Hoàn thiện kế toán quản trị chi phí và giá thành tại các công ty xây dựng công trình thủy lợi ở Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TÀI CHÍNH

HỌC VIỆN TÀI CHÍNH

ĐÀO THÚY HẰNG

“HOÀN THIỆN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ VÀ GIÁ

THÀNH TẠI CÁC CÔNG TY XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH

THỦY LỢI Ở VIỆT NAM”

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

HÀ NỘI – 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TÀI CHÍNH

HỌC VIỆN TÀI CHÍNH

ĐÀO THÚY HẰNG

“HOÀN THIỆN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ VÀ GIÁ

THÀNH TẠI CÁC CÔNG TY XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH

THỦY LỢI Ở VIỆT NAM”

Chuyên ngành: Kế toán

Mã số: 9.34.03.01

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học:

1. PGS, TS. Phạm Thị Kim Vân

2. PGS, TS. Phạm Tiến Hưng

HÀ NỘI – 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan bản luận án là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số

liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Luận án có kế

thừa kết quả nghiên cứu của một số nghiên cứu khác, đã được thể hiện dưới dạng

trích dẫn, nguồn gốc trích dẫn được liệt kê trong danh mục tài liệu tham khảo.

Tác giả luận án

Đào Thúy Hằng

ii

LỜI CẢM ƠN

Tác giả luận án xin chân thành cám ơn Tập thể lãnh đạo, các Thầy cô giáo

Trường Học viện Tài chính và tập thể cán bộ lãnh đạo Khoa sau đại học của

Trường.

Tác giả đặc biệt xin gửi lời cảm ơn chân thành đến tập thể cán bộ hướng

dẫn khoa học PGS, TS. Phạm Thị Kim Vân và PGS,TS. Phạm Tiến Hưng đã

nhiệt tình hướng dẫn và động viên tác giả hoàn thành Luận án.

Tác giả xin cám ơn bạn bè, đồng nghiệp, những người thân trong gia đình

đã tạo điều kiện, chia sẽ khó khăn và luôn động viên tác giả trong quá trình thực

hiện Luận án.

Xin trân trọng cảm ơn!

Tác giả luận án

Đào Thúy Hằng

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i

MỤC LỤC................................................................................................................. ii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT................................................................................. vii

DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................... viii

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1.Tính cấp thiết của đề tài ...........................................................................................1

2. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài................................2

3. Mục đích nghiên cứu của đề tài ............................................................................19

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.........................................................................20

5. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................21

6. Các câu hỏi nghiên cứu của luận án......................................................................24

7. Những đóng góp của luận án ................................................................................24

8. Kết cấu luận án......................................................................................................25

CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ VÀ

GIÁ THÀNH TẠI CÁC DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG ..................................26

1.1. Khái quát chung về kế toán quản trị chi phí và giá thành......................................26

1.1.1. Khái niệm, bản chất, vai trò của Kế toán quản trị chi phí và giá thành trong

doanh nghiệp xây dựng .............................................................................................26

1.1.2. Mục tiêu, nhiệm vụ và các nhân tố ảnh hưởng đến kế toán quản trị chi phí sản

xuất và giá thành tại doanh nghiệp xây dựng............................................................36

1.2. Đặc điểm hoạt động xây dựng thủy lợi ảnh hưởng đến công tác kế toán quản trị

chi phí sản xuất và giá thành.....................................................................................43

1.3. Các phương pháp xác định chi phí.....................................................................44

1.3.1. Phương pháp chi phí mục tiêu (Phương pháp Target costing (TC)................47

1.3.2. Phương pháp chi phí Kaizen (Phương pháp Kaizen costing (KC) .................49

1.3.3. Phương pháp chi phí tiêu chuẩn......................................................................51

1.3.4. Đặc điểm của hoạt động xây dựng ảnh hưởng đến lựa chọn sử dụng phương

pháp kế toán quản trị chi phí.....................................................................................53

