Lịch sử thế giới cận đại

TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐÀ LẠT

F 7 G

ĐỀ CƯƠNG BÀI GIẢNG

LỊCH SỬ THẾ GIỚI CẬN ĐẠI

Th.s. Bùi Văn Hùng

2002

Đề cương bài giảng Lịch sử thế giới cận đại 2

MỤC LỤC

MỤC LỤC .................................................................................................................................... 2

PHẦN II ........................................................................................................................................ 6

CHỦ NGHĨA TƯ BẢN CUỐI THẾ KỶ XIX ĐẦU THẾ KỶ XX .............................................. 6

CHƯƠNG I ................................................................................................................................... 6

CÔNG XÃ PARIS ........................................................................................................................ 6

1. NƯỚC PHÁP VÀ CUỘC CHIẾN TRANH PHÁP – PHỔ ...................................................... 6

1.1. TÌNH HÌNH NƯỚC PHÁP TRƯỚC CUỘC CHIẾN TRANH PHÁP – PHỔ ................. 6

1.1.1.TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ VÀ NHỮNG MÂU THUẪN XÃ HỘI ............................. 6

1.1.2. TÌNH HÌNH KINH TẾ. .............................................................................................. 7

1.2. CUỘC CHIẾN TRANH PHÁP – PHỔ ............................................................................. 7

1.2.1. MỤC ĐÍCH CỦA PHÁP, PHỔ ................................................................................. 7

1.2.2. DIỄN BIẾN CỦA CUỘC CHIẾN TRANH VÀ SỰ SỤP ĐỔ CỦA NỀN ĐẾ CHẾ II. 8

2. CUỘC ĐẤU TRANH CỦA NHÂN DÂN PARI VÀ SỰ NGHIỆP CỦA CÔNG XÃ PARI .. 8

2.1. TÌNH HÌNH PARI SAU KHI QUÂN PHÁP ĐẦU HÀNG QUÂN PHỔ ........................ 8

2.2. CUỘC CÁCH MẠNG BÙNG NỔ VÀ SỰ RA ĐỜI CỦA CÔNG XÃ PARI .................. 9

2.3. NHỮNG CHÍNH SÁCH CỦA HỘI ĐỒNG CÔNG XÃ ................................................ 10

2.3.1. Về Bộ MÁY NHÀ NƯớC ........................................................................................ 10

2.3.2. Về KINH Tế – XÃ HộI : .......................................................................................... 10

2.3.3. Về VĂN HOÁ GIÁO DụC ...................................................................................... 10

2.4. SỰ THẤT BẠI CỦA CÔNG XÃ PARI .......................................................................... 11

3. NGUYÊN NHÂN THẤT BẠI, BÀI HỌC KINH NGHIỆM VÀ Ý NGHĨA LỊCH SỬ CỦA

CÔNG XÃ PARI ........................................................................................................................ 11

3.1. NGUYÊN NHÂN THẤT BẠI ........................................................................................ 11

3.2. BÀI HỌC KINH NGHIỆM ............................................................................................. 11

3.3. Ý NGHĨA LỊCH SỬ ........................................................................................................ 12

CHỦ NGHĨA TƯ BẢN CHUYỂN SANG GIAI ĐOẠN ĐẾ QUỐC CHỦ NGHĨA GIAI ĐOẠN

1870 –1914 .................................................................................................................................. 12

1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG ................................................................................................... 12

1.1. TÌNH HÌNH KINH TẾ CỦA CHỦ NGHĨA TƯ BẢN 1870 –1914 ............................... 12

1.1.1. SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ .................................................................................... 12

1.1.2. SỰ HÌNH THÀNH CỦA CHỦ NGHĨA ĐẾ QUỐC ............................................... 13

1.2. NĂM ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA CHỦ NGHĨA ĐẾ QUỐC .................................... 13

1.2.1. Sự tập trung sản xuất và tư bản đạt tới mức độ phát triển rất cao, tạo thành những tổ

chức lũng đoạn có một vai trò quyết định trong sinh hoạt kinh tế. .................................... 13

