Kinh tế trang trại của đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ tỉnh Đắk Lắk

i

VIỆN HÀN LÂM

KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

DƯƠNG THỊ ÁI NHI

KINH TẾ TRANG TRẠI CỦA ĐỒNG BÀO

DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI CHỖ TỈNH ĐẮK LẮK

Chuyên ngành: Kinh tế Phát triển

Mã số: 62.31.01.05

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

1. PGS.TS. VŨ HÙNG CƯỜNG

2. TS. TUYẾT HOA NIÊ KDĂM

HÀ NỘI – 2016

ii

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của

riêng tôi, các số liệu nêu trong luận án là trung thực. Những

kết luận khoa học của luận án chưa từng được công bố

trong bất kỳ công trình nào khác.

Tác giả luận án

iii

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TRONG VÀ

NGOÀI NƯỚC VỀ KINH TẾ TRANG TRẠI CỦA ĐỒNG BÀO DÂN TỘC

THIỂU SỐ TẠI CHỖ .............................................................................................11

1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu đã công bố ở nước ngoài……………... 11

1.2. Tổng quan các công trình nghiên cứu đã công bố ở trong nước………………15

1.3. Những vấn đề còn tồn tại Luận án sẽ tập trung nghiên cứu giải quyết………..23

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ KINH TẾ TRANG

TRẠI CỦA ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI CHỖ ..............................25

2.1. Một số lý luận cơ bản về kinh tế trang trại của đồng bào dân tộc thiểu số tại

chỗ………………………………………………………………………………… 25

2.2. Một số lý thuyết cơ bản về phát triển nông nghiệp, nông thôn gắn với phát triển

kinh tế trang trại…………………………………………………………………… 36

2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển kinh tế trang trại của đồng bào dân tộc

thiểu số tại chỗ…………………………………………………………………….. 52

2.4. Nội dung của phát triển kinh tế trang trại của đồng bào dân tộc thiểu số tại

chỗ………………………………………………………………………………….56

2.5. Kinh nghiệm phát triển kinh tế trang trại của đồng bào dân tộc thiểu số ở một số

quốc gia trên thế giới và ở Việt Nam………………………………………………64

CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRANG TRẠI CỦA

ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI CHỖ TỈNH ĐẮK LẮK ....................77

3.1. Khái quát đặc điểm điều kiện tự nhiên, tình hình phát triển kinh tế - xã hội và

đặc thù kinh tế trang trại của đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Đắk Lắk ……………77

3.2. Phân tích thực trạng phát triển kinh tế trang trại của đồng bào dân tộc thiểu số

tại chỗ tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2004-2014…………………………………………82

3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển kinh tế trang trại của đồng bào dân tộc

thiểu số tạo chỗ tỉnh Đắk Lắk……………………………………………………. 107

iv

CHƯƠNG 4: QUAN ĐIỂM, ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN

KINH TẾ TRANG TRẠI CỦA ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI CHỖ

TỈNH ĐẮK LẮK...................................................................................................116

4.1. Bối cảnh quốc tế, khu vực, trong nước và yêu cầu phát triển kinh tế trang trại

của đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ tỉnh Đắk Lắk giai đoạn tới…………... 116

4.2. Quan điểm và định hướng phát triển kinh tế trang trại của đồng bào dân tộc

thiểu số tại chỗ tỉnh Đắk Lắk đến năm 2020………………………………... 120

4.3. Một số giải pháp cơ bản nhằm phát triển kinh tế trang trại của đồng bào dân tộc

thiểu số tại chỗ tỉnh Đắk Lắk………………………………………………... 124

4.4. Kiến nghị cụ thể………………………………………………………….......135

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..............................................................................137