iv

1.4. Nội dung cơ bản của kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành..................56

1.4.1. Nhận diện và phân loại chi phí........................................................................57

1.4.2. Xây dựng định mức và lập dự toán chi phí.....................................................74

1.4.3. Tập hợp, tính toán phân bổ chi phí cho các đối tượng tính giá.......................84

1.4.4. Kiểm soát chi phí và kế toán trách nhiệm.......................................................91

1.4.5. Phân tích chi phí nhằm cung cấp thông tin phục vụ cho việc ra quyết định............97

1.4.6. Lập báo cáo kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành ..........................107

1.5. Kế toán quản trị chi phí ở một số nước trên thế giới và bài học kinh nghiệm cho

các công ty xây dựng thủy lợi ở Việt Nam .............................................................109

1.5.1. Kế toán quản trị chi phí ở một số nước trên thế giới ....................................109

1.5.2. Bài học kinh nghiệm để hoàn thiện kế toán quản trị chi phí cho các công ty

xây dựng thủy lợi ở Việt Nam.................................................................................115

TÓM TẮT CHƯƠNG 1 .......................................................................................118

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ VÀ GIÁ

THÀNH TẠI CÁC CÔNG TY XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH THỦY LỢI Ở

VIỆT NAM ............................................................................................................119

2.1. Tổng quan về ngành xây dựng thủy lợi ở Việt Nam........................................119

2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của ngành xây dựng thủy lợi ở Việt Nam...119

2.1.2. Khái quát về đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh tại các công ty xây

dựng công trình thủy lợi với tư cách là nhà thầu ....................................................121

2.1.3. Hệ thống bộ máy quản lý Nhà nước về thủy lợi...................................................126

2.1.4. Đặc điểm cơ chế tài chính ảnh hưởng tới công tác kế toán quản trị chi phí sản

xuất và giá thành của ngành xây dựng thủy lợi ở Việt Nam...................................135

2.2. Thực trạng kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành tại các công ty xây

dựng công trình thủy lợi ở Việt Nam......................................................................140

2.2.1. Nhận diện chi phí, phân loại chi phí tại các công ty xây dựng công trình thủy

lợi ở Việt Nam.........................................................................................................140

2.2.2. Xây dựng định mức và lập dự toán chi phí trong xây dựng thủy lợi ............146

v

2.2.3. Thực trạng tập hợp, tính toán phân bổ chi phí cho các đối tượng tính giá tại

các công ty xây dựng công trình thủy lợi................................................................153

2.2.4. Tổ chức thực hiện kiểm soát chi phí tại các công ty xây dựng thủy lợi .......162

2.2.5. Thực trạng phân tích chi phí nhằm cung cấp thông tin phục vụ cho việc ra

quyết định................................................................................................................170

2.2.6. Thực trạng báo cáo kế toán quản trị chi phí và giá thành .............................187

2.3. Đánh giá thực trạng kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành tại các công

ty xây dựng công trình thủy lợi ở Việt Nam...........................................................191

2.3.1. Những ưu điểm của công tác kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành tại

các công ty xây dựng công trình thủy lợi ở Việt Nam............................................191

2.3.2. Những mặt còn hạn chế và nguyên nhân ......................................................192

TÓM TẮT CHƯƠNG 2........................................................................................205

CHƯƠNG 3: HOÀN THIỆN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ VÀ GIÁ

THÀNH TẠI CÁC CÔNG TY XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH THỦY LỢI Ở

VIỆT NAM ............................................................................................................206

3.1. Chiến lược phát triển ngành xây dựng thủy lợi và yêu cầu hoàn thiện kế toán quản

trị chi phí và giá thành tại các công ty xây dựng công trình thủy lợi ở Việt Nam.......206

3.1.1. Chiến lược phát triển ngành xây dựng thủy lợi Việt Nam đến năm 2030, tầm

nhìn đến năm 2045 ..................................................................................................206

3.1.2. Môi trường kinh doanh và nhu cầu thông tin phục vụ quá trình ra quyết định

.................................................................................................................................215

