Lịch sử thế giới cận đại - phần: Phương tây

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC ÑAØ LAÏT

F 7 G

GIAÙO TRÌNH

ÑEÀ CÖÔNG BAØI GIAÛNG LÒCH SÖÛ

THEÁ GIÔÙI CAÄN ÑAÏI

(PHA

À

N PHÖ

NG

2002

ÔNG TAÂY)

UYE

Ã

N COÂNG CHA

Á

T

Lòch söû theá giôùi caän ñaïi - 2 -

Nguyeãn Coâng Chaát Khoa Lòch Söû

I. SÖÏ PHUÏC HOÀI CHEÁ ÑOÄ PHONG KIEÁN ÔÛ CHAÂU AÂU VAØ PHONG TRAØO CAÙCH MAÏNG TÖ SAÛN.

...............................................................................................................................................................29

II. SÖÏ PHAÙT TRIEÅN CUÛA NEÀN KINH TEÁ TBCN VAØ SÖÏ XUAÁT HIEÄN NHÖÕNG HOÏC THUYEÁT

KINH TEÁ VAØ TRIEÁT HOÏC COÅ ÑIEÅN. ..................................................................................................30

MỤC LỤC

LÔØI NOÙI ÑAÀU .............................................................................................................................................4

CHƯƠNG I : CAÙCH MAÏNG TÖ SAÛN ANH ...............................................................................................5

I. NÖÔÙC ANH ÑEÂM TRÖÔÙC CUÛA CUOÄC CAÙCH MAÏNG TÖ SAÛN .....................................................5

1. Cheá ñoä quaân chuû chuyeân cheá vaø nhöõng tieàn ñeà kinh teá....................................................................5

2. Söï phaân hoùa giai caáp ........................................................................................................................6

3. Tieàn ñeà tö töôûng ...............................................................................................................................7

II. DIEÃN TRÌNH CUÛA CUOÄC CAÙCH MAÏNG (NHÖÕNG COÄT MOÁC LÒCH SÖÛ) ....................................7

1. “Noäi chieán caùch maïng”....................................................................................................................8

2. Nöôùc Anh sau cuoäc noäi chieán...........................................................................................................9

III. KEÁT LUAÄN......................................................................................................................................11

CHÖÔNG II : CAÙCH MAÏNG COÂNG NGHIEÄP ÔÛ ANH THEÁ KYÛ XVIII. .................................................12

I. CAÙCH MAÏNG COÂNG NGHIEÄP LAØ MOÄT HIEÄN TÖÔÏNG MANG TÍNH CHAÁT LÒCH SÖÛ CHUNG

...............................................................................................................................................................12

II. QUAÙ TRÌNH DIEÃN BIEÁN CUOÄC CAÙCH MAÏNG COÂNG NGHIEÄP ÔÛ NÖÔÙC ANH. .......................12

1. Nhöõng tieàn ñeà cuûa cuoäc caùch maïng coâng nghieäp. ..........................................................................12

2. Quaù trình thöïc hieän cuoäc caùch maïng coâng nghieäp ôû nöôùc Anh. .....................................................13

III. NHAÄN XEÙT......................................................................................................................................13

CHÖÔNG III : CAÙCH MAÏNG TÖ SAÛN MYÕ.............................................................................................15

I. TIEÀN ÑEÀ CUÛA CUOÄC CAÙCH MAÏNG. ..............................................................................................15

1. Coâng cuoäc khaån thöïc ôû Baéc Myõ. ....................................................................................................15

2. Neàn kinh teá cuûa “ñaát thöïc daân” vaø ngoïn côø tö töôûng caùch maïng. ..................................................15

II. DIEÃN BIEÁN CUÛA CUOÄC CAÙCH MAÏNG..........................................................................................16

1. Giai ñoaïn 1 cuûa cuoäc chieán tranh. ..................................................................................................16

2. Giai ñoaïn 2 cuûa cuoäc chieán tranh. ..................................................................................................17

III. NÖÔÙC MYÕ SAU CHIEÁN TRANH GIAØNH ÑOÄC LAÄP ....................................................................18

IV. KEÁT LUAÄN......................................................................................................................................18

CHÖÔNG IV : CAÙCH MAÏNG TÖ SAÛN PHAÙP.........................................................................................20

I. TÌNH HÌNH NÖÔÙC PHAÙP TRÖÔÙC CUOÄC CAÙCH MAÏNG. .............................................................20

1. Cheá ñoä quaân chuû chuyeân cheá vaø ñaúng caáp trong xaõ hoäi phong kieán Phaùp. ....................................20

