Hoàn thiện hoạt động thanh tra thuế tại Cục thuế tỉnh Lào Cai

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

PHẠM TẤT MINH

HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG THANH TRA THUẾ

TẠI CỤC THUẾ TỈNH LÀO CAI

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN – 2019

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

PHẠM TẤT MINH

HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG THANH TRA THUẾ

TẠI CỤC THUẾ TỈNH LÀO CAI

Ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Phương Thảo

THÁI NGUYÊN - 2019

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các

số liệu đã nêu trong Luận văn là chính xác và có nguồn gốc rõ ràng. Các kết

quả nghiên cứu của Luận văn là trung thực và chưa được ai công bố trong bất

kỳ công trình nào khác.

Lào Cai, ngày tháng năm 2019

Tác giả

Phạm Tất Minh

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện đề tài tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ,

động viên của nhiều cá nhân và tập thể. Tôi xin được bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc

nhất tới tất cả các cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong học tập

và nghiên cứu.

Tôi xin chân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu Nhà trường, Phòng Đào tạo,

các khoa, phòng của Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh - Đại học

Thái Nguyên đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi về mọi mặt trong quá trình học tập và

hoàn thành luận văn này.

Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của giáo viên hướng dẫn TS.

Nguyễn Phương Thảo.

Tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ, đóng góp nhiều ý kiến quý báu của các nhà

khoa học, các thầy, cô giáo trong Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh

doanh - Đại học Thái Nguyên.

Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi còn được sự giúp đỡ và cộng tác của

các đồng chí tại các phòng chuyên môn, cán bộ và chuyên viên tại Cục thuế

tỉnh Lào Cai

Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc đối với mọi sự giúp đỡ quý báu đó.

Lào Cai, ngày … tháng… năm 2019

Tác giả

Phạm Tất Minh

iii

MỤC LỤC

Trang

LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN..................................................................................................ii

MỤC LỤC.......................................................................................................iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT......................................................................... vi

DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................ vii

DANH MỤC CÁC HÌNH VÀ SƠ ĐỒ.......................................................... ix

LỜI MỞ ĐẦU.................................................................................................. 1

1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu ............................................................. 1

2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 2

4. Ý nghĩa khoa học và những đóng góp mới của luận văn.............................. 3

5. Kết cấu luận văn............................................................................................ 3

Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ HOẠT ĐỘNG THANH

TRA THUẾ...................................................................................................... 4

1.1. Cơ sở lý luận về hoạt động thanh tra thuế ................................................. 4

1.1.1. Khái niệm về hoạt động thanh tra thuế ................................................... 4

1.1.2. Nguyên tắc hoạt động thanh tra thuế ...................................................... 6

1.1.3. Đặc điểm của hoạt động thanh tra thuế................................................... 9

1.1.4. Vai trò của hoạt động thanh tra thuế..................................................... 11

1.1.5. Phân loại hoạt động thanh tra thuế........................................................ 12

1.1.6. Nội dung của hoạt động thanh tra thuế ................................................. 13

1.1.7. Các nhân tố ảnh hưởng đến kết quả hoạt động thanh tra thuế.............. 17

1.2. Cơ sở thực tiễn về hoạt động thanh tra thuế ............................................ 23

1.2.1. Hoạt động thanh tra thuế tại tỉnh Bắc Ninh .......................................... 23

1.2.2. Hoạt động thanh tra thuế tại Cục thuế Tuyên Quang ........................... 24

1.2.3. Bài học về hoạt động thanh tra thuế cho Cục thuế tỉnh Lào Cai .......... 25

iv

Chương 2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.............................................. 26

2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 26

2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 26

2.2.1. Phương pháp nghiên cứu định tính ....................................................... 26

2.2.2. Phương pháp nghiên cứu định lượng.................................................... 27

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 41

Chương 3 THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THANH TRA THUẾ TẠI CỤC

THUẾ TỈNH LÀO CAI................................................................................ 42

3.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu................................................................... 42

3.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai ................................. 42

