Hoàn thiện kỹ thuật sản xuất cá rô phi chất lượng cao đạt tiêu chuẩn xuất khẩu.

Bé thñy s¶n

ViÖn nghiªn cøu nu«i trång thñy s¶n I

=====================================

B¸o c¸o tæng kÕt dù ¸n cÊp nhµ n−íc

Hoµn thiÖn kü thuËt s¶n xuÊt

c¸ r« phi chÊt l−îng cao

®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu

M· sè: KC.06 – DA. 12 NN

Thuéc ch−¬ng tr×nh KH&CN träng ®iÓm cÊp nhµ n−íc giai ®o¹n 2001-2005: øng

dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn trong s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu vµ s¶n phÈm chñ

lùc. M· sè: KC.06

Chñ nhiÖm dù ¸n: TS. NguyÔn C«ng D©n

C¬ quan chñ tr× thùc hiÖn Dù ¸n: ViÖn nghiªn cøu nu«i trång thñy s¶n 1

§Þa chØ: §×nh B¶ng, Tõ S¬n, B¾c Ninh

6464

14/8/2007

B¾c Ninh, th¸ng 3 n¨m 2006

Tµi liÖu nµy ®−îc chuÈn bÞ trªn c¬ së kÕt qu¶ thùc hiÖn Dù ¸n s¶n xuÊt thö cÊp Nhµ n−íc,

m· sè KC.06 – DA.12 NN.

Danh s¸ch nh÷ng ng−êi thùc hiÖn

Hä vµ tªn Häc vÞ Chøc danh Tªn c¬ quan phèi hîp

NguyÔn C«ng D©n TiÕn sü Chñ nhiÖm Dù ¸n ViÖn NCNTTS 1

TrÇn §×nh Lu©n Th¹c sü Thµnh viªn ViÖn NCNTTS 1

Bïi Huy Céng Kü s− Thµnh viªn ViÖn NCNTTS 1

NguyÔn V¨n ChiÕn Ký s− Thµnh viªn ViÖn NCNTTS 1

Lª Minh To¸n Kü s− Thµnh viªn ViÖn NCNTTS 1

NguyÔn V¨n H¶o TiÕn sü Thµnh viªn ViÖn NCNTTS 2

NguyÔn V¨n S¸ng Th¹c sü Thµnh viªn ViÖn NCNTTS 2

§inh ThÞ Thñy Th¹c sü Thµnh viªn ViÖn NCNTTS 2

Ph¹m §×nh Kh«i Kü s− Thµnh viªn ViÖn NCNTTS 2

Vò H¶i §Þnh Th¹c sü Thµnh viªn ViÖn NCNTTS 2

Tãm t¾t b¸o c¸o

Dù ¸n s¶n xuÊt thö: Hoµn thiÖn kü thuËt s¶n xuÊt c¸ r« phi chÊt l−îng cao ®¹t tiªu

chuÈn xuÊt khÈu, thuéc ch−¬ng tr×nh KHCN cÊp nhµ n−íc (øng dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn

trong s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu vµ s¶n phÈm chñ lùc) ®−îc Bé Khoa häc vµ C«ng

nghÖ phª duyÖt, cho phÐp tiÕn hµnh thùc hiÖn tõ th¸ng 1/2003 ®Õn th¸ng 12/2004 vµ ®−îc

Bé cho phÐp kÐo dµi ®Õn 30/6/2005 ®Ó hoµn tÊt mäi néi dung nghiªn cøu cña dù ¸n.

Môc tiªu cña Dù ¸n nµy lµ: 1) Hoµn thiÖn quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt c¸ r« phi

®¬n tÝnh víi tû lÖ ®ùc ®¹t > 95 %, gi¸ thµnh h¹ ë quy m« s¶n xuÊt lín, t¹o ra sù æn ®Þnh vÒ

s¶n l−îng gièng chÊt l−îng cao phôc vô nghÒ nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm vµ 2) X©y dùng

quy tr×nh c«ng nghÖ nu«i c¸ r« phi cao s¶n, chÊt l−îng cao trong ao vµ lång bÌ, theo

h−íng c«ng nghiÖp më réng ®Ó ¸p dông vµo s¶n xuÊt.

§Ó ®¹t ®−îc môc tiªu trªn, ph−¬ng ¸n tiÕp cËn cña Dù ¸n lµ phèi hîp thùc hiÖn víi

2 ViÖn NCNTTS 1, 2 vµ mét sè c¬ së s¶n xuÊt cã kh¶ n¨ng ®Çu t− vèn vµ lao ®éng cho

môc tiªu s¶n phÈm khoa häc vµ c«ng nghÖ cña Dù ¸n. T¹i ViÖn NCNTTS 1, Dù ¸n ®· sö

dông 5 tÊn c¸ r« phi bè mÑ (1-3 n¨m tuæi, cì 250-500g/con) ®Ó s¶n xuÊt c¸ r« phi h−¬ng

®¬n tÝnh (cì 2-3 cm/con), trong ®ã c¸c chØ tiªu kü thuËt nu«i vç c¸ bè mÑ, mïa vô sinh

s¶n, mËt ®é −¬ng c¸ con thÝch hîp trong thêi gian vµ sau khi xö lý hormon cÇn ®−îc

nghiªn cøu bæ sung ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt sinh s¶n vµ tû lÖ sèng cña c¸ con nh»m hoµn

thiÖn quy tr×nh s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh. T¹i Trung t©m gièng thñy s¶n C¸i BÌ

(TiÒn Giang) thuéc ViÖn NCNTTS 2, 1,2 triÖu c¸ h−¬ng r« phi ®¬n tÝnh ®· ®−îc Dù ¸n

chuyÓn tõ ViÖn NCNTTS 1 vµo ®Ó −¬ng thµnh c¸ gièng (cì 7-10 g/con) råi phèi hîp víi 1

chñ bÌ vµ C«ng ty l−¬ng thùc VÜnh Long nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm trong bÌ trªn s«ng

TiÒn Giang, VÜnh Long. Dù ¸n cßn phèi hîp víi chñ nu«i c¸ lång-Lª Thµnh Trung ®Ó

nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm trong 98 lång l−íi trªn hå chøa §ång Quan, Sãc S¬n (Hµ

Néi), phèi hîp víi tr¹i c¸ §ång Kþ, Tõ S¬n (B¾c Ninh) ®Ó nu«i c¸ thÞt trong 1,35 ha ao

®Êt. Nh÷ng chØ tiªu kü thuËt chÝnh trong nu«i c¸ ao, lång bÌ nh− mËt ®é th¶ thÝch hîp, chÕ

®é dinh d−ìng, thøc ¨n, qu¶n lý m«i tr−êng vµ dÞch bÖnh ®−îc tiÕn hµnh nghiªn cøu nh»m

®−a ra quy tr×nh nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm trong c¸c hÖ thèng nu«i nµy víi gi¸ thµnh

s¶n xuÊt h¹, dÔ dµng ¸p dông trong s¶n xuÊt vµ mang l¹i lîi Ých kinh tÕ cao.