1. Kết luận……………………………………………………………………….. .137

2. Kiến nghị.. …………………………………………………………………….139

TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................141

PHỤ LỤC...............................................................................................................156

v

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BQ Bình quân

BQC Bình quân chung

BVMT Bảo vệ môi trường

CHN Cây hàng năm

CLN Cây lâu năm

CN Chăn nuôi

CNCB Công nghiệp chế biến

CNH – HĐH Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá

CSHT Cơ sở hạ tầng

DTTS Dân tộc thiểu số

DTTSTC Dân tộc thiểu số tại chỗ

ĐVT Đơn vị tính

GCN Giấy chứng nhận

GTSL Giá trị sản lượng

GTSX Giá trị sản xuất

HĐND Hội đồng nhân dân

HV Học viên

KHCN Khoa học công nghệ

KHKT Khoa học kỹ thuật

KTTT Kinh tế trang trại

KTXH Kinh tế xã hội

LĐ Lao động

LN Lâm nghiệp

MH Mô hình

NN&PTNT Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

NTTS Nuôi trồng thủy sản

vi

PRA Cách tiếp cận có sự tham gia

PT Phát triển

PTTQ Phong tục tập quán

QSD Quyền sử dụng

SXKD Sản xuất kinh doanh

TCTK Tổng cục Thống kê

trđ Triệu đồng

TT Trang trại

UBND Ủy ban nhân dân

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ

Bảng 1: Thống kê trang trại đồng bào DTTSTC tại các huyện được chọn làm điểm

nghiên cứu ...................................................................................................................7

Sơ đồ 2.1: Các quan hệ KTXH trong quá trình SXKD của trang trại ......................30

Bảng 3.1: Số lượng trang trại của đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk phân theo địa

bàn .............................................................................................................................86

Bảng 3.2: Cơ cấu các loại hình trang trại của đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk giai

đoạn 2004-2014.........................................................................................................87

Bảng 3.3: Tình hình sử dụng đất của các loại hình trang trại của đồng bào DTTSTC

tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2004-2014 ...........................................................................88

Bảng 3.4: Số lượng trang trại của đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk theo quy mô

diện tích đất giai đoạn 2004-2014.............................................................................89

Bảng 3.5: Tình hình sử dụng vốn của các loại hình trang trại đồng bào DTTSTC

tỉnh Đắk Lắk..............................................................................................................90

Bảng 3.6: Số lượng trang trại của đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk theo quy mô

vốn đầu tư giai đoạn 2004-2014................................................................................91

Bảng 3.7: Tình hình sử dụng lao động của các loại hình trang trại đồng bào

DTTSTC tỉnh Đắk Lắk..............................................................................................92

Bảng 3.8: Một số chỉ tiêu về cơ sở hạ tầng tỉnh Đắk Lắk năm 2014........................93

Bảng 3.9: Tình hình trang bị cơ sở vật chất cho hoạt động sản xuất kinh doanh của

các trang trại đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk........................................................94

Bảng 3.10: Tổng hợp ý kiến đánh giá của các trang trại đồng bào DTTSTC về ứng

dụng khoa học công nghệ..........................................................................................95

Bảng 3.11: Tình hình liên kết với các chủ thể và trang trại khác trong SXKD của

các nhóm trang trại đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk..............................................96

Bảng 3.12. Liên kết tiêu thụ sản phẩm của các trang trại .........................................97

Bảng 3.13: Kết quả sản xuất kinh doanh của các nhóm trang trại đồng bào DTTSTC

tỉnh Đắk Lắk..............................................................................................................98

Bảng 3.14: Hiệu quả sản xuất kinh doanh của các nhóm trang trại đồng bào

DTTSTC tỉnh Đắk Lắk..............................................................................................99

Bảng 3.15: So sánh hiệu quả kinh tế của trang trại đồng bào DTTSTC với trang trại

người Kinh và trang trại đồng bào DTTSTC đạt tiêu chí trang trại mới ................100

Bảng 3.16: Hiệu quả xã hội của các loại hình trang trại của đồng bào DTTSTC tỉnh

Đắk Lắk...................................................................................................................101