3.1.2. Tổ chức bộ máy Cục thuế tỉnh Lào Cai ................................................ 44

3.1.3. Tổ chức bộ máy thanh tra thuế tại cục thuế tỉnh Lào Cai..................... 48

3.2. Thực trạng công tác thanh tra thuế tại Cục thuế tỉnh Lào cai.................. 50

3.2.1. Xây dựng kế hoạch thanh tra ................................................................ 50

3.2.2. Thực hiện nội dung thanh tra thuế ........................................................ 53

3.2.3. Thanh tra, Kiểm tra hoạt động thanh tra thuế ....................................... 65

3.3. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến kết quả hoạt động thanh tra thuế...... 66

3.4. Đánh giá kết quả hoạt động thanh tra thuế tại Cục thuế tỉnh Lào Cai..... 73

3.4.1. Đánh giá của doanh nghiệp về hoạt động thanh tra thuế ...................... 73

3.4.2. Một số chỉ tiêu đánh giá kết quả hiệu quả hoạt động thanh tra thuế .... 79

3.4.3. Những ưu điểm...................................................................................... 81

3.4.4. Những nhược điểm và nguyên nhân ..................................................... 81

Chương 4 CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG THANH TRA

THUẾ TẠI CỤC THUẾ TỈNH LÀO CAI.................................................. 83

4.1. Quan điểm và mục tiêu hoàn thiện hoạt động thanh tra thuế .................. 83

4.1.1. Quan điểm ............................................................................................. 83

4.1.2. Mục tiêu................................................................................................. 84

4.2. Giải pháp hoàn thiện hoạt động thanh tra thuế tại cục thuế tỉnh Lào cai..... 84

v

4.2.1. Điều chỉnh cơ chế, phương pháp lập kế hoạch thanh tra...................... 84

4.2.2. Quy trình thanh tra và tăng cường thực hiện các bước thanh tra thuế.. 86

4.2.3. Giám sát và đánh giá hoạt động thanh tra............................................. 88

4.2.4. Tăng cường công tác đào tạo và các hoạt động nhằm nâng cao năng lực

cán bộ thanh tra thuế ....................................................................................... 90

KẾT LUẬN.................................................................................................... 92

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 93

PHỤ LỤC....................................................................................................... 96

vi

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

BPTT : Bộ phận thanh tra

CBTT : Cán bộ thanh tra

CQT : Cơ quan thuế

CSDL : Cơ sở dữ liệu

DN : doanh nghiệp

HSHT : Hồ sơ hỗ trợ

HSKT : Hồ sơ khai thuế

HSQT : Hồ sơ quản trị

THTC : Tổng hợp tài chính

QLRR : Quản lý rủi ro

QLT : Quản lý thuế

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Trang

Bảng 2.1 Đánh giá các doanh nghiệp dựa trên thang đo Likert...................... 40

Bảng 3.1: Một số chỉ tiêu kinh tế xã hội tỉnh Lào Cai.................................... 43

Bảng 3.2: Tình hình thu thập thông tin ........................................................... 50

Bảng 3.3: Thực trạng công tác lập kế hoạch thanh tra thuế............................ 52

Bảng 3.4: Các sai phạm chủ yếu phát hiện khi thanh tra thuế........................ 54

Bảng 3.5: Thanh tra thuế đột xuất doanh nghiệp............................................ 55

Bảng 3.6: Một số loại thuế doanh nghiệp thường gian lận............................. 56

Bảng 3.7: Một số gian lận thuế giá trị gia tăng............................................... 56

Bảng 3.8: Gian lận thuế thu nhập doanh nghiệp............................................. 57

Bảng 3.9: Gian lận trong thuế xuất nhập khẩu................................................ 58

Bảng 3.10: Gian lận trong thuế thu nhập cá nhân........................................... 59

Bảng 3.11: Thực trạng cung cấp tài liệu cho đoàn thanh tra .......................... 60

Bảng 3.12: Tình hình yêu cầu giải trình tài liệu ............................................. 61

Bảng 3.13: Tình hình giám định của thanh tra thuế........................................ 62

Bảng 3.14: Các trường hợp phát sinh trong thanh tra thuế............................. 63

Bảng 3.15: Báo cáo tiến độ thanh tra .............................................................. 64

Bảng 3.16: Tình hình thanh tra, kiểm tra hoạt động thanh tra thuế................ 65

