Hoàn thiện tổ chức kiểm soát nhằm tăng cường chất lượng thông tin kế toán tài chính của các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam

ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN

NGUYỄN TỐ TÂM

Hoàn thiện tổ chức kiểm soát nhằm tăng

cường chất lượng thông tin kế toán tài chính

của các công ty niêm yết trên thị trường

chứng khoán Việt Nam

Chuyên ngành: Kế toán (Kế toán, Kiểm toán và Phân tích)

Mã số: 62.34.03.01

Nghiên cứu sinh: Nguyễn Tố Tâm

Mã NCS: NCS31.69KT

Người hướng dẫn 1: PGS.TS. Nguyễn Thị Phương Hoa

Người hướng dẫn 2 : PGS.TS. Lê Thị Hòa

2014

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận án này là công trình nghiên

cứu của riêng tôi. Số liệu sử dụng trong Luận án là

trung thực. Những kết quả của Luận án chưa từng

được công bố trong bất cứ công trình khoa học nào.

Tác giả của Luận án

Nguyễn Tố Tâm

ii

LỜI CẢM ƠN

Tác giả xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Nguyễn Thị Phương Hoa,

PGS.TS Lê Thị Hoà – người hướng dẫn khoa học, đã tận tình hướng dẫn Tác giả

trong suốt quá trình thực hiện Luận án.

Tác giả xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình và quý báu của các

chuyên gia thuộc Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh, Uỷ ban

Chứng khoán Nhà nước, Bộ Tài chính, Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam

trong quá trình khảo sát, thu thập số liệu. Tác giả xin cảm ơn các công ty niêm yết

thuộc Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh đã dành thời gian trả lời

phiếu khảo sát.

Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến quý thầy cô trong Bộ môn Kiểm

toán, Viện Kế toán – Kiểm toán – Trường Đại học Kinh tế quốc dân đã đóng góp ý

kiến sửa chữa Luận án, cảm ơn quý thầy cô của Viện Đào tạo Sau đại học đã tạo

điều kiện giúp đỡ Tác giả trong quá trình học tập tại Trường.

Tác giả xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc đến các đồng nghiệp Khoa Tài chính

Kế toán – Trường Đại học Điện lực đã giúp đỡ, động viên trong suốt thời gian

nghiên cứu.

Cuối cùng, Tác giả bày tỏ sự cảm ơn tới những người thân trong gia đình:

cha, mẹ, anh, chị, em, chồng và các con đã động viên, khích lệ Tác giả trong suốt

quá trình nghiên cứu và hoàn thành Luận án.

Nguyễn Tố Tâm

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN........................................................................................................ i

MỤC LỤC.................................................................................................................iii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT............................................................................... viii

DANH MỤC BẢNG BIỂU....................................................................................... ix

DANH MỤC HÌNH ................................................................................................... x

CHƯƠNG 1- GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI......................................................................... 1

1.1. Lý do chọn Đề tài.......................................................................................... 1

1.2. Mục tiêu nghiên cứu ..................................................................................... 3

1.3. Câu hỏi nghiên cứu ....................................................................................... 4

1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................ 4

1.5. Những đóng góp mới của Luận án................................................................ 5

1.6. Kết cấu của Luận án...................................................................................... 7

Kết luận chương 1 .................................................................................................. 9

CHƯƠNG 2 - CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VỀ TỔ

CHỨC KIỂM SOÁT NHẰM TĂNG CƯỜNG CHẤT LƯỢNG THÔNG TIN KẾ

TOÁN TÀI CHÍNH CÁC CÔNG TY NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG

KHOÁN.................................................................................................................. 10

2.1. Tổ chức kiểm soát thông tin........................................................................ 10

2.1.1. Kiểm soát thông tin .............................................................................. 10

2.1.2. Tổ chức kiểm soát thông tin................................................................. 15

2.2. Chất lượng thông tin kế toán tài chính của các công ty niêm yết............... 15

2.2.1. Những tiêu chí phản ánh chất lượng thông tin kế toán tài chính ......... 15

2.2.2. Yêu cầu về chất lượng thông tin kế toán tài chính đối với các công ty

niêm yết............................................................................................................. 21