3.1.3. Yêu cầu hoàn thiện kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành tại các công

ty xây dựng công trình thủy lợi ở Việt Nam...........................................................216

3.2. Giải pháp hoàn thiện kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành tại các công

ty xây dựng công trình thủy lợi ở Việt Nam...........................................................218

3.2.1. Hoàn thiện nhận diện chi phí và phân loại chi phí tại các công ty xây dựng

công trình thủy lợi ở Việt Nam ...............................................................................218

3.2.2 Hoàn thiện xây dựng định mức và lập dự toán chi phí tại các công ty xây dựng

công trình thủy lợi ở Việt Nam ...............................................................................222

vi

3.2.3. Hoàn thiện tập hợp, tính toán phân bổ chi phí cho các đối tượng tính giá tại

các công ty xây dựng công trình thủy lợi................................................................236

3.2.4. Hoàn thiện kiểm soát chi phí sản xuất và giá thành tại các công ty xây dựng

công trình thủy lợi ở Việt Nam ...............................................................................247

3.2.5. Hoàn thiện phân tích chi phí nhằm cung cấp thông tin phục vụ cho việc ra

quyết định tại các công ty xây dựng công trình thủy lợi ở Việt Nam.....................253

3.2.6. Hoàn thiện hệ thống báo cáo quản trị chi phí sản xuất và giá thành.............255

3.3. Điều kiện để thực hiện giải pháp......................................................................260

3.3.1. Đối với nhà nước và các cơ quan chức năng ................................................260

3.3.2. Đối với các công ty xây dựng công trình thủy lợi ở Việt Nam.....................262

TÓM TẮT CHƯƠNG 3........................................................................................266

KẾT LUẬN CHUNG ............................................................................................267

DANH MỤC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ ........................270

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................271

PHỤ LỤC.................................................................Error! Bookmark not defined.

vii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Viết tắt Nghĩa đầy đủ

BTC

BXD

HĐQT

HTK

NĐ-CP

QĐ

TT

KTQT

CT/HMCT

Bộ tài chính

Bộ xây dựng

Hội đồng quản trị

Hàng tồn kho

Nghị định – Chính phủ

Quyết định

Thông tư

Kế toán quản trị

Công trình/Hạng mục công trình

TKKT

DN

TNDN

TSCĐ

XDCB

KTQTCPGT

QLKTCTTL

CP NVLTT

CP NCTT

CP SD MTC

CP SXC

BCKQHĐKD

BHXH, BHYT,

KPCĐ, BHTN

KH

TT

XD

………

Tài khoản kế toán

Doanh nghiệp

Thu nhập doanh nghiệp

Tài sản cố định

Xây dựng cơ bản

Kế toán quản trị chi phí giá thành

Quản lý khai thác công trình thủy lợi

Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp

Chi phí nhân công trực tiếp

Chi phí sử dụng máy thi công

Chi phí sản xuất chung

Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh

Bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công

đoàn, bảo hiểm thất nghiệp

Kế hoạch

Thực hiện

Xây dựng

………

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1: So sánh chi phí nhà để dụng cụ của St.Olaf Fieldhouse và của Carleton

College Recreation Ctr tại Hoa Kỳ .........................................................................110

Bảng 1.2: Tổng chi phí giảm xuống từ giải pháp kỹ thuật mới ..............................112

Bảng 2.1: Số lượng các doanh nghiệp quản lý KT công trình thuỷ lợi .................130

Bảng 2.2: Đối tượng KTCP SX và giá thành 1 số công trình.................................157

Bảng 2.3: Giá thành công trình Đập mương Nà Mu Nả Phja xã Đồng Phúc, huyện

Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn................................................................................................162

Bảng 2.4: Bảng tổng hợp vật tư và chênh lệch giá .................................................163

Bảng 2.5: Bảng phân tích tình hình thực hiện kế hoạch hạ giá thành các công trình

hoàn thành ...............................................................................................................165

Bảng 2.6: Bảng xác định trách nhiệm từng bộ phận...............................................169

