Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán các Bệnh viện Y học Cổ truyền trên địa bàn thành phố Hà Nội

1

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TÀI CHÍNH

HỌC VIỆN TÀI CHÍNH

-------------

¬

NGUYỄN THỊ PHƢƠNG ANH

LUẬN ÁN TIẾN SỸ

HOÀN THIỆN TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN

CÁC BỆNH VIỆN Y HỌC CỔ TRUYỀN

TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI

Hà Nội, Năm 2020

2

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan, bản luận án là công trình nghiên cứu

của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung

thực và có nguồn gốc rõ ràng.

TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Nguyễn Thị Phƣơng Anh

1

MỤC LỤC

MỤC LỤC .......................................................................................................................... 1

MỞ ĐẦU............................................................................................................................. 1

1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu................................................................................ 1

2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến luận án: ................................................. 2

3. Mục tiêu nghiên cứu của luận án..................................................................................... 6

4. Câu hỏi nghiên cứu.......................................................................................................... 7

5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận án................................................................ 7

6. Phƣơng pháp nghiên cứu................................................................................................. 8

7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án.................................................................... 11

8. Kết cấu của luận án........................................................................................................ 12

CHƢƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN ĐƠN VỊ

SNCL................................................................................................................................. 13

1.1. TỔNG QUAN VỀ ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP. ........................................... 13

1.1.1. Khái niệm đơn vị sự nghiệp công lập...................................................................... 13

1.1.2. Đặc điểm của đơn vị sự nghiệp công lập................................................................. 15

1.1.3. Phân loại đơn vị sự nghiệp công lập........................................................................ 16

1.2. TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TRONG ĐƠN VỊ SNCL.................................. 17

1.2.1.Những vấn đề chung về tổ chức công tác kế toán đơn vị SNCL. ............................ 17

1.2.1.1.Khái niệm về tổ chức công tác kế toán đơn vị SNCL. ........................................... 17

1.2.1.2. Yêu cầu, nhiệm vụ và ý nghĩa của tổ chức công tác kế toán trong các đơn vị

SNCL.................................................................................................................................. 19

1.2.1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến tổ chức công tác kế toán trong đơn vị SNCL.......... 23

1.2.2. Nội dung cơ bản của tổ chức công tác kế toán trong đơn vị SNCL........................ 34

1.2.2.1. Tổ chức công tác kế toán tiếp cận theo góc độ kế toán là hệ thống thông tin.......... 36

1.2.2.2. Tổ chức công tác kế toán đơn vị SNCL trên góc độ kế toán quản trị. ................. 62

1.2.3. Tình hình áp dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế tại Việt Nam. ........................ 70

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1..................................................................................................77

CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN CÁC BỆNH

VIỆN YHCT TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI....................................................................... 78

2.1. TỔNG QUAN VỀ CÁC BỆNH VIỆN YHCT TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI. ............. 78

2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển........................................................................... 78

2.1.2. Tổ chức hoạt động của các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội........ 80

2.1.3. Tổ chức bộ máy quản lý ở các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội .. 81

2.1.4. Cơ chế quản lý tài chính tại các bệnh viện YHCT trên địa bàn Hà Nội. ................ 82

2

2.1.5. Các nhân tố ảnh hƣởng đến tổ chức công tác kế toán tại các bệnh viện YHCT ở Hà

Nội. .................................................................................................................................... 86

2.2. THỰC TRẠNG TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN CÁC BỆNH VIỆN YHCT

TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI. ....................................................................... 90

2.2.1. Tổ chức công tác kế toán tiếp cận theo góc độ kế toán là hệ thống thông tin.............. 90

2.2.1.1. Thực trạng tổ chức nguồn nhân lực trong hệ thống thông tin kế toán................. 90

2.2.1.2. Tổ chức dữ liệu cho hệ thống thông tin kế toán:.................................................. 92

2.2.1.3. Tổ chức xử lý dữ liệu cho hệ thống thông tin kế toán. ......................................... 96

2.2.1.4. Tổ chức phân tích, cung cấp thông tin của hệ thống thông tin kế toán. .............. 98

2.2.1.5. Tổ chức công tác kiểm tra kế toán...................................................................... 100

2.2.1.6. Thực trạng tổ chức ứng dụng CNTT vào tổ chức công tác kế toán. .................. 102

2.2.2. Thực trạng tổ chức công tác kế toán của các bệnh viện YHCT trên địa bàn Hà Nội

trên góc độ kế toán quản trị. ............................................................................................ 105