2.2.3. Vai trò của chất lượng thông tin kế toán tài chính của công ty niêm yết

trên thị trường chứng khoán.............................................................................. 25

2.2.4. Một số nguyên nhân chính các công ty niêm yết cung cấp thông tin kế

toán tài chính kém chất lượng........................................................................... 27

iv

2.3. Tổ chức kiểm soát chất lượng thông tin kế toán tài chính của các công ty

niêm yết ................................................................................................................ 31

2.3.1. Xác định nội dung tổ chức kiểm soát chất lượng thông tin kế toán tài

chính….............................................................................................................. 32

2.3.2. Lượng hoá chất lượng thông tin kế toán tài chính của các công ty niêm

yết…….............................................................................................................. 32

2.3.3. Tổ chức kiểm soát nội bộ đối với chất lượng thông tin kế toán tài chính

của các công ty niêm yết................................................................................... 45

2.3.4. Tổ chức kiểm soát nhà nước đối với chất lượng thông tin kế toán tài

chính của các công ty niêm yết......................................................................... 61

Kết luận chương 2 ................................................................................................ 73

CHƯƠNG 3 – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU TỔ CHỨC KIỂM SOÁT ĐỐI

VỚI CHẤT LƯỢNG THÔNG TIN KẾ TOÁN TÀI CHÍNH CÁC CÔNG TY

NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM ..................... 74

3.1. Nguồn dữ liệu nghiên cứu........................................................................... 74

3.2. Phương pháp nghiên cứu định tính ............................................................. 75

3.2.1. Nghiên cứu tài liệu ............................................................................... 75

3.2.2. Nghiên cứu tình hình thực tiễn............................................................. 76

3.2.3. Phỏng vấn chuyên gia .......................................................................... 77

3.2.4. Tổng hợp, phân tích ............................................................................. 77

3.3. Phương pháp nghiên cứu định lượng.......................................................... 78

3.3.1. Xây dựng giả thiết nghiên cứu và mô hình nghiên cứu ....................... 78

3.3.2. Phương pháp khảo sát .......................................................................... 80

3.3.3. Phân tích thống kê mô tả...................................................................... 82

3.3.4. Phương pháp hồi quy tương quan ........................................................ 83

Kết luận chương 3 ................................................................................................ 83

CHƯƠNG 4 - KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA TỔ CHỨC KIỂM

SOÁT ĐỐI VỚI CHẤT LƯỢNG THÔNG TIN KẾ TOÁN TÀI CHÍNH CÁC

CÔNG TY NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM... 84

v

4.1. Khái quát về Sở Giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh và yêu

cầu về chất lượng thông tin kế toán tài chính của các công ty niêm yết .............. 84

4.2. Thực trạng chất lượng thông tin kế toán tài chính các công ty niêm yết phi

tài chính trên thị trường chứng khoán Việt Nam.................................................. 88

4.2.1. Đánh giá khái quát chất lượng thông tin kế toán tài chính các công ty

niêm yết phi tài chính trên thị trường chứng khoán Việt Nam......................... 88

4.2.2. Lượng hoá chất lượng thông tin kế toán tài chính các công ty niêm yết

phi tài chính trên thị trường chứng khoán Việt Nam........................................ 95

4.3. Thực trạng tổ chức kiểm soát chất lượng thông tin kế toán tài chính các

công ty niêm yết phi tài chính trên thị trường chứng khoán Việt Nam.............. 100

4.3.1. Đánh giá khái quát tổ chức kiểm soát chất lượng thông tin kế toán tài

chính các công ty niêm yết phi tài chính trên thị trường chứng khoán Việt

Nam…............................................................................................................. 100

4.3.2. Tổ chức kiểm soát nội bộ đối với chất lượng thông tin kế toán tài chính

của các công ty niêm yết phi tài chính trên thị trường chứng khoán Việt Nam

102

4.3.3. Tổ chức kiểm soát nhà nước đối với chất lượng thông tin tài chính kế

toán của các công ty niêm yết phi tài chính trên thị trường chứng khoán Việt

Nam…............................................................................................................. 111

Kết luận chương 4 .............................................................................................. 117

CHƯƠNG 5 – PHÂN TÍCH KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ GIẢI PHÁP HOÀN