Bảng 2.7: Phân tích các chỉ tiêu tài chính ...............................................................171

Bảng 2.8: Báo cáo tình hình quyết toán vốn đầu tư công trình hoàn thành............176

Bảng 2.9: Tổng hợp tình hình quyết toán vốn đầu tư dự án hoàn thành TQ ..........177

Bảng 2.10: Thống kê hiện trạng công trình thủy lợi huyện Lạc Sơn_Hòa Bình ....182

Bảng 2.11: Tổng mức đầu tư của dự án ..................................................................184

Bảng 2.12: Bảng tổng hợp chi phí của dự án..........................................................185

Bảng 2.13: Các chỉ tiêu hiệu quả tài chính của dự án.............................................185

Bảng 3.1: Phân loại chi phí theo mức độ hoạt động ...............................................219

Bảng 3.2: Phân loại chi phí theo mức độ hoạt động với công trình Đập mương Nà

Mu Nả Phja xã Đồng Phúc-H. Ba Bể của công ty TNHH MTV KTCTTL Bắc Kạn

.................................................................................................................................221

Bảng 3.3: Định mức các khoản mục hao phí ..........................................................231

Bảng 3.4: Lập dự toán CT/HMCT theo mức độ hoạt động ....................................232

Bảng 3.5: Dự toán chi phí nhân công trực tiếp .......................................................233

Bảng 3.6: Dự toán chi phí sử dụng Máy thi công ...................................................233

Bảng 3.7: Dự toán chi phí sản xuất chung ..............................................................234

Bảng 3.8: Dự toán chi phí .......................................................................................252

ix

Bảng 3.9: Báo cáo chi phí của Đội thi công CT/HMCT.........................................252

Bảng 3.10: Bảng báo cáo phân tích biến động biến phí..........................................254

Bảng 3.11: Bảng báo cáo chi phí (theo địa điểm thi công).....................................256

Bảng 3.12: Bảng báo cáo chi phí ............................................................................257

Bảng 3.13: Bảng báo cáo giá thành CT/HMCT......................................................258

DANH MỤC SƠ ĐỒ HÌNH VẼ

Sơ đồ TQ01: Sơ đồ mục tiêu và cách thức tiếp cận của luận án...............................18

Sơ đồ 1.1: Phương pháp xác định chi phí theo chu kỳ sống của SP.........................46

Sơ đồ 1.2: Sơ đồ biểu diễn Target Costing và chu trình phát triển SP .....................47

Sơ đồ 1.3: Chu trình Kaizen......................................................................................49

Sơ đồ 1.4: Quy trình hoạch định và kiểm soát hoạt động của tổ chức......................79

Sơ đồ 1.5: Sơ đồ quá trình kiểm soát chi phí ............................................................93

Sơ đồ 1.6: Xác định chi phí mục tiêu được doanh nghiệp xây dựng làm theo .......113

Sơ đồ 2.1: Sơ đồ đấu thầu .......................................................................................123

Sơ đồ 2.2: Quy trình công nghệ ..............................................................................124

Sơ đồ 2.3: Sơ đồ tổ chức hiện trường .....................................................................125

Sơ đồ 2.4: Sơ đồ tổ chức quản lý- sản xuất của các công trình ..............................126

Sơ đồ 2.5: Tổ chức bộ máy nhà nước về quản lý khai thác công trình thủy lợi .....128

Sơ đồ 2.6: Tổ chức bộ máy quản lý theo mô hình ba cấp (Công ty -Xí Nghiệp -Đội thi công)....132

Sơ đồ 2.7: Tổ chức bộ máy quản lý theo mô hình hai cấp (Công ty – Đội thi công)..133

Sơ đồ 3.1: Mô hình chi phí mục tiêu đề xuất ứng dụng trong trường hợp 2 ..........245

