Kiểm soát chi các dự án đầu tư xây dựng cơ bản qua kho bạc nhà nước Tuyên Quang

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

––––––––––––––––––––––––––––

LÊ QUANG THÁI

KIỂM SOÁT CHI CÁC DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG

CƠ BẢN QUA KHO BẠC NHÀ NƯỚC TUYÊN QUANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2021

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

–––––––––––––––––––––––––––

LÊ QUANG THÁI

KIỂM SOÁT CHI CÁC DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG

CƠ BẢN QUA KHO BẠC NHÀ NƯỚC TUYÊN QUANG

Ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ HỒNG YẾN

THÁI NGUYÊN - 2021

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn này là do chính tôi thực hiện thu thập thông tin và

nghiên cứu. Toàn bộ những số liệu, đánh giá và nhận xét trong bài mang tính thực tế

và khách quan, chưa từng được công bố ở bất kỳ công trình nào khác.

Tác giả luận văn

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn Kiểm soát chi các dự án đầu tư xây dựng cơ bản qua

Kho bạc Nhà nước tỉnh Tuyên Quang, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ chân

thành và tận tình từ các cá nhân và tổ chức.

Lời đầu tiên tôi xin gửi lời cảm ơn trân trọng nhất đến TS. Nguyễn Thị Hồng Yến -

giáo viên hướng dẫn, cùng toàn thể các thầy cô giáo và cán bộ tại Trường Đại học Kinh

tế và Quản trị kinh doanh, Đại học Thái Nguyên, đã giúp đỡ hết sức nhiệt tình cho tôi

trong suốt thời gian tôi thực hiện luận văn tốt nghiệp này.

Tiếp đó, tôi xin cảm ơn Ban lãnh đạo và các cán bộ tại Kho Bạc Nhà Nước Tuyên

Quang, đã tạo điều kiện thuận lợi nhất để tôi thu thập số liệu cho nghiên cứu này.

Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã luôn

động viên, khuyến khích tôi để tôi có thể hoàn thành đề tài.

Trân trọng cảm ơn!

Tác giả luận văn

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ......................................................................................................ii

MỤC LỤC.......................................................................................................... iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ...................................................................vii

DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................... viii

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ..................................................................................x

MỞ ĐẦU .............................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ...................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu.........................................................................................3

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu....................................................................3

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu ......................................3

5. Kết cấu của luận văn ........................................................................................4

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ KIỂM SOÁT CHI CÁC

DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN QUA KHO BẠC NHÀ NƯỚC ........4

1.1. Một số khái niệm liên quan đến kiểm soát chi các dự án đầu tư xây dựng cơ

bản qua Kho bạc Nhà nước ..................................................................................4

1.1.1. Một số khái niệm về kiểm soát chi các dự án đầu tư XDCB qua Kho bạc

Nhà nước ..............................................................................................................4

1.1.2. Chi dự án đầu tư xây dựng cơ bản qua Kho bạc Nhà nước .......................7

1.1.3. Kiểm soát chi các dự án đầu tư xây dựng cơ bản qua Kho bạc Nhà

nước....................................................................................................................16

1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến kiểm soát chi các dự án đầu tư xây dựng cơ bản

qua Kho bạc Nhà nước.......................................................................................34

1.2. Cơ sở thực tiễn về kiểm soát chi các dự án đầu tư xây dựng cơ bản qua Kho

bạc Nhà nước của một số địa phương ở Việt Nam............................................36

1.2.1. Kinh nghiệm của Kho bạc Nhà nước Ninh Bình .....................................36

1.2.2. Kinh nghiệm của Kho bạc Nhà nước Bắc Giang.....................................37

iv

1.2.3. Bài học kinh nghiệm kiểm soát chi các dự án đầu tư xây dựng cơ bản cho

Kho bạc Nhà nước Tuyên Quang.......................................................................39

Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU................................................40

2.1. Các câu hỏi nghiên cứu ...............................................................................40

2.2. Phương pháp nghiên cứu.............................................................................40

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ...............................................................40

