Lịch sử thế giới hiện đại - Phần II (1945 - 1995)

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC ÑAØ LAÏT

F 7 G

GIAÙO TRÌNH

LÒCH SÖÛ THEÁ GIÔÙI HIEÄN ÑAÏI

Phaàn II

1945 - 1995

Th.S. LEÂ MINH CHIEÁN

Lòch söû theá giôùi hieän ñaïi – Phaàn 2 - 2 -

MUÏC LUÏC

Chöông I.............................................................................................................. 5

A. LIEÂN XOÂ TÖØ 1945-1975........................................................................... 5

I. COÂNG CUOÄC KHOÂI PHUÏC KINH TEÁ SAU CHIEÁN TRANH (1945-

1949) ........................................................................................................... 5

II. VAÊN HOÙA, CHÍNH TRÒ – XAÕ HOÄI..................................................... 6

III. TÌNH HÌNH KINH TEÁ TRONG NHÖÕNG NAÊM 1953 – 1964........... 6

IV. CHÍNH TRÒ – XAÕ HOÄI........................................................................ 7

V. KINH TEÁ LIEÂN XOÂ TÖØ NAÊM 1965 ÑEÁN NÖÛA ÑAÀU NHÖÕNG NAÊM

70................................................................................................................. 7

VI. CHÍNH SAÙCH ÑOÁI NGOAÏI VAØ VAI TROØ QUOÁC TEÁ CUÛA LIEÂN

XOÂ............................................................................................................... 8

B. LIEÂN XOÂ ( töø giöõa nhöõng naêm 70 ñeán 1991)........................................... 8

I. TÌNH HÌNH KINH TEÁ TÖØ NÖÛA SAU NHÖÕNG NAÊM 70 ÑEÁN 1985 8

II. TÌNH HÌNH CHÍNH TRÒ - XAÕ HOÄI .................................................... 9

III. COÂNG CUOÄC CAÛI TOÅ CUÛA GOOCBACHOÁP.................................. 9

IV. SÖÏ SUÏP ÑOÅ CUÛA LIEÂN BANG XOÂ VIEÁT...................................... 10

C. COÄNG HOAØ LIEÂN BANG NGA. ........................................................... 11

I. TÌNH HÌNH KINH TEÁ.......................................................................... 11

II. TÌNH HÌNH CHÍNH TRÒ – XAÕ HOÄI.................................................. 11

III. CHÍNH SAÙCH ÑOÁI NGOAÏI.............................................................. 12

D. CUOÄC CAÙCH MAÏNG DAÂN CHUÛ NHAÂN DAÂN VAØ XAÂY DÖÏNG CHUÛ

NGHÓA XAÕ HOÄI ÔÛ CAÙC NÖÔÙC ÑOÂNG AÂU TÖØ SAU CHIEÁN TRANH

THEÁ GIÔÙI THÖÙ HAI ÑEÁN NÖÛA ÑAÀU NHÖÕNG NAÊM 70. ...................... 12

I. SÖÏ RA ÑÔØI CUÛA NHAØ NÖÔÙC DAÂN CHUÛ NHAÂN DAÂN................. 12

II. QUAN HEÄ HÔÏP TAÙC HÖÕU NGHÒ GIÖÕA CAÙC NÖÔÙC XAÕ HOÄI

CHUÛ NGHÓA............................................................................................ 13

III. SÖÏ KHUÛNG HOAÛNG CUÛA CHEÁ ÑOÄ XAÕ HOÄI CHUÛ NGHÓA ÔÛ

CAÙC NÖÔÙC ÑOÂNG AÂU.......................................................................... 14

Chöông II .......................................................................................................... 17

I. KHAÙI QUAÙT PHONG TRAØO GIAÛI PHOÙNG DAÂN TOÄC SAU CHIEÁN

TRANH THEÁ GIÔÙI THÖÙ HAI..................................................................... 17

1.Thôøi kì töø 1945 ñeán 1949 ...................................................................... 17