Sau 30 th¸ng thùc hiÖn, Dù ¸n ®· thu ®−îc ®Çy ®ñ c¸c s¶n phÈm khoa häc vµ s¶n

phÈm c«ng nghÖ theo nh− Hîp ®ång khoa häc vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ mµ dù ¸n ®· ký víi

Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ. Cô thÓ lµ trªn c¬ së hoµn thiÖn c¸c chØ tiªu kü thuËt, dù ¸n ®·

x©y dùng ®−îc quy tr×nh kü thuËt s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh ®¹t tû lÖ c¸ ®ùc trªn

95 % vµ tû lÖ sèng trªn 80 %, kü thuËt nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm c«ng nghiÖp trong

lång bÌ vµ ao ®Êt ®¹t n¨ng suÊt 60-70 kg/m3

bÌ, 40-45 kg/m3

lång l−íi vµ 20 tÊn/ha ao

®Êt. VÒ s¶n phÈm c«ng nghÖ, Dù ¸n ®· s¶n xuÊt ®−îc 8,7 triÖu c¸ h−¬ng r« phi ®¬n tÝnh

®¹t c¸c yªu cÇu kü thuËt ®Ò ra (v−ît 45 % so víi môc tiªu: 6 triÖu c¸ h−¬ng r« phi ®¬n

tÝnh), 345,5 tÊn c¸ thÞt (trong ®ã 295,9 tÊn c¸ nu«i bÌ ®¹t kÝch th−íc 500-700g/con, 25 tÊn

c¸ thÞt nu«i lång l−íi trªn s«ng vµ 24,6 tÊn nu«i ao; cì trªn 500g/con) ®¹t tiªu chuÈn xuÊt

khÈu. Trong tæng sè 345,5 tÊn c¸ thÞt cã 190 tÊn xuÊt khÈu vµ 155,5 tÊn tiªu thô ë thÞ

tr−êng néi ®Þa. So víi chØ tiªu (250 tÊn) th× Dù ¸n ®· v−ît 38,2%. Nh÷ng quy tr×nh kü

thuËt s¶n xuÊt gièng r« phi ®¬n tÝnh vµ nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm theo h−íng c«ng

nghiÖp tËp trung ®· ®−îc x©y dùng xong vµ sÏ®−îc chuyÓn giao cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt.

Môc lôc

Trang

1. §Æt vÊn ®Ò (xuÊt xø cña dù ¸n) 1

2. Tæng quan t×nh h×nh nghiªn cøu ngoµi n−íc vµ trong n−íc 1

3. Môc tiªu vµ néi dung dù ¸n 4

3.1 Môc tiªu 4

3.2 Néi dung 4

3.2.1 Hoµn thiÖn c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh. 4

3.2.2 X©y dùng c¸c chØ tiªu kü thuËt vµ c«ng nghÖ nu«i c¸ r« phi trong ao, lång bÌ 4

4. VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 5

4.1 VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu cña néi dung

Hoµn thiÖn c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh 5

4.1.1 VËt liÖu 5

4.1.2 Ph−¬ng ph¸p 6

4.2 VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu cña néi dung

nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm ®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu 7

4.2.1 Nu«i c¸ trong ao 7

4.2.2 Nu«i c¸ trong bÌ (trªn s«ng TiÒn Giang) 8

4.2.3 Nu«i c¸ trong lång l−íi trªn hå chøa 9

5. KÕt qu¶ vµ th¶o luËn 10

5.1 KÕt qu¶ nghiªn cøu, s¶n xuÊt thö ®Ó hoµn thiÖn quy tr×nh

c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh 10

5.1.1 ThÝ nghiÖm vÒ n¨ng suÊt sinh s¶n cña c¸ bè mÑ 10

5.1.2 ThÝ nghiÖm −¬ng c¸ h−¬ng trong thêi gian xö lý hormone (n¨m 2003 -2004) 10

5.1.3 ThÝ nghiÖm −¬ng c¸ gièng sau thêi gian xö lý hormone 11

5.1.4 KÕt qu¶ nghiªn cøu sö dông c¸c liÒu hormone kh¸c

nhau ®Ó n©ng cao tû lÖ c¸ ®ùc 12

5.1.5 KÕt qu¶ s¶n xuÊt c¸ h−¬ng r« phi ®¬n tÝnh

(KÕt qu¶ chi tiÕt xem trong phô lôc 1: S¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh) 13

5.1.6 HiÖu qu¶ kinh tÕ cña s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi 16

5.1.7 Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng r« phi ®¬n tÝnh (xem quy tr×nh) 17