2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin .............................................................44

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ......................................................................45

2.3.1. Nhóm chỉ tiêu phản ảnh tình hình chi đầu tư XDCB tại tỉnh Tuyên

Quang .................................................................................................................46

2.3.2. Nhóm chỉ tiêu phản ánh thực trạng kiểm soát chi các dự án đầu tư XDCB

qua KBNN Tuyên Quang...................................................................................46

2.3.3. Nhóm chỉ tiêu phản ánh các nhân tố ảnh hưởng......................................49

Chương 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI CÁC DỰ ÁN

ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN QUA KHO BẠC NHÀ NƯỚC TUYÊN

QUANG ................................................................................................. 51

3.1. Tình hình cơ bản của Kho bạc Nhà nước Tuyên Quang.............................51

3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Kho bạc Nhà nước Tuyên

Quang .................................................................................................................51

3.1.2. Cơ cấu bộ máy tổ chức.............................................................................53

3.2. Khái quát tình hình đầu tư xây dựng cơ bản tỉnh Tuyên Quang.................56

3.2.1. Điều kiện tự nhiên....................................................................................56

3.2.2. Tình hình thu chi ngân sách trên địa bàn Tỉnh Tuyên Quang..................57

3.2.3. Tình hình đầu tư xây dựng cơ bản tỉnh Tuyên Quang .............................63

3.3. Thực trạng kiểm soát chi các dự án đầu tư xây dựng cơ bản qua Kho bạc Nhà

nước Tuyên Quang.............................................................................................63

3.3.1. Văn bản pháp lý kiểm soát chi các dự án đầu tư xây dựng cơ bản qua Kho

bạc Nhà nước......................................................................................................63

3.3.2. Quy trình kiểm soát chi các dự án đầu tư xây dựng cơ bản qua Kho bạc

Nhà nước Tuyên Quang .....................................................................................64

v

3.3.3. Kiểm soát thanh toán tạm ứng và thu hồi tạm ứng vốn các dự án đầu tư xây

dựng cơ bản ........................................................................................................68

3.3.4. Tình hình kiểm soát chi thanh toán khối lượng hoàn thành tại KBNN Tuyên

Quang .................................................................................................................73

3.3.5. Kiểm soát quyết toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản..................................77

3.4. Những yếu tố ảnh hưởng đến công tác kiểm soát chi các dự án đầu tư xây

dựng cơ bản qua KBNN Tuyên Quang..............................................................79

3.4.1. Đánh giá của đối tượng điều tra về cơ chế chính sách văn bản pháp luật

ban hành liên quan đến kiểm soát chi các dự án đầu tư XDCB.........................79

3.4.2. Đánh giá của đối tượng điều tra về quy trình nghiệp vụ kiểm soát chi các

dự đầu tư XDCB qua KBNN Tuyên Quang ......................................................82

3.4.3. Đánh giá của đối tượng điều tra về cơ sở vật chất phục vụ hoạt động kiểm soát

chi các dự án đầu tư xây dựng cơ bản qua Kho bạc Nhà nước Tuyên Quang .........85

3.4.4. Đánh giá về trách nhiệm và năng lực cán bộ KBNN Tuyên Quang........88

3.5. Đánh giá công tác kiểm soát chi các dự án đầu tư xây dựng cơ bản qua KBNN

Tuyên Quang......................................................................................................90

3.5.1. Những kết quả đạt được ...........................................................................91

3.5.2. Hạn chế.....................................................................................................92

3.5.3. Nguyên nhân của hạn chế ........................................................................94

Chương 4: GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI

CÁC DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN QUA KHO BẠC NHÀ NƯỚC

TUYÊN QUANG..............................................................................................97

4.1. Mục tiêu, định hướng công tác kiểm soát đầu tư xây dựng cơ bản qua KBNN

tỉnh Tuyên Quang...............................................................................................97

