Kiểm sát việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời trong giải quyết các vụ án kinh doanh, thương mại tại tòa án của Viện kiểm sát

1

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

--------∞0∞--------

NGUYỄN QUANG THÔNG

KIỂM SÁT VIỆC ÁP DỤNG BIỆN PHÁP KHẨN CẤP

TẠM THỜI TRONG GIẢI QUYẾT CÁC VỤ ÁN

KINH DOANH, THƯƠNG MẠI TẠI TÒA ÁN CỦA

VIỆN KIỂM SÁT

LUẬN VĂN THẠC SĨ

LUẬT KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2020

2

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

--------∞0∞--------

NGUYỄN QUANG THÔNG

KIỂM SÁT VIỆC ÁP DỤNG BIỆN PHÁP KHẨN CẤP

TẠM THỜI TRONG GIẢI QUYẾT CÁC VỤ ÁN

KINH DOANH, THƯƠNG MẠI TẠI TÒA ÁN CỦA

VIỆN KIỂM SÁT

Chuyên ngành: Luật kinh tế

Mã số chuyên ngành: 8 38 01 07

LUẬN VĂN THẠC SĨ

LUẬT KINH TẾ

Giảng viên hướng dẫn: PGS.TS LÊ VŨ NAM

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2020

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện đề tài “Kiểm sát việc áp dụng biện pháp khẩn cấp

tạm thời trong giải quyết các vụ án kinh doanh, thƣơng mại tại Tòa án của Viện

kiểm sát”, Tôi đã nhận đƣợc rất nhiều sự giúp đỡ, tạo điều kiện của tập thể Ban

Giám hiệu, Khoa Sau Đại học, Khoa Luật, giảng viên, cán bộ các phòng, ban chức

năng Trƣờng Đại học Mở thành phố Hồ Chí Minh. Tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn chân

thành về sự giúp đỡ đó.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Lê Vũ Nam – là ngƣời trực

tiếp hƣớng dẫn khoa học, đã tận tình hƣớng dẫn, dành nhiều thời gian trao đổi và

định hƣớng cho Tôi trong quá trình thực hiện luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp của Tôi đang công tác tại

Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Long An và gia đình đã động viên, khích lệ, tạo điều

kiện và giúp đỡ Tôi trong suốt quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn này.

Tôi xin cảm ơn Hội đồng chấm luận văn đã có những nhận xét, góp ý giúp

tôi hoàn thiện luận văn từ nội dung đến hình thức.

iii

TÓM TẮT

Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 đã có những thay đổi, bổ sung cơ bản trong

quy định về các biện pháp khẩn cấp tạm thời. Tuy nhiên, bên cạnh những điểm tiến

bộ, quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 về biện pháp khẩn cấp tạm thời

vẫn còn hạn chế, thiếu sót. Vai trò của Viện kiểm sát nhân dân trong thực hiện chức

năng kiểm sát hoạt động của Tòa án đối với việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm

thời trong giải quyết các vụ án kinh doanh, thƣơng mại vẫn chƣa hiệu quả. Nhiều

sai phạm của Tòa án trong việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời vẫn chƣa đƣợc

Viện kiểm sát phát hiện để kịp thời kiến nghị yêu cầu Tòa án khắc phục. Hiện tại

chƣa có đề tài nào nghiên cứu sâu về quy trình, kỹ năng kiểm sát việc áp dụng biện

pháp khẩn cấp tạm thời trong giải quyết các vụ án kinh doanh, thƣơng mại tại Tòa

án. Do đó, việc nghiên cứu về lĩnh vực này là cần thiết.

Trong phạm vi đề tài, tác giả tập trung nghiên cứu các vấn đề lý luận về biện

pháp khẩn cấp tạm thời và kiểm sát việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời trong

giải quyết các vụ án kinh doanh, thƣơng mại tại Tòa án. Nghiên cứu, phân tích quy

định của pháp luật về biện pháp khẩn cấp tạm thời trong Bộ luật Tố tụng dân sự

năm 2015. Nhiệm vụ, quyền hạn của Viện kiểm sát khi thực hiện công tác kiểm sát

việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời trong giải quyết các vụ án kinh doanh,

thƣơng mại tại Tòa án, quy trình, kỹ năng của Kiểm sát viên khi thực hiện công tác

này. Trên cơ sở đó, tìm ra đƣợc nhƣng quy định chƣa hợp lý của Luật và đề xuất

kiến nghị hoàn thiện pháp luật và các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện

chức năng kiểm sát viện áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời trong giải quyết các

vụ án kinh doanh, thƣơng mại tại Tòa án nói chung và kiểm sát hoạt động tƣ pháp

nói chung.

