Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - chi nhánh Vũng Tàu: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Nguyễn Thị Hạnh ; Trần Huy Hoàng người hướng dẫn khoa học

TÓM TẮT

1. Tiêu đề

Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát

triển nông thôn Việt Nam chi nhánh Vũng Tàu

2. Tóm tắt

Hệ thống KSNB đóng vai trò quan trọng trong quá trình vận hành của các

doanh nghiệp nói chung và ngân hàng nói riêng. Theo COSO và Basel II, hiệu

lực của HTKSNB là một thành phần quan trọng của quản trị ngân hàng nền tảng

cho NH hoạt động an toàn, hiệu quả.Vì vậy tác giả chọn đề tài “Hoàn thiện hệ

thống kiểm soát nội bộ tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn - Chi

nhánh Vũng Tàu”.

Trên thế giới có nhiều nghiên cứu về HTKSNB ngân hàng thông qua năm

nhân tố cấu thành dựa trên cơ sở lý thuyết và mô hình nghiên cứu được xây dựng

theo COSO và tiếp cận Hiệp ước Basel. Mục tiêu của nghiên cứu là đánh giá

thực trạng về tính hiệu lực của HTKSNB tại Agribank Vũng Tàu thông qua phân

tích các nhân tố cấu thành của HTKSNB, từ đó đưa ra các giải pháp hoàn thiện

HTKSNB.

Để đạt được mục tiêu trên, tác giả sử dụng phương pháp định tính là tiến

hành thu thập dữ liệu sơ cấp thông qua khảo sát các lãnh đạo và nhân viên tại

Agribank Vũng Tàu trong năm 2019. Kết quả nghiên cứu cho thấy thực trạng về

tính hiệu lực của HTKSNB của Agribank Vũng Tàu thông qua nghiên cứu năm

yếu tố cấu thành lần lượt môi trường kiểm soát, nhận diện và đánh giá rủi ro, thủ

tục kiểm soát, thông tin và truyền thông, giám sát.

Từ kết quả nghiên cứu, tác giả gợi ý giải pháp hoàn thiện HTKSNB nhằm

nâng cao tính hiệu lực của HTKSNB tại Agribank Vũng Tàu

Từ khóa: HTKSNB, ngân hàng, 5 nhân tố cấu thành HTKSNB.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ HẠNH

HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI

NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN

NÔNG THÔN VIỆT NAM- CHI NHÁNH VŨNG TÀU

LUẬN VĂN THẠC SỸ

Thành phố Hồ Chí Minh- Năm 2020

ABSTRACT

1. Title

Completing the Internal Control Integrated Framework at the Bank for

Agriculture and Rural Development, Vung Tau Branch

2. Abstract

The Internal Control Integrated Framework plays an important role in the

operation of businesses in general and banks in particular. According to COSA

and Basel II, the effectiveness of the Internal Control Integrated Framework is an

important component of the fundamental banking governance for banks to

operate safely and effectively. That is the reason why the author chose the topic

"Completing the Internal Control Integrated Framework at the Bank for

Agriculture and Rural Development, Vung Tau Branch".

There are various researches worldwide about the Internal Control

Integrated Framework of banks throughout five components based on theoretical

basis and research models constructed according to COSO and approaching

Basel Accord. The objective of the research is to evaluate current status of the

effectiveness of the Internal Control Integrated Framework at Agribank Vung

Tau Branch through analyzing the components of the Internal Control Integrated

Framework, thereby offering solutions to improve the framework.

To achieve the above objective, the author uses the qualitative method to

collect primary data through surveys of superiors and employees at Agribank

Vung Tau Branch in 2019. The research results show the current status on the

effectiveness of the Internal Control Integrated Framework of Agribank Vung

Tau through the study of the five components respectively the control

environment, risk identification and assessment, control procedures, information

and communication, and supervision.

From the research results, the author suggests a solution to complete the

Internal Control Integrated Framework in order to improve the effectiveness of

the Internal Control Integrated Framework at Agribank Vung Tau Branch.

Keywords: Internal Control Integrated Framework, 5 components that

make up the internal control system

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ HẠNH

HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI

NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN

NÔNG THÔN VIỆT NAM- CHI NHÁNH VŨNG TÀU

Chuyên ngành: Tài chính – ngân hàng

Mã số: 834 02 01

LUẬN VĂN THẠC SỸ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS.TS TRẦN HUY HOÀNG

Thành phố Hồ Chí Minh- Năm 2020

LỜI CẢM ƠN

Trong thời gian nghiên cứu thực hiện luận văn này, tôi đã nhận được sự

giúp đỡ nhiệt tình của các cơ quan, các tổ chức và các cá nhân.Tôi xin bày tỏ lời

cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả các tập thể, cá nhân đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi

trong suốt quá trình thực hiện nghiên cứu luận văn này.