2. Söï phaùt trieån coâng thöông nghieäp tö baûn chuû nghóa vaø nhöõng trôû löïc cuûa noù. ...............................20

3. Traøo löu tö töôûng “AÙnh saùng”. .......................................................................................................20

II. QUAÙ TRÌNH DIEÃN TIEÁN CUÛA CUOÄC CAÙCH MAÏNG TÖ SAÛN PHAÙP..........................................21

1. Giai ñoaïn 1 cuûa cuoäc caùch maïng....................................................................................................21

2. Giai ñoaïn 2 cuûa cuoäc caùch maïng....................................................................................................23

3. Giai ñoaïn thöù 3 cuûa cuoäc caùch maïng..............................................................................................25

III. TÍNH CHAÁT VAØ YÙ NGHÓA LÒCH SÖÛ.............................................................................................27

CHÖÔNG V : CAÙCH MAÏNG TÖ SAÛN VAØ PHONG TRAØO COÂNG NHAÂN CHAÂU AÂU TÖØ 1815 ÑEÁN

1848. ..........................................................................................................................................................29

Lòch söû theá giôùi caän ñaïi - 3 -

Nguyeãn Coâng Chaát Khoa Lòch Söû

...31

CH

........32

III

V

VI

CHÖ

I.

III. PHONG TRAØO ÑAÁU TRANH CUÛA GIAI CAÁP COÂNG NHAÂN VAØ CHUÛ NGHÓA XAÕ HOÄI

KHOÂNG TÖÔÛNG NÖÛA ÑAÀU THEÁ KYÛ XIX.........................................................................................30

IV. TÖØ CHUÛ NGHÓA XAÕ HOÄI KHOÂNG TÖÔÛNG ÑEÁN CHUÛ NGHÓA COÄNG SAÛN KHOA HOÏC. ...

ÖÔNG VI : PHONG TRAØO CAÙCH MAÏNG TÖ SAÛN CHAÂU AÂU GIÖÕA THEÁ KYÛ XIX......................32

I. CAÙCH MAÏNG TÖ SAÛN PHAÙP...................................................................................................

1.Caùch maïng thaùng 2..........................................................................................................................32

2. Cheá ñoä coäng hoøa vaø khôûi nghóa thaùng saùu......................................................................................33

II. CAÙCH MAÏNG 1848 VAØ COÂNG CUOÄC THOÁNG NHAÁT NÖÔÙC ÑÖÙC. ...........................................33

1. Caùch maïng 1848 ôû Ñöùc. .................................................................................................................33

2. Cuoäc ñaáu tranh thoáng nhaát nöôùc Ñöùc. ............................................................................................34

. CAÙC NÖÔÙC CHAÂU AÂU GIÖÕA THEÁ KYÛ XIX.................................................................................35

1. Phong traøo caùch maïng 1848 – 1849 ôû ñeá quoác phong kieán AÙo. .....................................................35

2. Phong traøo caùch maïng 1848 vaø cuoäc ñaáu tranh thoáng nhaát nöôùc YÙ................................................36

3. Phong traøo ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp ôû caùc nöôùc vuøng baùn ñaûo Ban Caêng.......................................38

IV. KEÁT LUAÄN VEÀ CUOÄC CAÙCH MAÏNG 1848 – 1849 ÔÛ CHAÂU AÂU................................................38

1. Tính chaát cuûa cuoäc caùch maïng. ......................................................................................................38

2. Nguyeân nhaân thaát baïi. ....................................................................................................................39

3. Nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm. ..........................................................................................................39

4. YÙ nghóa lòch söû................................................................................................................................40

. CUOÄC CAÛI CAÙCH NOÂNG NOÂ ÔÛ NGA GIÖÕA THEÁ KYÛ XIX ..........................................................40

. NOÄI CHIEÁN ÔÛ NÖÔÙC MYÕ 1861-1865 ............................................................................................41

ÔNG VI : QUOÁC TEÁ THÖÙ NHAÁT.....................................................................................................42

TIEÀN ÑEÀ ÑOAØN KEÁT QUOÁC TEÁ. .....................................................................................................42

