Thư viện tri thức trực tuyến
Kho tài liệu với 50,000+ tài liệu học thuật
© 2023 Siêu thị PDF - Kho tài liệu học thuật hàng đầu Việt Nam
Hoàn thiện các mối quan hệ pháp lý giữa công ty mẹ - công ty con trong các tập đoàn kinh tế
Nội dung xem thử
Mô tả chi tiết
1
BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO
TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC LUAÄT TP. HOÀ CHÍ MINH
VOÕ THÒ HOAØI
HOAØN THIEÄN CAÙC MOÁI QUAN HEÄ PHAÙP
LYÙGIÖÕA COÂNG TY MEÏ - COÂNG TY CON TRONG
CAÙC TAÄP ÑOAØN KINH TEÁ
Chuyeân ngaønh: Luaät Kinh teá
Maõ soá : 5.05.15
LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ LUAÄT HOÏC
NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC:
TIEÁN SYÕ CHU HAÛI THANH
TP.HOÀ CHÍ MINH – 2007
2
Lêi cam ®oan
T«i xin cam ®oan ®©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña riªng t«i.
C¸c sè liÖu, kÕt qu¶ nªu trong luËn v¨n lµ trung thùc vµ cha tõng ®îc
ai c«ng bè trong bÊt kú c«ng tr×nh nµo kh¸c.
T¸c gi¶ luËn v¨n
Vâ ThÞ Hoµi
3
MỤC LỤC Trang
PHẦN MỞ ĐẦU………………………………………………………… 1
Ch¬ng 1
NH÷NG VÊN §Ò Lý LUËN VÒ M¤ H×NH C¤NG TY MÑ - C¤NG
TY CON Vµ MèI QUAN HÖ PH¸P Lý GI÷A C¤NG TY MÑ Vµ C¤NG TY
CON TRONG TËP §OµN KINH TÕ
6
1.1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh, kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm cña m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng
ty con...............................................................................
6
1.1.1 Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con
trong c¸c tËp ®oµn kinh tÕ…………………………..
6
1.1.2 Kh¸i niÖm c«ng ty mÑ, c«ng ty con………………………………
1.1.3 §Æc ®iÓm cña m« h×nh c«ng ty mÑ-c«ng ty con………………….
9
10
1.2 Sù cÇn thiÕt chuyÓn ®æi c¸c tæng c«ng ty nhµ níc vµ x©y dùng ph¸p
luËt ®iÒu chØnh m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con trong c¸c tËp ®oµn
kinh tÕ ……………………………….. 12
1.2.1 T×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c Tæng c«ng ty nhµ níc vµ sù cÇn thiÕt ph¶i ¸p
dông m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con trong c¸c Tæng c«ng ty nhµ
níc………………………………………………………... 12
1.2.2 Nh÷ng ®Þnh híng cho c«ng t¸c x©y dùng ph¸p luËt ®iÒu chØnh ®èi víi m«
h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con trong c¸c tËp ®oµn kinh tÕ… 18
1.3 Mèi quan hÖ ph¸p lý gi÷a c«ng ty mÑ vµ c«ng ty con………….. 20
1.3.1 Kh¸i niÖm quan hÖ ph¸p lý gi÷a c«ng ty mÑ vµ c«ng ty con….. 20
1.3.2 §Þa vÞ ph¸p lý cña c«ng ty mÑ - c«ng ty con……………………... 21
1.3.2.1 §Þa vÞ ph¸p lý cña c«ng ty mÑ…………………………………… 21
1.3.2.2 §Þa vÞ ph¸p lý cña c«ng ty con…………………………………..
