Kiểm soát chi ngân sách nhà nước qua kho bạc nhà nước Bắc Kạn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRUỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

–––––––––––––––––––––––––––––

NGUYỄN NGỌC THÁI

KIỂM SOÁT CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

QUA KHO BẠC NHÀ NƯỚC BẮC KẠN

LUẬN VĂN THẠC SĨ THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRUỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

–––––––––––––––––––––––––––––

NGUYỄN NGỌC THÁI

KIỂM SOÁT CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

QUA KHO BẠC NHÀ NƯỚC BẮC KẠN

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. BÙI THỊ MINH HẰNG

THÁI NGUYÊN - 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn “Kiểm

soát chi Ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước Bắc Kạn” là trung thực, là

kết quả nghiên cứu của riêng tôi.

Các tài liệu, số liệu sử dụng trong luận văn do Kho bạc Nhà nước Bắc Kạn

cung cấp, và ngoài ra là các số liệu do tác giả thu thập khảo sát từ đồng nghiệp

trong Kho bạc Nhà nước Bắc Kạn, các kết quả nghiên cứu có liên quan đến đề tài đã

được công bố. Các trích dẫn đều được chỉ rõ nguồn gốc.

Thái Nguyên, tháng 9 năm 2020

Tác giả luận văn

Nguyễn Ngọc Thái

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình nghiên cứu và viết luận văn“Kiểm soát chi Ngân sách nhà

nước qua Kho bạc Nhà nước Bắc Kạn”, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ,

tận tình của thầy cô giáo trong nhà trường cũng như các cán bộ của Kho bạc Nhà

nước Bắc Kạn.

Tôi xin trân trọng cảm ơn sự tận tình của cô TS Bùi Thị Minh Hằng

người trực tiếp hướng dẫn tôi nghiên cứu và hoàn thành luận văn.

Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo cùng Ban Giám hiệu Nhà trường,

Phòng Quản lý Đào tạo Sau Đại học, các khoa, phòng của Trường Đại học

kinh tế và QTKD Thái Nguyên đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi về mọi mặt trong quá

trình học tập và hoàn thành luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc Kho bạc Nhà nước Bắc Kạn, các

đồng nghiệp đã tận tình giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi hoàn thành luận văn.

Vì nhiều lý do khách quan và chủ quan luận văn còn những hạn chế nhất

định. Tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của các nhà khoa học, các

thầy cô giáo và các đồng nghiệp.

Tôi xin chân thành cảm ơn./.

Thái Nguyên, tháng 9 năm 2020

Tác giả luận văn

Nguyễn Ngọc Thái

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii

MỤC LỤC................................................................................................................. iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................... vi

DANH MỤC CÁC BẢNG....................................................................................... vii

DANH MỤC CÁC HÌNH....................................................................................... viii

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết...........................................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................3

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................3

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ................................................................4

5. Bố cục của đề tài .....................................................................................................4

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ KIỂM SOÁT CHI

NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC QUA KHO BAC NHÀ NƯỚC TỈNH......................5

1.1. Tổng quan về ngân sách nhà nước và kiểm soát chi ngân sách nhà nước ...........5

1.1.1. Ngân sách nhà nước ..........................................................................................5

1.1.2. Kiểm soát chi ngân sách nhà nước tại Kho bạc Nhà nước .............................13

1.1.3. Nội dung kiểm soát chi ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước.............20

1.1.4. Những nhân tố ảnh hưởng đến công tác kiểm soát chi ngân sách nhà

nước của Kho bạc Nhà nước .....................................................................................26

1.2. Kinh nghiệm KSC NSNN qua KBNN của một số địa phương trong nước

và bài học rút ra cho tỉnh Bắc Kạn............................................................................30

1.2.1. Kinh nghiệm kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước qua Kho

bạc Nhà nước Cao Bằng............................................................................................30

1.2.2. Kinh nghiệm kiểm soát chi ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước

Tuyên Quang.............................................................................................................32

1.2.3. Những bài học kinh nghiệm trong công tác kiểm soát chi NSNN tại Kho

bạc Nhà nước Bắc Kạn..............................................................................................34

iv

Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................35

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................35

2.2. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................35

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ......................................................................35

2.2.2. Phương pháp xử lý thông tin...........................................................................37

2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin ....................................................................38

2.2.4. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ..........................................................................38

Chương 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI NGÂN SÁCH

NHÀ NƯỚC QUA KHO BẠC NHÀ NƯỚC BẮC KẠN.....................................41

3.1. Đặc điểm cơ bản về tỉnh Bắc Kạn......................................................................41

3.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên tỉnh Bắc Kạn .....................................................41

3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội tỉnh Bắc Kạn..........................................................42

3.1.3. Vài nét về KBNN tỉnh Bắc Kạn......................................................................46

3.2. Thực trạng công tác kiểm soát chi ngân sách nhà nước qua KBNN Bắc Kạn ..50

3.2.1. Tình hình chi NSNN trên địa bàn thành phố Bắc Kạn qua KBNN Bắc

Kạn thời gian qua ......................................................................................................50

