Luận văn thực hiện pháp luật về tổ chức chính quyền địa phương – từ thực tiễn huyện vĩnh linh, tỉnh

THỪA THIÊN HUẾ - 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ

............./......... ........./.............

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

LÊ VĂN VƯƠNG

THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ TỔ CHỨC

CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG – TỪ THỰC TIỄN

HUYỆN VĨNH LINH, TỈNH QUẢNG TRỊ

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ

............./......... ........./.............

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

LÊ VĂN VƯƠNG

THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ TỔ CHỨC

CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG – TỪ THỰC TIỄN

HUYỆN VĨNH LINH, TỈNH QUẢNG TRỊ

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH

Mã số: 8 38 01 02

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. PHAN VĂN HÙNG

i

LỜI CAM ĐOAN

Đề tài “Thực hiện pháp luật về tổ chức chính quyền địa phương – từ

thực tiễn huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị” là luận văn tốt nghiệp thạc sĩ

chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính của tác giả tại trường Học

viện Hành chính Quốc gia.

Tác giả cam đoan đây là công trình của riêng tác giả. Các số liệu, kết quả nêu

trong luận văn là trung thực và chưa được công bố trong các công trình nghiên

cứu khác.

Tác giả

Lê Văn Vương

LỜI CẢM ƠN

Tác giả xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành đến quý thầy, cô giáo của Học viện

Hành chính Quốc gia đã tạo điều kiện tốt nhất cho tác giả trong thời gian học tập

và nghiên cứu tại trường.

Tác giả xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến TS. Phan Văn Hùng đã quan tâm, giúp đỡ

tận tình, hướng dẫn và tạo điều kiện giúp tôi hoàn thành luận văn.

Đồng thời, tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành đến HĐND, UBND huyện

Vĩnh Linh, Hội đồng phối hợp phổ biến giáo dục pháp luật huyện, Phòng Tư

pháp cùng các cơ quan, ban ngành trên địa bàn huyện; và bạn bè, đồng nghiệp đã

quan tâm, tạo điều kiện cho tác giả trong quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận

văn.

Xin chân thành cảm ơn./.

Tác giả

Lê Văn Vương

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................... 1

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn .................................. 3

3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn ........................................................... 8

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn ......................................... 8

5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn ................... 9

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn .................................................. 9

7. Kết cấu của luận văn .................................................................................... 9

Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT TỔ

CHỨC CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG CẤP HUYỆN ............................. 11

1.1. Pháp luật về tổ chức chính quyền địa phương ...................................... 11

1.1.1. Khái niệm pháp luật về tổ chức chính quyền địa phương ................. 11

1.1.2. Nội dung của pháp luật về tổ chức chính quyền địa phương ............ 12

1.2. Thực hiện pháp luật về tổ chức chính quyền địa phương .................... 14

1.2.1. Khái niệm thực hiện pháp luật tổ chức chính quyền địa phương ..... 14

1.2.2. Các hình thức thực hiện pháp luật về tổ chức chính quyền địa

phương ............................................................................................................. 17

1.2.3. Nội dung thực hiện pháp luật tổ chức chính quyền địa phương ....... 20

1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện pháp luật tổ chức chính quyền

địa phương ....................................................................................................... 25

1.3.1. Mức độ hoàn thiện của pháp luật về tổ chức chính quyền địa

phương ............................................................................................................. 26

1.3.2. Ý thức pháp luật và trách nhiệm của các chủ thể tham gia quan hệ

pháp luật về tổ chức chính quyền địa phương ................................................ 27

1.3.3. Năng lực tổ chức thực hiện pháp luật về tổ chức chính quyền địa

phương của các chủ thể có thẩm quyền .......................................................... 28

1.4. Kinh nghiệm của một số địa phương về thực hiện pháp luật tổ chức

chính quyền địa phương và bài học rút ra cho huyện Vĩnh Linh ................ 29

1.4.1. Huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị .................................................... 29

1.4.2. Huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên ...................................................... 30

1.4.3. Bài học cho huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị .................................. 31

Tiểu kết chương 1 ......................................................................................... 33

Chương 2 THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT TỔ CHỨC CHÍNH

QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG – TỪ THỰC TIỄN HUYỆN VĨNH LINH, TỈNH

QUẢNG TRỊ ...................................................................................................... 34

2.1. Tổng quan về huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị .................................. 34

2.1.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội .................................................... 34

2.1.2. Cơ cấu tổ chức của Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân huyện

Vĩnh Linh ........................................................................................................ 37

2.2. Tình hình thực hiện pháp luật tổ chức chính quyền địa phương tại

huyện Vĩnh Linh ............................................................................................. 39

2.2.1. Hoạt động ban hành văn bản hướng dẫn, chỉ đạo, phổ biến giáo dục

pháp luật tổ chức chính quyền địa phương tại huyện Vĩnh Linh .................... 39

2.2.2. Tổ chức bộ máy, nhân lực, vật lực phục vụ thực hiện pháp luật tổ

chức chính quyền địa phương ......................................................................... 42