1.2.2. Sự dung hợp tư bản ngân hàng và tư bản công nghiệp thành tư bản tài chính. ........ 13

1.2.3. Việc xuất khẩu tư bản trở thành đặc biệt quan trọng. ............................................... 13

1.2.4. Sự hình thành những khối liên minh tư bản độc quyền chia nhau thế giới. ............. 13

1.2.5. Việc các cường quốc tư bản đã chia nhau xong đất đai trên thế giới. ...................... 13

2. NƯỚC ANH 1870 - 1914 ....................................................................................................... 13

2.1. TÌNH HÌNH KINH TẾ .................................................................................................... 13

2.1.1. TÌNH HÌNH KINH TẾ 1870 –1900 ......................................................................... 13

2.1.2. TÌNH HÌNH KINH TẾ 1900-1914. ......................................................................... 14

1.2. TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ ................................................................................................ 14

1.2.1. CHÍNH SÁCH ĐỐI NỘI VÀ PHONG TRÀO CÔNG NHÂN ............................... 14

1.2.2. CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI .................................................................................... 15

Th.s. Bùi Văn Hùng Khoa Lịch Sử

Đề cương bài giảng Lịch sử thế giới cận đại 3

3. NƯỚC PHÁP 1870 –1914 ...................................................................................................... 15

3.1. TÌNH HÌNH KINH TẾ .................................................................................................... 15

3.1.1. TÌNH HÌNH KINH TẾ 1870-1900 .......................................................................... 15

3.1.2. TÌNH HÌNH KINH TẾ 1900-1914 ......................................................................... 16

3.2. TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ ................................................................................................ 16

3.2.1. CHÍNH SÁCH ĐỐI NỘI VÀ PHONG TRÀO CÔNG NHÂN ............................... 16

3.2.2. CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI .................................................................................... 17

4. NƯỚC ĐỨC 1871-1914 ......................................................................................................... 17

4.1. TÌNH HÌNH KINH TẾ .................................................................................................... 17

4.1.1. TÌNH HÌNH KINH TẾ 1871-1914 .......................................................................... 17

4.1.2. SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ 1900-1914 ................................................................. 18

4.2. TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ ................................................................................................ 19

4.2.1. CHÍNH SÁCH ĐỐI NỘI VÀ PHONG TRÀO CÔNG NHÂN ............................... 19

4.2.2. CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI .................................................................................... 20

5. CÁC NƯỚC KHÁC Ở CHÂU ÂU 1870-1914 ...................................................................... 21

6. NƯỚC MỸ 1870-1914 ........................................................................................................... 21

6.1. TÌNH HÌNH KINH TẾ .................................................................................................... 21

6.1.2. TÌNH HÌNH KINH TẾ 1870-1900 .......................................................................... 21

6.1.2. TÌNH HÌNH KINH TẾ MỸ 1900-1914 ................................................................... 22

6.2. TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ ................................................................................................ 23

6.2.1. CHÍNH SÁCH ĐỐI NỘI VÀ PHONG TRÀO ĐẤU TRANH CỦA NHÂN DÂN 23

6.2.2. CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI .................................................................................... 24

CHƯƠNG III ............................................................................................................................... 26

HOẠT ĐỘNG CỦA QUỐC TẾ I, II VÀ PHONG TRÀO CÔNG NHÂN THẾ GIỚI CUỐI THẾ

KỶ XIX ĐẦU THẾ KỶ XX ....................................................................................................... 26

1. PHONG TRÀO CÔNG NHÂN THẾ GIỚI SAU CÔNG XÃ PARI ...................................... 26

1.1 SỰ TAN RÃ CỦA QUỐC TẾ I ....................................................................................... 26

1.2. PHONG TRÀO CÔNG NHÂN THẾ GIỚI VÀ SỰ RA ĐỜI CỦA QUỐC TẾ II .......... 26

2. HOẠT ĐỘNG CỦA QUỐC TẾ II .......................................................................................... 27

CHƯƠNG IV ............................................................................................................................... 29

CUỘC CÁCH MẠNG DÂN CHỦ TƯ SẢN NGA 1905 - 1907 ................................................ 29

1. TÌNH HÌNH NƯỚC NGA TRƯỚC CÁCH MẠNG .............................................................. 29

1.2. TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ-XÃ HỘI................................................................................. 29

1.2. TÌNH HÌNH KINH TẾ .................................................................................................... 30