3.2.2. Thực trạng kiểm soát chi NSNN trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn qua KBNN

Bắc Kạn.....................................................................................................................53

3.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác kiểm soát chi tại Kho bạc Nhà nước

Bắc Kạn.....................................................................................................................69

3.3.1. Nhân tố khách quan.........................................................................................71

3.3.2. Những nhân tố chủ quan .................................................................................73

3.4. Đánh giá thực trạng công tác kiểm soát chi tại Kho bạc Nhà nước Bắc Kạn....74

3.4.1. Những kết quả đã đạt được .............................................................................74

3.4.2. Những hạn chế và vướng mắc khi thực hiện công tác kiểm soát chi trên

địa bàn Thành phố Bắc Kạn qua Kho bạc Nhà nước Bắc Kạn. ................................79

3.4.3. Nguyên nhân của tồn tại kiểm soát chi NSNN trên địa bàn thành phố Bắc

Kạn qua KBNN Bắc Kạn. .........................................................................................83

Chương 4: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI

TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ BẮC KẠN QUA KHO BẠC NHÀ NƯỚC

BẮC KẠN ................................................................................................................84

v

4.1. Phương hướng tăng cường công tác kiểm soát chi qua KBNN........................84

4.1.1. Những chủ trương, định hướng phát triển của Kho bạc Nhà nước.................84

4.1.2. Những phương hướng chủ yếu trong công tác kiểm soát chi ngân sách

nhà nước ....................................................................................................................86

4.2. Một số giải pháp hoàn thiện công tác kiểm soát chi thường xuyên ngân

sách Nhà nước qua Kho bạc Nhà nước Bắc Kạn ......................................................86

4.2.1. Nâng cao chất lượng công tác lập, phân bổ dự toán chi ngân sách Nhà nước ......86

4.2.2. Hoàn thiện quy trình kiểm soát chi ngân sách nhà nước qua Kho bạc

Nhà nước ..................................................................................................................87

4.2.3.Nâng cao chất lượng dự toán chi NSNN..........................................................92

4.2.4. Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ, năng lực và phẩm chất cán bộ

KBNN........................................................................................................................93

4.2.5. Hoàn thiện các chương trình ứng dụng, tăng cường kết nối, liên thông dữ liệu....95

4.2.6. Công khai thủ tục hành chính, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra,

giám sát .....................................................................................................................96

KẾT LUẬN..............................................................................................................98

1. Kết luận .................................................................................................................98

2. Một số kiến nghị....................................................................................................99

2.1. Đối với Chính phủ, Bộ Tài chính .......................................................................99

2.2. Đối với UBND tỉnh Bắc Kạn .............................................................................99

TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................101

vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

ANQP An ninh quốc phòng

BTC Bộ Tài chính

CKC Cam kết chi

CTMT Chương trình mục tiêu

DTKB-LAN Chương trình kiểm soát vốn đầu tư trên máy tính

ĐVSDNS Đơn vị sử dụng ngân sách

GTGC Ghi thu ghi chi

KBNN Kho bạc Nhà nước

KHKB-LAN Chương trình kiểm soát vốn chương trình mục tiêu, sự

nghiệp kinh tế trên máy tính

KSC Kiểm soát chi

KLHT Khối lượng hoàn thành

KTKT Kinh tế - kỹ thuật

KT Kế toán

KTV Kế toán viên

KTT Kế toán trưởng

KT-XH Kinh tế xã hội

NSNN Ngân sách nhà nước

POS (Point of Sale) Máy chấp nhận thanh toán thẻ

TABMIS Hệ thống thông tin quản lý ngân sách và kho bạc

THBC Chương trình tổng hợp báo cáo

TT-BTC Thông tư-Bộ tài chính

TTV Thanh toán viên

VĐT Vốn đầu tư

XDCB Xây dựng cơ bản

YCTT Yêu cầu thanh toán

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1: Dân số và dự báo phát triển dân số tỉnh Bắc Kạn đến năm 2020 ..........43

Bảng 3.2: Cơ cấu kinh tế tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2017-2019................................44

Bảng 3.3: Giá trị tổng sản lượng công nghiệp trên địa bàn tỉnh 2017 - 2019 ........45

Bảng 3.4: Giá trị sản xuất ngành nông nghiệp thời kỳ 2017 - 2019 ......................46

Bảng 3.5: Số liệu hoạt động qua các năm của KBNN Bắc Kạn ............................52

Bảng 3.6: Số liệu thực hiện chi NSNN giai đoạn 2017 – 2019 qua KBNN

Bắc Kạn..................................................................................................55

Bảng 3.7: Bảng tổng hợp dự toán NSNN qua công tác kiểm soát chi tại

KBNN Bắc Kạn giai đoạn 2017-2019 ...................................................57

Bảng 3.8: Cơ cấu chi thanh toán cá nhân và chi hàng hóa dịch vụ trong tổng

chi thường xuyên ngân sách Nhà nước giai đoạn 2017 – 2019.............59

Bảng 3.9: Tình hình kiểm soát chi chi thanh toán cá nhân giai đoạn 2017 - 2019 ......62

