Hình tượng người phụ nữ trong thơ lâm thị mỹ dạ và thơ ý nhi dưới góc nhìn kí hiệu học

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN THỊ ANH PHƢƠNG

HÌNH TƢỢNG NGƢỜI PHỤ NỮ

TRONG THƠ LÂM THỊ MỸ DẠ VÀ THƠ Ý NHI

DƢỚI GÓC NHÌN KÍ HIỆU HỌC

LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÔN NGỮ HỌC

ĐÀ NẴNG – 2020

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN THỊ ANH PHƢƠNG

HÌNH TƢỢNG NGƢỜI PHỤ NỮ

TRONG THƠ LÂM THỊ MỸ DẠ VÀ THƠ Ý NHI

DƢỚI GÓC NHÌN KÍ HIỆU HỌC

Chuyên ngành : Ngôn ngữ học

Mã số : 8229020

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. TRẦN VĂN SÁNG

ĐÀ NẴNG – 2020

iv

THE IMAGE OF THE WOMAN IN POETRY OF LAM THI MY DA AND Y

NHI FROM THE SEMIOTICS

Major: Linguistic

Full name of Master student: Nguyen Thi Anh Phuong

Supervisor: Associate Professor Ph.D Tran Van Sang

Traning institution: Da Nang University of Education

Abstrack: The thesis points out the aesthetic values through the images of women in the poems of

Lam Thi My Da and Y Nhi. We have a comprehensive overview of the research situation of the

female image, the trends of studying the female image from the standpoint of semiotics. From here we

statistically and classify the signals Aesthetics, the symbolic indicating only the woman to better

understand the position of the woman in modern poetry. Through aesthetic cues pointing to women in

poetry, it helps us to have a more realistic view of the values and qualities of women, and thereby

reflect reality as well as express feelings. feeling, thinking about women in society. To do this we have

to implement research tactics with methods such as classification, description… If successful, the

thesis will provide a basic picture of the female image in the poems Lam Thi My Da and Y Nhi. The

dissertation will be useful materials and documents for language, literature, linguistics, social sciences

and humanities students and staff working in the education sector.The next research direction in the

coming time will explore the image of women in society today, in order to have an overview of the

role, position and good values and reflect the existence in society for women.We also do not forget to

send the most sincere thanks to Assoc.Prof.Dr. Tran Van Sang for enthusiastic guidance, orientation,

giving the best method to better complete the thesis, meet the schedule and leave a lot of love Nice

feeling between students and lecturers. I sincerely thank.

Key words: The image of the woman in poetry; The woman in the poems Lam Thi My Da and Y Nhi;

The image of a woman from a semiotics perspective; Modern female poet; Women and poetry

Supervior’s confirmation Student

Associate Professor Ph.D. TRAN VAN SANG NGUYEN THI ANH PHUONG

v

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................i

LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................................... ii

TÓM TẮT .................................................................................................................... ii

MỤC LỤC ......................................................................................................................v

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................... vii

DANH MỤC CÁC BẢNG......................................................................................... viii

MỞ ĐẦU.........................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài........................................................................................1

2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ....................................................................................1

3. Mục tiêu nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu......................................................3

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................3

5. Phương pháp, thủ pháp, nghiên cứu .....................................................................4

6. Đóng góp của đề tài ..............................................................................................4

7. Cấu trúc luận văn ..................................................................................................5

CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ LIÊN QUAN.....................6

1.1. Lí thuyết về kí hiệu học ............................................................................................6

1.1.1. Về khái niệm kí hiệu, tín hiệu, dấu hiệu .........................................................6

1.1.2. Kí hiệu học hai bình diện của F. de Saussure .................................................8

1.1.3. Kí hiệu học ba bình diện của C.Pierce..........................................................10

1.1.4. Tín hiệu thẩm mĩ trong ngôn ngữ văn chương .............................................11

1.2. Lí thuyết hoạt động giao tiếp..................................................................................18

1.2.1. Các nhân tố của hoạt động giao tiếp .............................................................18

1.2.2. Đặc điểm giao tiếp trong tác phẩm văn chương ...........................................20