2.2.2.1. Thực trạng về phân loại chi phí. ........................................................................ 105

2.2.2.2. Thực trạng về xây dựng định mức và dự toán chi phí........................................ 108

2.3. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TẠI CÁC BỆNH

VIỆN YHCT TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI........................................................................ 114

2.3.1. Những ƣu điểm...................................................................................................... 114

2.3.2. Nhƣợc điểm: .......................................................................................................... 117

2.3.3. Các nguyên nhân của hạn chế tổ chức công tác kế toán . ..................................... 126

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2................................................................................................ 130

CHƢƠNG 3:HOÀN THIỆN TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN CÁC BỆNH VIỆN

YHCT TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI....................................................... 131

3.1. ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN, NGUYÊN TẮC HOÀN THIỆN TỔ CHỨC CÔNG

TÁC KẾ TOÁN CÁC BỆNH VIỆN YHCT TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI........................131

3.1.1. Định hƣớng phát triển các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội. ...... 131

3.1.2. Nguyên tắc hoàn thiện ........................................................................................... 133

3.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN CÁC

BỆNH VIỆN YHCT TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI.................................... 135

3.2.1. Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tiếp cận theo góc độ kế toán là hệ thống thông

tin. .................................................................................................................................... 135

3.2.1.1. Hoàn thiện tổ chức nguồn nhân lực trong hệ thống thông tin kế toán............... 135

3.2.1.2. Hoàn thiện tổ chức dữ liệu cho hệ thống thông tin kế toán. .............................. 137

3.2.1.3. Hoàn thiện tổ chức xử lý dữ liệu cho hệ thống thông tin kế toán. ..................... 141

3

3.2.1.4.Hoàn thiện tổ chức phân tích, cung cấp thông tin của hệ thống thông tin kế toán.150

3.2.1.5.Hoàn thiện tổ chức công tác kiểm tra kế toán..................................................... 154

3.2.1.6.Hoàn thiện ứng dụng CNTT vào tổ chức công tác kế toán. ................................ 154

3.2.2. Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán trên góc độ kế toán quản trị. ....................... 162

3.3. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN................................ 166

3.3.1. Về phía Nhà nƣớc và các cơ quan quản lý. ........................................................... 167

3.3.2. Về phía các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội. ............................. 169

KẾT LUẬN CHƢƠNG 3................................................................................................ 171

KẾT LUẬN .................................................................................................................... 172

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................... 1

PHỤ LỤC ........................................................................................................................... 1

4

DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT

KÝ HIỆU VIẾT TẮT TÊN VIẾT ĐẦY ĐỦ

BCTC Báo cáo tài chính

BCQT Báo cáo quyết toán

BHYT Bảo hiểm y tế

BHXH Bảo hiểm xã hội

BMKT Bộ máy kế toán

CNTT Công nghệ thông tin

CMKT Chuẩn mực kế toán

ĐVSN Đơn vị sự nghiệp

HCSN Hành chính sự nghiệp

IPSAS Chuẩn mực Kế toán công Quốc tế

KBNN Kho bạc Nhà nƣớc

KCB Khám chữa bệnh

KTTC Kế toán tài chính

KTQT Kế toán quản trị

NĐ Nghị định

NSNN Ngân sách Nhà nƣớc

SNCL Sự nghiệp công lập

SXKD Sản xuất kinh doanh

TKKT Tài khoản kế toán

TSCĐ Tài sản cố định

TT Thông tƣ

TSCĐ Tài sản cố định

VAS Chuẩn mực kế toán Việt Nam

YHCT Y học cổ truyền

5

DANH MỤC CÁC BẢNG

Số hiệu Tên bảng Trang

2.1 Tỷ lệ nguồn thu hoạt động tài chính tại các bệnh viện

YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội năm 2018. 83

2.2 Định mức phân bổ sự nghiệp y tế

84

3.1 Bảng phân loại chi phí theo hoạt động 162

6

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

Số hiệu Tên sơ đồ Trang

1.1 Phân loại chi phí trong đơn vị hành chính sự nghiệp 64

1.2 Hệ thống dự toán trong đơn vị sự nghiệp công lập có

thu 67

2.1 Các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội 79

2.2 Quy trình quản lý tài chính tại các bệnh viện YHCT

trên địa bàn Hà Nội. 86

2.3 Quy trình luân chuyển chứng từ 94

3.1 Tổ chức bộ máy kế toán tại các bệnh viện YHCT trên

địa bàn thành phố Hà Nội

136

3.2 Trình tự phân tích tình hình tài chính 154

3.3 Sơ đồ hoạt động mạng LAN tại bệnh viện 158

3.4 Quy trình khám chữa bệnh tại bệnh viện 158

3.5 Quy trình bệnh nhân nằm viện 159

7

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ

ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

1. “Tổ chức công tác kế toán tại các bệnh viện Y học cổ truyền công lập”, Tạp chí Tài

chính, (số 704, tháng 5/2019), tr.129-131.