2. Thôøi kì töø 1949 ñeán 1954 ..................................................................... 17

3. Thôøi kì töø 1954 ñeán 1960 ..................................................................... 17

4. Thôøi kì töø 1960 ñeán 1975 ..................................................................... 18

5. Thôøi kyø 1975 ñeán nay .......................................................................... 18

II. CAÙC NÖÔÙC ÑOÂNG BAÉC AÙ................................................................... 19

1.Trung Quoác............................................................................................ 19

2. Coäng hoaø daân chuû nhaân daân Trieàu Tieân vaø Haøn Quoác ...................... 23

___________________________________________________________

Th.S. Leâ Minh Chieán Khoa Lòch söû

Lòch söû theá giôùi hieän ñaïi – Phaàn 2 - 3 -

3. Laõnh thoå Ñaøi Loan ....................................................................... 24

III. CAÙC NÖÔÙC ÑOÂNG NAM AÙ................................................................. 25

IV. CAÙC NÖÔÙC CHAÂU PHI (1945 – 1995)................................................ 29

1. Khaùi quaùt .............................................................................................. 29

2. Ñaëc ñieåm cuûa Chaâu Phi : .................................................................... 30

V.CAÙC NÖÔÙC MÓ LA TINH (1945- 1995)................................................. 34

1. Khaùi quaùt .............................................................................................. 34

2.Caùc giai ñoaïn phaùt trieån:....................................................................... 35

Chöông III......................................................................................................... 37

A. NÖÔÙC MIÕ ................................................................................................ 37

I. NÖÔÙC MIÕ TÖØ 1945 ÑEÁN 1973............................................................ 37

II. NÖÔÙC MÓ TÖØ 1973 ÑEÁN 1995 .......................................................... 42

B. NHAÄT BAÛN TÖØ 1945 ÑEÁN 1973 ........................................................... 44

I. TÌNH HÌNH KINH TEÁ- CHÍNH TRÒ-XAÕ HOÄI ................................... 44

II. SÖÏ CHIEÁM ÑOÙNG CUÛA LÖÏC LÖÔÏNG ÑOÀNG MINH VAØ NHÖÕNG

CAÛI CAÙCH DAÂN CHUÛ TÖØ 1945 –1951 ................................................. 45

III. TÌNH HÌNH KINH TEÁ, KHOA HOÏC – KÓ THUAÄT TÖØ 1945 – 1953.

................................................................................................................... 47

IV. TÌNH HÌNH CHÍNH TRÒ VAØ CHÍNH SAÙCH ÑOÁI NGOAÏI CUÛA

NHAÄT BAÛN.............................................................................................. 48

V. NHAÄT BAÛN TÖØ 1973 ÑEÁN NAY ...................................................... 48

C. CAÙC NÖÔÙC TAÂY AÂU............................................................................. 49

I. NEÙT KHAÙI QUAÙT VEÀ TAÂY AÂU TÖØ SAU CHIEÁN TRANH THEÁ

GIÔÙI THÖÙ HAI ÑEÁN NÖÛA ÑAÀU NHÖÕNG NAÊM 70. ........................... 49

II. KHOÁI THÒ TRÖÔØNG CHUNG CHAÂU AÂU (EEC)............................ 54

III. TÌNH HÌNH CAÙC NÖÔÙC TÖ BAÛN CHUÛ NGHÓA TÖØ NÖÛA SAU

NHÖÕNG NAÊM 70 ÑEÁN 1995.................................................................. 55

IV. NHÖÕNG ÑAËC ÑIEÅM CUÛA CHUÛ NGHÓA TÖ BAÛN HIEÄN ÑAÏI. ... 57

CHÖÔNG IV .................................................................................................... 59

I. SÖÏ HÌNH THAØNH TRAÄT TÖÏ THEÁ GIÔÙI MÔÙI SAU CHIEÁN TRANH

THEÁ GIÔÙI THÖÙ HAI ................................................................................... 59

1. Hoäi nghò Ian ta vaø vieäc hình thaønh “ Traät töï hai cöïc Ianta” ............... 59

2. Hoäi nghò cao caáp Poátxñam (töø 17-7-1945 ñeán 2-8-1945) ................... 60

3. Hoäi nghò Xan Phôranxicoâ vaø vieäc thaønh laäp Lieân Hôïp Quoác ............ 61

4. Hoäi nghò ngoaïi tröôûng 5 cöôøng quoác taïi Maùtxcôva ............................ 62

II. ÑAÁU TRANH TRONG QUAN HEÄ QUOÁC TEÁ NHAÈM THÖÏC HIEÄN

NHÖÕNG NGUYEÂN TAÉC ÑAÕ CAM KEÁT SAU CHIEÁN TRANH ............. 63

1. Ñaáu tranh trong vieäc giaûi quyeát vaán ñeà Ñöùc vaøo nhöõng naêm ñaàu sau

Hoäi nghò Poâtxñam (1945 – 1947)............................................................. 63