1.3. Giới thiệu về tác giả Lâm Thị Mỹ Dạ và thơ Ý Nhi ..............................................23

1.3.1. Lâm Thị Mỹ Dạ - tác giả và tác phẩm.........................................................23

1.3.2. Ý Nhi - tác giả và tác phẩm ..........................................................................24

1.4. Tiểu kết...................................................................................................................25

CHƢƠNG 2. HÌNH TƢỢNG NGƢỜI PHỤ NỮ TRONG THƠ LÂM THỊ MỸ

DẠ VÀ THƠ Ý NHI NHÌN TỪ BÌNH DIỆN CÁI BIỂU ĐẠT...............................26

2.1. Sự biểu đạt bằng ngôn ngữ hình tượng người phụ nữ trong thơ Lâm Thị Mỹ Dạ..26

2.1.1. Hình tượng người phụ nữ trong thơ Lâm Thị Mỹ Dạ, xét ở cấp độ tín

hiệu thẩm mĩ hằng thể ...................................................................................................26

2.1.2. Hình tượng người phụ nữ trong thơ Lâm Thị Mỹ Dạ, xét ở cấp độ tín

hiệu thẩm mĩ biến thể ....................................................................................................29

vi

2.2. Sự biểu đạt bằng ngôn ngữ hình tượng người phụ nữ trong thơ Ý Nhi. .................49

2.2.1. Hình tượng người phụ nữ trong thơ Ý Nhi, xét ở cấp độ tín hiệu thẩm mĩ

hằng thể..........................................................................................................................49

2.2.2. Hình tượng người phụ nữ trong thơ Ý Nhi , xét ở cấp độ tín hiệu thẩm mĩ

biến thể ..........................................................................................................................54

2.3. So sánh sự biểu đạt bằng ngôn ngữ hình tượng người phụ nữ trong thơ Lâm

Thị Mỹ Dạ và thơ Ý Nhi ...............................................................................................69

2.3.1. Điểm tương đồng ..........................................................................................69

2.3.2. Điểm khác biệt ..............................................................................................71

2.4. Tiểu kết...................................................................................................................72

CHƢƠNG 3. HÌNH TƢỢNG NGƢỜI PHỤ NỮ TRONG THƠ LÂM THỊ MỸ

DẠ VÀ THƠ Ý NHI NHÌN TỪ BÌNH DIỆN CÁI ĐƢỢC BIỂU ĐẠT.................73

3.1. Giá trị biểu trưng của tín hiệu thẩm mĩ chỉ người phụ nữ trong thơ Lâm Thị Mỹ

Dạ .................................................................................................................................73

3.1.1. Giá trị biểu trưng của tín hiệu thẩm mĩ hằng thể chỉ người phụ nữ trong

thơ Lâm Thị Mỹ Dạ.......................................................................................................73

3.1.2. Giá trị biểu trưng của tín hiệu thẩm mĩ biến thể chỉ người phụ nữ trong

thơ Lâm Thị Mỹ Dạ.......................................................................................................79

3.2. Giá trị biểu trưng của tín hiệu thẩm mĩ chỉ người phụ nữ trong thơ Ý Nhi............90

3.2.1. Giá trị biểu trưng của tín hiệu thẩm mĩ hằng thể chỉ người phụ nữ trong

thơ Ý Nhi.......................................................................................................................90

3.2.2. Giá trị biểu trưng của tín hiệu thẩm mĩ biến thể chỉ người phụ nữ trong

thơ Ý Nhi.......................................................................................................................97

3.3. So sánh hình tượng người phụ nữ trong thơ Lâm Thị Mỹ Dạ và thơ Ý Nhi trên

bình diện cái được biểu đạt..........................................................................................107

3.3.1. Điểm tương đồng ........................................................................................107

3.3.2. Điểm khác biệt ............................................................................................109

3.4. Tiểu kết.................................................................................................................111

KẾT LUẬN ................................................................................................................113

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN (Bản sao)

vii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

- CĐBĐ : Cái được biểu đạt

- CBĐ : Cái biểu đạt

- THTM : Tín hiệu thẩm mĩ

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Số hiệu

bảng

Tên bảng Trang

2.1.