1.3.3 Kh¸ch thÓ cña quan hÖ ph¸p lý gi÷a c«ng ty mÑ vµ c«ng ty con….
22
23
4
1.3.4 Néi dung cña mèi quan hÖ ph¸p lý gi÷a c«ng ty mÑ vµ c«ng ty
con.................................................................................................... 25
1.3.4.1 QuyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng ty mÑ trong mèi quan hÖ ph¸p lý víi c«ng ty
con……………………………………………………………….. 25
1.3.4.2 QuyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng ty con………………………………. 29
Ch¬ng 2
Thùc tr¹ng mèi quan hÖ ph¸p lý gi÷a c«ng ty mÑ -
c«ng ty con trong tËp ®oµn kinh tÕ
31
2.1 Mèi quan hÖ ph¸p lý gi÷a c«ng ty mÑ - c«ng ty con trong qu¸ tr×nh thµnh
lËp c«ng ty mÑ - c«ng ty con ë níc ta…………………….. 31
2.1.1 Qu¸ tr×nh h×nh thµnh mèi quan hÖ ph¸p lý gi÷a c«ng ty mÑ vµ c«ng ty
con.................................................................................................. 31
2.1.2 Thùc tiÔn ho¹t ®éng thµnh lËp c«ng ty mÑ - c«ng ty con ë níc ta 39
2.2 Thùc tr¹ng qu¶n lý trong m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con……… 45
2.2.1 Ho¹t ®éng ®iÒu hµnh trong m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con…........ 45
2.2.2 Ho¹t ®éng qu¶n lý tµi chÝnh trong m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty
con………………………………………………………………………… 57
2.2.3 Thùc tr¹ng chÝnh s¸ch vÒ lao ®éng trong m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty
con……………………………………………………………………… 62
2.3 Mèi quan hÖ ph¸p lý trong m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con thÓ hiÖn qua
ho¹t ®éng tæ chøc l¹i, gi¶i thÓ c«ng ty mÑ – c«ng ty con……. 64
Ch¬ng 3
C¸C GI¶I PH¸P NH»M HOµN THIÖN MèI QUAN HÖ GI÷A
C¤NG TY MÑ - C¤NG TY CON TRONG C¸C TËP §OµN KINH TÕ
71
3.1 X¸c ®Þnh ph¬ng híng ph¸t triÓn cña tËp ®oµn kinh tÕ trong giai ®o¹n
hiÖn nay…………………………………………………………….. 71
3.2. TiÕp tôc hoµn thiÖn mèi quan hÖ ph¸p lý gi÷a c«ng ty mÑ vµ c«ng ty con
trong tËp ®oµn kinh tÕ…………………………………………… 77
5
3.2.1 T¨ng cêng c«ng t¸c gi¸o dôc ph¸p luËt......................................... 77
3.2.2 Xóc tiÕn ¸p dông lo¹i h×nh c«ng ty cæ phÇn cho m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty
con trong tËp ®oµn kinh tÕ ………………………………………………………….. 79
3.2.3 Hoµn thiÖn nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®iÒu chØnh mèi quan hÖ gi÷a c«ng ty
mÑ vµ c«ng ty con trong tËp ®oµn kinh tÕ……………………………………………. 81
3.2.4 TiÕp tôc t¹o ®iÒu kiÖn cho Tæng c«ng ty ®Çu t vµ kinh doanh vèn nhµ níc
(SCIC) ho¹t ®éng…………………………………………………………………… 86
3.2.5 §Èy m¹nh ho¹t ®éng ®µo t¹o, båi dìng c¸n bé qu¶n lý doanh
nghiÖp……………………………………………………………………………….. 88
KEÁT LUAÄN………………………………………………………………........................................................... 93
Danh môc tµi liÖu tham Kh¶o.................................................. 95
6
Lêi më ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
Trong xu thÕ ph¸t triÓn hiÖn nay, ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, nhãm
c«ng ty ®· trë thµnh mét hiÖn tîng phæ biÕn tån t¹i hÇu hÕt ë c¸c quèc gia vµ
cã vai trß chi phèi tíi nÒn kinh tÕ cña thÕ giíi. Víi sù tËp hîp c¸c c«ng ty cã
mèi quan hÖ g¾n bã l©u dµi víi nhau vÒ lîi Ých kinh tÕ, c«ng nghÖ, thÞ trêng
vµ c¸c dÞch vô kinh doanh l¹i víi nhau, nhãm c«ng ty lµ c¬ héi ®Ó c¸c c«ng ty
më réng quy m«, ®Þa bµn, ®a d¹ng hãa ngµnh nghÒ kinh doanh, cïng phèi hîp
ho¹t ®éng nh»m tíi lîi Ých tèi ®a cña c¶ nhãm. Trªn thÕ giíi ®· cã nhiÒu nhãm
c«ng ty ®îc tæ chøc díi h×nh thøc nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con, tËp ®oµn
kinh tÕ cã tiÒm lùc m¹nh mÏ ®ñ søc chi phèi tíi nÒn kinh tÕ cña c¶ quèc gia vµ
khu vùc.