2. Ñaáu tranh trong vieäc kyù keát hoaø öôùc vôùi caùc nöôùc chieán baïi (Italia,

Phaàn Lan, Bungari, Hunggari vaø Rumani).............................................. 64

___________________________________________________________

Th.S. Leâ Minh Chieán Khoa Lòch söû

Lòch söû theá giôùi hieän ñaïi – Phaàn 2 - 4 -

III. CUOÄC CHIEÁN TRANH LAÏNH............................................................. 66

1. Chuû nghóa “ Tôruman” vaø aâm möu cuûa Mó......................................... 66

2. “Chính saùch ngaên chaën” vaø vieäc chia caét nöôùc Ñöùc vaø Trieàu Tieân cuûa

Mó.............................................................................................................. 67

3. Heä thoáng xaõ hoäi chuû nghóa hình thaønh vaø söï thaát baïi cuûa “chính saùch

ngaên chaën” cuûa Mó ................................................................................... 68

IV. CUOÄC CHAÏY ÑUA VUÕ TRANG XOÂ - MYÕÂ........................................ 68

V. HOÏC THUYEÁT NICHXÔN (1969 – 1975)............................................. 69

1. “Hoïc thuyeát Nichxôn”.......................................................................... 69

2. Cuoäc thöông löôïng giöõa Lieân Xoâ vaø Mó nhaèm haïn cheá vuõ khí chieán

löôïc............................................................................................................ 69

VI. QUAN HEÄ QUOÁC TEÁ TÖØ NÖÛA SAU NHÖÕNG NAÊM 70 ÑEÁN 1995 70

1. Nhöõng cuoäc xung ñoät khu vöïc . ........................................................... 70

2. Quan heä quoác teá ôû khu vöïc Trung Ñoâng ............................................. 72

3. Quan heä Xoâ- Mó . ................................................................................. 77

4. Söï suïp ñoå cuûa “Traät töï hai cöïc Ianta” ................................................. 79

5. Moät traät töï theá giôùi môùi ñang hình thaønh ........................................... 80

Chöông V.......................................................................................................... 82

I. BOÁI CAÛNH LÒCH SÖÛ............................................................................... 82

II. NOÄI DUNG, ÑAËC ÑIEÅM CUÛA CUOÄC CAÙCH MAÏNG KHOA HOÏC KÓ

THUAÄT......................................................................................................... 83

III. NHÖÕNG THAØNH TÖÏU CUÛA CAÙCH MAÏNG KHOA HOÏC – KÓ

THUAÄT......................................................................................................... 83

IV. YÙ NGHÓA VAØ TAÙC ÑOÄNG CUÛA CUOÄC CAÙCH MAÏNG KHOA HOÏC

– KÓ THUAÄT HIEÄN ÑAÏI ÑOÁI VÔÙI XAÕ HOÄI LOAØI NGÖÔØI..................... 84

___________________________________________________________

Th.S. Leâ Minh Chieán Khoa Lòch söû

Lòch söû theá giôùi hieän ñaïi – Phaàn 2 - 5 -

CHÖÔNG I

LIEÂN XOÂ VAØ CAÙC NÖÔÙC ÑOÂNG AÂU

TÖØ 1945 ÑEÁN 1995

A. LIEÂN XOÂ TÖØ 1945-1975

I. COÂNG CUOÄC KHOÂI PHUÏC KINH TEÁ SAU CHIEÁN TRANH

(1945-1949)

Chieán tranh theá giôùi thöù hai ñaõ taøn phaù ñaát nöôùc Lieân Xoâ caû veà ngöôøi ( 27

trieäu ngöôøi cheát ) vaø cuûa caûi vaät chaát ( hôn 70 nghìn laøng maïc vaø 32 nghìn nhaø maùy

xí nghieäp bò taøn phaù

Coâng cuoäc khoâi phuïc kinh teá ôû Lieân Xoâ ñöôïc tieán haønh vôùi keá hoaïch 5 naêm

laàn thöùc IV – khoâi phuïc vaø phaùt trieån kinh teá quoác daân ( 1946 – 1950).