5.2 KÕt qu¶ nghiªn cøu, nu«i c¸ r« phi th©m canh trong ao, trong bÌ trªn

s«ng vµ trong lång l−íi trªn hå 16

5.2.1 KÕt qu¶ nu«i th©m canh c¸ r« phi trong ao ®Êt 17

5.2.2 KÕt qu¶ nu«i c¸ th©m canh trong bÌ trªn s«ng

(kÕt qu¶ chi tiÕt xem trong phô luc: Nu«i th©m canh c¸ r« phi trong bÌ trªn

s«ng TiÒn Giang n¨m 2003 vµ 2004) 18

5.2.3 KÕt qu¶ nu«i th©m canh c¸ r« phi trong lång l−íi trªn hå chøa 21

5.3 Tæng hîp toµn bé c¸c kho¶n ®Çu t− chi phÝ, thu nhËp vµ lîi nhuËn cña

Dù ¸n s¶n xuÊt thö 22

6. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 23

6.1 KÕt luËn 23

6.2 KiÕn nghÞ 25

7. Lêi c¶m ¬n 25

8. Tµi liÖu tham kh¶o 26

Phô lôc 1: S¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh 27

1. Giíi thiÖu 28

2. §Þa ®iÓm vµ ph−¬ng tiÖn s¶n xuÊt thö 28

3. Nu«i vç thµnh thôc c¸ bè mÑ 30

4. Sinh s¶n, −¬ng Êp vµ xö lý hormone 30

5. KÕt qu¶ s¶n xuÊt cña dù ¸n 30

5.1 KÕt qu¶ s¶n xuÊt n¨m 2003 30

5.2 KÕt qu¶ s¶n xuÊt n¨m 2004 32

5.3 KÕt qu¶ s¶n xuÊt c¸ r« phi ®¬n tÝnh 6 th¸ng ®Çu n¨m 2005 33

5.4 HiÖu qu¶ kinh tÕ cña s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh 34

6. KÕt luËn 35

Phô lôc 2: Nu«i th©m canh c¸ r« phi trong ao ®¹t n¨ng suÊt trªn 20 tÊn/ha/vô 37

1. Më ®Çu 37

2. VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 38

2.1. VËt liÖu nghiªn cøu 38

2.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 38

3. KÕt qu¶ nghiªn cøu 41

3.1 Sù biÕn ®éng cña c¸c yÕu tè m«i tr−êng trong ao nu«i th©m canh c¸ r« phi 41

3.2 Tèc ®é t¨ng tr−ëng c¸ nu«i trong ao 48

3.3 C¸c chØ tiªu kü thuËt nu«i th©m canh c¸ r« phi trong ao 50

3.4 Ph©n tÝch c¸c chØ tiªu kinh tÕ trong c«ng nghÖ nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm

(cho 1 ha ao, n¨ng suÊt ®¹t 20 tÊn/vô nu«i vµ cì c¸ ®¹t > 500g/con) 50

4. KÕt luËn vµ ®Ò xuÊt 51

Phô lôc 3.1: nu«i th©m canh c¸ r« phi trong bÌ trªn s«ng TiÒn Giang n¨m 2003 52

1. Giíi thiÖu 53

2. Nguyªn liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 54

3. KÕt qu¶ vµ th¶o luËn 55

3.1 BiÕn ®éng c¸c yÕu m«i tr−êng xung quanh vµ trong bÌ c¸ 55

3.2 Tû lÖ sèng vµ t¨ng tr−ëng c¸ r« phi dßng GIFT nu«i th©m canh trong bÌ 59

3.3 C¬ cÊu ®µn c¸, chÊt l−îng thøc ¨n ¶nh h−ëng ®Õn n¨ng suÊt bÌ nu«i 59

3.4 HiÖu qu¶ kinh tÕ cña viÖc nu«i c¸ bÌ 61

4. KÕt luËn 62

Phô lôc 3.2: Nu«i th©m canh c¸ r« phi trong bÌ trªn s«ng TiÒn Giang n¨m 2004 63

1. Giíi thiÖu 63

2. Néi dung thùc hiÖn 63

2.1 ThiÕt kÕ lång bÌ víi viÖc sö dông vËt liÖu thÝch hîp 63

2.2 Nhu cÇu dinh d−ìng, thøc ¨n vµ ph−¬ng ph¸p cho ¨n ®Ó gi¶m hÖ sè thøc ¨n 63

2.3 Ph−¬ng ph¸p qu¶n lý m«i tr−êng nu«i vµ s¶n phÈm nu«i s¹ch 63

2.4 Ph−¬ng ph¸p phßng trÞ bÖnh cho c¸ 64

2.5 Thu ho¹ch vµ tiªu thô s¶n phÈm 64

3. VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p 64

3.1 ChuÈn bÞ c¬ së vËt chÊt 64

4. KÕt qu¶ vµ th¶o luËn 65

4.1 KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ c¸c chuyªn ®Ò 65

4.2 KÕt qu¶ nu«i c¸ r« phi trong bÌ 65

5. KÕt luËn 67

Phô lôc 4: Nu«i th©m canh c¸ r« phi trong lång l−íi trªn s«ng vµ hå 68

1. Më ®Çu 69

2. VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 70

2.1 §Þa ®iÓm vµ thêi gian nghiªn cøu 70

2.2 VËt liÖu nghiªn cøu 70

2.3 Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 70

2.4 Thu thËp vµ xö lý sè liÖu

3. KÕt qu¶ vµ th¶o luËn 72

3.1 KÕt qu¶ nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm trong lång trªn hå chøa 72

3.2 KÕt qu¶ nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm trong lång trªn s«ng 74

3.3 Ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ cña nu«i c¸ r« phi nu«i trong lång l−íi 75

4. KÕt luËn vµ ®Ò xuÊt 77

4.1 KÕt luËn 77

4.2 §Ò xuÊt 77

B¶ng chó gi¶i c¸c ch÷ viÕt t¾t

BW: Khèi l−îng c¬ thÓ

§BSCL: §ång b»ng s«ng Cöu Long

KHCN: Khoa häc c«ng nghÖ

NCNTTS: Nghiªn cøu nu«i trång thñy s¶n

MT: Methyltestosterone

Bé Khoa häc vµ c«ng nghÖ

B¸o c¸o tæng kÕt dù ¸n

Tªn Dù ¸n: Hoµn thiÖn kü thuËt s¶n xuÊt c¸ r« phi

chÊt lîng cao ®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu

M· sè: KC.06 – DA. 12 NN

Thuéc ch¬ng tr×nh KH&CN träng ®iÓm cÊp nhµ níc giai ®o¹n 2001-2005: øng

dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn trong s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu vµ s¶n phÈm chñ

lùc

M· sè: KC.06

Chñ nhiÖm dù ¸n: TS. NguyÔn C«ng D©n

C¬ quan chñ tr× thùc hiÖn Dù ¸n: ViÖn nghiªn cøu nu«i trång thñy s¶n 1

§Þa chØ: §×nh B¶ng, Tõ S¬n, B¾c Ninh

B¾c Ninh, th¸ng 3 n¨m 2006

2

1. §Æt vÊn ®Ò (xuÊt xø cña dù ¸n)

Dù ¸n s¶n xuÊt thñ nµy ®−îc thùc hiÖn dùa trªn kÕt qu¶ nghiªn cøu cña 3 ®Ò tµi

chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ nghiªn cøu vÒ c¸ r« phi sau ®©y:

- §Ò tµi “¸p dông c«ng nghÖ ®iÒu khiÓn giíi tÝnh c¸ r« phi” nhËp tõ Häc viÖn

C«ng nghÖ ch©u ¸ (AIT). §Ò tµi thùc hiÖn trong 2 n¨m 1995 – 1997 vµ ®· ¸p dông thµnh

c«ng c«ng nghÖ ®iÒu khiÓn giíi tÝnh c¸ r« phi t¹i ViÖn NCNTTS 1 víi tû lÖ c¸ ®ùc ®¹t >

95 %. Cho ®Õn nay, c«ng nghÖ s¶n xuÊt c¸ r« phi ®¬n tÝnh ®· ®−îc chuyÓn giao cho mét

sè trung t©m gièng thñy s¶n cÊp tØnh vµ tr¹i c¸ gièng t− nh©n. Tuy nhiªn, c«ng nghÖ nµy

ch−a ®−îc thùc hiÖn ë ph¹m vi s¶n xuÊt lín, thªm vµo ®ã c¸c trung t©m s¶n gièng thñy

s¶n tiÕp nhËn c«ng nghÖ vÉn ch−a cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt gièng ®¹t tû lÖ chuyÓn giíi tÝnh

cao vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n xuÊt. Mét sè chØ tiªu kü thuËt cÇn ®−îc nghiªn cøu thªm ®Ó hoµn

chØnh quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng r« phi ®¬n tÝnh nh−: x¸c ®Þnh tuæi c¸ bè mÑ vµ

kü thuËt nu«i vç thÝch hîp ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt sinh s¶n vµ tû lÖ sèng cña c¸ con trong

vµ sau khi xö lý hormon 17 α - Methyltestossterone.