1

MỞ ĐẦU

1.Tính cấp thiết của đề tài

Trong những năm qua, hoạt động xây dựng đã có sự phát triển mạnh mẽ cả về

số lượng và chất lượng, nhiều công trình lớn đã hoàn thành và đưa vào sử dụng đem

lại những hiệu quả kinh tế - xã hội to lớn góp phần vào thành tựu đổi mới chung của

đất nước. Ngành thuỷ lợi có ý nghĩa rất quan trọng đối với phát triển sản xuất nông

nghiệp, phát triển kinh tế xã hội, bảo vệ môi trường sinh thái và phòng chống giảm

nhẹ thiên tai, tưới tiêu, hệ thống thoát nước, thoát lũ…Đặc biệt là đối với các công

trình đê điều. Nếu công trình đê điều không làm tốt, làm theo đúng kế hoạch được

duyệt …thì khi có lũ có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng.

Do đặc thù của ngành xây dựng cơ bản nói chung và ngành xây dựng thủy lợi

nói riêng đó là sử dụng nguồn vốn đầu tư lớn, cùng với đặc điểm sản xuất của

ngành là: Điều kiện xây dựng các công trình thủy lợi thường khó khăn hơn (Nguyên

vật liệu xây dựng dưới sông, dưới biển khó quản lý, kiểm tra, giám sát và đánh

giá….) thời gian thi công kéo dài và thường trên quy mô lớn đã đặt ra vấn đề phải

giải quyết là: "Làm sao phải quản lý vốn tốt, có hiệu quả khắc phục tình trạng thất

thoát và lãng phí trong sản xuất thi công, giảm chi phí hạ giá thành, tăng tính cạnh

tranh cho doanh nghiệp? Để quản lý và sử dụng vốn có hiệu quả thì việc quản lý chi

phí sản xuất là một trong những công cụ quản lý của KTQT. Đánh giá hiệu quả sản

xuất kinh doanh cần phải quản lý chi phí tốt sẽ chống thất thoát, lãng phí cho công

trình. Đặc biệt cần phải tăng cường công tác quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN

đối với ngành thuỷ lợi. Vì vậy, việc quản lý chi phí và giá thành càng trở lên cấp thiết.

Kế toán quản trị chi phí và giá thành có vai trò quan trọng trong việc ra quyết

định của nhà quản trị nhưng tại các công ty xây dựng công trình thủy lợi thì công tác

này vẫn chưa được chú trọng. Hệ thống kế toán quản trị đã có những biểu hiện nhất

định, song tổ chức còn rời rạc, chưa đồng bộ, chưa phát huy được hiệu quả thông tin

trong quá trình ra quyết định. Thông tin chi phí chưa mang tính phân tích dự báo tương

lai, chưa thực sự hữu ích cho nhà quản trị ra quyết định quản lý. Việc áp dụng kế toán

quản trị chi phí và vai trò của kế toán quản trị chi phí nhìn chung còn rất mờ nhạt, nhận

thức về kế toán quản trị chi phí vẫn còn nhiều hạn chế đối với các nhân viên kế toán.

2

Bên cạnh đó, đối với các công ty xây dựng công trình thủy lợi để có được một

công trình hoàn thiện phải trải qua khá nhiều công đoạn, mỗi công đoạn lại phát sinh

nhiều khoản chi phí khác nhau nhưng kế toán không phải lúc nào cũng phản ánh

được chính xác, đầy đủ thông tin về các khoản chi phí này, gây khó khăn cho việc

kiểm soát chi phí. Đồng thời, tại các công ty xây dựng công trình thủy lợi, công tác kế

toán quản trị chi phí và tính giá thành sản phẩm vẫn còn một số tồn tại như: Chi phí

chưa được phân loại theo cách ứng xử nên khó có thể thực hiện phân tích và đánh giá

tình hình biến động chi phí; việc phân tích thông tin chỉ tiến hành trên các báo cáo tài

chính mà không được ứng dụng thông tin thích hợp cho việc ra các quyết định sản

xuất kinh doanh ngắn hạn, chưa có sự liên kết chặt chẽ giữa nhu cầu thông tin của

nhà quản trị và hệ thống thông tin kế toán quản trị chi phí, hơn nữa, nhà quản trị vẫn

có tâm lý ra quyết định mà không cần đến thông tin của kế toán quản trị chi phí và hệ

thống thông tin kế toán quản trị chi phí cũng chưa thực hiện và phát huy được hết vai

trò, chức năng của nó.