2. QUÁ TRÌNH CỦA CUỘC CÁCH MẠNG ............................................................................ 30

2.1. CUỘC CÁCH MẠNG BÙNG NỔ .................................................................................. 30

2.2. CUỘC CÁCH MẠNG TRONG GIAI ĐOẠN CAO TRÀO ........................................... 31

2.3. CUỘC CÁCH MẠNG TRONG GIAI ĐOẠN THOÁI TRÀO ...................................... 32

3. NGUYÊN NHÂN THẤT BẠI, Ý NGHĨA LỊCH SỬ ............................................................ 32

3.1. NGUYÊN NHÂN THẤT BẠI ........................................................................................ 32

3.2. Ý NGHĨA LỊCH SỬ ........................................................................................................ 33

CHƯƠNG V ................................................................................................................................ 34

CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT .................................................................................. 34

1. NGUYÊN NHÂN VÀ TÍNH CHẤT ...................................................................................... 34

1.1. NGUYÊN NHÂN ............................................................................................................ 34

1.2. TÍNH CHẤT. ................................................................................................................... 34

2. QUÁ TRÌNH DIỄN BIẾN ...................................................................................................... 34

2.1. GIAI ĐOẠN I .................................................................................................................. 34

Th.s. Bùi Văn Hùng Khoa Lịch Sử

Đề cương bài giảng Lịch sử thế giới cận đại 4

2.2. GIAI ĐOẠN II ................................................................................................................. 34

2.3. GIAI ĐOẠN CUỐI .......................................................................................................... 34

PHẦN II ...................................................................................................................................... 35

LỊCH SỬ CẬN ĐẠI PHƯƠNG ĐÔNG ..................................................................................... 35

CHƯƠNG I ................................................................................................................................. 35

NHẬT BẢN ................................................................................................................................ 35

1. TIỀN ĐỀ CỦA CUỘC MINH TRỊ DUY TÂN ...................................................................... 35

1.1. KINH TẾ ......................................................................................................................... 35

1.2. CHÍNH TRỊ, XÃ HỘI ..................................................................................................... 36

1.3. TƯ TƯỞNG..................................................................................................................... 37

2. CUỘC MINH TRỊ DUY TÂN ................................................................................................ 37

2.1. SỰ XÂM NHẬP CỦA TƯ BẢN PHƯƠNG TÂY VÀ HẬU QUẢ CỦA NÓ ............... 37

2.2. NHỮNG PHONG TRÀO ĐẤU TRANH CỦA NHÂN DÂN ........................................ 37

2.3. CẢI CÁCH MINH TRỊ ................................................................................................... 37

3. ĐẾ QUỐC NHẬT ................................................................................................................... 38

3.1. KINH TẾ ......................................................................................................................... 38

3.2. CHÍNH TRỊ ..................................................................................................................... 39

CHƯƠNG II ................................................................................................................................ 40

TRUNG QUỐC .......................................................................................................................... 40

1. CUỘC CHIẾN TRANH THUỐC PHIỆN LẦN THỨC NHẤT. ............................................ 40

1.1. TÌNH HÌNH TRUNG QUỐC CUỐI TRIỀU MÃN THANH ......................................... 40

1.2. THUỐC PHIỆN, CÔNG CỤ MỞ CỬA TRUNG QUỐC ............................................... 40

1.3. QUÁ TRÌNH CUỘC CHIẾN TRANH VÀ ĐIỀU ƯỚC NAM KINH ........................... 41

1.4. HỆ QUẢ .......................................................................................................................... 41

2. PHONG TRÀO NÔNG DÂN THÁI BÌNH THIÊN QUỐC .................................................. 42

2.1. NGUYÊN NHÂN ............................................................................................................ 42

2.2. DIỄN BIẾN ..................................................................................................................... 42

2.3. TÍNH CHẤT, NGUYÊN NHÂN THẤT BẠI VÀ Ý NGHĨA LỊCH SỬ ........................ 43

3. PHONG TRÀO DÂN TỘC TƯ SẢN TRUNG QUỐC ......................................................... 43

3.1. CÁC NƯỚC ĐẾ QUỐC SÂU XÉ TRUNG QUỐC ........................................................ 43

3.1.1. SỰ ĐẦU TƯ CỦA TƯ BẢN PHƯƠNG TÂY ........................................................ 43

3.1.2. SỰ RA ĐỜI CỦA TƯ SẢN VÀ VÔ SẢN DÂN TỘC TRUNG QUỐC ................. 44

3.2. SỰ THỨC TỈNH DÂN TỘC TƯ SẢN CẢI LƯƠNG .................................................... 44

3.2.1. NGUYÊN NHÂN..................................................................................................... 44