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do nghiên cứu

Trong bối cảnh hợp tác và hội nhập kinh tế quốc tế, nền kinh tế của

nước ta đã bước vào giai đoạn mới với sự chuyển đổi về chất, thay đổi mô

hình tăng trưởng, chuyển đổi cơ cấu kinh tế, phát huy lợi thế so sánh, nâng

cao hiệu quả và năng lực cạnh tranh nhằm đảm bảo phát triển bền vững. Thực

hiện chủ trương này, trên nền tảng kinh tế tự chủ của hộ nông dân đã hình

thành các trang trại được đầu tư vốn, lao động với trình độ công nghệ và quản

lý cao hơn nhằm mở rộng quy mô sản xuất hàng hóa và nâng cao năng suất,

hiệu quả và sức cạnh tranh trong cơ chế thị trường. Hiện nay, hình thức kinh

tế trang trại tăng nhanh về số lượng với nhiều thành phần kinh tế tham gia,

nhưng chủ yếu là trang trại hộ gia đình nông dân. Theo số liệu của Tổng cục

Thống kê (2014), năm 2013 cả nước có 23.766 trang trại. Trong giai đoạn

2000 đến nay, bình quân mỗi năm số trang trại tăng 10%, diện tích đất sử

dụng trên 900.000 ha và đa số trang trại có quy mô nhỏ.

Đắk Lắk là tỉnh nằm ở Trung tâm cao nguyên Trung bộ với diện tích tự

nhiên là 13.125 km2 và dân số khoảng 1,8 triệu người (2013). Đây là địa bàn

cư trú của 44 dân tộc anh em sinh sống chiếm 32% trong tổng dân số của toàn

tỉnh trong đó, dân tộc thiểu số tại chỗ (Êđê, M’nông, J’rai) chiếm trên 70%

trong tổng dân số dân tộc thiểu số. Trong những năm đổi mới vừa qua, tình

hình kinh tế xã hội của tỉnh nói chung và đời sống của đồng bào dân tộc thiểu

số tại chỗ trên địa bàn nói riêng đã được cải thiện nhiều nhờ có chính sách

phát triển kinh tế trang trại.

Đối với đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, trong

những năm qua kinh tế trang trại đã được hình thành, phát triển cả về số

lượng và chất lượng. Tuy nhiên do gặp phải trở ngại lớn cả về nhận thức,

phong tục tập quán, nguồn lực đầu tư, thị trường đầu vào đầu ra, cơ chế chính

2

sách, ... làm cho việc phát triển kinh tế trang trang hiệu quả sản xuất thấp và

thiếu tính bền vững, tính cạnh tranh chưa cao đặc biệt là trong bối cảnh hội

nhập như hiện nay. Hội nhập kinh tế quốc tế đã mở ra cơ hội cho kinh tế trang

trại phát triển; đồng thời đã tạo ra không ít những thách thức mà trang trại

phải đối mặt. Bên cạnh đó, do phong tục tập quán, tâm lý bảo thủ khó thay

đổi, trình độ dân trí thấp, thiếu sự chủ động và sáng tạo trong phát triển kinh

tế đặc biệt là thiếu sự liên kết, hợp tác để phát triển kinh tế trang trại. Mặt

khác, những rủi ro về biến động giá cả, dịch bệnh, thiên tai đòi hỏi cần phải

tìm ra phương thức, mô hình sản xuất nông nghiệp hiện đại và quy mô hơn

nhưng vẫn phải phù hợp với đặc thù phong tục tập quán của đồng bào dân tộc

và điều kiện tự nhiên của vùng Tây Nguyên. Do vậy, việc phát triển kinh tế

trang trại ở tỉnh Đắk Lắk đặc biệt là đối với đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ

là một hướng đi cần được khuyến khích.

Xuất phát từ những lý do trên, việc nghiên đề tài: “Kinh tế trang trại

của đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ tỉnh Đắk Lắk” là một yêu cầu cấp

thiết có ý nghĩa cả trên phương diện lý luận và thực tiễn.

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án

2.1. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở làm rõ các vấn đề lý luận và thực tiễn về kinh tế trang trại

của đồng bào DTTSTC, đánh giá thực trạng phát triển kinh tế trang trại của

đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk, chỉ ra những yếu tố cản trở phát triển kinh

tế trang trại của đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk; từ đó đề xuất quan điểm,

định hướng và hệ giải pháp cơ bản nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế trang trại

của đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk.