- §Ò tµi “Nghiªn cøu kü thuËt nu«i c¸ r« phi cao s¶n” víi gièng th¶ lµ c¸ r« phi

®¬n tÝnh ®· ®−îc thùc hiÖn t¹i ViÖn NCNTTS 1 trong 3 n¨m (1998-2000), vµ ®· thu ®−îc

n¨ng suÊt c¸ nu«i ®¹t > 20 tÊn/ha/vô (5-6 th¸ng) víi cì c¸ ®¹t b×nh qu©n lµ 400g/con. Tuy

nhiªn, gi¸ thµnh s¶n xuÊt cßn kh¸ cao trong ®ã chi phÝ cho thøc ¨n chiÕm tíi 80 %, nªn

s¶n xuÊt kh«ng cã l·i. Víi kÕt qu¶ nghiªn cøu nµy th× ®Ò tµi ch−a thÓ ®−a ra ®−îc h−íng

dÉn kü thuËt ®Ó ¸p dông trong s¶n xuÊt. Tõ n¨m 2001 ®Õn nay, ViÖn vÉn tiÕp tôc ®Ò tµi

nghiªn cøu nµy vµ ®· thu ®−îc kÕt qu¶ kh¶ quan h¬n, n¨ng suÊt c¸ nu«i ®¹t 20 tÊn/ha/vô

(6 th¸ng), cì c¸ th−¬ng phÈm b×nh qu©n ®¹t 500 g vµ ®· gi¶m ®−îc hÖ sè thøc ¨n, nªn ®·

thu ®−îc l·i suÊt 60 triÖu ®ång/ha/vô. §Ó thu ®−îc cì c¸ nu«i lín h¬n víi chÊt l−îng

th−¬ng phÈm ®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu, ®ång thêi thu ®−îc lîi nhuËn cao trong m« h×nh

nu«i th©m canh tËp trung ë c¸c hÖ thèng nu«i lång, bÌ, ao ®Êt th× c¸c chØ tiªu kü thuËt

nh− mËt ®é c¸ th¶, dinh d−ìng thøc ¨n, qu¶n lý m«i tr−êng vµ dÞch bÖnh cÇn ®−îc tiÕp tôc

nghiªn cøu, thö nghiÖm, tõ ®ã hoµn thiÖn thªm quy tr×nh c«ng nghÖ nu«i ®Ó chuyÓn giao

cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt.

- §Ò tµi “Chän gièng c¸ r« phi Oreochromis niloticus dßng GIFT nh»m n©ng cao

søc sinh tr−ëng vµ kh¶ n¨ng chÞu l¹nh” ®· ®−îc thùc hiÖn t¹i ViÖn NCNTTS 1 tõ n¨m

1998 ®Õn 2000. Sau 3 n¨m thùc hiÖn, ®Ò tµi ®· chän ®−îc dßng c¸ cã søc sinh tr−ëng cao

h¬n dßng c¸ gèc lµ 20 %. Dßng r« phi GIFT chän gièng ®· ®−îc ph¸t t¸n réng trong c¶

n−íc ®Ó thay thÕ c¸c dßng c¸ r« phi ®Þa ph−¬ng, gãp phÇn n©ng cao n©ng suÊt vµ s¶n

l−îng c¸ r« phi nu«i. C¸ r« phi dßng GIFT vÉn ®ang ®−îc ViÖn tiÕn hµnh nghiªn cøu

chän gièng vµ sö dông ®Ó s¶n xuÊt c¸ gièng ®¬n tÝnh phôc vô nu«i th−¬ng phÈm.

2. Tæng quan t×nh h×nh nghiªn cøu ngoµi n−íc vµ trong

n−íc

Trong thËp kû qua, s¶n l−îng c¸ r« phi cña thÕ giíi ®· t¨ng lªn gÊp ®«i; tõ 830.000

tÊn (n¨m 1990) t¨ng lªn 1,6 triÖu tÊn (n¨m 1999) (Helga, 2001). Trong ®ã s¶n l−îng c¸

nu«i t¨ng tõ 400,000 tÊn lªn h¬n 1 triÖu tÊn. Tæ chøc N«ng nghiÖp vµ L−¬ng thùc cña

Liªn hîp quèc (FAO) ®· dù b¸o r»ng trong n¨m 2001, s¶n l−îng c¸ r« phi cña thÕ giíi sÏ

3

®¹t 2 triÖu tÊn, riªng s¶n l−îng c¸ nu«i ®¹t kho¶ng 1,4 triÖu tÊn. C¸c n−íc ch©u ¸ ®ãng

gãp tíi 80 % tæng s¶n l−îng c¸ r« phi nu«i cña thÕ giíi (Helga, 2001).

Trung Quèc, Ai CËp, Th¸i Lan, Philippines, §µi Loan, Indonesia lµ nh÷ng n−íc

®ang ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ s¶n l−îng c¸ r« phi nu«i (Pullin vµ Capili 1988, Capili 1995,

Macintosh vµ Little 1995, Guerrero 1996). Trong n¨m 1999, S¶n l−îng c¸ r« phi nu«i cña

Trung Quèc ®¹t 600.000 tÊn, vµ sÏ cßn t¨ng h¬n nhiÒu trong nh÷ng n¨m tíi khi mµ c¸ r«

phi ®· ®−îc x¸c ®Þnh lµ ®èi t−îng nu«i quan träng ë n−íc nµy. S¶n l−îng c¸ r« phi nu«i

hiÖn nay ë Th¸i Lan chiÕm trªn 50 % tæng s¶n l−îng c¸ nu«i n−íc ngät. C¸ r« phi lµ loµi

c¸ ®øng thø 10 trong sè nh÷ng loµi c¸ nu«i cã gi¸ trÞ kinh tÕ trªn thÕ giíi. ë Mü, c¸ r« phi

phi ®−îc xÕp vµo hµng thø 3 sau c¸ håi vµ c¸ nheo.

C«ng nghÖ nu«i c¸ r« phi trªn thÕ giíi ngµy cµng ®−îc ph¸t triÓn nh»m thu ®−îc

n¨ng suÊt cao vµ t¹o ra l−îng s¶n phÈm tËp trung. C¸c hÖ thèng nu«i bao gåm nu«i th©m

canh trong ao x©y, hÖ thèng bÓ n−íc ch¶y, trong lång bÌ trªn s«ng hå. HÖ thèng nu«i c¸

r« phi th©m canh trong ao x©y ®−îc ¸p dông réng r·i ë c¸c n−íc nh− §µi Loan, Trung

Quèc vµ Th¸i Lan. HÖ thèng nu«i nµy ®· cho n¨ng suÊt tõ 10-50 tÊn/ha/n¨m. Nu«i c¸ r«

phi trong lång bÌ lµ rÊt phæ biÕn ë §µi Loan, Indonesia, Phillipines, Malaysia. N¨ng suÊt

c¸ r« phi nu«i lång dao ®éng tõ 40-300kg/m3

tuú thuéc vµo kÝch th−íc lång vµ tr×nh ®é

th©m canh. Lång cã kÝch th−íc nhá sÏ cho n¨ng suÊt cao h¬n lång nu«i cã kÝch th−íc lín

do kh¶ n¨ng trao ®æi n−íc trong vµ ngoµi lång cao h¬n. Lång nu«i c¸ r« phi cã kÝch th−íc

giíi h¹n tõ 5-20m3

lµ phï hîp nhÊt (Schmittou vµ ctv 1998). Nu«i c¸ r« phi trong hÖ

thèng n−íc ch¶y cho n¨ng suÊt t−¬ng ®−¬ng víi nu«i trong lång bÌ, song cÇn ®Çu t−

nhiÒu vÒ c¬ së h¹ tÇng vµ kü thuËt nªn Ýt ®−îc ¸p dông.