2. “Nhân tố ảnh hƣởng đến công tác quản lý tài chính tại các bệnh viện Y học cổ truyền

công lập”, Tạp chí Tài chính, (số 700, tháng 3/2019), tr.45-47.

3. “Nâng cao hiệu quả tự chủ tài chính tại các bệnh viện Y học cổ truyền công lập”, Tạp

chí Tài chính, (số 698+699, tháng 2/2019), tr.223-225.

4. “Hoàn thiện các b t toán điều ch nh tại ngày mua khi quyền kiểm soát đạt đƣợc qua

nhiều lần đầu tƣ trong các tập đoàn kinh tế Việt Nam”, Tạp ch nghiên cứu Tài ch nh –

ế toán, số 10_147/2015), tr. 23.

5. “Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại bệnh viện Tuệ Tĩnh”, năm 2012, Học viện tài

chính, Đề tài luận văn thạc sỹ.

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu.

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu phát triển mạnh mẽ, Đảng và Chính phủ đã

có nhiều chính sách đổi mới đối với hoạt động của ngành y tế nhằm tăng cƣờng năng

lực hoạt động của các đơn vị. Các chủ trƣơng chính sách này một mặt đã tạo ra hành

lang pháp lý rộng rãi cho các đơn vị sự nghiệp công lập trong việc phát huy quyền tự

chủ, tự chịu trách nhiệm giảm dần sự phụ thuộc vào NSNN cho các hoạt động của đơn

vị. Nhờ đó, ngành y tế nói chung và ngành YHCT nói riêng đã đạt đƣợc những thành

tựu trên các mặt kế thừa, đào tạo cán bộ, nghiên cứu khoa học, phòng bệnh, chữa bệnh,

sản xuất thuốc, nuôi trồng dƣợc liệu..., góp phần quan trọng vào sự nghiệp chăm sóc,

bảo vệ sức khoẻ nhân dân, xây dựng nền y tế, y học nƣớc nhà và nâng cao vị thế của y

dƣợc học cổ truyền Việt Nam trên thế giới. Hệ thống YHCT đƣợc kiện toàn, mạng

lƣới chăm sóc sức khỏe và khám chữa bệnh đƣợc đầu tƣ nâng cấp và có nhiều cải cách,

hệ thống cung cấp các dịch vụ y tế đƣợc mở rộng, nâng cao y tế y đức, trách nhiệm

của ngƣời làm công tác y tế, nâng cao hiệu quả khám chữa bệnh.

Cụ thể, Đảng và Nhà nƣớc đã ban hành nhiều ch thị, thông tƣ hƣớng dẫn của

các cơ quan ban ngành, các nhà hoạch định chính sách để khắc phục những khó khăn,

tồn tại nền YHCT của Việt Nam nói chung và trên địa bàn thành phố Hà Nội nói riêng

nhƣ: Nghị quyết lần thứ 4 của Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng khoá VlI "Về những

vấn đề cấp bách trong sự nghiệp chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ nhân dân", Hội nghị lần

thứ 6 của Ban chấp hành Trung ƣơng khóa XII ban hành Nghị quyết số 20/NQ-CP

ngày 25/10/2017 về “Tăng cƣờng công tác bảo vệ, nâng cao sức khỏe nhân dân trong

tình hình mới”, Quyết định 1092QĐ/TTg ngày 02/09/2018 về “phê duyệt chƣơng trình

sức khỏe Việt Nam”.

Trong cơ chế tài chính mới, việc giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong

thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế, tài chính đối với các đơn vị SNCL nói

chung và đối với các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội nói riêng đã gi p

cho các bệnh viện chủ động mở rộng các hoạt động để tăng nguồn thu, giảm gánh

nặng cho NSNN. Tổ chức công tác kế toán là công cụ để tổ chức quản lý, sử dụng tiết

kiệm, có hiệu quả các nguồn tài chính của đơn vị theo hƣớng tự chủ, công khai, minh

bạch đó. Đồng thời giúp cho các Bộ, ngành quản lý tốt hơn các nguồn tài chính và đƣa

ra các chính sách, chiến lƣợc đ ng đắn trong việc phát huy và giữ gìn truyền thống lâu

đời của nền YHCT, góp phần mở rộng các hoạt động chăm sóc sức khỏe nhân dân.