Veà coâng nghieäp, Lieân Xoâ phaûi giaûi quyeát ba vaán ñeà quan troïng: thöù nhaát, phi

quaân söï hoaù neàn kinh teá baèng caùch chuyeån sang xaây döïng caùc coâng trình daân duïng;

thöù hai, khoâi phuïc caùc xí nghieäp bò taøn phaù vaø thöù ba, tieán haønh xaây döïng caùc xí

nghieäp môùi.

Nhieäm vuï thöù nhaát caên baûn ñöôïc thöïc hieän trong nhöõng naêm 1946 – 1947, Lieân

Xoâ ñaõ tieán haønh chuyeån neàn coâng nghieäp phuïc vuï quoác phoøng sang saûn xuaát daân söï

nhö cheá taïo maùy giao thoâng, maùy noâng nghieäp, thieát bò phuï tuøng. Ñoàng thôøi tieán

haønh giaûi tröø quaân bò.

Vò trí quan troïng nhaát trong söï phuïc hoài coâng nghieäp laø ñieän khí hoaù, nguoàn

cung caáp naêng löôïng cuûa caùc vuøng coâng nghieäp. Caùc phöông tieän lôùn ñaõ ñöôïc huy

ñoäng vaøo vieäc phuïc hoài caùc nhaø maùy ñieän.

Muøa thu naêm 1949, Lieân Xoâ ñaõ cheá taïo thaønh coâng bom nguyeân töû, ñaùnh daáu söï

tieán boä vöôït baäc cuûa khoa hoïc quaân söï Xoâ vieát vaø phaù vôõ theá ñoäc quyeàn bom

nguyeân töû cuûa Mó.

Nhìn chung, coâng nghieäp Lieân Xoâ ñaõ phuïc hoài vaøo naêm 1947, ñaït möùc tröôùc

chieán tranh (1940). Tôùi cuoái keá hoaïch 5 naêm laàn thöù tö, saûn löôïng coâng nghieäp ñaõ

taêng leân 73% ( keá hoaïch döï kieán 48%),

Noâng nghieäp: khaùc vôùi nhöõng naêm 20, trong nhöõng naêm sau chieán tranh theá giôùi

thö hai, chính phuû Lieân Xoâ (ñöùng ñaàu laø Xtalin) ñaõ tieán haønh khoâi phuïc kinh teá

khoâng phaûi töø noâng nghieäp maø laø töø coâng nghieäp naëng. Nhaø nöôùc taêng caùc nghóa vuï

ñoái vôùi noâng daân.

Vieäc khoâi phuïc vaø phaùt trieån noâng nghieäp ñöôïc tieán haønh nhöng khoâng döïa treân

söï quan taâm lôïi ích vaät chaát maø baèng caùc bieän phaùp haønh chính. Naêm 1947, chính

phuû ñaõ ban haønh caùc bieän phaùp thöïc hieän söï lao ñoäng baét buoäc trong caùc noâng

trang (nhö nhöõng naêm 30). Taát caû cö daân ôû noâng thoân, ai khoâng laøm vieäc trong cô

quan nhaø nöôùc ñeàu phaûi ñi laøm trong caùc noâng trang. Ai khoâng thöïc hieän luaät lao

ñoäng seõ bò taäp trung caûi taïo hoaëc xöû lí haønh chính.

Trong nhöõng naêm ñoù, Lieân Xoâ ñaõ thi haønh ñöôøng loái taäp trung hoaù saûn xuaát

noâng nghieäp, coi noù laø ñoøn baåy ñeå phaùt trieån noâng nghieäp vaø cuûng coá noâng trang.