Trước hết, tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu trường Đại học Ngân

hàng Thành phố Hồ Chí Minh, Khoa sau đại học của nhà trường cùng các thầy

cô giáo, những người đã trang bị kiến thức cho tôi trong suốt quá trình học tập.

Với lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất, tôi xin trân trọng cảm ơn PGS.

TS Trần Huy Hoàng người đã trực tiếp chỉ bảo, hướng dẫn khoa học và giúp đỡ

tôi trong suốt quá trình nghiên cứu, hoàn thành luận văn này.

Tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn đến các anh chị, bạn bè đồng nghiệp tại

Agribank Chi nhánh Vũng Tàu, những người đã hỗ trợ, giúp đỡ tôi rất nhiệt tình

trong việc thu thập các thông tin, số liệu, tài liệu nghiên cứu cũng như đóng góp

các ý kiến quý báu trong suốt quá trình thực hiện đề tài của mình để hoàn thành

luận văn này.

Xin trân trọng cảm ơn!

Tác giả

Nguyễn Thị Hạnh

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn này là công trình nghiên cứu thực sự của cá

nhân tôi, chưa được công bố trong bất cứ một công trình nghiên cứu nào. Các số

liệu nội dung được trình bày trong luận văn này là hoàn toàn hợp lệ và đảm bảo

tuân thủ các quy định về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.

Tôi đồng ý cho Trường Đại học Ngân hàng TP Hồ Chí Minh dùng luận

văn của mình làm tài liệu tham khảo.

Tôi xin chịu trách nhiệm về đề tài nghiên cứu của mình.

Tác giả

Nguyễn Thị Hạnh

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT

Từ viết tắt Cụm từ tiếng việt

Agribank Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam

BCTC Báo cáo tài chính

CBNV Cán bộ nhân viên

CBTD Cán bộ tín dụng

DN Doanh nghiệp

HĐKD Hoạt động kinh doanh

HĐTV Hội đồng thành viên

HĐQT Hội đồng quản trị

HTKSNB Hệ thống Kiểm soát nội bộ

KH Khách hàng

KSNB Kiểm soát nội bộ

KTKSNB Kiểm tra, kiểm soát nội bộ

KTNB Kiểm toán nội bộ

NH Ngân hàng

NHNN Ngân hàng nhà nước

NHTM Ngân hàng thương mại

NHNo&PTNT Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn

PGD Phòng giao dịch

QLRR Quản lý rủi ro

RRTD Rủi ro tín dụng

TCTD Tổ chức tín dụng

TD Tín dụng

TSBĐ Tài sản bảo đảm

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG ANH

Từ viết

tắt

Cụm từ tiếng anh Cụm từ tiếng việt

AICPA (The American Institute of Certtified

Public Accountants)

Hiệp hội kế toán viên công

chứng Hoa kỳ

Basel (Basle Committee on Banking

Supervision)

Ủy ban Basel về giám sát ngân

hàng

Basel II Hiệp ước vốn Basel II

COSO

The committee of Sponsoring

Organizations of the Treadway

Commission

Ủy ban bảo trợ cho các tổ chức

của Ủy ban Treadway

DANH MỤC CÁC BẢNG

STT Tên Bảng Trang

Bảng 2.1 Kết quả kinh doanh của Agribank Vũng Tàu giai đoạn 2017-

2019

38

Bảng 2.2 Số liệu hoạt động ngân hàng địa bàn TP VT 38

Bảng 2.3 Cơ cấu dư nợ tại Agribank Chi nhánh Vũng Tàu giai đoạn

2017-2019

41

Bảng 2.4 Thu từ hoạt động dịch vụ tại Agribank CNVT giai đoạn 2017-

2019

42

Bảng 2.5 Nhân sự tại Agribank CNVT 53

DANH MỤC HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ

STT Tên Bảng Trang

Hình 2.1 Kết quả huy động vốn Agribank CNVT giai đoạn 2017-2019 39

Hình 2.2 Kết quả dư nợ Agribank CNVT giai đoạn 2017-2019 40

Sơ đồ

2.1

Cơ cấu tổ chức của Agribank Vũng Tàu 43

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU............................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ...........................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu..................................................................................................2