4.1.1. Mục tiêu ...................................................................................................97

4.2. Giải pháp hoàn thiện công tác kiểm soát chi các dự án đầu tư xây dựng cơ

bản qua KBNN Tuyên Quang ..........................................................................102

4.2.1. Hoàn thiện quy trình kiểm soát chi các dự án đầu tư XDCB qua

KBNN...............................................................................................................102

vi

4.2.2. Đổi mới mô hình kiểm soát chi các dự án đầu tư XDCB theo cơ chế

“một cửa”.........................................................................................................105

4.2.3. Nâng cao ý thức chấp hành của chủ đầu tư............................................106

4.2.4. Nâng cao năng lực, chất lượng của đội ngũ cán bộ ...............................107

4.2.5. Tăng cường áp dụng công nghệ thông tin..............................................108

4.3. Kiến nghị đối với các bên có liên quan.....................................................109

4.3.1. Đối với Chính phủ..................................................................................109

4.3.2. Đối với Bộ có liên quan .........................................................................110

4.3.3. Đối với Chủ đầu tư, các Ban Quản lý dự án ..........................................111

4.3.4. Đối với Sở Tài chính, phòng Kế hoạch - Tài chính Tỉnh ......................112

KẾT LUẬN.....................................................................................................113

TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................116

PHỤ LỤC........................................................................................................118

vii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Từ nguyên nghĩa

KBNN Kho bạc Nhà nước

NSNN Ngân sách Nhà nước

KTXH Kinh tế - xã hội

KSC Kiểm soát chi

SXKD Sản xuất kinh doanh

QLNN Quản lý nhà nước

XDCB Xây dựng cơ bản

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Bảng phân tích nhân khẩu học đối tượng điều tra cán bộ làm công

tác kiểm soát chi tại KBNN Tuyên Quang .....................................41

Bảng 2.2. Bảng phân tích nhân khẩu học đối tượng điều tra Các chủ đầu tư

và doanh nghiệp, nhà thầu có công trình thanh toán qua KBNN

Tuyên Quang..................................................................................42

Bảng 2.3. Ý nghĩa điểm trung bình theo thang đo Likert................................43

Bảng 3.1. Tình hình thu ngân sách tỉnh Tuyên Quang từ năm 2017 - 2019 ...58

Bảng 3.2. Tình hình Chi ngân sách tỉnh Tuyên Quang từ năm 2017 - 2019 ..61

Bảng 3.3. Tình hình đầu tư xây dựng cơ bản trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang từ

năm 2017 - 2019 .............................................................................63

Bảng 3.4. Kế hoạch phân bổ vốn cho các dự án đầu tư xây dựng cơ bản của tỉnh

Tuyên Quang từ năm 2017 - 2019 ..................................................69

Bảng 3.5. Tỷ lệ tạm ứng vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ năm 2017 - 2019....71

Bảng 3.6. Tình hình thu hồi vốn tạm ứng đầu tư xây dựng cơ bản ngân sách nhà

nước qua KBNN Tuyên Quang ......................................................72

Bảng 3.7. Tình hình kiểm soát chi thanh toán khối lượng hoàn thành tại KBNN

Tuyên Quang từ năm 2017 - 2019 ..................................................73

Bảng 3.8. Tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư xây dựng cơ bản tại KBNN Tuyên Quang 75

Bảng 3.9. Tình hình từ chối thanh toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân

sách nhà nước qua KBNN Tuyên Quang........................................76

Bảng 3.10. Tình hình từ chối thanh quyết toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản

NSNN qua KBNN Tuyên Quang....................................................78

Bảng 3.11. Ý kiến của khách hàng về cơ chế chính sách, văn bản pháp luật ban

hành liên quan đến công tác kiểm soát chi các dự án đầu tư

XDCB .............................................................................................79

Bảng 3.12. Ý kiến của cán bộ KBNN về cơ chế chính sách, văn bản pháp luật

ban hành liên quan đến công tác kiểm soát chi các dự án đầu tư

XDCB .............................................................................................81

ix

Bảng 3.13. Ý kiến đánh giá của khách hàng về quy trình nghiệp vụ kiểm soát chi

các dự án đầu tư XDCB..................................................................82

