Kinh tế nông nghiệp tỉnh bạc liêu (1997 – 2020)

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

TRẦN BÌNH TRỌNG

KINH TẾ NÔNG NGHIỆP TỈNH BẠC LIÊU

(1997 – 2020)

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Chuyên ngành Lịch sử Việt Nam

Đà Nẵng – Năm 2022

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

TRẦN BÌNH TRỌNG

KINH TẾ NÔNG NGHIỆP TỈNH BẠC LIÊU

(1997 – 2020)

Chuyên ngành: Lịch sử Việt Nam

Mã số: 8229013

LUẬN VĂN THẠC SĨ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. Phạm Đức Thuận

Đà Nẵng – Năm 2022

iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

HTX Hợp tác xã

THT Tổ hợp tác

NTTS Nuôi trồng thủy sản

NLTS Nông lâm thủy sản

vi

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT...................................................................................... iii

DANH MỤC CÁC BẢNG......................................................................................... viii

MỞ ĐẦU.........................................................................................................................1

1. Lí do chọn đề tài......................................................................................................1

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ......................................................................................2

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu..........................................................................4

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................5

5. Nguồn tư liệu...........................................................................................................5

6. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................................6

7. Đóng góp của luận văn............................................................................................6

8. Bố cục đề tài............................................................................................................7

NỘI DUNG.....................................................................................................................8

CHƢƠNG 1. NHỮNG NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

TỈNH BẠC LIÊU 1997 – 2020......................................................................................8

1.1. Khái quát lịch sử hình thành và phát triển tỉnh Bạc Liêu ...................................8

1.2. Các nhân tố tác động đến kinh tế nông nghiệp tỉnh Bạc Liêu ...........................11

1.2.1. Điều kiện tự nhiên.......................................................................................11

1.2.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ...........................................................................16

1.2.3. Tình hình kinh tế nông nghiệp tỉnh Bạc Liêu trước năm 1997 ....................18

1.2.4. Đường lối, chủ trương, chính sách của Trung ương, địa phương về phát

triển nông nghiệp ..................................................................................................23

CHƢƠNG 2. TÌNH HÌNH KINH TẾ NÔNG NGHIỆP TỈNH BẠC LIÊU TỪ

NĂM 1997 ĐẾN NĂM 2020..........................................................................................39

2.1. Kinh tế nông nghiệp tỉnh Bạc Liêu giai đoạn 1997 - 2005................................39

2.1.1. Bối cảnh lịch sử ..........................................................................................39

2.1.2. Kết quả phát triển kinh tế nông nghiệp tỉnh Bạc Liêu giai đoạn 1997 - 2005 ...41

2.2. Quá trình phát triển kinh tế nông nghiệp tỉnh Bạc Liêu giai đoạn 2006 - 2015 51

2.2.1. Bối cảnh lịch sử ..........................................................................................51

2.2.2. Kết quả phát triển kinh tế nông nghiệp tỉnh Bạc Liêu giai đoạn 2006 – 2015 .....53

2.3. Đẩy mạnh phát triển kinh tế nông nghiệp tỉnh Bạc Liêu giai đoạn 2016 - 2020..........63

2.3.1. Bối cảnh lịch sử ..........................................................................................63

2.3.2. Kết quả phát triển kinh tế nông nghiệp tỉnh Bạc Liêu giai đoạn 2016 - 2020 ...64

CHƢƠNG 3. MỘT SỐ NHẬN XÉT VỀ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP TỈNH BẠC

LIÊU TỪ NĂM 1997 ĐẾN NĂM 2020......................................................................71

3.1. Đặc điểm của quá trình phát triển kinh tế nông nghiệp tỉnh Bạc Liêu ..............71

vii

3.1.1. Kinh tế nông nghiệp có sự thay đổi theo hướng tích cực ...........................71

3.1.2. Trồng trọt và thủy sản là trụ cột chính của kinh tế nông nghiệp ................72

3.1.3. Kinh tế hợp tác xã trong nông nghiệp phát triển còn chậm........................75

3.2. Những tồn tại và một số kinh nghiệm trong quá trình phát triển kinh tế nông

nghiệp tỉnh Bạc Liêu 1997-2020...............................................................................76