Theo ñoù, soá löôïng caùc noâng trang giaûm xuoáng hôn hai laàn. Quy moâ caùc noâng trang

___________________________________________________________

Th.S. Leâ Minh Chieán Khoa Lòch söû

Lòch söû theá giôùi hieän ñaïi – Phaàn 2 - 6 -

taêng leân (töø 255.314 noâng trang naêm 50, xuoáng coøn 125.294 – naêm 1951, tôùi cuoái

naêm 1953 coøn 93 nghìn).

Maëc duø vaäy, noâng nghieäp vaãn laø laïc haäu cuûa neàn saûn xuaát quoác daân. Noù khoâng

ñaùp öùng ñöôïc caùc ñoøi hoûi cuûa ñaát nöôùc veà löông thöïc vaø nguyeân lieäu. Khoaûng caùch

giöõa coâng nghieäp vaø noâng nghieäp ngaøy moät taêng.

Keá hoaïch 5 naêm laàn thöù tö nhaèm phaùt trieån noâng nghieäp ñaõ khoâng hoaøn thaønh.

Tuy nhieân saûn xuaát noâng nghieäp naêm 1950 cuõng ñaït möùc tröôùc chieán tranh (1940).

II. VAÊN HOÙA, CHÍNH TRÒ – XAÕ HOÄI

Trong nhöõng naêm sau chieán tranh, trong xaõ hoäi Xoâ vieát, ngoaøi ñöôøng loái taêng

cöôøng ñeà cao vai troø cuûa nhaø nöôùc nhö ñaõ neâu treân, coøn dieãn ra moät xu höôùng taêng

cöôøng “daân chuû hoaù” heä thoáng chính trò. Muøa xuaân naêm 1945, ngay sau khi chieán

tranh ôû chaâu AÂu keát thuùc, Ñaûng vaø chính phuû ñaõ tieán haønh caùc bieän phaùp ñeå chaám

döùt tình traïng khaån caáp, loaïi boû uûy ban quoác phoøng nhaø nöôùc, cô quan chính quyeàn

naèm ngoaøi hieán phaùp do hoaøn caûnh chieán tranh baét buoäc.

Naêm 1952, Ñaïi hoäi laàn thöù XIX cuûa Ñaûng tieán haønh.

Sau Ñaïi hoäi laàn thöù XIX cuûa Ñaûng khoâng laâu, ngaøy 5 – 3 – 1953 Xtalin qua ñôøi.

Ban laõnh ñaïo ñaát nöôùc môùi goàm coù: ñöùng ñaàu nhaø nöôùc laø Malencoáp, boä tröôûng

quoác phoøng laø nguyeân soaùi Bunganin, Boä tröôûng noäi vuï vaø an ninh laø nguyeân soaùi

Beâria, chöùc vuï laõnh ñaïo ñaûng coøn ñeå troáng. Chính quyeàn thöïc teá naèm trong tay

Malencoáp vaø Beâria. Khoâng laâu sau Beâria bò baét vaø bò xöû töû vaøo thaùng 12 – 1953 vôùi

toäi danh ñaõ toå chöùc “ñaøn aùp taäp theå” döôùi thôøi Xtalin vaø coù aâm möu ñaûo chính sau

khi Xtalin qua ñôøi.

III. TÌNH HÌNH KINH TEÁ TRONG NHÖÕNG NAÊM 1953 – 1964

- Noâng nghieäp: Töø nöûa sau naêm 1953, ôû Lieân Xoâ ñaõ dieãn ra caùc cuoäc caûi caùch

coù yù thöùc tích cöïc trong söï phaùt trieån kinh teá quoác daân cuõng nhö trong ñôøi soáng

nhaân daân.

Nhìn chung, nhöõng bieän phaùp lôùn trong lónh vöïc noâng nghieäp ñöôïc tieán haønh töø

naêm 1953 ñeán 1958 goàm coù:

- Naâng cao ñaùng keå giaù caû thu mua.

- Xoaù boû nghóa vuï caùc naêm tröôùc.

- Naâng cao ngaân saùch nhaø nöôùc cho noâng thoân.

- Xoaù boû thueá kinh teá phuï vaø naâng cao naêm laàn phaïm vi cuûa noù.

- Tuyeân boá nguyeân taéc “keá hoaïch hoaù” töø döôùi leân.