THIỆN TỔ CHỨC KIỂM SOÁT NHẰM TĂNG CƯỜNG CHẤT LƯỢNG

THÔNG TIN KẾ TOÁN TÀI CHÍNH CÁC CÔNG TY NIÊM YẾT TRÊN THỊ

TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM .......................................................... 118

5.1. Phân tích kết quả nghiên cứu.................................................................... 118

5.1.1. Chất lượng thông tin kế toán tài chính của các công ty niêm yết trên thị

trường chứng khoán Việt Nam ....................................................................... 118

vi

5.1.2. Tổ chức kiểm soát nội bộ và mối liên hệ giữa tổ chức kiểm soát nội bộ

đối với chất lượng thông tin kế toán tài chính của các công ty niêm yết trên thị

trường chứng khoán Việt Nam ....................................................................... 125

5.1.3. Tổ chức kiểm soát nhà nước và mối liên hệ giữa tổ chức kiểm soát nhà

nước đối với chất lượng thông tin kế toán tài chính của các công ty niêm yết

trên thị trường chứng khoán Việt Nam........................................................... 131

5.2. Các giải pháp hoàn thiện tổ chức kiểm soát nhằm tăng cường chất lượng

thông tin kế toán tài chính của các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán

Việt Nam............................................................................................................. 133

5.2.1. Sự cần thiết tăng cường chất lượng thông tin kế toán tài chính của các

công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam thông qua hoàn thiện

tổ chức kiểm soát nội bộ và kiểm soát nhà nước ............................................ 133

5.2.2. Quan điểm xây dựng các giải pháp hoàn thiện tổ chức kiểm soát nhằm

tăng cường chất lượng thông tin kế toán tài chính của các công ty niêm yết trên

thị trường chứng khoán Việt Nam .................................................................. 134

5.2.3. Các giải pháp hoàn thiện tổ chức kiểm soát nhằm tăng cường chất

lượng thông tin kế toán tài chính của các công ty niêm yết trên thị trường

chứng khoán Việt Nam ................................................................................... 135

5.2.4. Điều kiện của giải pháp hoàn thiện tổ chức kiểm soát nhằm tăng cường

chất lượng thông tin kế toán tài chính của các công ty niêm yết trên thị trường

chứng khoán Việt Nam ................................................................................... 145

Kết luận chương 5 .............................................................................................. 148

CHƯƠNG 6 - KẾT LUẬN .................................................................................... 149

6.1. Về lý luận.................................................................................................. 149

6.2. Về phương pháp nghiên cứu..................................................................... 149

6.3. Về kết quả khảo sát, phân tích .................................................................. 150

6.4. Về giải pháp đề xuất ................................................................................. 151

6.5. Giới hạn nghiên cứu và những đề nghị..................................................... 151

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ...................... xi

vii

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................. xii

PHỤ LỤC............................................................................................................... xxii

Phụ lục 01 – Bảng tổng quan lượng hoá theo thang đo các tiêu chuẩn thông tin

KTTC.................................................................................................................. xxii

Phụ lục 02 - Phiếu khảo sát chuyên gia .......................................................... xxviii

Phụ lục 03 - Phiếu khảo sát ............................................................................... xxx

Phụ lục 04 - Tổng hợp ý kiến kiểm toán báo cáo tài chính các công ty niêm yết

phi tài chính trong giai đoạn 2008 – 2012 của Sở Giao dịch chứng khoán Thành

phố Hồ Chí Minh................................................................................................... xl

Phụ lục 05- Bảng thu thập lượng hoá chất lượng thông tin kế toán tài chính các

công ty niêm yết trên SGDCK TPHCM............................................................... lvi

Phụ lục 06 - Danh sách các công ty niêm yết thuộc diện theo dõi đặc biệt (trích

dẫn)....................................................................................................................... lix

Phụ lục 07 - Danh sách các công ty niêm yết vi phạm công bố thông tin tài chính

(trích dẫn) .............................................................................................................. lx

Phụ lục 08 - Bảng thu thập lượng hoá các thành phần tổ chức KSNB ảnh hưởng

tới chất lượng thông tin KTTC các công ty niêm yết trên SGDCK TPHCM ...... lxi

Phụ lục 09 - Bảng thu thập lượng hoá ảnh hưởng của tổ chức KSNN tới chất

lượng thông tin KTTC các công ty niêm yết trên SGDCK TPHCM .................lxiii

viii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Ký hiệu Giải thích thuật ngữ