3. Câu hỏi nghiên cứu..............................................................................................2

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu............................................................................2

4.1 Đối tượng nghiên cứu..............................................................................................2

4.2 Phạm vi nghiên cứu ..........................................................................................2

5. Phƣơng pháp nghiên cứu....................................................................................3

6. Nội dung nghiên cứu ...........................................................................................3

CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ...........12

1.1 Lý luận chung về hệ thống kiểm soát nội bộ.......................................................12

1.1.1 Khái niệm............................................................................................................12

1.1.2 Yếu tố cấu thành hệ thống kiểm soát nội bộ....................................................16

1.1.2.1 Môi trƣờng kiểm soát......................................................................................17

1.1.2.2 Đánh giá rủi ro ................................................................................................22

1.1.2.3 Các hoạt động kiểm soát: ...............................................................................24

1.1.2.4 Hệ thống thông tin và truyền thông ..............................................................26

1.1.2.5 Hoạt động giám sát..........................................................................................26

1.1.3 Tính hiệu lực của HTKSNB..........................................................................27

1.2 Kiểm soát nội bộ trong ngân hàng thƣơng mại..................................................28

1.2.1 Hoạt động của ngân hàng thƣơng mại.........................................................28

1.2.2 Kiểm soát nội bộ trong ngân hàng theo tiêu chuẩn Basel ........................30

1.2.2.1 Mục tiêu của kiểm soát nội bộ ngân hàng.....................................................30

1.2.2.2 Các nguyên tắc và thủ tục kiểm soát............................................................31

1.2.3 Vai trò của hệ thống KSNB trong NHTM.......................................................34

CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI

AGRIBANK VŨNG TÀU...........................................................................................36

2.1 Khái quát về Agribank Vũng Tàu.......................................................................36

2.1.1 Thực trạng hoạt động kinh doanh tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát

triển nông thôn chi nhánh Vũng Tàu........................................................................37

2.1.2 Tổ chức bộ máy quản lý.....................................................................................42

2.2 Đặc điểm kinh doanh của Agribank Vũng Tàu ..........................................47

2.2.1 Đặc điểm hoạt động kinh doanh của Agribank Vũng Tàu...............................47

2.2.2 Đặc điểm thị trường ........................................................................................48

2.3 Thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ tại Agribank Vũng Tàu........................49

2.3.1 Khảo sát thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ tại Agribank Vũng Tàu .........49

2.3.1.1 Đối tượng khảo sát...........................................................................................49

2.3.1.2 Phương pháp khảo sát .....................................................................................49

2.3.1.3 Mục đích khảo sát ............................................................................................49

2.3.1.4 Kết quả khảo sát...........................................................................................50

2.3.2 Thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ tại Ngân hàng nông nghiệp và

Phát triển nông thôn Việt Nam- Chi nhánh Vũng Tàu .............................................50

2.3.2.1 Môi trường kiểm soát.......................................................................................50

2.3.2.2 Nhận dạng và đánh giá rủi ro .........................................................................55

2.3.2.3 Các hoạt động kiểm soát..................................................................................58

2.3.2.4 Hệ thống thông tin và truyền thông ................................................................67

Thứ nhất, hệ thống thông tin. ....................................................................................67

Thứ hai, hệ thống truyền thông .................................................................................67

2.3.2.5 Giám sát............................................................................................................68

2.4 Đánh giá thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ tại Agribank Vũng Tàu ........71

2.4.1 Ưu điểm............................................................................................................71

2.4.2 Hạn chế và nguyên nhân ....................................................................................73

2.4.2.1 Hạn chế.............................................................................................................73

Đánh giá rủi ro.............................................................................................................74

Hệ thống thông tin và truyền thông ..........................................................................75

Giám sát .......................................................................................................................75

2.4.2.2 Nguyên nhân của hạn chế...............................................................................76

CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI

BỘ TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

CHI NHÁNH VŨNG TÀU.........................................................................................78

3.1 Định hƣớng hoạt động kiểm soát nội bộ tại Agribank Vũng Tàu....................78

3.1.1 Mục tiêu tổng quát:.............................................................................................78

3.1.2 Quan điểm hoàn thiện.........................................................................................80

3.2.1 Đối với môi trường kiểm soát .............................................................................81

3.2.3 Hoàn thiện hoạt động kiểm soát .......................................................................83

3.2.4 Thông tin và truyền thông.................................................................................83

3.2.5 Giám sát ..............................................................................................................84