Mặc dù, Mặc dù, Chính phủ đã ban hành Nghị định 16/2015/NĐ-CP ngày

14/02/2015 thay thế Nghị định 43/2006/NĐ-CP ngày 25/04/2006 quy định về cơ chế

tự chủ cho các đơn vị sự nghiệp công lập, tuy nhiên hoạt động của các đơn vị sự

nghiệp y tế công lập vẫn thực hiện theo Nghị định 85/2012/NĐ-CP ngày 15/10/2012

nay không còn phù hợp với NĐ16/2015 nữa, bởi vậy Chính phủ cần ban hành cơ chế

hoạt động mới dành riêng cho ngành y tế để phù hợp với cơ chế tự chủ, tạo hành lang

pháp lý cho các đơn vị sự nghiệp y tế công nói chung và các bệnh viện YHCT trên địa

bàn thành phố Hà Nội nói riêng đƣợc chủ động phát huy năng lực của đơn vị cung cấp

2

dịch vụ công với chất lƣợng cao cho xã hội, mở rộng các loại hình khám chữa bệnh,

tăng nguồn thu cho đơn vị. Chế độ kế toán áp dụng cho đơn vị sự nghiệp cho tới nay

đã đƣợc thay thế, trƣớc đây các chế độ kế toán áp dụng cho các đơn vị sự nghiệp theo

Quyết định 19/2006/QĐ-BTC ngày 30/03/2006, và Thông tƣ 185/2010/TT-BTC ngày

15/01/2010, mới đây nhất, Bộ Tài chính ban hành Thông tƣ 107/2017/TT-BTC ngày

10/10/2017 hƣớng dẫn chế độ kế toán các đơn vị HCSN đã phản ánh khá đầy đủ các

nghiệp vụ kinh tế tài chính phát sinh, đồng thời bổ sung các sổ kế toán, báo cáo tài

chính, báo cáo quyết toán phù hợp hơn với chuẩn mực công quốc tế. Tuy nhiên, việc

áp dụng chế độ kế toán HCSN còn chƣa thống nhất giữa các bệnh viện YHCT trên địa

bàn thành phố Hà Nội. Nói chung, khung pháp lý và các văn bản pháp quy về tài chính

kế toán còn bộc lộ nhiều hạn chế, ảnh hƣởng đến việc thu thập, xử lý hệ thống hóa và

cung cấp thông tin kế toán và các báo cáo kế toán cho các nhà quản lý. Tổ chức công

tác kế toán đƣợc hoàn thiện sẽ giúp cho việc quản lý các nguồn thu - chi của đơn vị

hoàn thiện hơn. Chính vì vậy, vấn đề hoàn thiện, đổi mới tổ chức công tác kế toán có ý

nghĩa thiết thực nâng cao công tác quản lý tài chính trong các bệnh viện.

Bởi vậy, từ việc nghiên cứu lý luận và căn cứ vào thực trạng hiện nay trong tổ

chức công tác kế toán tại các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội, bằng

cách tiếp cận tổ chức công tác kế toán theo góc độ là một khoa học và hệ thống thông

tin kế toán, nghiên cứu sinh chọn đề tài “Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán các

bệnh viện y học cổ truyền trên địa bàn thành phố Hà Nội” để nghiên cứu với mong

muốn luận án sẽ đóng góp một phần để các bệnh viện này phát triển bền vững trong cơ

chế tự chủ tài chính và trong công cuộc phát triển ứng dụng CNTT hiện nay.

2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến luận án:

Tài chính trong đơn vị SNCL mang đặc điểm của tài chính công nên kế toán

trong đơn vị SNCL cũng mang đặc điểm của kế toán công. Do đó, việc nghiên cứu về

kế toán công là cơ sở kế toán trong các đơn vị SNCL. Trong các nghiên cứu trƣớc đây

về tổ chức công tác kế toán, đã có rất nhiều luận án, cũng nhƣ các bài báo trong nƣớc

và quốc tế đề cập chủ yếu đến nguyên lý và nguyên tắc chung về tổ chức công tác kế

toán, và đặc điểm tổ chức công tác kế toán trong một số ngành đặc thù. Dƣới đây là

tổng quan về một số công trình nghiên cứu về vấn đề này.

2.1.Tổng quan tình hình nghiên cứu nước ngoài.