2.2.3. Áp dụng thực tế pháp luật tổ chức chính quyền địa phương ............. 44

2.2.4. Kiểm tra, giám sát thực hiện pháp luật tổ chức chính quyền địa

phương ............................................................................................................. 52

2.2.5. Tổng kết, đánh giá thực hiện pháp luật tổ chức chính quyền địa

phương ............................................................................................................. 54

2.3. Đánh giá chung về thực hiện pháp luật về tổ chức chính quyền địa

phương tại huyện Vĩnh Linh .......................................................................... 56

2.3.1. Kết quả đạt được .................................................................................. 56

2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ...................................................................... 58

Tiểu kết chương 2 ......................................................................................... 61

Chương 3 QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM THỰC HIỆN PHÁP

LUẬT TỔ CHỨC CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG TẠI HUYỆN VĨNH

LINH, TỈNH QUẢNG TRỊ .............................................................................. 62

3.1. Quan điểm bảo đảm thực hiện pháp luật tổ chức chính quyền địa

phương tại huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị ............................................... 62

3.1.1. Những vấn đề đặt ra trong quá trình triển khai Luật Tổ chức chính

quyền địa phương năm 2015 .......................................................................... 62

3.1.2. Quan điểm ............................................................................................ 65

3.2. Giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật tổ chức chính quyền địa

phương tại huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị ............................................... 67

3.2.1. Tăng cường công tác phổ biến, giáo dục pháp luật về tổ chức chính

quyền địa phương ........................................................................................... 67

3.2.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật tổ chức chính

quyền địa phương tại huyện Vĩnh Linh .......................................................... 69

3.2.3. Nâng cao chất lượng giám sát thực hiện pháp luật tổ chức chính

quyền địa phương ............................................................................................ 79

3.2.4. Nâng cao ý thức thực hiện pháp luật tổ chức chính quyền địa

phương của đội ngũ cán bộ, công chức ......................................................... 82

Tiểu kết chương 3 ......................................................................................... 84

KẾT LUẬN .................................................................................................... 86

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHÁO ................................................... 88

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CQĐP : Chính quyền địa phương

HĐND : Hội đồng nhân dân

UBND : Ủy ban nhân dân

XHCN : Xã hội chủ nghĩa

DANH MỤC HÌNH

Hình 2.1: Báo cáo viên giới thiệu những nội dung cơ bản trong ......................... 40

Hình 2.2: Tài liệu tuyên truyền về Luật tổ chức chính quyền địa phương tại

huyện Vĩnh Linh .................................................................................................. 42

Hình 2.3: HĐND huyện Vĩnh Linh tổ chức kỳ họp thứ 16, ................................ 44

Hình 2.4: UBND huyện Vĩnh Linh tổ chức phiên họp thường kỳ ...................... 48

Hình 2.5: UBND tổ chức ra mắt Cổng thông tin điện huyện Vĩnh Linh ............. 49

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 2.1: Cơ cấu thành phần đại biểu HĐND huyện Vĩnh Linh .................... 38

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Luật Tổ chức chính quyền địa phương (CQĐP) năm 2015 ra đời là một

minh chứng rõ nét cho những thay đổi trong nhận thức về vị trí, vai trò của

CQĐP. Luật này đã cụ thể hóa các quy định của Hiến pháp năm 2013 và các chủ

trương, định hướng của Đảng về CQĐP; đồng thời kế thừa những nội dung hợp

lý và sửa đổi, bổ sung các bất cập, vướng mắc trong 12 năm thực hiện Luật tổ

chức Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân năm 2003 (gọi là Luật 2003).

Qua gần 05 năm triển khai thi hành Luật Tổ chức chính quyền địa phương đã

giúp hoạt động của các cấp CQĐP dần đi vào ổn định; theo đó, cơ cấu tổ chức

bộ máy của Hội đồng nhân dân (HĐND) và Ủy ban nhân dân (UBND) được

hướng dẫn cụ thể, có sự phân định về cơ cấu tổ chức của chính quyền nông thôn,

đô thị, hải đảo cơ bản phù hợp thực tế quản lý theo từng địa bàn đơn vị hành

chính.

Việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của CQĐP cấp huyện cũng được quy định

cụ thể, hướng tới tính quyền lực của HĐND cấp huyện trong việc thực hiện chức

năng quyết định các vấn đề quan trọng tại địa phương và giám sát của cơ quan

dân cử; đồng thời, phân định rõ trách nhiệm của cá nhân Chủ tịch UBND và tập

thể UBND; của đại biểu HĐND với HĐND, trong đó đề cao vai trò trách nhiệm

của Chủ tịch UBND, đại biểu HĐND cấp huyện.

Tuy nhiên, qua quá trình triển khai thực hiện Luật Tổ chức CQĐP 2015, cũng

như tại huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị đã phát sinh nhiều khó khăn, vướng

mắc. Cụ thể như: HĐND hoạt động vẫn còn mang tính hình thức, kém hiệu quả

do trong thực tiễn nghị quyết của HĐND vẫn thiếu tính độc lập, thường được

thông qua dựa trên nghị quyết của Đảng bộ cùng cấp. Vẫn còn những quy định

thiếu tính lôgic như Chủ tịch HĐND, chức vụ quan