BCTC Báo cáo tài chính

BGĐ Ban Giám đốc

CFFF Conceptual Framework for financial reporting

Khuôn khổ lý thuyết lập báo cáo tài chính

COSO Committee of Sponsoring Organizations

Hiệp hội các tổ chức tài trợ

CTNY Công ty niêm yết

HĐQT Hội đồng quản trị

IASB International Accounting Standards Board

Ủy ban Chuẩn mực kiểm toán quốc tế

IFAC International Federation of Accountants

Liên đoàn Kế toán quốc tế

IFRS International Financial Reporting Standards

Chuẩn mực lập báo cáo tài chính quốc tế

KSNB Kiểm soát nội bộ

KSNN Kiểm soát Nhà nước

KTNB Kiểm toán nội bộ

KTTC Kế toán tài chính

PCAOB Public company accounting oversight board

Ban Giám sát kiểm toán công ty đại chúng

SEC U.S. Securities and Exchange Commision

Ủy ban chứng khoán Mỹ

SGDCK TPHCM Sở Giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh

TTCK Thị trường chứng khoán

UBCK Ủy ban chứng khoán

UBCKNN Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước

VACPA Vietnamese Association of Certified Public Accountants

Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam

ix

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1. Khái quát về các phương pháp, mô hình lượng hoá chất lượng thông tin

KTTC của các nghiên cứu trước (theo Ferdy van Beest (2009) [72]) ..................... 33

Bảng 2.2. Lượng hoá các tiêu chuẩn thông tin kế toán tài chính ............................. 42

Bảng 2.3. Các nhân tố sử dụng trong lượng hoá các thành phần của tổ chức KSNB

.................................................................................................................................. 58

Bảng 2.4. Lượng hoá ảnh hưởng của các thành phần trong tổ chức kiểm soát nội bộ

.................................................................................................................................. 59

Bảng 4.1. Bảng thống kê số lượng CTNY trên SGDCK TPHCM trong giai đoạn

2008-2012................................................................................................................. 85

Bảng 4.2. Phân loại CTNY trên SGDCK TPHCM theo nhóm ngành tính đến ngày

31/12/2012................................................................................................................ 86

Bảng 4.3. Thống kê tỷ lệ các loại ý kiến kiểm toán đối với BCTC của các CTNY

phi tài chính trên SGDCK TPHCM (2008 -2012) ................................................... 89

Bảng 4.4. Nội dung các ý kiến chấp nhận từng phần đối với BCTC các các CTNY

phi tài chính trên SGDCK TPHCM (2008 -2012) ................................................... 90

Bảng 4.5. Lượng hoá các tiêu chuẩn chất lượng thông tin KTTC của các CTNY phi

tài chính của SGDCK TPHCM ................................................................................ 95

Bảng 4.6. Lượng hoá chất lượng thông tin KTTC các CTNY phi tài chính trên

SGDCK TPHCM.................................................................................................... 100

Bảng 4.7. Lượng hoá các thành phần trong tổ chức KSNB của CTNY phi tài chính

trên SGDCK TPHCM ............................................................................................ 102

Bảng 4.8. Lượng hoá tổ chức KSNB của các CTNY phi tài chính trên SGDCK

TPHCM .................................................................................................................. 105

Bảng 4.9. Ảnh hưởng tổ chức KSNB với chất lượng thông tin KTTC của các CTNY

phi tài chính trên SGDCK TPHCM ....................................................................... 106

Bảng 4.10. Mối tương quan giữa tổ chức KSNB với chất lượng thông tin KTTC của

các CTNY phi tài chính trên SGDCK TPHCM ..................................................... 107

x

Bảng 4.11. Mối tương quan giữa môi trường kiểm soát với chất lượng thông tin

KTTC của các CTNY phi tài chính trên SGDCK TPHCM ................................... 108

Bảng 4.12. Mối tương quan giữa hệ thống thông tin kế toán với chất lượng thông tin

KTTC của các CTNY phi tài chính trên SGDCK TPHCM ................................... 109