iv

SUMMARY

The Civil Procedure Code 2015 has made fundamental changes and

supplements in the provisions on interim urgent measures. However, besides the

progresses, the 2015 Civil Procedure Code provisions on temporary urgent

measures are still limited and flawed. The role of the People's Procuracy in

implementing the function of supervising the Court's operations to the application

of provisional urgent measures in solving business and commercial cases has not

yet been effective. Many mistakes of the Court in the application of interim urgent

measures have not been discovered by the Procuracy in order to promptly propose

the Court to remedy. Currently, there are no subjects that have studied deeply the

process and skills of supervising the application of temporary urgent measures in

resolving business and commercial cases in court. Therefore, research in this area is

necessary.

Within the topic, the author focuses on theoretical issues of interim urgent

measures and supervises the application of provisional urgent measures in settling

business and commercial cases at court. Studying and analyzing legal provisions on

provisional urgent measures in the Civil Procedure Code 2015. Duties and powers

of the Procuracy supervising the application of urgent measures temporary in

dealing with business and commercial cases in Court, Procurator's process and skills

when doing this work. On that basis, finding out unreasonable provisions of the

Law and proposing perfecting laws and solutions to improve the efficiency of the

procuracy function to apply temporary urgent measures in settle business and

commercial cases in general court and administer judicial activities in general.

v

Trang

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................ i

LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii

TÓM TẮT ..................................................................................................................iii

MỤC LỤC................................................................................................................... v

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT..................................................................................... ix

MỞ ĐẦU..................................................................................................................... 1

1. Lý do lựa chọn đề tài............................................................................................... 1

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài.............................................................. 3

3. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................ 5

4. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................................. 6

5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu........................................................................... 6

5.1. Đối tƣợng nghiên cứu........................................................................................... 6

5.2. Phạm vi nghiên cứu.............................................................................................. 7

6. Phƣơng pháp nghiên cứu......................................................................................... 7

7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ................................................................ 8

7.1. Ý nghĩa khoa học ................................................................................................. 8

7.2. Ý nghĩa thực tiễn .................................................................................................. 8

8. Kết cấu của luận văn ............................................................................................... 8

CHƢƠNG 1. LÝ LUẬN VỀ BIỆN PHÁP KHẨN CẤP TẠM THỜI VÀ KIỂM

SÁT VIỆC ÁP DỤNG BIỆN PHÁP KHẨN CẤP TẠM THỜI TRONG GIẢI

QUYẾT CÁC VỤ ÁN KINH DOANH, THƢƠNG MẠI TẠI TÒA ÁN CỦA

VIỆN KIỂM SÁT ..................................................................................................... 10

1.1. Khái quát về biện pháp khẩn cấp tạm thời......................................................... 10

1.1.1. Khái niệm về biện pháp khẩn cấp tạm thời..................................................... 10

vi

1.1.2. Đặc điểm của biện pháp khẩn cấp tạm thời .................................................... 12

1.1.3. Phân loại biện pháp khẩn cấp tạm thời ........................................................... 14

1.1.4. Ý nghĩa của biện pháp khẩn cấp tạm thời áp dụng trong giải quyết các vụ

án kinh doanh, thƣơng mại tại Tòa án....................................................................... 16

1.2. Lý luận chung về tranh chấp kinh doanh, thƣơng mại....................................... 18

1.2.1. Khái niệm tranh chấp kinh doanh, thƣơng mại............................................... 18

1.2.2. Đặc điểm pháp lý của tranh chấp kinh doanh, thƣơng mại............................. 19

1.2.3. Phân loại tranh chấp kinh doanh, thƣơng mại................................................. 21

1.3. Tổng quan về kiểm sát việc áp dụng biện pháp KCTT trong giải quyết các

vụ án kinh doanh, thƣơng mại tại Tòa án của Viện Kiểm sát................................... 22

1.3.1. Khái niệm kiểm sát việc áp dụng biện pháp KCTT trong giải quyết các vụ

án kinh doanh, thƣơng mại tại Tòa án của Viện kiểm sát......................................... 22