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Hệ thống hóa và làm rõ hơn cơ sở lý luận về phát triển kinh tế trang

trại của đồng bào DTTS; kinh nghiệm phát triển kinh tế trang trại của đồng

3

bào DTTS ở một số nước trên thế giới và một số vùng, địa phương trong nước

và khả năng vận dụng ở Tây Nguyên nói chung và Đắk Lắk nói riêng;

- Phân tích thực trạng phát triển kinh tế trang trại của đồng bào

DTTSTC trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, làm rõ những thành công, tồn tại và

nguyên nhân; Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển kinh tế trang trại

của đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk giai đoạn vừa qua;

- Đưa ra quan điểm, đề xuất định hướng và hệ giải pháp cơ bản nhằm

phát triển kinh tế trang trại của đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk.

* Câu hỏi nghiên cứu

1. Thực tiễn phát triển kinh tế trang trại của DTTS ở các quốc gia trên

thế giới và ở Việt Nam ra sao?

2. Đặc trưng cơ bản của KTTT nói chung và KTTT của đồng bào

DTTSTC vùng Tây Nguyên và tỉnh Đắk Lắk nói riêng là gì?

3. Tình hình phát triển KTTT của đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk như

thế nào?

4. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến sự phát triển KTTT của đồng bào

DTTSTC tỉnh Đắk Lắk?

5. Những giải pháp cơ bản nào để thúc đẩy sự phát triển KTTT của

đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk trong giai đoạn tới?

3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu của luận án

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Phát triển kinh tế trang trại của đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ trên

địa bàn tỉnh Đắk Lắk.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

- Phạm vi về nội dung

Nghiên cứu tập trung vào hệ thống hoá và làm rõ hơn các vấn đề lý

luận và thực tiễn liên quan đến kinh tế trang trại của đồng bào dân tộc thiểu số

4

tại chỗ; Đánh giá thực trạng phát triển kinh tế trang trại của đồng bào dân tộc

thiểu số tại chỗ tỉnh Đắk Lắk.

- Phạm vi về thời gian

Số liệu thứ cấp được thu thập từ năm 2004-2014 (Kể từ năm 2003, Đắk

Lắk tách thành 2 tỉnh là Đắk Lắk và Đắk Nông)

Số liệu sơ cấp được thu thập năm 2013 (điều tra năm 2014)

Thời gian của các giải pháp được đề xuất đến năm 2020

- Phạm vi về không gian

Nghiên cứu kinh tế trang trại của đồng bào DTTSTC trên phạm vi toàn

tỉnh Đắk Lắk và nghiên cứu điểm tại một số xã, huyện đại diện.

Nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế về phát triển kinh tế trang trại của

đồng bào dân tộc thiểu số tập trung vào 3 quốc gia là Trung Quốc, Đài Loan,

Thái Lan.

Nghiên cứu kinh nghiệm trong nước về phát triển kinh tế trang trại của

đồng bào dân tộc thiểu số tập trung vào miền núi Phía Bắc.

4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận án

4.1. Tiếp cận nghiên cứu

Để phân tích một cách đầy đủ và toàn diện thực trạng và các yếu tố ảnh

hưởng làm căn cứ đề xuất giải pháp phát triển kinh tế trang trại của đồng bào

DTTSTC trong thời gian tới, nghiên cứu đã kết hợp nhiều hướng tiếp cận

khác nhau:

(1) Tiếp cận kinh tế học vi mô

Cách tiếp cận kinh tế học vi mô cho phép nghiên cứu KTTT với tư cách

là đơn vị chủ yếu trong phân tích kinh tế. Từ việc phân tích cấu trúc, năng lực

nội sinh, mối quan hệ bên trong và mối quan hệ với bên ngoài có thể thấy

được tác động của chính sách vĩ mô đối với các mặt kinh tế, xã hội.

5

(2) Tiếp cận phát triển bền vững

Từ góc độ tiếp cận bền vững, mục tiêu phát triển KTTT sẽ được nhìn

nhận trong sự hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế với công bằng xã hội, xóa đói

giảm nghèo, khai thác và sử dụng hợp lý tài nguyên, bảo vệ môi trường sinh

thái. Đây là những vấn đề nóng bỏng hiện nay, cần được quan tâm giải quyết.

(3). Tiếp cận lịch sử

Cách tiếp cận này được sử dụng trong nghiên cứu để tìm hiểu và phân

tích sự hình thành kinh tế trang trại của đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk

thông qua xem xét sự ra đời, sự tác động của các điều kiện bên trong và bên

ngoài. Từ đó thấy được những tác động tích cực và tiêu cực của các yếu tố đó

đến sự hình thành và ra đời của kinh tế trang trại của đồng bào DTTSTC tỉnh

Đắk Lắk.