3.3 Một số kiến nghị và điều kiện thực hiện giải pháp nhằm hoàn thiện hệ

thống kiểm soát nội bộ tại Agribank Vũng Tàu.......................................................85

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Theo đánh giá của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), trong thời gian công

tác quản trị, điều hành, kiểm soát nội bộ (KSNB) của các tổ chức tín dụng

(TCTD) còn nhiều “lỗ hổng”. Tại một số TCTD, thành vên Hội đồng quản trị

(HĐQT), Ban kiểm soát (BKS) chưa đủ tiêu chuẩn như quy định. Các quy trình

nội bộ chưa được các TCTD ban hành đầy đủ, nội dung chưa phù hợp với các

quy định hiện hành… Thông tư 44/2011/TT-NHNN ngày 29/12/2011 ra đời đã

quy định những nội dung cơ bản về hệ thống kiểm soát nội bộ tại các TCTD.

Tuy nhiên các quy định của thông tư này còn mang tính khái quát. Hiện nay,

trong bối cảnh các ngân hàng đang tiếp tục tái cơ cấu, xử lý nợ xấu, Thông tư

13/2018/TT-NHNN ngày 26/05/2018 ban hành đã tạo hành lanh pháp lý tương

đối đầy đủ, đồng bộ cho công tác KSNB, giúp ngăn ngừa và quản lý rủi ro.

Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (Agribank)

được thành lập theo Nghị định số 53-HĐBT ngày 26/03/1988 của Hội đồng Bộ

trưởng (nay là Chính phủ). Trải qua mỗi thời kỳ phát triển với những tên gọi gắn

với sứ mệnh khác nhau, xuyên suốt 31 năm xây dựng và phát triển, Agribank

luôn khẳng định vị thế, vai trò của một trong những Ngân hàng Thương mại

hàng đầu Việt Nam, đi đầu thực hiện chính sách tiền tệ, góp phần ổn định kinh tế

vĩ mô, kiềm chế lạm phát, hỗ trợ tăng trưởng, luôn đồng hành cùng sự nghiệp

phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn, có nhiều đóng góp tích cực thúc

đẩy quá trình tái cơ cấu nền kinh tế, xây dựng nông thôn mới và bảo đảm an sinh

xã hội. Trong những năm qua Agribank luôn chú trọng đến mục tiêu hoạt động

an toàn, hiệu quả trong đó chú trọng đến công tác KSNB. Tuy nhiên, thời gian

gần đây tồn tại những sai phạm trọng yếu trong hoạt động kinh doanh ngân hàng

như: lập hồ sơ vay vốn giả, cho vay vượt thẩm quyền cấp tín dụng, giải ngân tiền

vay không đúng mục đích sử dụng vốn vay, thực hiện rút tiền trên tài khoản tiết

2

kiệm của khách hàng. Điều này gây ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh và uy tín

của Agribank.

Ý thức được tầm quan trọng của việc thiết lập hệ thống KSNB trong ngân

hàng, tác giả chọn đề tài “Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại Ngân hàng

Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam- Chi nhánh Vũng Tàu” làm đề

tài nghiên cứu luận văn thạc sĩ của mình.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1 Mục tiêu tổng quát

Nghiên cứu được thực hiện nhằm phân tích thực trạng HTKSNB tại

Agribank Vũng Tàu, từ đó khuyến nghị giải pháp hoàn thiện HTKSNB nhằm

nâng cao tính hiệu lực của HTKSNB tại Agribank Vũng Tàu.

2.2 Mục tiêu cụ thể

Nghiên cứu này hướng đến các mục tiêu cụ thể như sau:

- Phân tích làm rõ và đánh giá thực trạng hệ thống KSNB tại Ngân hàng

Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam- Chi nhánh Vũng Tàu

- Đưa ra các giải pháp khả thi nhằm hoàn thiện hệ thống KSNB Agribank

Vũng Tàu

3. Câu hỏi nghiên cứu

Nghiên cứu này được thực hiện nhằm trả lời các câu hỏi nghiên cứu sau:

- Thực trạng hoạt động KSNB tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển

nông thôn- Chi nhánh Vũng Tàu như thế nào?

- Giải pháp nào được đưa ra nhằm hoàn thiện hệ thống KSNB tại

Agribank Vũng Tàu?

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

4.1 Đối tượng nghiên cứu

Thực trạng hệ thống KSNB tại Agribank Vũng Tàu thông qua đánh giá

tính hiệu lực của năm yếu tố cấu thành HTKSNB.

4.2 Phạm vi nghiên cứu