Bảng 3.10: Chi tiết chi hàng hóa dịch vụ từ ngân sách Nhà nước giai đoạn

2017-2019 ..............................................................................................64

Bảng 3.11: Báo cáo kết quả thanh toán vốn đầu tư XDCB, vốn TPCP, vốn

CTMT qua KBNN giai đoạn 2017-2019 ...............................................66

Bảng 3.12: Tình hình từ chối thanh toán vốn đầu tư NSNN qua KBNN Bắc

Kạn giai đoạn 2017 - 2019.....................................................................67

Bảng 3.13: Tình hình thực hiện công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN

qua KNNN Bắc Kạn giai đoạn năm 2017 – 2019..................................68

Bảng 3.14: Thông tin về cán bộ làm công tác kiểm soát chi NSNN tại KBNN

Bắc Kạn được điều tra ...........................................................................70

Bảng 3.15: Đánh giá của cán bộ làm công tác kiểm soát chi NSNN tại KBNN

Bắc Kạn về ảnh hưởng của các yếu tố khách quan................................71

Bảng 3.16: Đánh giá của cán bộ kế toán của các đơn vị sử dụng NSNN có quan

hệ giao dịch, thanh toán với KBNN Bắc Kạn về ảnh hưởng của các

yếu tố chủ quan ......................................................................................73

viii

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1.1: Sơ đồ quy trình kiểm soát chi NSNN qua Kho bạc nhà nước ..................20

Hình 1.2: Sơ đồ mô hình giao dịch “một cửa” tại KBNN tỉnh Tuyên Quang ..........33

Hình 3.1: Sơ đồ cơ cấu bộ máy quản lý KBNN Bắc Kạn.........................................50

Hình 3.2: Biểu đồ tỷ trọng tự cân đối ngân sách của địa bàn tỉnh Bắc Kạn giai đoạn

2017-2019 ................................................................................................51

Hình 3.3: Sơ đồ quy trình tổ chức kiểm soát chi qua Kho bạc nhà nước Bắc Kạn .53

Hình 4.1: Sơ đồ quy trình kiểm soát chi “một cửa” đối với chi thường xuyên ........90

Hình 4.2: Sơ đồ quy trình kiểm soát chi vốn đầu tư XDCB đề xuất ........................91

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết

Kho bạc nhà nước (KBNN) là một cơ quan quản lý nhà nước, nhiệm vụ trọng

tâm là quản lý quỹ NSNN, thực hiện tập trung các khoản thu và kiểm soát quản lý chi

NSNN. Hệ thống KBNN đã thống nhất thực hiện chức năng kiểm soát chi NSNN

trên cả hai lĩnh vực chi thường xuyên và chi đầu tư xây dựng cơ bản. Thực hiện các

giải pháp, kiềm chế lạm phát hệ thống KBNN tập trung triển khai thực hiện các nội

dung liên quan chính sách tiết kiệm đồng bộ, cắt giảm chi tiêu thường xuyên, kiểm

soát và nâng cao hiệu quả chi đầu tư.

Trong hệ thống KBNN, KBNN cấp tỉnh trực tiếp thực hiện là Phòng Giao

dịch, từ mùng 1 tháng 6 năm 2018 đã sát nhập với các phòng nghiệp vụ tại tỉnh là nơi

triển khai thực hiện nhiệm vụ quản lý thu, chi NSNN của cả 4 cấp ngân sách, trong đó

nhiệm vụ KSC với nhiều nghiệp vụ mang tính đặc thù, chỉ phát sinh ở KBNN cấp

huyện và trên địa bàn thành phố. Đồng thời, KBNN cấp huyện là cấp triển khai thực

hiện các nhiệm vụ cụ thể, nên công tác hệ thống hóa các văn bản, chế độ nghiệp vụ

còn có những hạn chế nhất định. Trong thời gian qua, những sai sót trong công tác

kiểm soát chi của hệ thống KBNN, chủ yếu xảy ra tại KBNN cấp huyện. Khi triển

khai đề án thống nhất đầu mối các khoản chi NSNN, tại KBNN tỉnh làm việc theo

chế độ chuyên viên, nên mô hình quản lý có sự thay đổi lớn, tăng bước xử lý công

việc trong nội bộ KBNN nhưng giảm số người tham gia công tác KSC NSNN. Do

vậy, trong quá trình thực hiện ở địa phương, trong thời gian qua, cũng có nhiều khó

khăn, vướng mắc cả về lý luận và thực tiễn. (Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày

25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương)

Quản lý và điều hành quỹ Ngân sách nhà nước (NSNN) là một nhiệm vụ cực

kỳ quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến việc thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ phát

triển kinh tế xã hội của đất nước. Cơ quan quản lý quỹ NSNN không những chỉ thực

hiện kịp thời các nhiệm vụ chi, mà còn có trách nhiệm tổ chức công tác hạch toán –

kế toán, theo dõi, giám sát và đánh giá chất lượng, hiệu quả các khoản thu, chi của

NSNN. Mặt khác, phải tổ chức công tác điều hoà vốn và tạo nguồn vốn để đáp ứng

kịp thời các nhu cầu chi cấp bách của nền kinh tế.