1.3.2. Mục tiêu, thẩm quyền của Viện Kiểm sát khi kiểm sát việc áp dụng biện

pháp khẩn cấp tạm thời trong giải quyết các vụ án kinh doanh, thƣơng mại tại

Tòa án của Viện kiểm sát.......................................................................................... 25

1.3.2.1. Mục tiêu kiểm sát việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời trong giải

quyết các vụ án kinh doanh, thƣơng mại tại Tòa án của Viện kiểm sát ................... 25

1.3.2.2. Thẩm quyền của Viện kiểm sát khi kiểm sát việc áp dụng biện pháp

khẩn cấp tạm thời trong giải quyết các vụ án kinh doanh, thƣơng mại tại Tòa án ... 28

1.3.3. Nội dung kiểm sát việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời trong giải

quyết các vụ án kinh doanh, thƣơng mại tại Tòa án của Viện kiểm sát ................... 30

1.3.3.1. Phạm vi kiểm sát .......................................................................................... 30

1.3.3.2. Nội dung kiểm sát ........................................................................................ 32

1.3.4. Quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự Liên Bang Nga và Quy chế Tòa án

quốc tế về kiểm sát quyết định việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời của

Tòa án........................................................................................................................ 34

Kết luận Chƣơng 1 .................................................................................................... 35

CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ KIỂM SÁT VIỆC ÁP DỤNG

BIỆN PHÁP KHẨN CẤP TẠM THỜI TRONG GIẢI QUYẾT CÁC VỤ ÁN

KINH DOANH, THƢƠNG MẠI TẠI TÒA ÁN VÀ KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN... 36

vii

2.1. Thực trạng pháp luật về kiểm sát việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời

trong giải quyết các vụ án kinh doanh, thƣơng mại tại Tòa án của Viện kiểm sát... 36

2.1.1. Kiểm sát điều kiện và thẩm quyền áp dụng biện pháp KCTT........................ 36

2.1.2. Kiểm sát việc chọn biện pháp khẩn cấp tạm thời áp dụng trong giải quyết

các vụ án kinh doanh, thƣơng mại tại Tòa án ........................................................... 45

2.1.3. Kiểm sát việc thay đổi biện pháp khẩn cấp tạm thời trong giải quyết vụ án

kinh doanh, thƣơng mại tại Tòa án ........................................................................... 56

2.1.4. Kiểm sát việc hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời trong giải quyết vụ án

kinh doanh, thƣơng mại tại Tòa án ........................................................................... 60

2.1.5. Kiểm sát thời hạn áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời trong giải quyết

vụ án kinh doanh, thƣơng mại tại Tòa án.................................................................. 61

2.1.6. Kiểm sát việc khiếu nại liên quan đến áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm

thời trong giải quyết vụ án kinh doanh, thƣơng mại tại Tòa án................................ 64

2.2. Kiến nghị hoàn thiện pháp luật về kiểm sát việc áp dụng biện pháp khẩn

cấp tạm thời trong giải quyết vụ án kinh doanh, thƣơng mại tai Tòa án của Viện

kiểm sát ..................................................................................................................... 66

2.2.1. Sự cần thiết phải hoàn thiện pháp luật về kiểm sát việc áp dụng các biện

pháp khẩn cấp tạm thời trong giải quyết các vụ án kinh doanh, thƣơng mại tại

Tòa án của Viện kiểm sát.......................................................................................... 66

2.2.2. Kiến nghị cụ thể nhằm hoàn thiện pháp luật về kiểm sát việc áp dụng các

biện pháp khẩn cấp tạm thời trong giải quyết các vụ án kinh doanh, thƣơng mại

tại Tòa án của Viện kiểm sát..................................................................................... 69

Kết luận Chƣơng 2 .................................................................................................... 74

KẾT LUẬN............................................................................................................... 75

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................. 77

viii

Trang

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1. Tỷ lệ các vụ tranh chấp kinh doanh thƣơng mại đƣợc kiểm sát áp

dụng biện pháp KCTT giai đoạn 2015-2019 ........................................................43

Bảng 2.2. Kết quả kiểm sát việc áp dụng biện pháp KCTT với án kinh

doanh, thƣơng mại giai đoạn 2015-2019 ..............................................................53

Bảng 2.3. Nguyên nhân kiến nghị việc áp dụng biện pháp KCTT của Tòa án

đối với tranh chấp kinh doanh, thƣơng mại giai đoạn 2015-2019........................54