- Thöïc hieän cheá ñoä höu trí cho noâng trang vieân.

- Caáp hoä chieáu cho noâng daân.

- Caùc noâng trang coù quyeàn thay ñoåi ñieàu leä cuûa mình ñeå phuø hôïp vôùi ñieàu

kieän ñòa phöông.

Keá hoaïch 7 naêm phaùt trieån kinh teá quoác daân (1959 –1965) trong noâng nghieäp ñaõ

thaát baïi hoaøn toaøn, thay cho taêng tröôûng 70% theo keá hoaïch, naêng suaát chæ ñaït coù

15%.

- Coâng nghieäp: Lieân Xoâ ñaõ trôû thaønh moät quoác gia coâng nghieäp huøng maïnh.

Ngaønh saûn xuaát tö lieäu saûn xuaát ñaõ chieám 3/4 toång saûn löôïng coâng nghieäp – ñaëc

___________________________________________________________

Th.S. Leâ Minh Chieán Khoa Lòch söû

Lòch söû theá giôùi hieän ñaïi – Phaàn 2 - 7 -

bieät laø coâng nghieäp vaät lieäu xaây döïng, cheá taïo maùy, luyeän kim, hoaù chaát, daàu khí,

ñieän naêng (taêng 4 –5 laàn so vôùi nöûa ñaàu nhöõng naêm 50).

Bieåu töôïng cho söï tieán boä cuûa khoa hoïc – kyõ thuaät ôû Lieân Xoâ laø cuoäc chinh

phuïc vuõ truï. Thaùng 10/1957, Lieân xoâ ñaõ phoùng thaønh coâng veä tinh nhaân taïo ñaàu

tieân. Tieáp ñoù laø nhöõng teân löûa vuõ truï, ñoå boä xuoáng maët traêng. Thaùng 4/1961, con

ngöôøi ñaõ böôùc vaøo vuõ truï, ngöôøi ñaàu tieân cuûa traùi ñaát, coâng daân Lieân xoâ – Iuri

Gagarin. Sau ñoù laø teân tuoåi cuûa G. Titoáp, A. Nicoâlaíep …

IV. CHÍNH TRÒ – XAÕ HOÄI

Ñaïi hoäi laàn thöù XX vaø XXII Ñaûng Coäng saûn Lieân Xoâ laø nhöõng söï kieän chính trò

trong nöôùc quan troïng nhaát thôøi kyø naøy. Ñaïi hoäi laàn thöù XX cuûa Ñaûng ñöôïc tieán

haønh vaøo thaùng 2/1956. Ñaïi hoäi ñaõ toång keát vieäc thöïc hieän keá hoaïch 5 naêm laàn thöù

naêm vaø thoâng qua keá hoaïch 5 naêm laàn thöù saùu, thöïc hieän nhieäm vuï ñuoåi kip vaø vöôït

caùc nöôùc TB phaùt trieån trong thôøi haïn ngaén nhaát. Trong phieân hoïp cuoái cuøng keát

thuùc ñaïi hoäi, Khôruùtxoáp ñaõ ñoïc baùo caùo (khoâng naèm trong chöông trình nghò söï) veà

“teä suøng baùi caù nhaân vaø haäu quûa cuûa noù”. Baùo caùo ñaõ daãn ra nhöõng söï kieän “ñaøn

aùp, khuûng boá” döôùi thôøi Xtalin vaø môû ñaàu cho söï chia reõ to lôùn trong phong traøo

Coäng saûn quoác teá. Moät soá Ñaûng Coäng saûn goïi ñoù laø bieåu hieän cuûa “chuû nghóa xeùt

laïi”.

Thaùng 10/1961, taïi Ñaïi hoäi XXII Ñaûng Coäng saûn Lieân Xoâ, cöông lónh môùi ñaõ

ñöôïc thoâng qua. Xuaát phaùt töø choã cho raèng Chuû nghóa XH ôû Lieân Xoâ ñaõ thaéng lôïi

“hoaøn toaøn vaø chaéc chaén” vaø ñaát nöôùc ñaõ böôùc vaøo giai ñoaïn “xaây döïng chuû nghóa

Coäng saûn”, Ñaïi hoäi ñaõ xem xeùt cöông lónh môùi nhö moät söï khaùi quaùt trieát hoïc, kinh

teá hoïc, chính trò hoïc veà coâng cuoäc xaây döïng chuû nghóa Coäng saûn ôû Lieân Xoâ.

