Lý luận của lê nin về chủ nghĩa tư bản nhà nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội và sự vận

§Ò tµi:

Lý luËn cña lª nin vÒ chñ nghÜa t b¶n nhµ níc trong thêi kú qu¸ ®é lªn

chñ nghÜa x· héi vµ sù vËn dông lý luËn ®ã ë viÖt nam hiÖn nay

A. phÇn më ®Çu

V.I.Lªnin lµ ngêi Mac-Xit ®Çu tiªn ®· cã c«ng nghiªn cøu s©u s¾c vÊn

®Ò Chñ nghÜa t b¶n Nhµ níc trong rÊt nhiÒu t¸c phÈm cña m×nh, xay dùng nªn

nh÷ng nÒn t¶ng lý luËn vÒ Chñ nghÜa t b¶n Nhµ níc trong ®iÒu kiÖn chuyªn

chÝnh v« s¶n. Vµ ®· ¸p dông lý luËn nµy vµo níc Nga sau thêi kú céng s¶n thêi

chiÕn.

Sau khi thÊy râ sù thÊt b¹i trong c¸i ý ®Þnh dïng ph¬ng ph¸p “xung

phong”, nghÜa lµ dïng con ®êng ng¾n nhÊt, nhanh nhÊt, trùc tiÕp nhÊt ®Ó thùc

hiÖn viÖc s¶n xuÊt vµ ph©n phèi theo nguyªn t¾c x· héi chñ nghÜa, cïng víi

t×nh h×nh chÝnh trÞ lóc ®ã Lªnin nhËn thÊy cÇn ph¶i rót lui vÒ vÞ trÝ cña chñ

nghÜa t b¶n Nhµ níc, cÇn ph¶i chuyÓn tõ “xung phong” sang “bao v©y”. Sù

chuyÓn ®æi Êy ®îc ®¸nh dÊu b»ng chÝnh s¸ch kinh tÕ míi (N.E.P).

Khi chuyÓn sang NEP, Lªnin ®· th¼ng th¾n thõa nhËn “Toµn bé quan

®iÓm chñ chóng ta vÒ chñ nghÜa x· héi ®· thay ®æi vÒ c¬ b¶n”. Lªnin nhÊn

m¹nh r»ng, chñ nghÜa t b¶n Nhµ níc ë trong mét níc mµ chÝnh quyÒn thuéc vÒ

t b¶n, vµ chñ nghÜa t b¶n Nhµ níc ë trong mét Nhµ níc m« s¶n, ®ã lµ hai kh¸i

niÖm kh¸c nhau. Lªnin cßn chØ râ chñ nghÜa t b¶n Nhµ níc trong ®iÒu kiÖn Nhµ

níc v« s¶n kh«ng nh÷ng lµ mét hiÖn tîng míi mµ cßn lµ “Mét ®iÒu hÕt søc bÊt

ngê”, “Kh«ng ai dù kiÕn”. Ngêi nãi : “Trong mét níc tiÓu n«ng, tríc hÕt c¸c

®ång chÝ ph¶i b¾c nh÷ng chiÕc cÇu nhá v÷ng ch¾c, ®i xuyªn qua chñ nghÜa t

b¶n Nhµ níc tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi”, ®©y lµ mét bíc l×u chiÕn lîc, ®óng h¬n

lµ trë l¹i con ®êng ph¸t triÓn hîp kinh tÕ.

B»ng nhiÒu luËn cu¶ Lªnin ®i tíi sù kh¼ng ®Þnh r»ng chñ nghÜa t b¶n

Nhµ níc díi chÝnh quyÒn X« viÕt Nga thêi Êy lµ ®iÒu cÇn thiÕt vµ cã lîi, ch¼ng

nh÷ng “Kh«ng ®¸ng sî, mµ ®¸ng mong ®îi” ®Õn møc nÕu kh«ng nãi ®Õn nã th×

“§ã kh«ng ph¶i v× chóng ta m¹nh vµ th«ng minh, mµ v× chóng ta kÐm vµ dèt”.

1

Lý luËn vÒ chñ nghÜa t b¶n Nhµ níc cña Lªnin kh«ng ph¶i ®îc h×nh

thµnh ngay mét lóc. Lý luËn ®ã ra ®êi “C¨n cø vµo ®iÒu kiÖn thùc tÕ vµ sù tÊt

yÕu do hoµn c¶nh thùc tÕ ®Ò ra”, cho nªn lý luËn nµy ®îc h×nh thµnh trong mét

qu¸ tr×nh tr¶i qua thùc tiÔn, rót kinh nghiÖm hoÆc lµ ph¸t triÓn dÇu, hoÆc lµ söa

®æi nh÷ng quan niÖm ban ®Çu.

ë níc ta hiÖn nay cha cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó trùc tiÕp ®i lªn chñ nghÜa x·

héi, chóng ta cßn ph¶i tr¶i qua mét thêi kú qu¸ ®é ®Ó ®i lªn chñ nghÜa x· héi.

Con ®êng qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi kh«ng thÓ nµo kh¸c ngoµi con ®êng ph¸t

triÓn kinh tÕ hµng ho¸, dung n¹p, du nhËp chñ nghÜa t b¶n vµ híng nã vµo chñ

nghÜa t b¶n Nhµ níc. T tëng cña Lªnin vÒ chñ nghÜa t b¶n Nhµ níc trong hÖ

thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ míi lµ mét trong nh÷ng di s¶n quý b¸u nhÊt mµ Ngêi

®Ó l¹i cho chóng ta. ViÖc nghiªn cøu s©u s¾c t tëng ®ã cña Lªnin vÒ chñ nghÜa

thiÕt thùc ®èi víi chóng ta. Khi vËn dông t tëng cña Lªnin vÒ chñ nghÜa t b¶n

Nhµ níc cÇn xem xÐt vËn dông nã võa nh lµ mét s¸ch lîc kinh tÕ cña Nhµ níc

v« s¶n, võa nh mét thµnh phÇn kinh tÕ trong thêi kú qu¸ ®é, mét kiÓu tæ chøc

kinh tÕ.

Thµnh tùu cña c«ng cuéc x©y dùng ®Êt níc theo ®êng lèi ph¸t triÓn nÒn

kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n

lý cña Nhµ níc, ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ®· vµ ®ang t¹o ra thÕ vµ lùc míi

cho ®Êt níc tiÕn bíc trªn con ®êng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn, hiÖn ®¹i ho¸ v× môc

tiªu d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh. VËy, chñ nghÜa t b¶n

Nhµ níc cã vÞ trÝ, vai trß nh thÕ nµo trong quan hÖ víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ

kh¸c ®Ó ph¸t huy cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc ®Èy m¹nh ®Êt níc theo nh÷ng môc

tiªu ®· ho¹ch ®Þnh. Bµi viÕt nµy gãp phÇn lµm râ vÊn ®Ò ®· nªu trªn.

Bµi viÕt nµy kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. Em rÊt mong

nhËn ý kiÕn phª b×nh gãp ý cña thÇy c« ®Ó tiÕp tôc hoµn thiÖn m«n häc vµ vËn

dông tèt h¬n nh÷ng kiÕn thøc vÒ kinh tÕ chÝnh trÞ vµo nh÷ng m«n häc kh¸c.

2