Kết quả khảo sát tín hiệu hằng thể chỉ hình tượng người phụ nữ

trong thơ Lâm Thị Mỹ Dạ

26

2.2.

Số lượng và tần số xuất hiện của tín hiệu biến thể chỉ người phụ

nữ trong thơ Lâm Thị Mỹ Dạ

30

2.3.

Kết quả khảo sát, phân loại các biến thể từ vựng chỉ người phụ

nữ trong thơ Lâm Thị Mỹ Dạ

30

2.4.

Kết quả khảo sát về các tín hiệu là danh từ/ danh ngữ trong thơ

Lâm Thị Mỹ Dạ

34

2.5.

Kết quả khảo sát các tín hiệu kết hợp là động từ/động ngữ trong

thơ Lâm Thị Mỹ Dạ

35

2.6.

Kết quả khảo sát tín hiệu kết hợp là tính từ trong thơ Lâm Thị

Mỹ Dạ

39

2.7.

Kết quả khảo sát các biến thể quan hệ chỉ thời gian trong thơ

Lâm Thị Mỹ Dạ

43

2.8.

Kết quả khảo sát các biến thể quan hệ chỉ không gian trong thơ

Lâm Thị Mỹ Dạ

47

2.9. Kết quả khảo sát các tín hiệu hằng thể trong thơ Ý Nhi 49

2.10.

Số lượng và tần số xuất hiện của tín hiệu biến thể người phụ nữ

trong thơ Ý Nhi 54

2.11.

Kết quả khảo sát, phân loại các biến thể từ vựng chỉ người phụ

nữ trong thơ Ý Nhi 55

2.12. Kết quả khảo sát tín hiệu kết hợp là danh từ trong thơ Ý Nhi 57

2.13. Kết quả khảo sát, tín hiệu kết hợp là động từ trong thơ Ý Nhi 59

2.14. Kết quả khảo sát biến thể kết hợp là tính từ trong thơ Ý Nhi 63

2.15.

Kết quả khảo sát các biến thể quan hệ chỉ thời gian trong thơ Ý

Nhi

65

2.16. Kết quả khảo sát các biến thể chỉ không gian trong thơ Ý Nhi 67

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Như chúng ta đã biết, lí thuyết kí hiệu học – một lí thuyết nền tảng của ngôn

ngữ học hiện đại đủ sức phát hiện và lí giải các thực tế mới trong nghiên cứu và ứng

dụng ngôn ngữ. Ngày nay, cùng với xu hướng tiếp cận mới, nhằm vận dụng lí thuyết

kí hiệu học để phân tích, giải mã các tác phẩm văn chương, cách tiếp cận này được khá

nhiều nhà nghiên cứu quan tâm. Nhờ đó, mỗi cá nhân có thể tự khám phá thế giới văn

chương riêng trên nhiều phạm vi khác nhau.

Hơn nữa, nghiên cứu bình diện tạo nên kí hiệu theo cơ chế của kí hiệu học thì

tín hiệu thẩm mĩ được xem là một loại tín hiệu văn chương đặc biệt, có tính cấu trúc,

tính hàm súc đa nghĩa và tính biểu trưng hóa cao. Và xét ở bình diện cái biểu đạt và cái

được biểu đạt trong hệ thống tín hiệu thẩm mĩ thì nó có mối quan hệ từ chiều sâu, có

tính hai chiều cho nên quá trình tìm hiểu tín hiệu thẩm mĩ cũng là quá trình tiếp cận, lí

giải những ý nghĩa cuộc sống đi vào ngôn ngữ, vào ngôn từ nghệ thuật rồi lại trở về

cuộc sống với một chất lượng ưu việt hơn. Qua đó có thể ứng dụng vào việc dạy – học

văn trong nhà trường ở giai đoạn hiện nay.