3.2.1. Những tồn tại ..............................................................................................76

3.2.2. Một số kinh nghiệm trong quá trình phát triển kinh tế nông nghiệp tỉnh Bạc

Liêu 1997 – 2020 ..................................................................................................79

3.3. Đóng góp, vai trò của kinh tế nông nghiệp đối với tỉnh Bạc Liêu.....................80

KẾT LUẬN ..................................................................................................................82

TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................84

PHỤ LỤC .....................................................................................................................90

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Số hiệu

bảng biểu

Tên bảng Trang

Bảng 2.1. Giá trị sản xuất ngành nông nghiệp giai đoạn 1997-2005 42

Bảng 2.2. Cơ cấu kinh tế tỉnh Bạc Liêu giai đoạn 1997-2005 43

Bảng 2.3. Diện tích gieo trồng cây lương thực có hạt giai đoạn 1997-2005 44

Bảng 2.4. Diện tích, sản lượng, năng suất lúa giai đoạn 1997-2005 45

Bảng 2.5. Diện tích, sản lượng cây rau đậu các loại giai đoạn 1995-2005 45

Bảng 2.6. Giá trị sản xuất ngành thủy sản giai đoạn 1997-2005 46

Bảng 2.7. Diện tích nuôi trồng thủy sản giai đoạn 1997-2005 46

Bảng 2.8. Sản lượng khai thác và nuôi trồng thủy sản giai đoạn 1997-2005 47

Bảng 2.9. Tỉ trọng khai thác và nuôi trồng giai đoạn 1997-2005 47

Bảng 2.10. Số lượng gia súc, gia cầm giai đoạn 1997-2005 49

Bảng 2.11. Giá trị sản xuất ngành nông nghiệp giai đoạn 2006 – 2010 54

Bảng 2.12. Cơ cấu kinh tế tỉnh Bạc Liêu giai đoạn 2005-2015 54

Bảng 2.13. Diện tích gieo trồng cây lương thực có hạt giai đoạn 2006-2015 55

Bảng 2.14. Diện tích, sản lượng, năng suất lúa giai đoạn 2006-2015 56

Bảng 2.15. Diện tích, sản lượng cây rau đậu các loại giai đoạn 2006-2015 57

Bảng 2.16. Giá trị sản xuất ngành thủy sản giai đoạn 2006-2010 58

Bảng 2.17. Diện tích nuôi trồng thủy sản giai đoạn 2006-2015 58

Bảng 2.18. Sản lượng khai thác và nuôi trồng thủy sản giai đoạn 2006-2015 58

Bảng 2.19. Tỉ trọng khai thác và nuôi trồng giai đoạn 2005-2015 59

Bảng 2.20. Số lượng gia súc, gia cầm giai đoạn 2006-2015 61

Bảng 2.21. Cơ cấu kinh tế tỉnh Bạc Liêu giai đoạn 2015-2020 65

Bảng 2.22. Diện tích, sản lượng, năng suất lúa giai đoạn 2016-2020 65

Bảng 2.23. Diện tích, sản lượng cây rau đậu các loại giai đoạn 2016-2020 66

Bảng 2.24. Sản lượng khai thác và nuôi trồng thủy sản giai đoạn 2016-2020 67

Bảng 2.25. Diện tích nuôi trồng thủy sản giai đoạn 2016-2020 68

Bảng 2.26. Tỉ trọng khai thác và nuôi trồng giai đoạn 2015-2020 69

Bảng 2.27. Số lượng gia súc, gia cầm giai đoạn 2016-2020 69

Bảng 3.1. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Bạc Liêu 1997-2020 72

Bảng 3.2. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Bạc Liêu 1997-2020 73