Do vậy, công tác kế toán quản trị chi phí và giá thành tại các công ty xây dựng

công trình thủy lợi hiện tại chưa đáp ứng được các yêu cầu đặt ra đối với các doanh

nghiệp trong nước trong tình hình mới.

Xuất phát từ tình hình trên, tác giả tiến hành nghiên cứu đề tài: “Hoàn thiện kế

toán quản trị chi phí và giá thành tại các công ty xây dựng công trình thủy lợi ở

Việt Nam” làm đề tài luận án. Kế toán quản trị chi phí và giá thành không phải là một

đề tài mới và đã có rất nhiều tác giả tiến hành nghiên cứu. Tuy nhiên, chưa có tác giả

nào thực hiện nghiên cứu đề tài KTQTCP và giá thành trong mối quan hệ với chức

năng quản lý của nhà quản trị tại các công ty xây dựng công trình thủy lợi ở Việt

Nam. Vì vậy, việc lựa chọn đề tài này có ý nghĩa thực tiễn đối với hoạt động xây dựng

tại các công ty xây dựng công trình thủy lợi ở Việt Nam.

2. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài

2.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu

Công trình nghiên cứu tổng quan về các xu hướng nghiên cứu trong KTQT nói

chung, KTQT chi phí và giá thành nói riêng được các tác giả Lili-Anne Kihn và

Salme Năsi tại trường đại học Tampere (Phần Lan) và Harris, Jason, and Durden,

3

Chris tại trường DH James Cook (Australia) nghiên cứu qua các luận án và bài báo

được công bố liên quan đến KTQT chi phí và giá thành. Đề tài nghiên cứu được

chia thành các nhóm sau:

-Nhóm các đề tài nghiên cứu về KTQT chi phí tập trung vào các chủ đề: Sự

khác biệt giữa kế toán chi phí và kiểm soát quản trị; hệ thống thông tin kế toán và

quản trị chiến lược. Trong nhóm này có một số luận án nghiên cứu về phân bổ chi

phí, phân tách chi phí, phân tích tác nhân chi phí, hạch toán chi phí theo hoạt động

(ABC), quản lý chi phí theo hoạt động (ABCM), chi phí chênh lệch và việc sử dụng

các thông tin chi phí để ra quyết định.

-Nhóm thứ hai là các đề tài nghiên cứu về chi phí chiến lược gồm: Thuộc

tính chi phí (attribute costing), chu kỳ chi phí, chi phí chất lượng, chi phí mục tiêu,

chi phí chuỗi theo giá trị và kế toán chi phí ngược (backflush costing).

-Nhóm thứ ba là các đề tài liên quan đến chiến lược định giá và giá chuyển

giao được xác định dựa trên thông tin kế toán chi phí.

-Nhóm thứ tư là các đề tài nghiên cứu về: Ngân sách hoạt động, dự toán vốn,

kiểm soát, đo lường hiệu suất và đánh giá. [57]

* Nhóm đề tài về nhận diện và phân loại chi phí

Tác giả Michael w Maher (2000) trong nghiên cứu của mình cũng cho thấy sự

cần thiết của kế toán quản trị trong thời đại hiện nay. Kế toán quản trị định hướng

cho việc kiểm soát chi phí trong tổ chức, Michael w Maher đă kết luận có 3 cách

phân loại chi phí khác nhau cho các mục đích kiểm soát chi phí, bao gồm: (1) Chi

phí chênh lệch; (2) chi phí toàn bộ; (3) Chi phí trách nhiệm. Làm rõ quy trình phân

tích thông tin chi phí thông qua báo cáo phân tích chi phí, báo cáo đánh giá trách

nhiệm quản lý. Đây là cơ sở để đánh giá tính hiệu quả của các hoạt động trong từng

bộ phận tại tổ chức góp phần vào công tác kiểm soát chi phí của tổ chức đó. Tuy

nhiên nghiên cứu chỉ dừng lại về mặt lý thuyết mà chưa vận dụng vào thực tiễn các

doanh nghiệp [61].