Trên thế giới, các tác giả đã nghiên cứu và cho ra đời cuốn sách “Kế toán nhà

nƣớc và các tổ chức phi lợi nhuận” (Accounting for Governmental and Nonpofit

Entities_2001) đó là Earl R.Wilson, Leon E.hay và Susan C. Kattelus. Cuốn sách bao

gồm các nguyên tắc kế toán chung đƣợc thừa nhận, hƣớng dẫn cách thức ghi nhận các

sự kiện, cách thức lập báo cáo tài chính cuối kỳ, đồng thời nghiên cứu đi sâu vào phân

tích hoạt động đặc thù của bệnh viện, trƣờng học, đơn vị lực lƣợng vũ trang. Riêng

trong lĩnh vực y tế, tác giả Louis C.Gapenski đã phân tích môi trƣờng tài chính của

ngành y tế, hƣớng dẫn về tổ chức kế toán về cả hai nội dung kế toán tài chính và kế

toán quản trị trong cuốn sách “Tài chính y tế - giới thiệu về kế toán và quản lý tài

chính” (Healthcare Finance - An introduction of Accounting and Financial

Management – 2004).

3

Một nghiên cứu khác trong lĩnh vực tổ chức công tác kế toán công là nghiên

cứu của Lasse Oulasvirta, trƣờng đại học Tampere ở Phần Lan với tiêu đề “The

ruluctance of a developed country to choose International Puplic Sector Accounting

Standards of the IFAC. A critical case study” (tạm dịch là: Sự thờ ơ của các nƣớc phát

triển trong việc lựa chọn áp dụng tiêu chuẩn kế toán công quốc tế của Liên đoàn kế

toán Quốc tế - Nghiên cứu trƣờng hợp điều ch nh). Trong nghiên cứu của mình, tác giả

đã ch ra nguyên nhân một nƣớc phát triển điển hình nhƣ Phần Lan từ chối áp dụng

tiêu chuẩn kế toán công quốc tế trong hoạt động tổ chức công tác kế toán của mình.

Bài viết đề cập đến tình hình áp dụng tiêu chuẩn kế toán công quốc tế trong hoạt động

tổ chức công tác kế toán ở các nƣớc Châu Âu và đặc biệt là khu vực Bắc Âu. Qua

nghiên cứu này, vấn đề đƣợc đặt ra đối với tổ chức công tác kế toán công là ứng dụng

một cách linh hoạt, hợp lý các tiêu chuẩn kế toán công quốc tế đối với từng quốc gia.

Nghiên cứu về kế toán công của bốn tác giả Ehsan Rayegan, Mehdi Parveizi,

Kamran Nazari và Mostafa Emami với tiêu đề: “Kế toán công: Đánh giá về lý thuyết,

mục tiêu và các tiêu chuẩn” (“Government accounting: An Assassment of Theory,

Purposes and Standards”) đã đƣa ra sự tổng hợp các vấn đề trong thực hiện kế toán của

các đơn vị sự nghiệp công lập, trong đó bao gồm tổ chức công tác kế toán dựa trên hai

nguyên tắc là kế toán tiền mặt và kế toán dồn tích. Bài viết đề cập đến vai trò, trách

nhiệm của Chính phủ đối với tổ chức công tác kế toán; chƣơng trình đổi mới công tác

quản lý tài chính công và các vấn đề liên quan đến NSNN. Đề xuất mở rộng đề thúc

đẩy trách nhiệm trong việc giải trình thực hiện công tác kế toán liên quan đến nghĩa vụ

kinh tế và chính trị cũng nhƣ trong nghiên cứu này.

Trên đây là một số nghiên cứu khá đa dạng và phong phú của các tác giả nƣớc

ngoài liên quan đến tổ chức công tác kế toán công. Những vấn đề nghiên cứu về khung

lý thuyết trong tổ chức công tác kế toán, hiệu quả thực hiện nguyên tắc kế toán, việc

áp dụng chuẩn mực kế toán trong thực hiện tổ chức công tác kế toán,...Tuy nhiên, các

nghiên cứu này của các nƣớc có nền kinh tế phát triển và là những nghiên cứu chung

về lĩnh vực kế toán công. Bởi vậy, khoảng trống nghiên cứu cho các trƣờng hợp cụ thể

và vận dụng các nguyên tắc trong tổ chức công tác kế toán lớn, đặc biệt ở những nƣớc

đang phát triển và cũng chƣa nghiên cứu cụ thể cho tổ chức công tác kế toán ở các đơn

vị SNCL thuộc lĩnh vực y tế.