Đến với nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ và thơ Ý Nhi – những nhà thơ nữ tài năng của

nền văn học Việt Nam hiện đại, chúng ta sẽ được nhìn ngắm, được chiêm ngưỡng thỏa

mãn, được no say nhãn quan, được đắm chìm vào một thế giới thơ mang một thứ màu

sắc riêng, đầy rung động nội tâm nhưng cũng đầy khát khao mãnh liệt và rất tinh tế, ý

nhị trong việc sử dụng ngôn ngữ. Đó là những vần thơ giản dị mộc mạc nhưng có thể

xây dựng lên những hình tượng người phụ nữ đẹp lấp lánh như con người thi sĩ của họ

mà ít nhà thơ nữ nào có được. Bởi vậy càng đi sâu tìm hiểu giá trị nghệ thuật ngôn ngữ

thơ trong thơ Lâm Thị Mỹ Dạ và thơ Ý Nhi chúng ta mới thấy được cái hay cái đẹp cái

độc đáo của hai nhà thơ này ở nhiều bình diện khác nhau như giọng điệu, ngôn ngữ,

hình ảnh,..Tuy nhiên, việc xem xét hình tượng/biểu tượng người phụ nữ trong ngôn

ngữ thơ của hai tác giả này dưới góc độ ngôn ngữ học bằng lí thuyết kí hiệu học vẫn

còn là một khoảng trống. Do vậy, đề tài luận văn của chúng tôi nghiên cứu Hình tượng

người phụ nữ trong thơ Lâm Thị Mỹ Dạ và thơ Ý Nhi dưới góc nhìn kí hiệu học là một

hướng nghiên cứu mới, có lí luận và tính thực tiễn cao trong việc nghiên cứu và giảng

dạy văn chương từ cách tiếp cận liên ngành ngôn ngữ với văn chương hiện nay.

2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu

Lí thuyết kí hiệu học (semiotics) ra đời gắn liền với chủ nghĩa cấu trúc trong

nghiên cứu ngôn ngữ và nhân học của thế kỉ XX. Có thể nói như vậy, bởi một lẽ, mãi

đến năm 1916, năm mà Giáo trình ngôn ngữ học đại cương của F.de Saussure [49]

được xuất bản, người được xem là cha đẻ của ngôn ngữ học hiện đại và cũng là một

2

trong những người khai sáng chủ nghĩa cấu trúc, thì người ta mới chú ý đến vai trò của

kí hiệu học. Luận điểm của F.de Saussure đề xuất: ngôn ngữ là một hệ thống kí hiệu,

và ngôn ngữ học là một bộ phận của kí hiệu học, xét theo một phương diện nào đó. Lí

thuyết kí hiệu ngôn ngữ, kí hiệu học nhị diện của F.de Saussure, cũng từ đây, được

xem là tiền đề cho các công trình nghiên cứu kí hiệu học chuyên sâu về sau như “chức

năng thi pháp” và “tính đa chức năng của ngôn ngữ” trong nghiên cứu R.Jakobson

[25], “cấu trúc kí hiệu học biểu thị và kí hiệu học hàm thị” của R.Barthes [3]; đặc biệt

là các nghiên cứu về “lí thuyết kí hiệu học tam diện” của Ch.Pierce, lí thuyết "kí hiệu

học văn hóa" của Yuri M. Lotman [59], lí thuyết kí hiệu học của Umberto Eco [57],

của Daniel Chandler [13]... Kí hiệu học không chỉ được vận dụng ở các nước từ Nga

qua Mĩ, từ Tây âu cho đến Đông Âu, mà ở Việt Nam kí hiệu học cũng được rất nhiều

nhà ngôn ngữ quan tâm và được khỏi xướng bởi nhà nghiên cứu Phan Ngọc, Hoàng

Trinh, Đỗ Hữu Châu,… Những công trình được xem là khởi đầu của khuynh hướng

nghiên cứu ngôn ngữ văn chương từ góc nhìn kí hiệu học phải kể đến là Từ thi pháp