C¸ r« phi võa lµ ®èi t−îng nu«i phôc vô tiªu thô néi ®Þa, cung cÊp nguån ®¹m

®éng vËt rÎ tiÒn cho ng−êi d©n nghÌo, võa cã thÓ xuÊt khÈu thu ngo¹i tÖ. ThÞ tr−êng tiªu

thô c¸ r« phi lín nhÊt trªn thÕ giíi lµ Mü. HiÖn thêi, gi¸ 1 pound (0,45 kg) fi lª c¸ r« phi

dao ®éng tõ 2,5-3 §« la (Helga, 2001) ë thÞ tr−êng Mü. C¸c n−íc xuÊt khÈu c¸ r« phi lín

nhÊt trªn thÕ giíi gåm cã §µi Loan, Th¸i Lan, Indonesia, Singapore, Costa Rica vµ

Ecuador (Helga, 2001).

Trong tæng s¶n l−îng c¸ r« phi nu«i cña thÕ giíi th× s¶n l−îng c¸ r« phi v»n (Nile

tilapia) Oreochromis niloticus chiÕm tíi 80 %. Loµi c¸ cã nguån gèc tõ s«ng Nile (Ai

CËp) nµy cã tèc ®é sinh tr−ëng nhanh, cì c¸ th−¬ng phÈm lín vµ cho tû lÖ thÞt cao h¬n so

víi c¸c loµi r« phi kh¸c, chÝnh v× thÕ mµ nã ®−îc nu«i ë hÇu hÕt c¸c n¬i trªn thÕ giíi.

N¨m 1973, loµi c¸ r« phi v»n ®· ®−îc nhËp vµo miÒn nam n−íc ta tõ §µi Loan, sau

®ã nã ®−îc ph¸t t¸n nu«i trong c¶ n−íc ë thËp kû 70-80. Tuy nhiªn, do sù t¹p giao víi

loµi c¸ r« phi ®en Oreochromis mossambicus trong c¸c hÖ thèng nu«i, khiÕn cho chÊt

l−îng di truyÒn cña loµi c¸ r« phi v»n nµy ®· bÞ tho¸i ho¸, kÐo theo s¶n l−îng c¸ r« phi

cña n−íc ta trong nh÷ng n¨m cuèi 80 ®Çu 90 bÞ gi¶m sót nghiªm träng (NguyÔn C«ng

D©n vµ ctv, 1997). §Ó gãp phÇn kh«i phôc vµ ph¸t triÓn nghÒ nu«i c¸ r« phi ë n−íc ta,

trong nh÷ng n¨m 1994-1997, ViÖn NCNTTS 1 ®· nhËp néi vµ thuÇn ho¸ 3 dßng r« phi

Oreochromis niloticus tõ Philippines vµ Th¸i Lan. Trong ®ã, dßng GIFT lµ dßng cã søc

sinh tr−ëng cao nhÊt, nã ®−îc s¶n xuÊt tiÕp nhËn vµ ph¸t triÓn ë nhiÒu n¬i, ®Æc biÖt lµ ë

c¸c tØnh ®ång b»ng s«ng Hång (NguyÔn C«ng D©n vµ ctv, 2000). §Ó æn ®Þnh vµ n©ng cao

phÈm gièng cña dßng r« phi (GIFT) míi nhËp, tõ n¨m 1998 ®Õn nay, ViÖn ®· tiÕn hµnh

ch−¬ng tr×nh chän gièng dßng c¸ nµy nh»m t¨ng søc sinh tr−ëng vµ kh¶ n¨ng chÞu l¹nh.

4

Sau 3 n¨m thùc hiÖn, ®Õn n¨m 2000 ®· chän ®−îc ®µn c¸ r« phi cã søc sinh tr−ëng cao

h¬n 16,6 % so víi ®µn c¸ GIFT th−êng (NguyÔn C«ng D©n vµ ctv, 2001). Ch−¬ng tr×nh

chän gièng nµy vÉn ®ang ®−îc tiÕn hµnh ë ViÖn NCNTTS 1 víi nguån kinh phÝ cña dù ¸n

NORAD. Tõ n¨m 2000 ®Õn nay, dßng c¸ GIFT chän gièng ®· ®−îc c«ng nhËn lµ −u viÖt

vµ ®Ò nghÞ ph¸t t¸n nu«i trong c¶ n−íc. Trong n¨m 2004, thùc hiÖn dù ¸n ph¸t t¸n gièng

r« phi dßng GIFT cña Trung t©m khuyÕn ng− Quèc gia, ViÖn NCNTTS 1 ®· cÊp h¬n 1,5

triÖu c¸ GIFT gièng thÕ hÖ thø 3-4 cho 60 tØnh thµnh ®Ó nu«i thµnh c¸ bè mÑ, s¶n xuÊt

gièng, cung cÊp cho ng−êi nu«i.

Cïng víi ch−¬ng tr×nh chän gièng, ®iÒu khiÓn giíi tÝnh c¸ r« phi dßng GIFT còng

®· ®−îc tiÕn hµnh vµ tèc ®é sinh tr−ëng cña r« phi GIFT ®¬n tÝnh trong nu«i th−¬ng phÈm

còng ®· ®−îc kh¶o nghiÖm t¹i ViÖn NCNTTS 1 ë c¶ hai hÖ thèng nu«i trong ao ®Êt vµ bÓ

xi m¨ng. KÕt qu¶ cho thÊy r»ng c¸ r« phi ®¬n tÝnh dßng GIFT lín nhanh h¬n dßng Th¸i

Lan vµ ®Æc biÖt lµ cã thÓ nu«i ®Õn cì c¸ th−¬ng phÈm lín (> 1 kg). Trong nh÷ng n¨m

2000-2003, ViÖn NCNTTS 1 ®· s¶n xuÊt ®−îc 3-4 triÖu con r« phi ®¬n tÝnh/n¨m, cung

cÊp cho nhiÒu tØnh thµnh trong c¶ n−íc ®Ó nu«i th−¬ng phÈm trong ao ®Êt, lång bÌ trªn

s«ng ®¹t cì c¸ xuÊt khÈu (500 g/con). Theo b¸o c¸o cña së n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn

n«ng th«n tØnh An Giang th× c¸ r« phi ®¬n tÝnh dßng GIFT (mua tõ ViÖn NCNTTS 1 n¨m

2001) nu«i th−¬ng phÈm trong lång bÌ trªn s«ng TiÒn Giang ®· cho kÕt qu¶ rÊt kh¶ quan.

§ã lµ c¸ lín nhanh, ®¹t kÝch th−íc th−¬ng phÈm lín, gi¸ thµnh s¶n xuÊt 1 kg c¸ th−¬ng

phÈm chØ cã d−íi 10.000 ®ång, trong khi ®ã gi¸ b¸n cho c«ng ty xuÊt khÈu lµ 13.000

®ång/kg (c¸ nguyªn con), v× thÕ ng−êi nu«i ®· thu ®−îc 3.000 ®ång l·i /kg c¸. Còng tõ

n¨m 2000 - 2003, ViÖn NCNTTS 1 ®· chuyÓn giao c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi

®¬n tÝnh cho kho¶ng 24 tØnh, trong ®ã mét sè tØnh ®· s¶n xuÊt ®−îc con gièng vµ mét sè

c«ng ty t− nh©n ®· s¶n xuÊt ®−îc mét sè l−îng lín c¸ gièng r« phi ®¬n tÝnh.