Víi viÖc chÝnh thøc trë thµnh thµnh viªn thø 150 cña Tæ chøc Th¬ng
m¹i thÕ giíi vµo th¸ng 11/2006, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang ®øng tríc nh÷ng
vËn héi míi nhng còng lµ nh÷ng th¸ch thøc míi. §èi víi nh÷ng doanh
nghiÖp võa vµ nhá, gia nhËp WTO sÏ thùc sù gÆp nh÷ng khã kh¨n. Xu híng
më cöa, héi nhËp, hîp t¸c trong ph¹m vi toµn cÇu ®Æt ra yªu cÇu tÊt yÕu trong
viÖc tæ chøc, s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp nhá, ph©n t¸n vµ manh món thµnh
doanh nghiÖp lín ®ñ kh¶ n¨ng lµ ®èi t¸c c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp níc
ngoµi. Xu híng ph¸t triÓn vµ ¸p dông khoa häc, c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt, kinh
doanh còng ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng doanh nghiÖp quy m« ®ñ lín, tiÒm n¨ng ®ñ
m¹nh míi cã thÓ ph¸t triÓn ®îc.
Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, doanh nghiÖp nhµ níc vÉn gi÷
vai trß trô cét, lµ nßng cèt dÉn d¾t c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. §¶ng vµ Nhµ
níc x¸c ®Þnh doanh nghiÖp nhµ níc vÉn gi÷ vai trß chñ ®¹o th× viÖc s¾p xÕp,
7
®æi míi c¬ cÊu ho¹t ®éng cña c¸c tæng c«ng ty nhµ níc theo m« h×nh c«ng ty
mÑ - c«ng ty con tiÕn tíi x©y dùng c¸c tËp ®oµn kinh tÕ v÷ng m¹nh lµm nßng
cèt cho nÒn kinh tÕ cña ®Êt níc lµ yªu cÇu cÊp thiÕt. NghÞ quyÕt Trung ¬ng
3 khãa IX ®· kh¼ng ®Þnh:”Hoµn thµnh viÖc cñng cè, s¾p xÕp, ®iÒu chØnh c¬
cÊu, ®æi míi vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nhµ níc
hiÖn cã, ®ång thêi ph¸t triÓn thªm c¸c doanh nghiÖp mµ nhµ níc cÇn ®Çu t100% vèn hoÆc cæ phÇn chi phèi ë mét sè ngµnh, lÜnh vùc then chèt vµ ®Þa
bµn quan träng. X©y dùng mét sè tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh trªn c¬ së c¸c Tæng
c«ng ty nhµ níc, cã sù tham gia cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. KiÖn toµn tæ
chøc, n©ng cao hiÖu qu¶ cña tæng c«ng ty theo m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty
con, kinh doanh ®a ngµnh, tæng hîp trªn c¬ së chuyªn m«n hãa, gäi vèn thuéc
nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ cïng tham gia kinh doanh lµm nßng cèt h×nh thµnh
mét sè tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh ë mét sè ngµnh vµ lÜnh vùc träng yÕu cña nÒn
kinh tÕ quèc d©n nh viÔn th«ng, hµng kh«ng, dÇu khÝ v.v…” [8]. LuËt Doanh
nghiÖp n¨m 2005 còng ®· chÝnh thøc ®a nhãm c«ng ty vµo néi dung ®iÒu
chØnh cña LuËt Doanh nghiÖp. NhiÒu doanh nghiÖp nhµ níc ®· chuyÓn sang
m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con vµ bíc ®Çu thu ®îc nhiÒu kÕt qu¶ kh¶
quan. Mét sè tËp ®oµn kinh tÕ ho¹t ®éng trong nh÷ng lÜnh vùc quan träng cña
nÒn kinh tÕ ®· ®îc thµnh lËp. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng lîi Ých to lín cña
viÖc chuyÓn ®æi c¸c tæng c«ng ty nhµ níc theo m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty
con th× trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña c¸c Tæng c«ng ty, c¸c tËp ®oµn kinh tÕ
còng ®· béc lé nhiÒu h¹n chÕ, nh viÖc chuyÓn ®æi cßn mang tÝnh h×nh thøc;
viÖc ®iÒu hµnh vÉn cßn b»ng mÖnh lÖnh hµnh chÝnh; c«ng ty mÑ can thiÖp qu¸
s©u vµo ho¹t ®éng cña c«ng ty con; c«ng ty mÑ kh«ng ®ñ tiÒm lùc vÒ vèn; viÖc
ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc kinh doanh dÉm ch©n lªn nhau, lµm v« hiÖu hãa nhau;
nh÷ng víng m¾c vÒ xö lý vèn, tµi s¶n vµ ph©n chia lîi nhuËn, lîi Ých, tr¸ch
nhiÖm cña c«ng ty mÑ vµ c«ng ty con cha râ rµng,…Nh÷ng h¹n chÕ ®ã ®·
lµm ¶nh hëng tíi sù ph¸t triÓn cña c«ng ty mÑ vµ c¸c c«ng ty con, khiÕn cho
8
hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kh«ng ®¸p øng mong muèn ®Æt ra khi chuyÓn ®æi c¸c tæng
c«ng ty nhµ níc sang m« h×nh ho¹t ®éng c«ng ty mÑ - c«ng ty con. Nh÷ng
h¹n chÕ ®ã còng c¶n trë sù ph¸t triÓn cña c¸c tËp ®oµn kinh tÕ ®îc thµnh lËp
trong thêi gian qua.