học đến kí hiệu học của Hoàng Trinh [55], Những luận điểm về cách tiếp cận ngôn

ngữ các sự kiện văn học của Đỗ Hữu Châu [6], Ngôn ngữ với sáng tạo và tiếp nhận

văn học của Nguyễn Lai [29], Ngôn ngữ với văn chương của Bùi Minh Toán [54], Tín

hiệu thẩm mĩ không gian trong ca dao của Trương Thị Nhàn [33], Tín hiệu thẩm mĩ

trong tác phẩm văn học của Mai Thị Kiều Phượng [40], Hệ thống tín hiệu thẩm mĩ -

sóng đôi trong ca dao dưới ánh sáng của lí thuyết kí hiệu học của Trần Văn Sáng [47],

Phê bình kí hiệu học của Lã Nguyên [34], Ký hiệu và liên ký hiệu của Lê Huy Bắc

[4]... Trong đó, khuynh hướng đáng chú ý nhất vẫn là cách giải mã thơ dưới ánh sáng

của lí thuyết tín hiệu thẩm mĩ. Mặc khác, trong việc vận dụng lí thuyết kí hiệu học vào

nghiên cứu trong mỗi lĩnh vực trong đó có văn chương, cho đến nay, vẫn chưa có được

cách tiếp cận thống nhất và chưa vạch ra một bộ khung lí thuyết đủ rõ và nhất quán để

vận hành nó một cách hiệu quả, đặc biệt là có sự khu biệt khá rõ giữa cách tiếp cận

theo quan điểm của kí hiệu cấu trúc và kí hiệu học hậu cấu trúc trên các phạm vi ứng

dụng: kí hiệu học ngôn ngữ, kí hiệu học văn hóa, kí hiệu học văn chương.

Ngoài ra, chúng tôi nhận thấy số những công trình nghiên cứu riêng biệt ứng dụng các

lí thuyết kí hiệu học để nghiên cứu ngôn ngữ văn chương trong một tác giả cụ thể

không thật sự nhiều mà chủ yếu là những bài nghiên cứu riêng lẻ về lí thuyết hoặc các

phương diện nào đó của kí hiệu học.

Các luận văn, luận án trước đây đã nghiên cứu về đề tài hình tượng người phụ

nữ, các tín hiệu thẩm mĩ, các biểu thức chiếu vật như:

1. Lê Thị Tuyết Hạnh (2017), Các biểu thức chiếu vật về người phụ nữ trong ngôn ngữ

thơ Hồ Xuân Hương và thơ Xuân Quỳnh, Luận văn Thạc sĩ Ngôn ngữ học, ĐHSP-

3

ĐHĐN.

2. Nguyễn Thị Yến Nga (2019), Các biểu thức chiếu vật về người lính trong ngôn ngữ

thơ Kháng chiến, Luận văn Thạc sĩ Ngôn ngữ học, ĐHSP-ĐHĐN.

3. Đỗ Ngọc Thư (2008), Khảo sát các tín hiệu thẩm mĩ “mùa xuân” và “trái tim”

trong thơ Xuân Diệu, Luận văn Thạc sĩ khoa học Ngôn ngữ, Đại học Thái Nguyên,

Đại học Sư phạm.

4.Đặng Thị Thu Hiền (2015), Các biểu thức chiếu vật có từ “trăng”, “hoa”, “gió”

trong Truyện Kiều (so sánh với ca dao và thơ mới), Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Ngữ văn,

Đại học Sư phạm Hà Nội.

Và cho đến nay, ít có một công trình nào nghiên cứu về hình tượng người phụ nữ trong

thơ Lâm Thị Mỹ Dạ và thơ Ý Nhi như đề tài của chúng tôi.

