Kiểm sát việc kê biên tài sản của người phải thi hành án là quyền sử dụng đất

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THÀNH YÊN

KIỂM SÁT VIỆC KÊ BIÊN TÀI SẢN CỦA NGƢỜI

PHẢI THI HÀNH ÁN LÀ QUYỀN SỬ DỤNG ĐẤT

LUẬN VĂN THẠC SĨ

CHUYÊN NGÀNH LUẬT DÂN SỰ VÀ TỐ TỤNG DÂN SỰ

ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2021

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

KIỂM SÁT VIỆC KÊ BIÊN TÀI SẢN CỦA NGƢỜI

PHẢI THI HÀNH ÁN LÀ QUYỀN SỬ DỤNG ĐẤT

Chuyên ngành: Luật Dân sự và Tố tụng dân sự

Định hƣớng ứng dụng

Mã số Cn: 8380103

Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Văn Tiến

Học viên: Nguyễn Thành Yên

Lớp: Cao học luật, Bình Thuận khóa 2

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2021

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi với sự giúp đỡ

của giáo viên hướng dẫn. Các số liệu, trích dẫn trong luận văn đảm bảo độ tin cậy,

chính xác và trung thực. Những kết luận của luận văn chưa từng được ai công bố

trong bất kỳ công trình nào khác.

Tác giả

Nguyễn Thành Yên

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

TT TỪ VIẾT TẮT TỪ ĐƢỢC VIẾT TẮT

1 CQTHADS, CHV Cơ quan thi hành án dân sự, Chấp hành viên

2 LTCVKS Luật Tổ chức Viện kiểm sát năm 2014

3 LTHADS Luật Thi hành án 2008, sửa đổi, bổ sung

năm 2014

4 Nghị định số 33/2020/NĐ-CP

Nghị định số 33/2020/NĐ-CP ngày 17

tháng 3 năm 2020 của Chính phủ sửa đổi,

bổ sung một số điều của Nghị định số

62/2015/NĐ-CP ngày 18 tháng 7 năm

2015 của Chính phủ quy định chi tiết và

hướng dẫn thi hành một số điều của Luật

Thi hành án dân sự

5 Quy chế KSTHADS

Quy chế công tác Kiểm sát thi hành án

dân sự kèm theo Quyết định số 810/QĐ￾VKSTC-V11 ngày 20 tháng 12 năm 2016

của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân

tối cao về việc ban hành quy chế công tác

kiểm sát thi hành án dân sự, thi hành án

hành chính

6

Quyết định số 810/QĐ￾VKSTC-V11

Quyết định số 810/QĐ-VKSTC-V11 ngày

20 tháng 12 năm 2016 của Viện trưởng

Viện kiểm sát nhân dân tối cao về việc

ban hành quy chế công tác kiểm sát thi

hành án dân sự, thi hành án hành chính

7

Thông tư liên tịch

11/2016/TTLT-BTP￾TANDTC-VKSNDTC

Thông tư liên tịch 11/2016/TTLT-BTP￾TANDTC-VKSNDTC ngày 11 tháng 8

năm 2016 quy định một số vấn đề về thủ

tục thi hành án dân sự và phối hợp liên

ngành trong thi hành án dân sự.

8 UBND Ủy ban nhân dân

9 VKSND, KSV Viện kiểm sát nhân dân, Kiểm sát viên

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................................1

CHƢƠNG 1. KIỂM SÁT VIỆC XÁC ĐỊNH QUYỀN SỬ DỤNG ĐẤT LÀ TÀI

SẢN CỦA NGƢỜI PHẢI THI HÀNH ÁN ĐỂ KÊ BIÊN THI HÀNH ÁN.........8

1.1. Kiểm sát việc xác định quyền sử dụng đất là tài sản của ngƣời phải thi

hành án đang trực tiếp sử dụng để kê biên thi hành án.....................................8