2.2. Tổng quan tình hình nghiên cứu trong nước.

- Những nghiên cứu về tổ chức công tác kế toán nói chung ở các đơn vị SNCL:

Tại Việt Nam, Bộ Tài chính ban hành chế độ kế toán đơn vị HCSN hƣớng dẫn

kế toán trong đơn vị HCSN chung cho tất cả các ngành nghề, lĩnh vực hoạt động.

Trong thời gian qua, đã có nhiều nghiên cứu đƣợc công bố bàn về vấn đề hoàn thiện tổ

chức công tác kế toán trong đơn vị SNCL có thu xét trên các khía cạnh nhất định, các

đề tài chủ yếu đề cập đến nguyên tắc chung, những lý luận cơ bản của tổ chức công tác

kế toán, hƣớng dẫn chung cho một số đơn vị đặc thù.

Luận án của tiến sỹ Trần Thị Hoa Thơm (2011) “Sử dụng công cụ kế toán và

kiểm toán để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính ở các trƣờng đại học công lập ở Việt

Nam” tập trung nghiên cứu sâu về thực trạng sử dụng công cụ kế toán và kiểm toán

4

vào công tác quản lý tài chính của các trƣờng đại học công lập ở Việt Nam, đề ra giải

pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính thông qua việc sử dụng công cụ kế toán và

kiểm toán trong điều kiện khoán chi và cơ chế tự chủ.

Luận án của tiến sỹ Phan Thị Thu Mai (2012) “Hoàn thiện tổ chức hạch toán kế

toán nhằm tăng cƣờng quản lý tài chính trong các đơn vị HCSN ngành Lao động -

Thƣơng binh và xã hội” nghiên cứu tổ chức hạch toán kế toán và quản lý tài chính

trong đơn vị hành chính sự nghiệp, luận án ch rõ tổ chức công tác kế toán tác động tới

hiệu quả quản lý tài chính trên các mặt: khả năng kiểm soát và tính minh bạch hoạt

động thu chi từ đó đề ra giải pháp về tổ chức bộ máy, hạch toán và vận dụng cơ sở kế

toán dồn tích xây dựng hệ thống báo cáo kế toán để tăng cƣờng công tác quản lý tài

chính trong ngành lao động - thƣơng binh xã hội”.

- Những nghiên cứu về tổ chức công tác kế toán trong lĩnh vực y tế:

Các luận án này tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản về tổ chức

công tác kế toán ở các đơn vị SNCL nói chung và có đề cập đến một số vấn đề về cơ

chế tài chính, tổ chức công tác kế toán trong lĩnh vực y tế nói riêng, đánh giá thực

trạng và đƣa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức công tác kế toán trong phạm

vi nghiên cứu. Có một số luận án cũng đề cập tới vấn đề ứng dụng CNTT trong việc

hoàn thiện tổ chức công tác kế toán nhƣng chƣa sâu sắc và cụ thể. Các tác giả cũng đề

cập một số nội dung trên góc độ kế toán quản trị, tuy nhiên, hầu hết các luận án đều

cho thấy công tác kế toán quản trị trong các bệnh viện vẫn chƣa đƣợc coi trọng nhƣ:

Luận án của tiến sỹ Lê Kim Ngọc (2009) “Tổ chức hạch toán kế toán trong các

cơ sở y tế với việc tăng cƣờng quản lý tài chính ngành y tế Việt Nam”, không phân

tích các nhân tố ảnh hƣởng đến tổ chức công tác kế toán trong các đơn vị SNCL. Tác

giả đã phân tích, đánh giá thực trạng trên hai khía cạnh nhƣ: Cơ chế quản lý tài chính

và tổ chức hạch toán kế toán trong các cơ sở y tế của Việt Nam và tìm ra những vấn đề

lớn đã và đang tồn tại trong tổ chức hạch toán kế toán trong các cơ sở y tế với việc

tăng cƣờng quản lý tài chính ngành y tế Việt Nam hiện nay. Trên cơ sở những tồn tại

đó tác giả nêu lên đƣợc sự cần thiết phải hoàn thiện tổ chức hạch toán kế toán trong

các cơ sở y tế Việt Nam và nêu ra 3 nội dung cần phải hoàn thiện tổ chức hạch toán kế

toán nhƣ: bộ máy kế toán, công tác kế toán, công tác quản lý tài chính phù hợp với

điều kiện của luật pháp và những điều kiện ràng buộc khác ở Việt Nam. Tuy nhiên,

luận án còn chƣa đề xuất trong việc đánh giá thực trạng công tác phân tích BCTC và

đề xuất phƣơng pháp hoàn thiện nó nhƣ thế nào, ngoài ra còn hạn chế việc đề xuất

hoàn thiện hệ thống chứng từ kế toán và hoàn thiện hệ thống tài khoản theo hƣớng phục

vụ KTQT. Các kiến nghị và giải pháp chủ yếu đề cập đến vấn đề công tác quản lý tài

chính và tổ chức công tác kế toán của các bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế và Sở Y tế.