3. Mục tiêu nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu

3.1. Mục tiêu nghiên cứu

Luận văn tập trung hướng vào những mục tiêu cụ thể sau:

- ác lập được vị trí, vai tr của các hình thức ngôn ngữ biểu đạt về người phụ

nữ như là một bộ phận làm nên bình diện “cái biểu đạt” của hình tượng người phụ nữ

trong thơ Lâm Thị Mỹ Dạ và thơ Ý Nhi.

- Chỉ ra các ý nghĩa biểu trưng của các tín hiệu thẩm mĩ hằng thể và tín hiệu

thẩm mĩ biến thể chỉ về người phụ nữ trong thơ Lâm Thị Mỹ Dạ và thơ Ý Nhi ; qua đó

góp phần chỉ ra những đặc trưng văn hóa dân tộc và quan điểm xã hội, cách nhìn của

hai tác giả về người phụ nữ.

3.2. Nhiệm vụ của luận văn

- Tìm hiểu cơ sở lí thuyết về kí hiệu học, tín hiệu thẩm mĩ, về hoạt động giao

tiếp trong ngôn ngữ văn chương phục vụ cho việc triển khai đề tài luận văn;

- Xác lập các tiêu chí để xác định và phân loại tín hiệu hiệu thẩm mĩ chỉ về

người phụ nữ trong thơ Lâm Thị Mỹ Dạ và thơ Ý Nhi

- Phân tích, miêu tả đặc điểm hình tượng người phụ nữ được khảo sát trên bình

diện cái biểu đạt và cái được biểu đạt trong thơ Lâm Thị Mỹ Dạ và thơ Ý Nhi ; tìm hiểu,

so sánh các đặc điểm về sự biểu đạt bằng ngôn ngữ và ý nghĩa biểu trưng của tín hiệu

thẩm mĩ chỉ người phụ nữ trong thơ của hai tác giả.

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu được luận văn xác định là: hình tượng người phụ nữ

trong thơ Lâm Thị Mỹ Dạ và thơ Ý Nhi từ góc nhìn kí hiệu học cấu trúc : mối quan hệ

liên ngành giữa ngôn ngữ với văn chương.

4

4.2. Ph m vi nghiên cứu

Về phương diện khảo sát, luận văn của chúng tôi tiến hành khảo sát và nghiên

cứu đối tượng kể trên ở các phương diện cái biểu đạt: tín hiệu hằng thể, tín hiệu biến thể

với đặc điểm cấu tạo, quan hệ kết hợp với các yếu tố ngôn ngữ khác trong ngôn cảnh,

các biểu thức ngôn từ chỉ về người phụ nữ tương ứng trong thơ Lâm Thị Mỹ Dạ và thơ Ý

Nhi

Về tư liệu khảo sát: luận văn khảo sát trên các tác phẩm thơ của hai tác giả Lâm

Thị Mỹ Dạ và thơ Ý Nhi đã công bố rộng rãi, in bằng chữ quốc ngữ:

- Lâm Thị Mỹ Dạ- Trái tim sinh nở- Bài thơ không năm tháng- Đề tặng một giấc

mơ.

- Ý Nhi – Ngọn gió qua vườn - Tuyển tập thơ và truyện ngắn.

5. Phƣơng pháp, thủ pháp, nghiên cứu

- Thủ pháp thống kê, phân lo i

Phương pháp này được chúng tôi vận dụng để thống kê các loại tín hiệu hằng

thể và tín hiệu biến thể và phân loại theo những tiêu chí cụ thể.

- Phương pháp miêu tả ngôn ngữ

Sau khi thống kê, phân loại cơ sở ngữ liệu là các hình thức biểu đạt về người

phụ nữ, tức cái biểu đạt, chúng tôi vận dụng phương pháp này để phân tích, miêu tả

đặc điểm cấu tạo, ý nghĩa biểu trưng của chúng và đưa ra những nhận xét, đánh giá với

các thủ pháp nghiên cứu chuyên biệt sau: thủ pháp phân tích thành tố trực tiếp, thủ

pháp phân tích ngôn cảnh/văn cảnh và thủ pháp trường nghĩa,...