1.2. Kiểm sát việc xác định quyền sử dụng đất là tài sản của ngƣời phải thi

hành án đang đang cầm cố, thế chấp để kê biên thi hành án..........................18

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1........................................................................................25

CHƢƠNG 2. KIỂM SÁT THỦ TỤC KÊ BIÊN QUYỀN SỬ DỤNG ĐẤT LÀ

TÀI SẢN CỦA NGƢỜI PHẢI THI HÀNH ÁN ĐỂ THI HÀNH ÁN................26

2.1. Kiểm sát các thủ tục trƣớc khi thực hiện việc kê biên quyền sử dụng đất là tài

sản của ngƣời phải thi hành án của Cơ quan thi hành án, Chấp hành viên ........26

2.1.1. Kiểm sát việc thông báo, niêm yết các quyết định, văn bản thi hành án

dân sự cho đương sự và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan ......................26

2.1.2. Kiểm sát việc xác minh điều kiện thi hành án của người phải thi hành án

trước khi Cơ quan thi hành án dân sự tiến hành hoạt động kê biên tài sản là

quyền sử dụng đất...............................................................................................30

2.2. Kiểm sát việc thực hiện việc kê biên ...........................................................35

2.2.1. Cơ quan thi hành án không tổ chức cưỡng chế kê biên đối với tài sản là

quyền sử dụng đất của người phải thi hành án đã chuyển nhượng cho người

khác sau khi bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật...................35

2.2.2. Kiểm sát việc kê biên quyền sử dụng đất là tài sản của người phải thi

hành án thuộc trường hợp chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

nhưng thuộc trường hợp được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo quy

định của pháp luật về đất đai.............................................................................39

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2........................................................................................45

KẾT LUẬN..............................................................................................................46

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Kiểm sát thi hành án dân sự là một trong những quyền năng, biện pháp pháp

lý quan trọng khi VKSND thực hiện chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp nói

chung, kiểm sát thi hành án dân sự nói riêng. Nhận thức rõ ý nghĩa, tầm quan trọng

của nhiệm vụ này, thời gian qua ngành kiểm sát nhân dân đã áp dụng đồng bộ nhiều

giải pháp, đề ra chỉ tiêu cụ thể để kịp thời phát hiện thiếu sót, vi phạm của

CQTHADS, CHV, cơ quan, tổ chức và cá nhân có liên quan đến việc thi hành án

nhằm bảo đảm việc thi hành án kịp thời, đầy đủ, đúng pháp luật và yêu cầu khắc

phục, góp phần nâng cao chất lượng của hoạt động thi hành án dân sự.

Tuy nhiên, các quy định của pháp luật về thi hành án dân sự vẫn tồn tại một

số hạn chế, bất cập, thiếu sót trong thực tiễn áp dụng. Những hạn chế, bất cập này

xuất phát từ sự chưa hoàn thiện, đồng bộ của pháp luật và do người có thẩm quyền

thực hiện.

Thứ nhất, LTHADS và các văn bản hướng dẫn thi hành còn bộc lộ một số

khiếm khuyết như: trình tự, thủ tục thi hành án về kê biên tài sản của người phải thi

hành án là quyền sử dụng đất còn phức tạp, nhiều công đoạn, quá trình thi hành án

kéo dài; chưa có sự thống nhất với các quy định pháp luật có liên quan; chưa có quy

định cụ thể về biện pháp bảo vệ quyền lợi chính đáng của người được thi hành án,

quyền lợi của người liên quan dẫn tới việc người phải thi hành án chây ỳ, cố tình

kéo dài thi hành án và không tự nguyện thi hành án.

Thứ hai, LTHADS và các quy định khác của pháp luật về kê biên tài sản của

người phải thi hành án còn chưa chặt chẽ, rõ ràng và chưa được hướng dẫn cụ thể

cho nên việc áp dụng chưa thống nhất trong thực tiễn dẫn đến hiệu quả tác động của

LTHADS chưa cao trong đó có việc kê biên tài sản của người phải thi hành án là

quyền sử dụng đất.