(4). Tiếp cận dân tộc học

Cách tiếp cận này sẽ giúp xem xét đặc điểm của các xã hội DTTS như

nguồn gốc, cơ cấu dân cư, trình độ khoa học công nghệ, tôn giáo, ngôn ngữ,

cấu trúc xã hội, hành vi của các trang trại trong sản xuất, phân bổ, quản lý và

sử dụng đất đai cho sản xuất nông lâm nghiệp dưới ảnh hưởng của các tập tục

truyền thống của đồng bào DTTSTC trên địa bàn.

(5). Tiếp cận có sự tham gia (PRA)

Đây là cách tiếp cận khuyến khích sự tham gia của chủ trang trại thông

qua các công cụ của PRA. Mục đích là để khảo sát sâu hơn những thuận lợi

và khó khăn trong hoạt động KTTT của đồng bào DTTSTC cũng như mong

muốn và đề xuất của chủ trang trại trong vấn đề thúc đẩy KTTT của đồng bào

DTTSTC tỉnh Đắk Lắk phát triển.

6

4.2. Phương pháp nghiên cứu

4.2.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu

Chọn điểm nghiên cứu theo tiêu chí đại diện cho khu vực nghiên cứu.

Tiêu chuẩn chọn điểm nghiên cứu có sự tập trung đông dân tộc thiểu số tại

chỗ sinh sống, đa dạng về loại hình KTTT và thành phần dân tộc (dân tộc

thiểu số tại chỗ, dân tộc thiểu số Phía Bắc và dân tộc Kinh). Các điểm được

lựa chọn bao gồm các huyện Cư M’gar, huyện Ea H’leo, huyện Krông Năng

và Thị xã Buôn Hồ.

4.2.2. Phương pháp thu thập thông tin và số liệu

* Thông tin và số liệu thứ cấp

+ Thông tin, số liệu về lý luận và thực tiễn về tình hình phát triển

KTTT trên Thế giới và ở Việt Nam; các chính sách phát triển kinh tế trang

trại; quan điểm và định hướng phát triển kinh tế trang trại ở Việt Nam, ... Các

thông tin này được lấy từ các nguồn như sách, báo; Các trang web của Tổng

cục Thống kê (GSO), Hội làm vườn Việt Nam (VAC), ...

+ Thông tin, số liệu về điều kiện tự nhiên, KTXH của tỉnh Đắk Lắk;

tình hình phát triển kinh tế trang trại của tỉnh; các chính sách phát triển kinh tế

trang trại, các quan điểm và định hướng phát triển kinh tế trang trại đối với

đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk. Các thông tin này được thu thập từ các báo

cáo tổng kết, báo cáo thống kê hàng năm của UBND tỉnh Đắk Lắk, Sở Nông

nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đắk Lắk, Chi cục Phát triển Nông thôn

tỉnh Đắk Lắk và Niên giám Thống kê tỉnh Đắk Lắk.

* Số liệu sơ cấp

Số liệu sơ cấp bao gồm các thông tin chung về trang trại, nguồn lực sản

xuất của trang trại, chi phí và kết quả sản xuất của trang trại, tình hình cung

ứng các yếu tố đầu vào và tình hình tiêu thụ nông sản của trang trại; khả năng

7

tiếp cận thị trường và khả năng liên kết của trang trại, tình hình thực hiện các

chính sách phát triển KTTT đối với trang trại đồng bào DTTSTC trên địa bàn.

Các thông tin sơ cấp được thu thập thông qua các phương pháp: quan

sát, phỏng vấn bán cấu trúc, phỏng vấn sâu và phỏng vấn các trang trại tại các

điểm nghiên cứu bằng bảng hỏi. Ngoài ra còn sử dụng bộ công cụ PRA (chủ

yếu là phương pháp thảo luận nhóm) để thu thập số liệu về thuận lợi và khó

khăn của các loại hình KTTT của đồng bào DTTSTC trên địa bàn nghiên cứu.