Bảng 3.17: Kiểm định KMO và Barlett.......................................................... 66

Bảng 3.18: Ma trận nhân tố xoay.................................................................... 67

Bảng 3.19: Ma trận thành phần....................................................................... 70

Bảng 3.20: Kết quả hồi quy ............................................................................ 70

Bảng 3.21: Tóm tắt mô hình ........................................................................... 71

Bảng 3.22: Phân tích phương sai .................................................................... 71

Bảng 3.23: Đánh giá về hệ thống quy định pháp luật..................................... 73

Bảng 3.24: Đánh giá về thủ tục và phương pháp thanh tra............................. 74

Bảng 3.25: Đánh giá của doanh nghiệp về thủ tục giám sát........................... 76

viii

Bảng 3.26: Hiểu biết pháp luật về người nộp thuế ......................................... 77

Bảng 3.27: Sự đánh giá về sự đồng thuận của người nộp thuế....................... 78

Bảng 3.28: Đánh giá kết quả thanh tra thuế thông qua một số chỉ tiêu .......... 79

Bảng 3.29: Đánh giá hiệu quả hoạt động thanh tra thuế................................. 80

ix

DANH MỤC CÁC HÌNH VÀ SƠ ĐỒ

Trang

Tên hình

Hình 2.1: Minh họa quy trình nghiên cứu....................................................... 29

Hình 2.2: Các nhân tố ảnh hưởng đến kết quả thanh tra thuế......................... 30

Tên sơ đồ

Sơ đồ 3.1: Sơ đồ Cục thuế tỉnh Lào Cai.......................................................... 45

1

LỜI MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu

Thanh tra thuế là một trong những chức năng quan trọng nhất trong công

tác quản lý thuế, bởi vì thanh tra là cách thức cơ bản để cơ quan thuế cảnh báo,

ngăn ngừa, phát hiện và xử lý những gian lận thuế.Thanh tra thuế cũng giúp

phát hiện những bất hợp lý trong chính sách thuế và pháp luật thuế để nghiên

cứu bổ sung, sửa đổi kịp thời nhằm phát huy tốt nhất vai trò của thuế trong việc

đảm bảo số thu cho ngân sách nhà và điều tiết vĩ mô nền kinh tế.

Bởi vậy, muốn nâng cao hiệu quả quản lýthuế, một trong những việc mà

cơ quan thuế các cấp phải làm là thường xuyên hoàn thiện và nâng cao hiệu

quả công tác thanh tra thuế.Trong những năm qua, ngành Thuế tỉnh Lào Cai đã

hoàn thành tốt nhiệm vụ thu ngân sách, tốc độ tăng trưởng năm sau luôn cao

hơn năm trước.Trong kết quả chung của ngành Thuế tỉnh Lào Cai có phần đóng

góp không nhỏ của công tác thanh tra thuế.

Tuy nhiên, trong những năm quan việc thực hiện nghĩa vụ đóng thuế của

người nộp thuế trên địa bàn tỉnh Lào Cai diễn ra rất phức tạp; tỷ lệ doanh

nghiệp trốn thuế phát hiện thông qua thanh tra là trên 85%, doanh nghiệp nợ

đọng thuế trên 200 tỷ đồng, số thuế thu hồi mới chỉ đạt 70% so với dự

kiến…Điều này có thể dẫn đến nguồn thu ngân sách nhà nước trên địa bàn

giảm xuống, ảnh hưởng rất lớn trong quá trình thu chi ngân sách địa phương.

Thêm vào đó, tại Văn phòng Cục thuế tỉnh Lào Cai nơi quản lý số thu của các

doanh nghiệp vừa và lớn của tỉnh, công tác thanh tra thuế tuy đã có nhiều cố

gắng song vẫn còn những bất cập, chưa đáp ứng đòi hỏi của thực tiễn. Do vậy,

cần nghiên cứu hoàn thiện để góp phần nâng cao hiệu quả quản lý thuế, xuất

phát từ những lý do trên, việc nghiên cứu đề tài “Hoàn thiện hoạt động thanh

tra thuế tại Cục thuế tỉnh Lào Cai” là cần thiết và có ý nghĩa thực tiễn.