II. SÖÏ THAØNH LAÄP QUOÁC TEÁ THÖÙ NHAÁT : TUYEÂN NGOÂN VAØ ÑIEÀU LEÄ.....................................42

III. QUAÙ TRÌNH HOAÏT ÑOÄNG VAØ ÑAÁU TRANH CUÛA QUOÁC TEÁ THÖÙ NHAÁT. .............................43

Lòch söû theá giôùi caän ñaïi - 4 -

Nguyeãn Coâng Chaát Khoa Lòch Söû

LÔØI NOÙI ÑAÀ U

Theo söï phaân kyø chung cuûa lòch söû theá giôùi, thôøi kyø caän ñaïi ñöôïc baét ñaàu töø cuoäc caùch maïng tö

saûn Anh vaø keát thuùc bôûi cuoäc caùch maïng xaõ hoäi chuû nghóa thaùng Möôøi Nga (1640 – 1917)

Noäi dung cô baûn cuûa thôøi kyø lòch söû caän ñaïi laø söï chuyeån bieán töø cheá ñoä phong kieán sang cheá ñoä

tö baûn chuû nghóa, söï xaùc laäp phöông thöùc saûn xuaát tö baûn chuû nghóa treân phaïm vi toaøn theá giôùi.

Trong ñeà cöông baøi giaûng lòch söû theá giôùi caän ñaïi phöông Taây, chuùng toâi trình baøy giai ñoaïn lòch

söû töø caùch maïng tö saûn Anh ñeán tröôùc chieán tranh Phaùp – Phoå (1640 – 1870) bao goàm nhöõng noäi dung

chính sau ñaây:

- Söï ra ñôøi vaø söï xaùc laäp cuûa chuû nghóa tö baûn nhôø keát quaû cuûa caùc cuoäc caùch maïng tö saûn ñieån

hình ôû chaâu AÂu vaø Baéc Myõ; cuoäc caùch maïng coâng nghieäp vaø quaù trình phaùt trieån cuûa kinh teá tö

baûn chuû nghóa; cuoäc ñaáu tranh choáng cheá ñoä phong kieán phaûn ñoäng, phöông thöùc saûn xuaát tö baûn

chuû nghóa daàn daàn giöõ vai troø chuû ñaïo trong neàn kinh teá theá giôùi, giai caáp tö saûn trôû thaønh giai

caáp thoáng trò, nhöõng maâu thuaån cô baûn cuûa xaõ hoäi tö saûn baét ñaàu boäc loä.

- Söï ra ñôøi vaø böôùc ñaàu phaùt trieån cuûa phong traøo coâng nhaân vôùi söï xuaát hieän cuûa giai caáp voâ saûn

coâng nghieäp vaø söï hình thaønh hoïc thuyeát veà chuû nghóa xaõ hoäi

- Söï ra ñôøi vaø böôùc ñaáu phaùt trieån cuûa phong traøo coâng nhaân vaø söï xuaát hieän cuûa giai caáp voâ saûn

coâng nghieäp vaø söï hình thaønh hoïc thuyeát veà chuû nghóa xaõ hoäi khoa hoïc. Giai caáp coâng nhaân tieán

haønh cuoäc ñaáu tranh caùch maïng choáng chuû nghóa tö baûn ñoàng thôøi vôùi cuoäc ñaát tranh yù thöùc heä

choáng caùc “luaän thuyeát chuû nghóa xaõ hoäi phi voâ saûn”, thaønh laäp Quoác teá thöù nhaát – toå chöùc ñaáu

tieân cuûa giai caáp coâng nhaân treân theá giôùi.

Ñeà cöông baøi giaûng Lòch söû theá giôùi caän ñaïi phöông Taây coá gaéng phaûn aùnh nhöõng noäi dung theo

tinh thaàn tinh giaûn, trình baøy caùc söï kieän lòch söû moät caùch choïn loïc, coù heä thoáng, phaân tích caùc vaán ñeà lòch

söû treân quan ñieåm Marx – leùnine.

Muïc ñích cuûa ñeà cöông baøi giaûng laø phuïc vuï vieäc hoïc taäp vaø nghieân cöùu cuûa sinh vieân ngaønh lòch

söû cuõng nhö caùc ngaønh xaõ hoäi khaùc coù lieân quan.

Maëc duø coù raát nhieàu coá gaéng, nhöng chaéc chaén ñeà cöông baøi giaûng lòch söû theá giôùi caän ñaïi

phöông Taây coøn nhieàu khuyeát thieáu. Chuùng toâi mong ñöôïc yù kieán ñoùng goùp cuûa nhöõng ai quan taâm.

Ñaø laït, thaùng 4 naêm 2002

Taùc giaû.