Bảng 4.13. Mối tương quan giữa thủ tục kiểm soát với chất lượng thông tin KTTC

của các CTNY phi tài chính trên SGDCK TPHCM............................................... 110

Bảng 4.14. Tổ chức KSNN (bộ máy quản lý) đối với chất lượng thông tin KTTC

của các CTNY phi tài chính trên SGDCK TPHCM............................................... 113

Bảng 4.15. Tổ chức KSNN với vai trò trong hỗ trợ kiểm soát chất lượng thông tin

KTTC của các CTNY phi tài chính trên SGDCK TPHCM ................................... 114

Bảng 4.16. Mối liên hệ giữa tổ chức bộ máy quản lý nhà nước đối với chất lượng

thông tin KTTC của các CTNY phi tài chính trên SGDCK TPHCM.................... 116

DANH MỤC HÌNH

Hình 2.1- Sơ đồ các thành phần cấu thành hệ thống KSNB theo quá trình............. 47

Hình 2.2. Sơ đồ các thành phần cấu thành hệ thống KSNB theo quan điểm hệ thống

.................................................................................................................................. 49

Hình 4.1. Mô hình hệ thống quản lý chất lượng thông tin KTTC của các CTNY trên

TTCK tại Việt Nam................................................................................................ 111

1

CHƯƠNG 1- GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI

1.1.Lý do chọn Đề tài

Trong nền kinh tế hiện đại, với sự phát triển của thị trường vốn, các công ty

niêm yết (CTNY) và thông tin tài chính của các CTNY được công khai theo luật

định trên thị trường chứng khoán (TTCK) là không thể thiếu. Trên TTCK, ảnh

hưởng của CTNY không chỉ tác động đơn lẻ tới bản thân công ty mà còn ảnh hưởng

tới các nhà đầu tư trong nền kinh tế quốc dân. Vấn đề bảo vệ cổ đông, các nhà đầu

tư được xét đến trên nhiều bình diện nền kinh tế quốc dân. Với tác động dây

chuyền, sự đổ vỡ của một CTNY có thể sẽ dẫn đến sự thất bại của TTCK và từ đó

ảnh hưởng xấu nền kinh tế. Tại Việt Nam, sự đổ vỡ của “bong bóng” thị trường bất

động sản trong thời gian qua đã ảnh hưởng tới TTCK Việt Nam nói riêng và toàn bộ

nền kinh tế Việt Nam nói chung.

Trong những năm qua, TTCK Việt Nam đã trở nên quen thuộc với các nhà

đầu tư trong nước vì nó được coi là một trong những phương thức đầu tư hợp lý.

Giá cả chứng khoán tăng cao rồi giảm xuống nhanh chóng trong những năm qua

làm niềm tin của các nhà đầu tư vào giá trị của các công ty giảm nhanh chóng vì giá

trị một loại cổ phiếu giảm sút phản ánh giá trị thực của CTNY tương ứng. Nhà đầu

tư quan tâm đến chất lượng thông tin tài chính, đặc biệt là thông tin kế toán tài

chính (KTTC) được trình bày trong báo cáo tài chính (BCTC) của CTNY vì đây là

nguồn thông tin quan trọng để họ đánh giá tình hình tài chính của công ty để từ đó

đưa ra quyết định đầu tư đúng đắn.

Với vai trò quan trọng trong nền kinh tế, những biến động của thông tin

KTTC cũng như sự tăng – giảm giá cổ phiếu của các CTNY như một “phong vũ

biểu” thể hiện rõ nét sự thịnh vượng hay suy thoái của nền kinh tế. Các nhà đầu tư,

chính phủ hay bất kỳ người quan tâm nào khi tiến hành đầu tư vào CTNY đều xem

xét tới những thông tin về chiến lược kinh doanh, về tình hình tài chính của các

công ty đó. Những thông tin KTTC của các CTNY được các công ty kiểm toán, soát

xét và đưa ra ý kiến về sự trung thực, hợp lý. Bên cạnh đó, những thông tin này còn

được các sở giao dịch chứng khoán (SGDCK) và các ủy ban chứng khoán nhà nước

(UBCKNN) kiểm tra, giám sát. Do đó, khi đầu tư vào CTNY những nhà đầu tư cảm

2

thấy độ an toàn cao hơn những công ty chưa niêm yết nhưng mức độ tin cậy của

thông tin vẫn đang có những điểm hoài nghi.