Luận án của tiến sỹ Lê Thị Thanh Hƣơng (2012) “Hoàn thiện tổ chức công tác

kế toán trong các bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế ở Việt Nam”. Luận án đã phân tích

thực trạng tổ chức công tác kế toán trong các bệnh viện thuộc Bộ Y tế chi phối đến cơ

chế quản lý tài chính và tổ chức công tác kế toán trong loại hình đơn vị này. Từ những

lý luận, thực tiễn luận án hoàn thiện tổ chức kế toán trên góc độ kinh tế tài chính

(KTTC), KTQT nhƣ: Tổ chức BMKT, hệ thống cơ sở kế toán, tổ chức hệ thống chứng

5

từ, tổ chức hệ thống tài khoản, tổ chức hệ thống sổ kế toán, lập dự toán hoạt động tài

chính, hệ thống báo cáo KTQT. Tuy nhiên, luận án còn chƣa đề xuất hoàn thiện tổ

chức hệ thống BCTC, phân tích và công khai BCTC, tổ chức kiểm tra kế toán và việc

tổ chức ứng dụng tin học vào công tác kế toán.

Luận án của tiến sỹ Bùi Thị Yến Linh (2014) “Tổ chức công tác kế toán tại các

cơ sở y tế công lập t nh Quảng Ngãi”. Luận án phân tích các nhân tố chi phối đến tổ

chức công tác kế toán tại các đơn vị SNCL. Tuy nhiên, luận án còn chƣa đề xuất đƣợc

một hệ thống sổ kế toán chung và mô hình tổ chức bộ máy kế toán để áp dụng chung

cho các bệnh viện công lập và trung tâm y tế dự phòng ở t nh Quảng Ngãi thực hiện.

Tóm lại, có khá nhiều nghiên cứu về tài chính y tế và tổ chức công tác kế toán

tại các đơn vị SNCL tại Việt Nam với những đóng góp nhất định và có ý nghĩa tham

khảo quan trọng cho luận án trong quá trình thực hiện. Tuy nhiên, những công trình

nghiên cứu này còn có hạn chế và khoảng trống chƣa đƣợc đề cập ở một số khía cạnh.

Thứ nhất, các đề tài tiếp cận về tổ chức công tác kế toán trên góc độ kế toán là

một nghề, một công việc và có đặc điểm chung là ch nghiên cứu lý luận về một số nội

dung của tổ chức công tác kế toán tại các đơn vị SNCL nói chung. Trong khi đó những

lý luận cơ bản về tổ chức công tác kế toán cũng nhƣ các nhân tố ảnh hƣởng chi phối

đến tổ chức công tác kế toán chƣa có công trình nào nghiên cứu và trình bày một cách

toàn diện và có hệ thống.

Thứ hai, các công trình nghiên cứu ch tập trung nghiên cứu phân tích và đánh

giá thực trạng từ đó đƣa ra giải pháp đề hoàn thiện quản lý tài chính và tổ chức công tác

kế toán ở các bệnh viện công lập nói chung, chƣa có nghiên cứu tổng hợp, phân tích đầy

đủ về thực trạng và đƣa ra giải pháp cụ thể về tổ chức công tác kế toán tiếp cận theo góc

độ kế toán là hệ thống thông tin bao gồm tổ chức nguồn nhân lực, tổ chức dữ liệu, tổ

chức xử lý dữ liệu, tổ chức phân tích và cung cấp thông tin, tổ chức kiểm tra thông tin và

một số nội dung của tổ chức công tác kế toán quản trị trong lĩnh vực YHCT trên địa bàn

thành phố Hà Nội.

Thứ ba, các công trình chƣa đƣa ra giải pháp cụ thể hoàn thiện việc tổ chức

công tác kế toán các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội với nội dung tổ

chức nguồn nhân lực cho hệ thống thông tin kế toán; tổ chức công tác kế toán từng nội

dung trong điều kiện ứng dụng công nghệ thông tin để quản lý toàn diện công tác tài

chính và tổ chức công tác kế toán các bệnh viện này trong cơ chế tự chủ hiện nay.