ChÝnh v× vËy, nghiªn cøu thùc tr¹ng cu¶ mèi quan hÖ ph¸p lý gi÷a c«ng
ty mÑ vµ c«ng ty con trong c¸c Tæng c«ng ty nhµ níc ®Ó t×m ra nh÷ng h¹n
chÕ cña m« h×nh nµy trong thùc tiÔn ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi cña níc ta, tõ
®ã t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p sím kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ nµy nh»m ®a m«
h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con ®i ®óng theo ®êng lèi lý luËn vµ chÝnh s¸ch
®Æt ra lµ viÖc lµm cÇn thiÕt.
V× vËy, chóng t«i chän ®Ò tµi:”Hoµn thiÖn c¸c mèi quan hÖ ph¸p lý gi÷a
c«ng ty mÑ-c«ng ty con trong c¸c tËp ®oµn kinh tÕ” lµm luËn v¨n tèt nghiÖp.
2. T×nh h×nh nghiªn cøu ®Ò tµi
VÒ vÊn ®Ò thùc tr¹ng, gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao ho¹t ®éng cña c¸c tæng
c«ng ty nhµ níc ®· ®îc sù quan t©m cña rÊt nhiÒu nhµ nghiªn cøu trªn c¸c
lÜnh vùc kh¸c nhau.
Mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu còng b¾t ®Çu ®Ò cËp ®Õn nh÷ng néi dung
liªn quan ®Õn viÖc x©y dùng m« h×nh ho¹t ®éng c«ng ty mÑ - c«ng ty con cña
c¸c c«ng ty nhµ níc. Trong sè c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cã thÓ kÓ ®Õn lµ:
- LuËn v¨n th¹c sü: “M« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con vµ vÊn ®Ò s¾p xÕp
l¹i c¸c Tæng c«ng ty nhµ níc hiÖn nay”; “§Þa vÞ ph¸p lý cña doanh nghiÖp
trong Tæng c«ng ty nhµ níc theo m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con”; “
ChuyÓn ®æi Tæng c«ng ty Bu chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam sang m« h×nh c«ng
ty mÑ - c«ng ty con”.
- C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu nh: “M« h×nh tËp ®oµn kinh tÕ thêi kú c«ng
nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa”- Chñ biªn: GS,TSKH Vò Huy Tõ,2002.
9
Vµ nhiÒu bµi viÕt nghiªn cøu vÒ c¸c khÝa c¹nh kh¸c nhau cña m« h×nh
c«ng ty mÑ - c«ng ty con trong c¸c Tæng c«ng ty nhµ níc cña ViÖt Nam hoÆc
trong c¸c tËp ®oµn kinh tÕ. Tuy nhiªn, chóng t«i thÊy cha cã c«ng tr×nh
nghiªn cøu nµo ®i s©u vµo thùc tr¹ng mèi quan hÖ ph¸p lý gi÷a c«ng ty mÑ -
c«ng ty con trong c¸c tæng c«ng ty nhµ níc. §Æc biÖt c¸c gi¶i ph¸p, kiÕn nghÞ
®Ó kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i vµ h¹n chÕ trong mèi quan hÖ ph¸p lý gi÷a c«ng ty
mÑ - c«ng ty con cha ®îc ®Ò xuÊt ®Çy ®ñ.
3. Ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi
Trong thêi gian qua, cã hµng lo¹t c¸c tËp ®oµn kinh tÕ ®îc thµnh lËp, c¶
ë khu vùc nhµ níc vµ c¶ ë khu vùc kinh tÕ t nh©n. Tuy nhiªn, viÖc nghiªn
cøu cña ®Ò tµi chØ giíi h¹n trong ph¹m vi m« h×nh ho¹t ®éng cña c«ng ty mÑ -
c«ng ty con trong c¸c tæng c«ng ty nhµ níc vµ c¸c tËp ®oµn kinh tÕ nhµ níc
mµ kh«ng ®i s©u vµo t×m hiÓu c¸c tËp ®oµn kinh tÕ nãi chung. Víi mong muèn
gãp phÇn hoµn thiÖn mèi quan hÖ ph¸p lý gi÷a c«ng ty mÑ - c«ng ty con trong
c¸c c«ng ty nhµ níc, luËn v¨n sÏ ®i s©u nghiªn cøu vµ lµm râ c¸c vÊn ®Ò sau
®©y:
- NhËn thøc vÒ m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con, mèi quan hÖ gi÷a c«ng
ty mÑ - c«ng ty con trong c¸c tæng c«ng ty nhµ níc.
- Nh÷ng quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ mèi quan hÖ gi÷a c«ng ty mÑ - c«ng ty
con, lµm râ mèi quan hÖ nµy vÒ mÆt lý luËn tõ ®ã ®èi chiÕu vµo thùc tr¹ng mèi
quan hÖ c«ng ty mÑ - c«ng ty con trong c¸c Tæng c«ng ty nhµ níc, trong c¸c
tËp ®oµn kinh tÕ ®Ó thÊy ®îc nh÷ng bÊt cËp, nh÷ng h¹n chÕ cßn tån t¹i trªn
thùc tÕ trong c¸c c«ng ty nhµ níc ®ang k×m h·m sù ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty
nhµ níc hiÖn ¸p dông m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con. Trªn c¬ së so s¸nh,
®èi chiÕu ®ã t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn mèi quan hÖ nµy, gãp
phÇn c¶i thiÖn vµ n©ng cao ho¹t ®éng cña c¸c tæng c«ng ty nhµ níc ®ang ho¹t
®éng díi h×nh thøc tËp ®oµn kinh tÕ, ®¶m b¶o cho c¸c doanh nghiÖp thuéc së
10
h÷u nhµ níc vÉn gi÷ vai trß chñ ®¹o, n©ng cao søc m¹nh c¹nh tranh trªn
trêng quèc tÕ khi ViÖt Nam ®· lµ thµnh viªn cña Tæ chøc Th¬ng m¹i thÕ
giíi.
4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu ®Ò tµi
LuËn v¨n ®îc x©y dùng dùa trªn c¬ së khoa häc lµ ph¬ng ph¸p luËn
cña Chñ nghÜa M¸c-Lªnin vµ t tëng Hå ChÝ Minh, qu¸n triÖt quan ®iÓm cña
§¶ng vµ Nhµ níc vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ, vÒ ph¬ng híng cñng cè, ®iÒu
chØnh nh»m n©ng cao ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nhµ níc. §Æc biÖt,
luËn v¨n cã ¸p dông ph¬ng ph¸p tra cøu, thu thËp c¸c tµi liÖu khoa häc cña
c¸c nhµ nghiªn cøu kinh tÕ, luËt ph¸p, c¸c b¸o c¸o khoa häc trong c¸c cuéc
héi th¶o, s¬ kÕt, tæng kÕt cã néi dung liªn quan lµm c¬ së ph©n tÝch, tæng hîp,
®¸nh gi¸ thùc tiÔn ¸p dông m« h×nh c«ng ty mÑ- c«ng ty con ë níc ta.
5. C¬ cÊu cña luËn v¨n
Ngoµi PhÇn më ®Çu vµ KÕt luËn, luËn v¨n ®îc chia thµnh 3 ch¬ng:
- Ch¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con
vµ mèi quan hÖ ph¸p lý gi÷a c«ng ty mÑ vµ c«ng ty con trong tËp ®oµn kinh tÕ.
- Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng mèi quan hÖ ph¸p lý gi÷a c«ng ty mÑ - c«ng ty
con trong tËp ®oµn kinh tÕ.
- Ch¬ng 3: Gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn mèi quan hÖ ph¸p lý gi÷a c«ng ty
mÑ - c«ng ty con trong c¸c tËp ®oµn kinh tÕ.