Thứ ba, LTHADS và các văn bản hướng dẫn thi hành chưa quy định đầy đủ

mà cụ thể là việc kê biên tài sản là quyền sử dụng đất trong thi hành án dân sự nếu

gặp phải sai sót mà nguyên nhân khách quan do các Cơ quan có thẩm quyền xác

định chưa đúng về hiện trạng quyền sử dụng đất của người phải thi hành án. Các bất

cập này còn chung chung chưa làm rõ được tình hình di biến động cũng như quá

trình kê khai quyền sử dụng đất để được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

chưa đúng thực tế hoặc sai so với thực tế dẫn đến hoạt động kê biên tài sản của

2

người phải thi hành án là quyền sử dụng đất cũng như hoạt động Kiểm sát việc kê

biên tài sản của người phải thi hành án là quyền sử dụng đất gặp rất nhiều khó khăn,

vướng mắc như: Cơ chế quản lý; sự phối hợp giữa các cơ quan tổ chức trong việc

cưỡng chế còn chưa thống nhất, đồng bộ.

Tiếp tục nghiên cứu, bổ sung các quy định nhằm khắc phục những vướng mắc,

bất cập trong việc kê biên tài sản của người phải thi hành án là quyền sử dụng đất là

nhu cầu mang tính cấp thiết nhằm bảo đảm cho hệ thống CQTHADS các cấp, CHV,

quyền và lợi ích chính đáng của người được thi hành án. Trong những năm gần đây,

những vụ việc thi hành án áp dụng biện pháp cưỡng chế, kê biên tài sản là quyền sử

dụng đất và tài sản gắn liền với đất gia tăng, nhiều vụ việc mang tính chất phức tạp,

bản án tuyên khó thi hành, đương sự chống đối, cũng có nhiều trường hợp CHV tổ

chức cưỡng chế kê biên không đúng quy định, làm ảnh hưởng trực tiếp đến quyền, lợi

ích hợp pháp của đương sự, người có quyền và nghĩa vụ liên quan dẫn đến tình trạng

đơn khiếu nại, tố cáo kéo dài, vượt cấp, vượt ngành. Vì vậy, công tác kiểm sát việc kê

biên tài sản của người phải thi hành án là quyền sử dụng đất của VKSND có vị trí, vai

trò rất quan trọng trong khâu công tác kiểm sát thi hành án dân sự.

Đó cũng là lý do, tác giả lựa chọn đề tài: “Kiểm sát việc kê biên tài sản của

ngƣời phải thi hành án là quyền sử dụng đất” làm đề tài luận văn Thạc sỹ cao

học Luật, chuyên ngành Luật Dân sự và Tố tụng Dân sự.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Liên quan đến đề tài này đã có một số bài viết của các nhà nghiên cứu:

- Ngô Minh Thuận, (2013), “Pháp luật về xử lý tài sản thế chấp ngân hàng

để thu hồi nợ thông qua thi hành án”, Luận văn thạc sĩ Luật học, Đại học Luật

Tp.Hồ Chí Minh. Trong công trình này tác giả đã làm sáng tỏ những vấn đề lý luận

cơ bản về xử lý tài sản thế chấp, pháp luật xử lý tài sản thế chấp ngân hàng để thu

hồi nợ thông qua thi hành án. Luận văn đã khái quát được các phương thức xử lý tài

sản thế chấp ngân hàng, quá trình phát triển của pháp luật Việt Nam, pháp luật của

một số nước trên thế giới trong hoạt động xử lý tài sản thế chấp ngân hàng để thu

hồi nợ thông qua thi hành án; phân tích, đánh giá thực tiễn pháp luật về xử lý tài sản

thế chấp ngân hàng để thu hồi nợ thông thi hành án. Trên cơ sở đó đưa ra một số

định hướng có tính nguyên tắc, đồng thời đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn

thiện pháp luật Việt Nam về xử lý tài sản thế chấp ngân hàng để thu hồi nợ thông

qua thi hành án. Tuy nhiên, luận văn chỉ chỉ rõ những khó khăn, vướng mắc, cũng

3

như những hạn chế, bất cập của pháp luật về xử lý tài sản thế chấp ngân hàng để thu

hồi nợ thông qua thi hành án chứ chưa đề cập các vấn đề nghĩa vụ đảm bảo của tài

sản thế chấp của bên thứ ba trong Hợp đồng tín dụng; không xác định người có

quyền lợi, nghĩa vụ liên quan tham gia; chưa phân định rõ được phần quyền sở hữu

tài sản, quyền sử dụng đất của người phải thi hành án trong khối tài sản chung và

cũng chưa đề cập phương thức kiểm sát việc kê biên tài sản của người phải thi hành

án là quyền sử dụng đất để thi hành án.

- Hoàng Thế Anh (2015), “Giám sát thi hành án dân sự”, luận án Tiến sĩ,

Trường Đại học Quốc gia Hà Nội trong luận văn này tác giả đã cơ bản làm rõ được cơ

sở lý luận về công tác thi hành án dân sự và giám sát thi hành án dân sự, đồng thời

phân tích, làm rõ nhiệm vụ giám sát của các chủ thể liên quan như: nhân dân, Quốc hội

và Hội đồng nhân dân, Tòa án nhân dân, VKSND cùng với thực trạng giám sát thi

hành án dân sự ở Việt Nam hiện nay. Mặc dù đề tài rất rộng, liên quan đến nhiều đối

tượng nghiên cứu cho nên luận án là tài liệu rất tốt cho tác giả nghiên cứu trong quá

trình thực hiện luận văn. Tuy nhiên, luận án cũng chưa đề cập phương thức kiểm sát

việc kê biên tài sản của người phải thi hành án là quyền sử dụng đất để thi hành án.

- Đỗ Văn Kha, (2017), “Những vấn đề rút ra từ việc ban hành kháng nghị

trong hoạt động kiểm sát thi hành án dân sự”, Tạp chí Kiểm sát số 02/2017, tr. 20-

24. Kháng nghị là một văn bản có hiệu lực pháp lý cao nhất trong hoạt động thi

hành án dân sự nhưng có một số bản kháng nghị khi ban hành không được cơ quan

Thi hành án chấp nhận làm ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng công tác kiểm sát

thi hành án dân sự. trong bài viết này, tác giả đã nêu lên một số vấn đề cần rút kinh

nghiệm để ban hành các kháng nghị về công tác thi hành án dân sự được chính xác,

bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, cơ quan, tổ chức, cá nhân. Nhưng,

tác giả cũng không đề cập đến kháng nghị trong quá trình kiểm sát việc kê biên tài

sản của người phải thi hành án là quyền sử dụng đất để thi hành án.

- Đỗ Văn Kha, “Kinh nghiệm khi kiểm sát việc xác minh điều kiện thi hành án

dân sự”, Tạp chí Kiểm sát số 18/2017, tr. 12-20. Tác giả đã nên lên một số dạng vi

phạm phổ biến trong việc xác minh điều kiện thi hành án dân sự và xác định chỉ có

kiểm sát tốt ngay từ giai đoạn xác minh điều kiện thi hành án mới đảm bảo cho việc

thi hành bản án, quyết định được kịp thời đầy đủ và đúng pháp luật. Phát hiện vi

phạm trong xác minh điều kiện thi hành án càng sớm thì việc khắc phục hậu quả càng

nhẹ, làm tốt việc kiểm sát xác minh điều kiện thi hành án không đơn thuần chỉ là việc

hạn chế tổn thất trong tổ chức thi hành án mà còn nâng cao vị thế của VKSND.