T×nh h×nh nu«i c¸ r« phi ë n−íc ta trong nh÷ng n¨m võa qua ch−a ®−îc ph¸t triÓn

do c¸ r« phi vÉn chØ ®−îc coi lµ loµi c¸ thø yÕu trong c¬ cÊu ®µn c¸ nu«i n−íc ngät. ë

miÒn b¾c, c¸ r« phi ®−îc nu«i ë 1 sè tØnh nh− Hµ Néi, H¶i Phßng, H¶i D−¬ng, H−ng Yªn,

B¾c Ninh VÜnh Phóc vµ B¾c Giang. ë miÒn nam, c¸ r« phi ®−îc nu«i chñ yÕu ao ®Çm

thuéc c¸c tØnh miÒn §«ng, thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ trong lång bÌ trªn s«ng TiÒn vµ

s«ng HËu. Theo b¸o c¸o cña Bé Thñy s¶n t¹i héi nghÞ c¸ r« phi tæ chøc ë tØnh An Giang

(ngµy 12/8/2002), s¶n l−îng c¸ r« phi nu«i cña c¶ n−íc trong n¨m 2001 chØ ®¹t kho¶ng

1000 tÊn, trong ®ã tiªu thô ë thÞ tr−êng néi ®Þa lµ chñ yÕu. T×nh h×nh xuÊt khÈu c¸ r« phi

th−¬ng phÈm míi chØ b¾t ®Çu trong vßng 2 n¨m trë l¹i ®©y do 1 sè c«ng ty xuÊt nhËp

khÈu ë An Giang, VÜnh Long xuÊt sang thÞ tr−êng Mü vµ ch©u ¢u. S¶n l−îng c¸ r« phi

xuÊt khÈu −íc tÝnh míi chØ ®¹t kho¶ng vµi tr¨m tÊn/n¨m.

HiÖn nay, phong trµo nu«i c¸ r« phi ®ang ph¸t triÓn m¹nh, nhÊt lµ tõ khi cã nghÞ

®Þnh 80 CP cña chÝnh phñ vÒ khuyÕn khÝch tiªu thô s¶n phÈm n«ng s¶n xuÊt khÈu. Thùc

tÕ lµ nhu cÇu vÒ gièng r« phi ®¬n tÝnh ngµy cµng t¨ng trong khi s¶n l−îng gièng ch−a ®¸p

øng nhu cÇu cña s¶n xuÊt. MÆt kh¸c, do sö dông c¸c dßng r« phi ®Þa ph−¬ng ®Ó s¶n xuÊt

gièng ®¬n tÝnh nªn chÊt l−îng con gièng cña nhiÒu c¬ së s¶n xuÊt còng ch−a ®¶m b¶o

khiÕn cho ng−êi nu«i gÆp nhiÒu rñi ro nh− c¸ chËm lín, cì c¸ th−¬ng phÈm nhá dÉn ®Õn

n¨ng suÊt nu«i thÊp vµ kh«ng cã l·i. ViÖc ph¸t triÓn nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm ë c¸c hÖ

thèng ao, lång bÌ trªn s«ng, hå theo h−íng c«ng nghiÖp tËp trung ®ßi hái cÇn cã quy

tr×nh c«ng nghÖ tiªn tiÕn, æn ®Þnh ®Ó ¸p dông. HiÖn t¹i, ViÖn NCNTTS 1 ®ang nu«i ®µn

c¸ bè mÑ dßng GIFT chän gièng bao gåm hµng v¹n con, cã kh¶ n¨ng t¹o ra mét l−îng

lín c¸ gièng phôc vô nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt. MÆt kh¸c, ë hÇu hÕt c¸c tØnh ®· nhËn ®−îc

5

gièng r« phi dßng GIFT ®Ó nu«i thµnh c¸ bè mÑ. NÕu c¸c ®Þa ph−¬ng qu¶n lý tèt ®µn

gièng vµ cã kü thuËt s¶n xuÊt gièng æn ®Þnh th× dßng c¸ r« phi GIFT sÏ ®−îc ph¸t triÓn

nu«i trong c¶ n−íc.

Dù ¸n “Hoµn thiÖn kü thuËt s¶n xuÊt c¸ r« phi chÊt l−îng cao ®¹t tiªu chuÈn xuÊt

khÈu” ®−îc thùc hiÖn sÏ bæ sung hoµn chØnh vµ n©ng cao thªm tr×nh ®é c«ng nghÖ s¶n

xuÊt gièng r« phi ®¬n tÝnh vµ c«ng nghÖ nu«i c¸ r« phi cao s¶n. Sau ®ã, nh÷ng quy tr×nh

nµy sÏ mau chãng ®−îc chuyÓn giao, ®¸p øng yªu cÇu cÊp thiÕt cña s¶n xuÊt hiÖn nay.

MÆt kh¸c, ®−a nhanh mét dßng c¸ r« phi (GIFT) cã chÊt l−îng cao vµo s¶n xuÊt ®Ó cã

®−îc hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n lµ rÊt cÇn thiÕt.

3. Môc tiªu vµ néi dung dù ¸n

3.1 Môc tiªu

Hoµn thiÖn quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh víi tû lÖ ®ùc ®¹t

> 95 %, gi¸ thµnh h¹ ë quy m« s¶n xuÊt lín, t¹o ra sù æn ®Þnh vÒ s¶n l−îng gièng chÊt

l−îng cao phôc vô nghÒ nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm.

X©y dùng quy tr×nh c«ng nghÖ nu«i c¸ r« phi cao s¶n, chÊt l−îng cao trong ao vµ

lång bÌ, theo h−íng c«ng nghiÖp më réng ®Ó ¸p dông vµo s¶n xuÊt.

3.2 Néi dung

3.2.1 Hoµn thiÖn c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh

§Ó hoµn thiÖn c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh, mét sè chØ tiªu kü

thuËt cÇn ph¶i ®−îc nghiªn cøu bæ sung nh−: x¸c ®Þnh tuæi, ph−¬ng ph¸p nu«i vç vµ thêi

gian cho ®Î phï hîp ®Ó thu ®−îc n¨ng suÊt sinh s¶n cao. X¸c ®Þnh mËt ®é −¬ng c¸ bét, c¸

h−¬ng hîp lý trong thêi gian vµ sau khi xö lý hormone ®Ó n©ng cao tû lÖ sèng cña c¸.

Nh÷ng chØ tiªu kü thuËt bæ sung nµy ®−îc nghiªn cøu ®ång thêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt

thö. Nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu kÞp thêi ®−îc kiÓm nghiÖm trong s¶n xuÊt thö víi s¶n

l−îng lín c¸ gièng ®Ó kh¶ng ®Þnh tÝnh æn ®Þnh cña c«ng nghÖ vµ lµm c¬ së cho viÖc x©y

dùng quy tr×nh kü thuËt.

S¶n phÈm khoa häc c«ng nghÖ cña néi dung nghiªn cøu nµy lµ: 1) Quy tr×nh

s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh chÊt l−îng cao vµ 2) S¶n l−îng c¸ h−¬ng r« phi ®¬n

tÝnh lµ 6 triÖu con (cì c¸: 2-3 cm/con, tû lÖ c¸ ®ùc ®¹t: > 95%, tû lÖ sèng ®¹t > 80%.