Cụ thể, có 5 nhóm được thành lập để thảo luận bao gồm: nhóm trang trại cây

lâu năm, nhóm trang trại cây hàng năm, nhóm trang trại lâm nghiệp, nhóm

trang trại chăn nuôi và nhóm trang trại kinh doanh tổng hợp.

Do điều kiện thời gian hạn chế và địa bàn đi lại khó khăn cũng như có

sự khác biệt về ngôn ngữ nên số trang trại được chọn để điều tra là 60 trang

trại, chiếm 50% tổng số trang trại tại 4 huyện điểm nghiên cứu.

Bảng 1: Thống kê trang trại đồng bào DTTSTC tại các huyện được chọn

làm điểm nghiên cứu

Huyện Trang trại ĐB DTTSTC theo loại hình Trang trại ĐB DTTSTC được chọn

Tổng CLN CHN LN CN TH Tổng CLN CHN LN CN TH

1. Cư M'gar 65 61 - 4 - - 33 31 - 2 - -

2. Ea H'leo 26 24 - 1 - 1 13 11 - 1 - 1

3. Krông Năng 14 14 - - - - 7 7 - - - -

4. TX Buôn Hồ 14 14 - - - - 7 7 - - - -

TỔNG 119 113 - 5 - 1 60 56 - 3 - 1

Nguồn: Tổng hợp và tính toán của tác giả

Mẫu có đặc điểm là trang trại đồng bào DTTSTC (đồng bào dân tộc

Êđê) có tình hình sản xuất của trang trại đi vào ổn định (Trên địa bàn nghiên

cứu chỉ có trang trại của đồng bào dân tộc Êđê).

Phương pháp chọn mẫu là chọn điển hình theo tỷ lệ từng loại hình trang

trại tại các huyện điểm nghiên cứu. Ngoài các trang trại đồng bào DTTSTC

được lựa chọn như ở bảng 1, tôi đã điều tra một số trang trại người Kinh và

8

trang trại đồng bào DTTS khác trên cùng địa bàn để so sánh kết quả và hiệu

quả sản xuất của trang trại; Từ đó có thêm căn cứ để đề xuất giải pháp phát

triển kinh tế trang trại, nâng cao hiệu quả sản xuất của trang trại đồng bào

DTTSTC trên địa bàn nghiên cứu.

Các trang trại được chọn theo phương pháp ngẫu nhiên phân tầng theo

từng loại hình trang trại, bao gồm 5 loại hình trang trại phổ biến trên địa bàn

nghiên cứu là trang trại cây lâu năm, trang trại cây hằng năm, trang trại lâm

nghiệp, trang trại chăn nuôi và trang trại kinh doanh tổng hợp.

4.2.3. Phương pháp tổng hợp, xử lý số liệu và phân tổ thống kê

- Đối với tài liệu thứ cấp sau khi thu thập được xử lý để loại bỏ những

tài liệu kém tin cậy, tính toán lại các số liệu cần thiết để phục vụ quá trình

nghiên cứu.

- Đối với tài liệu sơ cấp sau khi đã làm sạch, được tổng hợp và xử lý

bằng phần mềm xử lý số liệu Excel và SPSS thông qua phân tổ thống kê. Các

tiêu chí phân tổ căn cứ vào địa bàn, quy mô sản xuất và thành phần dân tộc.

- Thông tin và số liệu điều tra trong nghiên cứu được phân tổ theo từng

loại hình trang trại và thành phần dân tộc nhằm để đánh giá kết quả và hiệu

quả các loại hình trang trại này.

4.3.4. Phương pháp phân tích

- Phương pháp thống kê mô tả: sử dụng số tuyệt đối, số tương đối, số

bình quân để thấy được sự biến động số lượng các loại hình trang trại qua các

năm và theo từng địa bàn huyện. Phương pháp này cũng được sử dụng để mô

tả tình hình phát triển KTTT của đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk.

- Phương pháp thống kê so sánh: dùng để so sánh tình hình phát triển

kinh tế trang trại của đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk qua các năm và giữa

các địa bàn trong tỉnh; so sánh kết quả và hiệu quả giữa các nhóm trang trại

bao gồm nhóm trang trại của đồng bào DTTSTC đạt tiêu chí xác định trang