2.3. Những vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu

Từ kết quả nghiên cứu tổng quan, có thể thấy đối với các nghiên cứu ở nƣớc

ngoài thƣờng tập trung đề cập đến thực hiện các nguyên tắc kế toán, việc áp dụng

chuẩn mực kế toán trong thực hiện công tác kế toán hay nêu ra lý luận trong tổ chức

công tác kế toán,... các nghiên cứu này đƣợc thực hiện ở hầu hết các nƣớc có nền kinh

tế phát triển cao và là những nghiên cứu về lĩnh vực kế toán công nói chung. Đối với

các nghiên cứu trong nƣớc, các công trình đã công bố thƣờng ch tập trung cho nghiên

cứu những lý luận chung và khảo sát thực trạng về tổ chức công tác kế toán trong các

đơn vị sự nghiệp, đơn vị sự nghiệp có thu có thu thuộc các bộ ngành đặc thù.

6

Trong luận án này tác giả đã kế thừa các nghiên cứu lý luận về tổ chức công tác

kế toán ở các đơn vị nói chung và trong các đơn vị sự nghiệp nói riêng ở các công

trình đã công bố, tuy nhiên nghiên cứu của tác giả đƣợc đặt trong môi trƣờng mới, đó

là tổ chức công tác kế toán các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội, do đó

tác giả nhận thấy còn tồn tại khoảng trống chƣa đƣợc nghiên cứu, cụ thể nhƣ sau:

- Các công trình nghiên cứu này đều tiếp cận lý luận tổ chức công tác kế toán

theo quan điểm truyền thống: Kế toán là một công việc, là một nghề bao gồm tổ chức

chứng từ kế toán, tài khoản kế toán, sổ kế toán,…nhƣng luận án của tác giả tiếp cận

việc tổ chức công tác kế toán theo quan điểm mới đó là: tổ chức công tác kế toán là hệ

thống thông tin bao gồm tổ chức nguồn nhân lực kế toán, tổ chức thu thập dữ liệu cho

hệ thống thông tin kế toán, tổ chức xử lý dữ liệu, tổ chức phân tích và cung cấp thông

tin, tổ chức công tác kiểm tra thông tin kế toán.

- Chƣa có những nghiên cứu về tổ chức công tác kế toán riêng trong ngành

YHCT, những yếu tố đặc thù trong hoạt động, tổ chức quản lý, chính sách tài chính chi

phối đến tổ chức công tác kế toán các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội.

- Chƣa có nghiên cứu cụ thể nào về việc ứng dụng CNTT ảnh hƣởng trực tiếp

đến tổ chức công tác kế toán các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội.

- Chƣa có nghiên cứu, đánh giá về thực trạng tổ chức công tác kế toán ở các

bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay, tìm ra những nhân tố ảnh

hƣởng đến tổ chức công tác kế toán, những vấn đề tồn tại khi các bệnh viện này áp

dụng chế độ kế toán mới để hạch toán doanh thu, chi phí, khi áp các quy định của pháp

luật về hóa đơn, chứng từ kế toán,...; từ đó đề ra các giải pháp phù hợp tổ chức công

tác kế toán các bệnh viện này trong cơ chế tự chủ hiện nay.

Do đó, luận án sẽ nghiên cứu sâu về tổ chức công tác kế toán trong đơn vị

SNCL, gắn với cơ chế tự chủ về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế và tài

chính; cùng thực trạng tổ chức công tác kế toán trong các bệnh viện YHCT trên địa

bàn thành phố Hà Nội, những ƣu điểm và hạn chế, xác định nguyên nhân, các nhân tố

ảnh hƣởng để đƣa các các giải pháp khắc phục và hoàn thiện tổ chức công tác kế toán

các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội trong cơ chế tự chủ.

3. Mục tiêu nghiên cứu của luận án.

Về mặt lý luận:

- Hệ thống hóa và làm rõ hơn lý luận cơ bản về tổ chức công tác kế toán trong

các đơn vị SNCL gắn với cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm về về tổ chức bộ máy,

thực hiện nhiệm vụ, biên chế và quản lý tài chính.

- Dựa trên những nghiên cứu về cơ sở lý luận và đặc điểm của tổ chức công tác

kế toán để lựa chọn áp dụng phù hợp nhất cho tổ chức công tác kế toán các bệnh viện

YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội.

Về mặt thực tiễn:

- Khảo sát và phân tích thực trạng tổ chức công tác kế toán trong các bệnh viện

YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội trong điều kiện các đơn vị thực hiện cơ chế tự

chủ, tự chịu trách nhiệm về tổ chức bộ máy, thực hiện nhiệm vụ, biên chế và quản lý

tài chính.