Bảng 3.14. Ý kiến đánh giá của cán bộ KBNN về quy trình nghiệp vụ kiểm soát

chi các dự án đầu tư XDCB ............................................................84

Bảng 3.15. Ý kiến đánh giá của khách hàng về cơ sở vật chất phục vụ hoạt động

kiểm soát chi các dự án đầu tư XDCB............................................86

Bảng 3.16. Ý kiến đánh giá của Cán bộ KBNN về cơ sở vật chất phục vụ hoạt

động kiểm soát chi các dự án đầu tư XDCB...................................87

Bảng 3.17. Đánh giá về trách nhiệm và năng lực cán bộ KBNN Tuyên Quang88

Bảng 3.18. Đánh giá về trách nhiệm và năng lực cán bộ KBNN Tuyên Quang90

x

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1. Quy trình thanh toán tạm ứng và thu hồi tạm ứng chi các dự án đầu

tư xây dựng cơ bản qua KBNN ......................................................25

Sơ đồ 1.2. Quy trình kiểm soát thanh toán khối lượng hoàn thành qua

KBNN .............................................................................................28

Sơ đồ 1.3. Quy trình kiểm soát quyết toán chi dự án đầu tư xây dựng cơ bản qua

KBNN .............................................................................................33

Sơ đồ 3.1. Tổ chức bộ máy KBNN Tuyên Quang .............................................53

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Chi NSNN bao gồm hai bộ phận chính là chi đầu tư phát triển và chi thường

xuyên, trong đó chi cho các dự án đầu tư XDCB chiếm tỷ trọng khá lớn và có vị trí,

vai trò rất quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội đất nước. Chi NSNN là công

cụ chủ yếu của Đảng, Nhà nước và cấp uỷ, chính quyền cơ sở để thực hiện nhiệm vụ

chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng và thúc đẩy sự

nghiệp xây dựng, phát triển đất nước.

Hoạt động đầu tư xây dựng cơ bản là tiền đề quyết định trong việc tạo ra cơ

sở - hạ tầng - vật chất, kỹ thuật cho xã hội, nhằm thúc đẩy sự tăng trưởng và phát

triển nền kinh tế. Trong những năm qua hoạt động đầu tư xây dựng cơ bản được Đảng

và Nhà nước quan tâm chú trọng, dành nhiều nguồn vốn từ ngân sách đầu tư vào hoạt

động này. Tuy nhiên, nguồn vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước ngày càng tăng cao,

chính vì vậy đầu tư xây dựng cơ bản bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước phải được

quản lý chặt chẽ theo luật ngân sách nhà nước. Để quản lý chặt chẽ vốn đầu tư xây

dựng cơ bản thì việc kiểm soát chi các dự án đầu tư xây dựng cơ bản có ý nghĩa vô

cùng quan trọng và đây là vấn đề cấp bách đặt ra cho tất cả các nhà quản lý đầu tư.

Tổng Chi NSNN trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang tăng liên tục qua các năm

2017 - 2019. Năm 2019, có sự gia tăng mạnh mẽ hơn khi đạt 8,711 tỷ đồng. Có thể

thấy, tỉnh Tuyên Quang đang trên đà đầu tư và phát triển mạnh mẽ, nội dung chi

NSNN trên toàn tỉnh chủ yếu tập trung vào Chi đầu tư phát triển và Chi thường xuyên,

trong đó đầu tư và phát triển tăng trưởng mạnh mẽ qua các năm. Việc thực hiện chi