3.2.2 X©y dùng c¸c chØ tiªu kü thuËt vµ c«ng nghÖ nu«i c¸ r« phi trong ao, lång bÌ

Nh÷ng chØ tiªu kü thuËt cÇn x¸c ®Þnh lµ: mËt ®é c¸ gièng th¶, thøc ¨n vµ ph−¬ng

ph¸p cho ¨n, søc sinh tr−ëng, theo dâi m«i tr−êng vµ bÖnh c¸ trong c¸c hÖ thèng nu«i ao,

lång/bÌ trªn s«ng vµ hå. Nh÷ng chØ tiªu kü thuËt nµy ®−îc theo dâi trong qu¸ tr×nh s¶n

xuÊt thö. Trong ®ã mét sè thÝ nghiÖm so s¸nh vÒ hiÖu qu¶ cña c¸c lo¹i thøc ¨n kh¸c nhau

lªn tèc ®é sinh tr−ëng cña c¸ nu«i trong bÌ, lång l−íi ®· ®−îc tiÕn hµnh. HÖ sè sö dông

thøc ¨n vµ gi¸ thµnh s¶n xuÊt trong c¸c hÖ thèng nu«i còng ®· ®−îc x¸c ®Þnh.

6

S¶n phÈm khoa häc c«ng nghÖ cña néi dung nghiªn cøu nµy lµ: 1) Quy tr×nh c«ng

nghÖ nu«i c¸ r« phi cao s¶n chÊt l−îng cao ®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu (n¨ng suÊt nu«i ®¹t

100 kg/m3

bÌ, 20-25 tÊn/ha ao, cì c¸ th−¬ng phÈm ®¹t 800g vµ 2) S¶n l−îng 250 tÊn c¸

th−¬ng phÈm ®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu.

4. VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

4.1 VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu cña néi dung: Hoµn thiÖn c«ng nghÖ s¶n

xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh

4.1.1 VËt liÖu

C¸ bè mÑ: ®µn c¸ bè mÑ r« phi dßng GIFT lÊy tõ ViÖn NCNTTS 1, løa tuæi tõ 1-3

n¨m, tû lÖ c¸ ®ùc: c¸ c¸i lµ 1:2. Sè l−îng c¸ bè mÑ ®· sö dông trong s¶n xuÊt thö ®−îc

tr×nh bµy trong B¶ng 1.

B¶ng 1: Sè l−îng c¸ bè mÑ ®· dïng ®Ó s¶n xuÊt c¸ gièng

N¨m §µn c¸ bè mÑ

Sè l−îng

(con)

Khèi l−îng TB

(g/con)

Tæng khèi l−îng

(kg)

2003 6.480 250 1.780

2004 9.600 400 3.840

2005 12.000 450 5.420

Ao sö dông ®Ó nu«i vç c¸ bè mÑ vµ −¬ng c¸ con: Dù ¸n ®· sö dông 6 ao t¹i ViÖn

NCNTTS 1, cã diÖn tÝch tõ 1000 m2

- 6000 m2

®Ó nu«i vç c¸ bè mÑ, cho c¸ ®Î vµ −¬ng c¸

con. Ao cã ®é s©u tõ 1,5 -3,5 m, cã nguån n−íc s¹ch, kh«ng bi « nhiÔm ®¶m b¶o cho viÖc

sinh s¶n, Êp trøng vµ −¬ng c¸ con (B¶ng 2).

B¶ng 2: Sè l−îng, diÖn tÝch ao nu«i vç vµ −¬ng c¸ con

N¨m Ao nu«i vç c¸ bè mÑ Ao −¬ng c¸ con

Sè l−îng (c¸i) T.diÖn tÝch (m2

) Sè l−îng (c¸i) T.diÖn tÝch (m2

)

2003 3 10.000 2 2.500

2004 3 10.000 3 3.700

2005 3 10.000 3 3.700

Giai sö dông ®Ó nu«i vç, cho c¸ ®Î vµ −¬ng c¸ con: Giai nu«i vç vµ cho c¸ ®Î ®−îc

lµm b»ng l−íi c−íc, m¾t l−íi dÇy, kÝch th−íc giai: 8 x 5 x 1,2 m. Giai −¬ng c¸ con trong

thêi gian xö lý hormone còng ®−îc lµm b»ng l−íi c−íc m¾t dÇy, kÝch th−íc: 2 x 2 x 1 m.

7

B¶ng 3: Sè l−îng, thÓ tÝch giai nu«i vç, cho ®Î vµ −¬ng c¸ con

N¨m Giai cho c¸ ®Î Giai −¬ng c¸ con

Sè l−îng (chiÕc) ThÓ tÝch (m3

) Sè l−îng (chiÕc) ThÓ tÝch (m3

)

2003 16 48 50 4,5 – 1,8 – 0,9

2004 40 48 70 4,5 – 1,8 – 0,9

2005 50 48 120 4,5 – 1,8 – 0,9

Thøc ¨n dïng nu«i c¸ bè mÑ vµ −¬ng c¸ con: Thøc ¨n viªn dïng ®Ó nu«i c¸ bè mÑ

®−îc s¶n xuÊt t¹i ViÖn NCNTTS 1 tõ nh÷ng nguyªn liÖu ®Þa ph−¬ng nh−: bét c¸ nh¹t, bét

®Ëu t−¬ng, kh« ®ç, c¸m g¹o vµ c¸c lo¹i vitamine cÇn thiÕt. Hµm l−îng ®¹m th« cña lo¹i

thøc ¨n tù chÕ nµy dao ®éng tõ 25- 30 %. Thøc ¨n cã ®é ®¹m cao ®−îc cho c¸ ¨n trong

thêi gian nu«i vç thµnh thôc. Thøc ¨n cho c¸ bét trong giai ®o¹n xö lý hormone lµ mét

lo¹i thøc ¨n ®Æc biÖt, thøc ¨n nµy chØ cã 2 thµnh phÇn chÝnh lµ bét c¸ mÞn trén víi

hormone 17α - Methyltestossterone (17α - MT). ¸p dông 3 c«ng thøc phèi trén lo¹i

thøc ¨n nµy øng víi 3 liÒu l−îng hormone: 35, 50 vµ 60 mg 17α - MT ®−îc hoµ tan trong

0,5 lÝt cån tuyÖt ®èi råi trén vµo 1 kg bét c¸ mÞn, ph¬i trong bãng m¸t cho ®Õn khi cån

bay hÕt vµ thøc ¨n kh«. C¶ 2 lo¹i thøc ¨n ®Òu ®−îc b¶o qu¶n n¬i kh« r¸o ®Ó kh«ng bÞ

mèc. (B¶ng 4).

B¶ng 4: L−îng thøc ¨n dïng nu«i c¸ bè mÑ vµ −¬ng c¸ bét trong giai ®o¹n xö lý hormone

N¨m Thøc ¨n sö dông nu«i vç c¸ bè

mÑ (kg)

Thøc ¨n sö dông −¬ng c¸ con trong

giai ®o¹n xö lý hormone (kg)

2003 5.887 890

2004 28.449 1.000

2005 11.760 1.178

Nhµ x−ëng, hÖ thèng Êp trøng vµ −¬ng c¸ bét (®· ®−îc n©ng cÊp x©y dùng phôc vô

dù ¸n s¶n xuÊt thö) bao gåm:

- DiÖn tÝch nhµ x−ëng: 120 m2

.