Ñeå xaây döïng chuû nghóa Coäng saûn, cöông lónh ñaõ döï kieán giaûi quyeát 3 vaán ñeà:

Trong lónh vöïc kinh teá, xaây döïng cô sôû vaät chaát – kó thuaät cho chuû nghóa Coäng saûn

(phaán ñaáu ñöùng ñaàu theá giôùi veà saûn phaåm theo ñaàu ngöôøi, ñaït ñöôïc naêng suaát lao

ñoäng cao nhaát theá giôùi, baûo ñaûm möùc soáng cao nhaát theá giôùi cho nhaân daân); trong

lónh vöïc chính trò – xaõ hoäi, tieán tôùi töï quaûn Coäng saûn chuû nghóa; trong lónh vöïc tö

töôûng tinh thaàn, giaùo duïc con ngöôøi môùi, phaùt trieån toaøn dieän. Khung thôøi gian hieän

thöïc hoaù cöông lónh döï kieán khoaûng 15 – 20 naêm.

Keát quaû, cöông lónh “xaây döïng CNCS trong voøng 15 – 20 naêm” ñaõ khoâng thöïc

hieän ñöôïc vaø ñoù laø moät trong nhöõng sai laàm quan troïng veà ñöôïng loái cuûa Khoârutxoáp

trong thôøi kyø oâng laõnh ñaïo Ñaûng vaø nhaø nöôùc Xoâ vieát.

V. KINH TEÁ LIEÂN XOÂ TÖØ NAÊM 1965 ÑEÁN NÖÛA ÑAÀU NHÖÕNG

NAÊM 70

Thaùng 10 – 1964, Khôruùtxoáp bò pheâ phaùn laø ngöôøi theo “yù chí luaän”, “chuû quan

chuû nghóa” neân bò laät ñoå baèng moät cuoäc ñaûo chính khoâng ñoå maùu.

Töø cuoái 1964, Ban laõnh ñaïo nhaø nöôùc laïi quyeát ñònh khuyeán khích lôïi ích vaät

chaát nhö ñoøn baåy saûn xuaát xaõ hoäi, baét ñaàu töø noâng thoân vaø noâng nghieäp. Ñöôøng loái

naøy ñöôïc thoâng qua taïi hai hoäi nghò Ban chaáp haønh Trung öông Ñaûng (thaùng 3 vaø

9/1965). Nghò quyeát ñoù ñi vaøo lòch söû laø “cuoäc caûi caùch kinh teá 1965”.

___________________________________________________________

Th.S. Leâ Minh Chieán Khoa Lòch söû

Lòch söû theá giôùi hieän ñaïi – Phaàn 2 - 8 -

Caûi caùch kinh teá 1965 ñöôïc thöïc hieän thaønh coâng trong nhöõng naêm keá hoaïch 5

naêm laàn thöù 8 (1965 – 1970). Toång saûn löôïng coâng nghieäp taêng 56%, Saûn xuaát noâng

nghieäp taêng 21%.

Trong nhöõng naêm 70 toác ñoä taêng tröôûng kinh teá laïi baét ñaàu suy giaûm, daãn ñeán

söï trì treä veà kinh teá saâu saéc. Caûi caùch 1965 ñaõ ngöøng thöïc hieän, maëc duø chöa bao

giôø tuyeân boá loaïi boû.

Toùm laïi, trong hôn hai thaäp nieân, keå töø naêm 1950, maëc duø coøn coù nhöõng sai

laàm vaø thieáu soùt, Lieân Xoâ ñaõ thu ñöôïc nhöõng thaønh töïu to lôùn, trôû thaønh cöôøng

quoác coâng nghieäp ñöùng thöù hai treân theá giôùi (sau Mó), chieám khoaûng 20% toång

saûn löôïng coâng nghieäp theá giôùi.

Töø naêm 1951 – 1975, toác ñoä taêng tröôûng cuûa coâng nghieäp Xoâ vieát haøng naêm

bình quaân ñaït 9,6 %.