Theo Agrawal (2005), Brown.J. (2010), làn sóng của các vụ bê bối kế toán

xuất hiện gần đây trong cộng đồng tài chính quốc tế đã đặt ra những vấn đề về chất

lượng BCTC [44,58]. Một số công ty có vị thế đã có những gian lận nghiêm trọng

về kế toán như Enron, WorldCom, Marconi, Parmalat,v.v… làm giảm niềm tin các

nhà đầu tư đối với BCTC của CTNY. Theo Karamanou.I. (2005), Beekes.W.

(2006), Brown.L. (2006), Firth.M. (2007), Petra.S. (2007), việc công bố thông tin

tài chính và số liệu kế toán không trung thực đã đặt ra sự cần thiết tăng cường chất

lượng thông tin KTTC và kiểm soát thông tin bằng cách thiết lập cấu trúc quản trị

công ty [54,59,74,92,104]. Tại Việt Nam, khủng hoảng xảy ra ở Công ty cổ phần

Bông Bạch Tuyết (năm 2008) và Tập đoàn Vinashin (năm 2010) là những ví dụ

điển hình của sự yếu kém trong quản trị công ty và công bố thông tin KTTC của

công ty.

Hệ lụy từ việc gian lận trong công bố thông tin ảnh hưởng đến các nhà đầu tư

nói riêng và nền kinh tế quốc gia nói chung dẫn đến yêu cầu cấp thiết của kiểm soát

chất lượng thông tin KTTC của các CTNY. Kiểm soát được xét trên các bình diện

khác nhau nhằm đảm bảo sự kiểm soát toàn diện, bao gồm chủ thể lập và trình bày

thông tin KTTC (các CTNY) - kiểm soát nội bộ (KSNB) và kiểm soát bên ngoài –

kiểm soát của nền kinh tế. Kiểm soát bên ngoài gồm kiểm soát của nhà nước

(KSNN), kiểm soát của kiểm toán độc lập, kiểm soát của hiệp hội đầu tư và kiểm

soát của công chúng. Trong đó, sự nắm bắt và điều tiết của chính phủ - KSNN có

ảnh hưởng lớn đến chất lượng thông tin KTTC các công bố của CTNY.

Do đó, cách thức tổ chức kiểm soát chất lượng thông tin KTTC của các

CTNY trên TTCK Việt Nam phải được tiến hành đồng bộ, đảm bảo sự kết nối hợp

lý và lấy tổ chức KSNB là cơ sở cho việc nâng cao chất lượng thông tin KTTC của

các CTNY. KSNB là công cụ hiệu quả giảm tỷ lệ sai phạm từ phía những người

cung cấp, những người chịu trách nhiệm về nghĩa vụ giải trình để đảm bảo minh

bạch, trung thực về những thông tin đó. Cách thức tổ chức KSNB CTNY là một yêu

cầu giúp tăng cường các hoạt động của TTCK trong môi trường kinh doanh đầy

biến động hiện nay, giúp các bên liên quan nhận được thông tin phù hợp và tin cậy

3

dựa trên những BCTC minh bạch. Tổ chức KSNB gắn liền với những yêu cầu trong

quản trị công ty, một yêu cầu thiết yếu của các CTNY trên TTCK Việt Nam nói

riêng và TTCK quốc tế nói chung.

KSNN về thông tin KTTC là yêu cầu của bất kỳ quốc gia nào. KSNN tạo

hành lang pháp lý, qua những quy định của nhà nước, thiết lập các bộ phận chức

năng với vấn đề kiểm soát và công bố thông tin. Những quy định của nhà nước tạo

dựng sự tin tưởng cho các nhà đầu tư và là những chỉ dẫn tầm vĩ mô cho các doanh

nghiệp.

Như vậy, thực tế đòi hỏi tăng cường chất lượng thông tin KTTC của các

CTNY trên TTCK thông qua tổ chức KSNB trong các CTNY và kiểm soát từ phía

nhà nước là tất yếu, cần được nghiên cứu và có những giải pháp phù hợp.