NSNN trên địa bàn tỉnh đối với các dự án chi đầu tư xây dựng cơ bản được thực hiện

chủ yếu qua KBNN Tuyên Quang. Từ năm 2017 - 2019, tổng vốn đầu tư xây dựng

cơ bản kiểm soát qua Kho bạc Nhà nước Tuyên Quang cơ bản đều tăng qua các năm,

tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 7,79%/năm. Năm 2017 tổng số vốn đầu tư xây dựng

cơ bản thanh toán qua Kho bạc là 661.065 triệu đồng, năm 2018 số vốn này là 754.952

triệu đồng tăng so với năm 2017 là 93.887 triệu đồng hay tăng 14,2%. Đến năm 2019

tổng số vốn đầu tư XDCB là 1.061.808 triệu đồng tăng mạnh 40,65% so với năm

2018. Để sớm đạt được kế hoạch Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội tỉnh

2

Tuyên Quang đến năm 2025 đã đề ra, từ năm 2017 - 2019 tỉnh triển khai nhiều dự án

trọng điểm như phát triển đô thị khu vực trung tâm thành phố tại phía hữu ngạn Sông

Lô, phát triển hệ thống giao thông của TP Tuyên Quang, hệ thống giao thông dọc hai

bên bờ Sông Lô… Kho bạc Nhà nước Tuyên Quang trong thời gian qua đã đạt được

những thành tựu nhất định trong công tác kiểm soát chi các dự án đầu tư xây dựng cơ

bản bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước, đóng góp to lớn vào sự nghiệp phát triển

kinh tế - xã hội của tỉnh nhà.

Bên cạnh những thành tựu đạt được trong công tác kiểm soát chi các dự án

đầu tư xây dựng cơ bản bằng nguồn vốn NSNN của KBNN tỉnh Tuyên Quang, vẫn

còn những tồn tại, hạn chế, bất cập và còn có những vướng mắc cần được tháo gỡ

nhằm tiết kiệm, chống lãng phí trong chi Ngân sách Nhà nước như:

Cơ chế chính sách còn một số bất cập, mới thực hiện kiểm soát cam kết chi,

một mặt làm công tác quản lý chi đầu tư XDCB chưa hiệu quả, dễ phát sinh tiêu cực,

mặt khác cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến nợ thanh toán xây dựng cơ

bản còn lớn ở một số ngành, địa phương; vẫn thực hiện cơ chế kiểm soát chi đầu tư

XDCB theo yếu tố đầu vào, chưa thực hiện kiểm soát chi theo kết quả đầu ra. Cán bộ

làm nhiệm vụ chi đầu tư xây dựng cơ bản tại các đơn vị thụ hưởng NSNN còn có tình

trạng chưa am hiểu đầy đủ về quản lý đầu tư XDCB và chưa được đào tạo cơ bản. Do

vậy, công tác quản lý và kiểm soát chi thanh toán vốn đầu tư còn bộc lộ những hạn

chế và tồn tại, ảnh hưởng đến chất lượng sử dụng ngân sách, chưa đáp ứng yêu cầu

hiện đại hóa quy trình nghiệp vụ và cải cách thủ tục hành chính trong xu thế đẩy mạnh

mở cửa và hội nhập quốc tế.

Do vậy vấn đề đặt ra về quản lý, kiểm soát chi vốn đầu tư XDCB đóng vai trò

hết sức quan trọng. Việc hoàn thiện và tăng cường quản lý kiểm soát chi vốn đầu tư

XDCB từ NSNN là việc làm cần thiết và cấp bách trong giai đoạn phát triển hiện nay,

khi mà nhu cầu chi đầu tư và phát triển cho các dự án đầu tư xây dựng cơ bản trên

toàn tỉnh ngày một tăng cao, các dự án đầu tư và phát triển cần được kiểm soát chặt

chẽ hơn ở khâu chi và kiểm soát chi nhằm đảm bảo chất lượng và hiệu quả của công

trình xây dựng cơ bản được hoàn thành, điều này sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến khả

năng phát triển và hội nhập của tỉnh Tuyên Quang trong những năm tới. Xuất phát từ