hËu, kinh tÕ kÐm ph¸t

triÓn, v× vËy viÖc lïi vÒ chñ nghÜa t b¶n nhµ níc ®èi víi chóng ta lµ mét tÊt yÕu

kh¸ch quan. Nhê chñ nghÜa t b¶n nhµ níc mµ chóng ta ®· thóc ®Èy ®îc nÒn kinh

tÕ ph¸t triÓn, t¹o c¬ së vËt chÊt kü thuËt v÷ng ch¾c ®Ó tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi.

§Ó ®i s©u t×m hiÓu vÊn ®Ò nµy em chän ®Ò tµi: “Lý luËn cña Lª-nin vÒ chñ

nghÜa t b¶n nhµ níc trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· h«i vµ sù vËn dông lý

luËn ®ã ë ViÖt Nam”.

Em tr©n träng c¶m ¬n thÇy Mai H÷u Thùc ®· gióp em hoµn thµnh t«t ®Ò tµi

nµy.

2

Néi dung chÝnh

I.Lý luËn cña Lª-nin vÒ chñ nghÜa t b¶n nhµ níc trong thêi kú qu¸ ®é

lªn chñ nghÜa x· héi.

1.Kh¸i niÖm vÒ chñ nghÜa t b¶n nhµ n íc.

Lª-nin lµ ngêi ®Çu tiªn ®· cã c«ng nghiªn cøu s©u s¾c vÒ vÊn ®Ò chñ nghÜa t

b¶n nhµ níc, x©y dùng nªn nÒn t¶ng lý luËn vÒ chñ nghÜa t b¶n nhµ níc trong

®iÒu kiÖn chuyªn chÝnh v« s¶n. Cho ®Õn nay, chñ nghÜa t b¶n nhµ níc ®· ®îc hiÓu

theo rÊt nhiÒu c¸ch kh¸c nhau vµ cã nhiÒu h×nh thøc vËn dông kh¸c nhau trong

thùc tiÔn. Tãm l¹i cã mét sè quan niÖm chñ yÕu vÒ chñ nghÜa t b¶n nhµ níc nh

sau:

B¶n th©n chñ nghÜa t b¶n lµ sù “kÕt hîp, liªn hîp, phèi hîp nhµ níc, nÒn

chuyªn chÝnh v« s¶n víi chñ nghÜa t b¶n”, lµ “mét khèi víi chñ nghÜa t b¶n ë bªn

trªn”. Chñ nghÜa t b¶n nhµ níc cã thÓ coi lµ mét bíc tiÕn so víi thÕ lùc tù ph¸t

tiÓu t h÷u, chóng ta kh«ng t×m c¸ch chÆn ®øng hay ng¨n cÊm sù ph¸t triÓn cña

chñ nghÜa t b¶n mµ t×m c¸ch híng nã vµo con ®êng chñ nghÜa t b¶n nhµ níc. Khi

x©y dùng chñ nghÜa x· héi, chóng ta lïi vÒ chñ nghÜa t b¶n nhµ níc vµ trong chÕ

®é Êy cã sù tù do trao ®æi cña n«ng d©n vµ c¸c tÇng líp nh©n d©n kh¸c, cã sù x©m

nhËp cña chñ nghÜa t b¶n nhng díi sù qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt chÆt chÏ cña nhµ níc

v« s¶n.

Chñ nghÜa t b¶n nhµ níc mµ chóng ta nãi tíi ë ®©y, cã ®«i lóc cßn ®îc gäi lµ

mét lo¹i h×nh kinh tÕ t b¶n nhµ níc, bëi lÏ nã míi chØ ®Ò cËp tíi khÝa c¹nh kinh

tÕ, mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a t b¶n vµ nhµ níc, cha bao gåm c¸c mÆt chÝnh trÞ, v¨n

ho¸, x· héi. Nhng l¹i cã mét c©u hái ®Æt ra: v× ®©u mµ cã thµnh phÇn kinh tÕ nµy

vµ cha ai tr¶ lêi ®îc c¶. Lý luËn vÒ chñ nghÜa t b¶n nhµ níc cña Lª-nin ra ®êi

trong hoµn c¶nh ®ang bæ sung, hoµn thiÖn quan niÖm vÒ chñ nghÜa x· héi, nªn

trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®Ó t×m ra b¶n chÊt cña chñ nghÜa t b¶n nhµ níc kh«ng

tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt.

Mét ®iÒu n÷a lµ: Lª-nin nhÊn m¹nh r»ng chñ nghÜa t b¶n nhµ níc ë trong mét

níc mµ chÝnh quyÒn thuéc vÒ t b¶n vµ chñ nghÜa t b¶n nhµ níc ë trong mét nhµ

níc v« s¶n lµ hai kh¸i niÖm hoµn toµn kh¸c nhau. Lª-nin ®¸nh gi¸ chñ nghÜa t

b¶n nhµ níc lµ mét “kh¸i niÖm” míi, lµ mét hiÖn tîng míi mµ cho tíi thêi cña

«ng kh«ng cã lÊy mét quyÕn s¸ch nµo nãi ®Õn, ngay c¶ M¸c còng kh«ng viÕt mét

lêi nµo vÒ vÊn ®Ò ®ã. Chñ nghÜa t b¶n nhµ níc trong nhµ níc t b¶n th× nã ®îc nhµ

níc thõa nhËn vµ kiÓm so¸t nh»m mu lîi Ých cho giai cÊp t s¶n vµ chèng l¹i giai

cÊp v« s¶n. Trong nhµ níc v« s¶n th× chñ nghÜa t b¶n nhµ níc còng lµm nh vËy

nhng ®Ó lµm lîi cho giai cÊp c«ng nh©n, nh»m môc ®Ých chèng l¹i giai cÊp t s¶n

cßn m¹nh vµ ®Êu tranh víi giai cÊp t s¶n Êy. Khi ®ã, cè nhiªn lµ chóng ta ph¶i

3