3.2.2. DIỄN BIẾN .............................................................................................................. 44

3.3. PHONG TRÀO CÁCH MẠNG TƯ SẢN ....................................................................... 45

3.3.1. TÔN TRUNG SƠN VÀ TỔ CHỨC CÁCH MẠNG ............................................... 45

3.3.2. DIỄN BIẾN VÀ KẾT CỤC CỦA CUỘC CÁCH MẠNG TÂN HỢI ..................... 45

3.3.3. TÍNH CHẤT, NGUYÊN NHÂN THẤT BẠI VÀ Ý NGHĨA LỊCH SỬ ................. 45

CHƯƠNG III ............................................................................................................................... 46

ẤN ĐỘ ........................................................................................................................................ 46

1. CHỦ NGHĨA THỰC DÂN PHƯƠNG TÂY XÂM NHẬP ẤN ĐỘ ...................................... 46

1.1. ẤN ĐỘ GIAI ĐOẠN ĐẦU BỊ CHỦ NGHĨA THỰC DÂN XÂM NHẬP ..................... 46

1.2. SỰ XÂM LƯỢC CỦA THỰC DÂN ANH ..................................................................... 46

2. CUỘC KHỞI NGHĨA DÂN TỘC ẤN ĐỘ (1857 - 1859) ...................................................... 47

2.1. TIỀN ĐỀ CỦA CUỘC KHỞI NGHĨA ............................................................................ 47

2.2. QUÁ TRÌNH CỦA CUỘC KHỞI NGHĨA ..................................................................... 48

2.3. TÍNH CHẤT, NGUYÊN NHÂN THẤT BẠI VÀ Ý NGHĨA LỊCH SỬ ........................ 48

Th.s. Bùi Văn Hùng Khoa Lịch Sử

Đề cương bài giảng Lịch sử thế giới cận đại 5

3. PHONG TRÀO DÂN TỘC ẤN ĐỘ TƯ SẢN ....................................................................... 49

3.1. NỀN THỐNG TRỊ CỦA ANH ........................................................................................ 49

3.2. PHONG TRÀO ĐẤU TRANH GIẢI PHÓNG DÂN TỘC CỦA NHÂN DÂN ẤN ĐỘ

CUỐI THẾ KỶ XIX ĐẦU THẾ KỶ XX ............................................................................... 49

CHƯƠNG V ................................................................................................................................ 50

MỸ LA TINH ............................................................................................................................. 50

1. MỸ LA TINH ĐẦU THỜI KỲ CẬN ĐẠI ............................................................................. 50

1.1. VỀ ĐỊA LÝ VÀ DÂN CƯ .............................................................................................. 50

1.2. THỰC DÂN PHƯƠNG TÂY PHÂN CHIA CAI TRỊ MỸ LA TINH .......................... 51

2. PHONG TRÀO ĐẦU TRANH GIẢI PHÓNG DÂN TỘC MỸ LA TINH THẾ KỶ XIX .... 51

3. MỸ LA TINH THẾ KỶ XIX, ĐẦU THẾ KỶ XX ................................................................. 52

CHƯƠNG VI ............................................................................................................................... 53

CHÂU PHI .................................................................................................................................. 53

1. CHỦ NGHĨA THỰC DÂN CHÂU ÂU XÂM LƯỢC CHÂU PHI........................................ 53

1.1. ĐỊA LÝ VÀ DÂN CƯ ..................................................................................................... 53

1.2. THỰC DÂN PHƯƠNG TÂY BƯỚC ĐẦU XÂM NHẬP CHÂU PHI .......................... 53

1.3. TƯ BẢN PHƯƠNG TÂY MỞ RỘNG PHẠM VI THỐNG TRỊ CHÂU PHI ................ 53

2. PHONG TRÀO ĐẤU TRANH CỦA NHÂN DÂN CHÂU PHI ........................................... 53

Th.s. Bùi Văn Hùng Khoa Lịch Sử