- Tác giả Hồ Văn Nhàn (2010) đã nghiên cứu một cách có hệ thống về cơ sở lý

luận và thực tiễn của công tác kế toán quản trị chi phí và giá thành dịch vụ vận

chuyển khách trong doanh nghiệp taxi. Nghiên cứu của tác giả đi vào xây dựng mô

hình tổ chức công tác kế toán quản trị chi phí và giá thành của dịch vụ vận tải, chỉ ra

cách thức phân loại chi phí phù hợp với đặc thù của loại hình doanh nghiệp này là

4

hoạt động vận chuyển của taxi khách, từ đó định hướng phương pháp tính giá thành

cho hoạt động vận chuyển [18].

- Tác giả Nguyễn Thị Ngọc Lan (2012) nghiên cứu “Tổ chức kế toán quản trị

chi phí vận tải hàng hoá trong các công ty vận tải đường bộ Việt Nam”. Luận án đã

đi sâu vào phân tích KTQTCP trong lĩnh vực đặc thù là vận tải hàng hóa. Tác giả đã

phân loại chi phí theo 2 cách: (1) theo mối quan hệ giữa chi phí với mức độ hoạt

động; (2) theo cách ứng xử chi phí. Theo đó căn cứ để xác định biến phí hay định

phí là số km hoặc tấn/km vận chuyển. Tuy nhiên nghiên cứu chưa đề cập đến

phương pháp ước tính chi phí nào là phù hợp đối với doanh nghiệp vận tải khi tách

chi phí hỗn hợp mà tác giả giới thiệu các phương pháp: Phương pháp cực đại - cực

tiểu, phương pháp bình phương bé nhất, phương pháp đồ thị phân tán để doanh

nghiệp vận tải tự lựa chọn.[15]

- Tác giả Đinh Thị Kim Xuyến (2014) nghiên cứu “Công tác kế toán quản trị

chi phí và giá thành tại các doanh nghiệp viễn thông di động Việt Nam. Luận án đã

hệ thống hóa cơ sở lý luận về KTQTCP và giá thành trong doanh nghiệp dịch vụ, từ

việc làm rõ bản chất của KTQTCP và giá thành, nhu cầu thông tin chi phí và giá

thành cho quản trị doanh nghiệp, đến nội dung của KTQTCP và giá thành trong các

doanh nghiệp dịch vụ. Luận án trình bày khá rõ những ảnh hưởng của đặc điểm

kinh doanh và tổ chức kinh doanh đến công tác KTQTCP và giá thành tại các doanh

nghiệp viễn thông di động Việt Nam. Đặc biệt, căn cứ vào kết quả khảo sát, tác giả

đã đưa ra một số đánh giá khá xác đáng về thực trạng KTQTCP và giá thành trong

các doanh nghiệp viễn thông di động. Tác giả đã nghiên cứu các cách nhận diện chi

phí trong KTQT như phân loại chi phí theo khả năng quy nạp chi phí cho đối tượng

hạch toán chi phí, phân loại chi phí theo mối quan hệ với báo cáo tài chính, phân

loại chi phí theo mối quan hệ với mức độ hoạt động... Để phục vụ cho việc ra quyết

định quản trị DN, các chi phí kinh doanh của các DN viễn thông được phân loại

thành chi phí cố định hay chi phí biến đổi [34].

- Tác giả Đào Thúy Hà (2015) đã làm rõ cách phân loại chi phí trong các

doanh nghiệp sản xuất thép ở Việt Nam, dựa trên các cơ sở nhận diện như theo hình

thái tự nhiên, theo phạm vi, theo khả năng quy nạp, theo sự thay đổi của chi phí với