Bảng 3.3. Sản lượng khai thác và nuôi trồng thủy sản Bạc Liêu 1997-2020 74

Bảng 3.4. Diện tích nuôi trồng thủy sản tỉnh Bạc Liêu 1997-2020 75

Bảng 3.5. Số lượng gia súc, gia cầm tỉnh Bạc Liêu giai đoạn 1997-2020 75

1

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Tại Đại hội VI năm 1986, xuất phát từ bối cảnh trong nước và quốc tế sau quá

trình tiến hành xây dựng đất nước, Đảng Cộng sản Việt Nam đã đề ra đường lối đổi

mới toàn diện, đồng bộ, trong đó lấy đổi mới kinh tế làm trọng tâm. Nền kinh tế của

nước ta từng bước chuyển từ cơ cấu kinh tế kế hoạch hóa tập trung quan liêu, bao cấp,

sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Kinh tế Việt Nam có bước

phát triển, đất nước dần đổi mới. Đến năm 2020, Việt Nam là một trong những quốc

gia có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao nhất trong khu vực Đông Nam Á1

. Đời sống nhân

dân từng bước được cải thiện, vị thế của đất nước ngày càng được nâng cao trong khu

vực và trên trường quốc tế

2

.

Trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước, kinh tế nông nghiệp đóng vai

trò vô cùng quan trọng trong tiến trình phát triển chung của nền kinh tế quốc dân. Hiện

đại hóa nông nghiệp, nông thôn, tức là Việt Nam phải đầu tư công sức, vốn, trí tuệ, thị

trường, nguồn nhân lực cho phát triển nông nghiệp, nông thôn nhằm thúc đẩy quá trình

chuyển dịch cơ cấu kinh tế một cách hợp lí theo định hướng của nhà nước. Trong quá

trình đó, chúng ta phải chú ý đến sự phát triển các mặt hàng chủ lực, nguồn lực, các

thế mạnh của từng địa phương dựa trên đặc điểm điều kiện tự nhiên và đặc trưng kinh

tế của vùng. Để phát triển kinh tế có hiệu quả đòi hỏi chính quyền địa phương phải có

một hệ thống giải pháp, chính sách phát triển hợp lý, khoa học cho từng giai đoạn cụ

thể và phải có chiến lược phát triển lâu dài. Xác định đúng các động lực tăng trưởng sẽ

huy động và sử dụng tốt tất cả các tiềm năng hiện tại và tương lai, đưa kinh tế ở mỗi

địa phương phát triển nhanh và bền vững.

Bạc Liêu là một tỉnh nằm ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, thuộc khu vực

sản xuất nông nghiệp lớn nhất của cả nước. Xét về phân chia địa giới hành chính, Bạc

Liêu có tuổi đời rất trẻ, cùng với đó là sự ưu đãi của các điều kiện tự nhiên lẫn điều

kiện kinh tế - xã hội để phát triển kinh tế trong đó có kinh tế nông nghiệp. Từ năm

1997, Bạc Liêu được tái lập sau khi chia tách từ tỉnh Minh Hải, đến năm 2020 bức

tranh kinh tế Bạc Liêu có những bước phát triển nhất định và thay đổi rõ rệt, đặc biệt

là trong lĩnh vực nông nghiệp. Nghiên cứu kinh tế nông nghiệp tỉnh Bạc Liêu thời kỳ

1997 – 2020 sẽ góp phần khôi phục lại bức tranh kinh tế nông nghiệp tỉnh từ tái lập

đến nay, để từ đó tác giả rút ra những đặc điểm cũng như hạn chế của sự phát triển

kinh tế nông nghiệp và đời sống nông dân tỉnh Bạc Liêu. Trên cơ sở đó, đánh giá

1

Theo Báo Vietnamnet GDP Việt Nam năm 2020 ước đạt 340,6 tỷ USD, vượt Singapore,

Malaysia, trở thành quốc gia có nền kinh tế lớn thứ 4 khu vực Đông Nam Á.

2

Theo cổng thông tin điện tử của Bộ Tài chính, nền kinh tế xếp thứ 42/131 nền kinh tế, xếp

thứ 17 trong số 40 nền kinh tế ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

2

khách quan, toàn diện và đưa ra những kiến nghị, giải pháp phát triển kinh tế nông

nghiệp trong thời gian tới.