Theo tìm hiểu của Tác giả, các nghiên cứu trong và ngoài nước đề cập nhiều

về tính minh bạch thông tin tài chính của CTNY trên TTCK, hay mối liên hệ giữa

quản trị công ty với chất lượng thông tin KTTC, hay một khía cạnh tác động của

KSNN tới chất lượng thông tin KTTC. Tuy nhiên những nghiên cứu trên chưa đề

cập đến sự tác động toàn diện của tổ chức kiểm soát tới chất lượng thông tin KTTC.

Do đó, đề tài “Hoàn thiện tổ chức kiểm soát nhằm tăng cường chất lượng thông tin

KTTC của các CTNY trên TTCK Việt Nam” là mang tính cấp thiết. Đây cũng là cơ

sở cho việc đề xuất các giải pháp hoàn thiện tổ chức kiểm soát nhằm tăng cường

chất lượng thông tin KTTC của các CTNY trên TTCK Việt Nam.

1.2. Mục tiêu nghiên cứu

Mục tiêu tổng quát của Luận án là tập trung vào nghiên cứu và giải quyết các

mối quan hệ giữa tổ chức KSNB và KSNN với chất lượng thông tin KTTC của

CTNY nhằm đáp ứng tốt nhất nhu cầu thông tin ngày càng cao của các nhà đầu tư.

Cụ thể:

(1) Xác định những tiêu chuẩn của chất lượng thông tin KTTC nói chung và

trong các CTNY nói riêng.

(2) Xác định mối liên hệ giữa tổ chức KSNB trong CTNY với chất lượng thông

tin KTTC của CTNY nhằm xác định nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin

KTTC của các CTNY trên TTCK.

4

(3) Phân tích các nhân tố ảnh hưởng của KSNN đến chất lượng thông tin

KTTC của các CTNY trên TTCK Việt Nam.

(4) Đánh giá thực trạng chất lượng thông tin KTTC và tổ chức kiểm soát tới

chất lượng thông tin KTTC của CTNY.

(5) Đề xuất các giải pháp tăng cường chất lượng thông tin KTTC của CTNY

thông qua hoàn thiện tổ chức KSNB của CTNY và KSNN đối với CTNY.

Luận án đề cập đến những quy định và môi trường lập BCTC đặc thù ở Việt

Nam cũng như những quy định về công bố thông tin tài chính của các CTNY trên

TTCK tại Việt Nam. Luận án cung cấp cho những nhà nghiên cứu, những nhà

hoạch định chính sách và những nhà đầu tư cả trong nước và quốc tế những quy

định về chất lượng thông tin KTTC, quy định về thông tin KTTC tại Việt Nam và

sự hiểu biết sâu sắc về sự phát triển của TTCK Việt Nam. Đây cũng là một nghiên

cứu kế thừa những nghiên cứu trước và kiểm chứng trực tiếp những BCTC được

công bố của các CTNY trên TTCK Việt Nam.

1.3.Câu hỏi nghiên cứu

Xuất phát từ thực tiễn, từ những vấn đề chất lượng thông tin KTTC của CTNY

cần được kiểm soát và mục tiêu nghiên cứu, Tác giả đã đưa ra câu hỏi nghiên cứu

sau: Tổ chức kiểm soát toàn diện như thế nào để tăng cường chất lượng thông tin

KTTC của các CTNY trên TTCK Việt Nam? Cụ thể:

(1) Chất lượng thông tin KTTC của CTNY được đánh giá như thế nào?

(2) Cách thức tổ chức kiểm soát nào tốt hơn trong quản trị CTNY nhằm tăng

cường chất lượng thông tin KTTC của CTNY trên TTCK Việt Nam?

(3) Cách thức tổ chức kiểm soát nào của nhà nước nhằm giám sát tốt hơn và tăng

cường hơn chất lượng thông tin KTTC của CTNY trên TTCK Việt Nam?

1.4.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Luận án nghiên cứu ảnh hưởng của tổ chức kiểm soát (gồm KSNB và KSNN)

đối với chất lượng thông tin KTTC của các CTNY trên TTCK Việt Nam. Cụ thể,

Luận án nghiên cứu các nhân tố của KSNB và KSNN có ảnh hưởng đến chất lượng

thông tin KTTC của các CTNY trên TTCK Việt Nam, từ đó đưa ra những đề xuất