Trong lónh vöïc khoa hoïc – kyõ thuaät, Lieân Xoâ cuõng thu nhieàu thaønh tích röïc rôõ,

chieám nhieàu ñænh cao cuûa khoa hoïc kó thuaät theá giôùi ôû caùc lónh vöïc vaät lí, hoaù hoïc,

ñieän töû, ñieàu khieån hoïc … naêm 1957, Lieân Xoâ laø nöôùc ñaàu tieân phoùng thaønh coâng

veä tinh nhaân taïo cuûa traùi ñaát; naêm 1961 phoùng con taøu vuõ truï “ phöông ñoâng” ñöa

nhaø du haønh vuõ truï ñaàu tieân Gararin bay voøng quanh traùi ñaát, môû ñaàu kæ nguyeân

chinh phuïc vuï truï cuûa loaøi ngöôøi

Trong lónh vöïc xaõ hoäi, Lieân Xoâ coù nhöõng thay ñoåi, tieán boä. Naêm 1971, coâng

nhaân chieám hôn 55% soá ngöôøi lao ñoäng trong caû nöôùc, cöù 1000 coâng nhaân thì hôn

550 ngöôøi coù trình ñoä ñaïi hoïc vaø trung hoïc. Hôn 1/2 soá ngöôøi ôû noâng thoân coù trình

ñoä ñaïi hoïc vaø trung hoïc. Lieân Xoâ laø nöôùc ñöùng haøng ñaàu theá giôùi veà trình ñoä hoïc

vaán cuûa nhaân daân vôùi gaàn 3/4 soá daân coù trình ñoä ñaïi hoïc vaø trung hoïc, treân 30 trieäu

ngöôøi laøm vieäc trí oùc.

VI. CHÍNH SAÙCH ÑOÁI NGOAÏI VAØ VAI TROØ QUOÁC TEÁ CUÛA

LIEÂN XOÂ

Veà ñoái ngoaïi, Ñaûng vaø nhaø nöôùc Xoâ vieát ñaõ thöïc hieän chính saùch vaø phöông

höôùng cô baûn laø: ñaûm baûo nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi cho coâng cuoäc xaây döïng chuû

nghóa xaõ hoäi, duy trì hoaø bình vaø an ninh, môû roäng vieäc hôïp taùc vôùi caùc nöôùc xaõ hoäi

chuû nghóa, phaùt trieån quan heä höõu nghò bình ñaúng vôùi caùc nöôùc môùi giaûi phoùng,ñoaøn

keát quoác teá vôùi caùc Ñaûng Coäng saûn vaø caùc ñaûng daân chuû caùch maïng vôùi phong traøo

coâng nhaân quoác teá vaø phong traøo ñaáu tranh giaûi phoùng cuûa caùc daân toäc.

Lieân Xoâ cuõng ñi ñaàu trong vieäc uûng hoä söï nghieäp ñaáu tranh vì daân toäc, daân chuû

vaø tieán boä xaõ hoäi cuûa nhaân daân caùc daân toäc…

Nhö theá, sau chieán tranh theá giôùi thöù hai, ñòa vò quoác teá cuûa Lieân Xoâ ñöôïc ñeà

cao. Laø nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa lôùn nhaát, huøng maïnh nhaát, Lieân Xoâ trôû thaønh choã

döïa cho hoaø bình theá giôùi vaø cuûa phong traøo caùch maïng theá giôùi.

B. LIEÂN XOÂ (töø giöõa nhöõng naêm 70 ñeán 1991)

I. TÌNH HÌNH KINH TEÁ TÖØ NÖÛA SAU NHÖÕNG NAÊM 70 ÑEÁN 1985

Coâng nghieäp: söï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ôû Lieân Xoâ trong nhöõng naêm 70 ñeán nöûa

ñaàu nhöõng naêm 80 dieãn ra theo ñöôøng loái taêng söï ñieàu haønh cuûa Trung öông vaø haïn

cheá quyeàn haønh kinh teá cuûa caùc nöôùc Coäng hoaø Xoâ vieát vaø ñòa phöông. Noù ñöôïc

___________________________________________________________

Th.S. Leâ Minh Chieán Khoa Lòch söû