Những bài học kinh nghiệm được rút ra từ việc nghiên cứu kinh tế nông nghiệp

Bạc Liêu qua các thời kì sẽ góp phần phục vụ đắc lực, hữu ích cho sự nghiệp phát triển

kinh tế nông nghiệp tỉnh Bạc Liêu trong giai đoạn hiện nay và ở tương lai, nhất là

trong bối cảnh Đảng và Nhà nước đang tích cực thực hiện hiệu quả công cuộc đổi mới

nông nghiệp và nông thôn, thế giới đang đẩy mạnh hội nhập toàn cầu hóa.

Việc nghiên cứu đề tài này sẽ góp phần làm sáng tỏ một phần quan trọng của lịch

sử Bạc Liêu thời hiện đại, đặc biệt là lịch sử địa phương tỉnh Bạc Liêu. Từ đó cung cấp

những tư liệu cần thiết phục vụ trong quá trình học tập, nghiên cứu, giảng dạy lịch sử

địa phương trong trường phổ thông, Cao đẳng và Đại học tại tỉnh Bạc Liêu.

Với những lý do trên, tôi quyết định chọn đề tài nghiên cứu: “Kinh tế nông

nghiệp tỉnh Bạc Liêu (1997-2020)” làm Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Lịch sử Việt

Nam.

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

Nghiên cứu về kinh tế nông nghiệp không phải là vấn đề xa lạ, đã có nhiều công

trình nghiên cứu và đây là một đề tài hấp dẫn người nghiên cứu trong cả nước, nghiên

cứu về kinh tế nông nghiệp tỉnh Bạc Liêu giai đoạn 1997-2020 là một việc làm có ý

nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn sâu sắc, đóng góp vào lịch sử kinh tế địa phương.

Cho đến nay, đã có một số công trình nghiên cứu đề cập đến vấn đề kinh tế nông

nghiệp Việt Nam, song chưa có một công trình nào nghiên cứu cụ thể, toàn diện và có

hệ thống về kinh tế nông nghiệp tỉnh Bạc Liêu từ năm 1997 đến năm 2020. Vấn đề này

mới chỉ được các nhà nghiên cứu đề cập đến một cách sơ lược hoặc chỉ nghiên cứu

một khía cạnh nào đó liên quan đến kinh tế nông nghiệp, trong một khía cạnh nhỏ về

thời gian và không gian của tỉnh Bạc Liêu từ khi tái lập tỉnh đến nay. Hầu hết các công

trình dưới đây chỉ mang tính gợi mở, định hướng nghiên cứu cho tác giả luận văn. Do

vậy, tìm hiểu vấn đề kinh tế nông nghiệp tỉnh Bạc Liêu thời kỳ này vẫn còn là một

khoảng trống lịch sử cần được bù đắp. Về cơ bản, tác giả đã tham khảo, tìm hiểu các

công trình nghiên cứu, tài liệu có liên quan đến đề tài luận văn và chia thành hai nhóm.

Nhóm tài liệu nghiên cứu về nông nghiệp Việt Nam nói chung:

Giáo sư Đặng Phong, Lịch sử kinh tế Việt Nam 1945-2000 (tập I, II, II). Công

trình đã phục dựng tình hình kinh tế Việt Nam trên tất cả các lĩnh vực qua các giai

đoạn 1945-1954, 1954-1975 và 1975-2000 một cách sống động. Không chỉ là những

bảng tổng kết sự kiện hay số liệu mà còn giúp bạn đọc cảm nhận được và trong một

chừng mực nào đó còn có thể làm sống lại những thời kì lịch sử đã qua, công trình đa

dạng từ cách nhìn nhiều chiều - từ phía nhà nước, từ phía người dân, từ các giai tầng

khác nhau, các tầm nhìn và góc nhìn khác nhau. Đây là công trình có giá trị đồ sộ

trong lịch sử kinh tế Việt Nam giúp chúng ta so sánh kinh tế Việt Nam qua các thời kì

theo từng chặng được lịch sử, qua đó sẽ hiểu hơn về bối cảnh lịch sử phát triển kinh tế