- Sè l−îng khay −¬ng Êp: 150 chiÕc.

- C«ng suÊt −¬ng Êp: 4-6 triÖu c¸ bét/mïa sinh s¶n

4.1.2 Ph−¬ng ph¸p

• Hoµn thiÖn c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh ®−îc thùc hiÖn t¹i ViÖn

NCNTTS 1, n¬i cã ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vËt chÊt (c¸ bè mÑ, nhµ −¬ng Êp, ao hå, nguån

n−íc s¹ch, phßng thÝ nghiÖm) vµ nh©n lùc kü thuËt ®Ó tiÕn hµnh néi dung nµy.

• Sö dông c¸ r« phi dßng GIFT chän gièng (cña Hîp phÇn chän gièng c¸ r« phi, Dù ¸n

NORAD ®ang thùc hiÖn t¹i ViÖn NCNTTS 1) ®Ó nu«i thµnh c¸ bè mÑ.

• Nu«i vç c¸ bè mÑ trong ao ®Êt ®Õn khi c¸ ph¸t dôc th× chuyÓn vµo giai ®Ó nu«i vç

thµnh thôc, cho c¸ ®Î vµ thu trøng. Tr−íc khi ®−a vµo nu«i vç, c¸ bè mÑ ®−îc tuyÓn

chän theo nh÷ng tiªu chuÈn sau: chän nh÷ng c¸ thÓ c¸ bè mÑ khoÎ m¹nh, kh«ng bÞ di

h×nh, løa tuæi tõ 1-3 n¨m tuæi, khèi l−îng c¸ thÓ dao ®éng tõ 250-500g/con, tû lÖ c¸

®ùc: c¸ c¸i lµ 1:2. §· bè trÝ thÝ nghiÖm so s¸nh kh¶ n¨ng sinh s¶n cña c¸ bè mÑ ë c¸c

løa tuæi kh¸c nhau ®Ó x¸c ®Þnh løa tuæi phï hîp, cho n¨ng suÊt sinh s¶n cao.

8

• X¸c ®Þnh mïa vô sinh s¶n chÝnh ®Ó cho c¸ ®Î tËp trung. Trong ®iÒu kiÖn khÝ hËu nãng

quanh n¨m nh− ë miÒn nam, c¸ r« phi cã thÓ ®Î mçi th¸ng mét løa. Cßn ë c¸c tØnh

phÝa b¾c cã khÝ hËu l¹nh vµo mïa ®«ng th× c¸ ngõng ®Î trong thêi gian tõ th¸ng 11

®Õn th¸ng 3 n¨m sau. Tuy nhiªn, vµo nh÷ng th¸ng hÌ khi nhiÖt ®é n−íc t¨ng trªn 30o

C

th× rÊt Ýt c¸ ®Î vµ trong thùc tÕ khi c¸ ®· ®Î 3 løa liªn tôc, n¨ng suÊt sinh s¶n gi¶m ®i

râ rÖt ë nh÷ng løa ®Î tiÕp theo. §Ó cho c¸ ®Î tËp trung vµ cho n¨ng suÊt cao, sau 3

th¸ng cho ®Î liªn tôc, c¸ bè mÑ ®· ®−îc ngõng cho ®Î b»ng c¸ch th¶ c¸ ra ao ®Êt vµ

nu«i b×nh th−êng trong kho¶ng 1 th¸ng, sau ®ã c¸ bè mÑ l¹i ®−îc nu«i vç tÝch cùc ®Ó

cho ®Î ë chu kú tiÕp theo.

• ThÝ nghiÖm so s¸nh liÒu l−îng hormone (17α-MT) vµ mËt ®é −¬ng c¸ con kh¸c nhau

(trong vµ sau giai ®o¹n xö lý hormone) nh»m x¸c ®Þnh liÒu l−îng hormone vµ mËt ®é

−¬ng hîp lý ®Ó n©ng cao tû lÖ sèng ®· ®−îc bè trÝ thùc hiÖn. KÕt qu¶ thÝ nghiÖm ®·

®−îc ¸p dông ®Ó kiÓm nghiÖm trong s¶n xuÊt thö.

• Tû lÖ c¸ ®ùc cña mçi ®ît s¶n xuÊt gièng ®Òu ®· ®−îc kiÓm tra (soi tiªu b¶n tuyÕn sinh

dôc nhuém mÇu d−íi kÝnh hiÓn vi) vµ ghi chÐp l¹i tû lÖ c¸ ®ùc cña tÊt c¶ c¸c ®ît s¶n

xuÊt ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é æn ®Þnh cña c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh.

TÊt c¶ nh÷ng gi¶i ph¸p kü thuËt bæ sung trªn nh»m n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt

l−îng c¸ gièng, gi¶m gi¸ thµnh s¶n xuÊt so víi quy tr×nh c«ng nghÖ hiÖn hµnh. D©y

truyÒn c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh ®−îc m« t¶ tãm t¾t nh− sau:

• Nh÷ng sè liÖu vÒ m«i tr−êng ao nu«i vç vµ −¬ng c¸ con ®· ®−îc thu vµ xö lý: NhiÖt

®é, « xy hoµ tan, pH, CO2, H2S.

• Nh÷ng sè liÖu vÒ n¨ng suÊt sinh s¶n vµ tû lÖ sèng cña c¸ con ®· ®−îc thu vµ xö lý: Sè

l−îng trøng/c¸ thÓ/®ît ®Î, tû lÖ thô tinh, tû lÖ c¸ në vµ ra bét, tû lÖ sèng cña c¸ 21

ngµy tuæi (sau thêi gian xö lý hormone), tû lÖ sèng cña c¸ gièng (3-5g/con) −¬ng sau

giai ®o¹n xö lý hormone, tû lÖ c¸ ®ùc trong c¸c lÇn s¶n xuÊt thö.

4.2 VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu cña néi dung nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm

®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu

4.2.1 Nu«i c¸ trong ao

- §Þa ®iÓm: §ång Kþ, §ång Quang, Tõ S¬n, B¾c Ninh

- Thêi gian nu«i: 6 th¸ng (15/4/2003 – 15/10/2003)

- Sè l−îng ao: 2 c¸i. DiÖn tÝch: 1,35 ha.

- Sè l−îng c¸ gièng th¶: 67.500. Cì c¸: 3-5 g/con.

- Thøc ¨n c«ng nghiªp : 22-26 % ®¹m. Khèi l−îng: 31.300 kg.

- Lo¹i thøc ¨n tù chÕ: 22-26 % ®¹m. Khèi l−îng: 10.000 kg.

Nu«i vç c¸ bè

mÑ vµ cho ®Î

Thu trøng Êp trøng nh©n

t¹o

−¬ng thµnh c¸

gièng

Xö lý hormon

trong 21 ngµy

−¬ng c¸ bét

trong 3 ngµy