6. Đóng góp của đề tài

- V l luận Củng cố và hệ thống hoá được các vấn đề cơ bản của lí thuyết tín

hiệu thẩm mĩ, kí hiệu học, góp phần làm r thêm các khái niệm quan yếu đối với việc

nghiên cứu tín hiệu thẩm mĩ trong tác phẩm văn chương; xác lập được một số cơ sở và

thao tác để xác định các tín hiệu thẩm mĩ hằng thể/biến thể được sử dụng trong hoạt động

giao tiếp; gợi mở và bước đầu vận dụng hướng nghiên cứu liên ngành ngôn ngữ - văn hóa

- văn học vào nghiên cứu hình tượng/biểu tượng trong tác phẩm chương.

- V th c tiễn Cung cấp thêm tư liệu và kết quả phân tích mới cho việc nghiên

cứu và giảng dạy tín hiệu thẩm mĩ về người phụ nữ trong ngôn ngữ thơ Lâm Thị Mỹ Dạ

và thơ Ý Nhi nói riêng và trong giao tiếp văn chương nói chung; cung cấp thêm cơ sở

và phương tiện ngôn ngữ cho việc khám phá các giá trị và nét độc đáo của ngôn ngữ thơ

trong các tác phẩm nổi tiếng của hai nhà thơ này, từ đó giúp ích thêm cho việc nghiên

cứu và giảng dạy tác phẩm văn chương từ góc nhìn kí hiệu học đồng thời mở rộng vốn

kiến thức để vận dụng giảng dạy linh hoạt trong các tác phẩm ở Trường THPT trong bối

cảnh hiện nay.

5

7. Cấu trúc luận văn

Ngoài phần mở đầu, phần kết luận và tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3

chương:

Chương 1 Cơ sở lí luận và những vấn đ liên quan: Chương này trình bày

những vấn đề lí thuyết quan yếu nhất đến việc triển khai đề tài khóa luận, đó là: lí

thuyết kí hiệu học và tín hiệu thẩm mĩ. Từ đó, chúng tôi cũng trình bày những định

hướng của việc vận dụng những lí thuyết đó vào việc nghiên cứu đề tài.

Chương 2 Hình tượng người phụ nữ trong thơ Lâm Thị Mỹ D và thơ Ý Nhi

dưới góc nhìn cái biểu đ t: Trong chương này, chúng tôi triển khai việc khảo sát,

phân loại các tín hiệu hằng thể và biến thể chỉ người phụ nữ trong tập thơ “Ngọn gió

qua vườn” của Ý Nhi và ba tập thơ: “Trái tim sinh nở”; “Bài thơ không năm tháng”

và “Đề tặng một giấc mơ” của Lâm Thị Mỹ Dạ trên các phương diện: cấu tạo và quan

hệ kết hợp với các yếu tố ngôn ngữ khác trong ngôn cảnh. Từ đó, chúng tôi so sánh

các tín hiệu chỉ người phụ nữ trong ngôn ngữ thơ của nhà thơ Ý Nhi với nhà thơ Lâm

Thị Mỹ Dạ trên bình diện cái biểu đạt để tìm điểm tương đồng và sự khác biệt trong

ngôn ngữ thơ giữa hai tác giả.

Chương 3 Hình tượng người phụ nữ trong thơ Lâm Thị Mỹ D và thơ Ý Nhi

dưới góc nhìn cái được biểu đ t: Ở chương 3, chúng tôi sẽ chỉ ra các ý nghĩa biểu

trưng của các tín hiệu thẩm mĩ hằng thể và tín hiệu thẩm mĩ biến thể chỉ về người phụ

nữ trong tập thơ “Ngọn gió qua vườn” của Ý Nhi và ba tập thơ: “Trái tim sinh nở”;

“Bài thơ không năm tháng” và “Đề tặng một giấc mơ” của Lâm Thị Mỹ Dạ; qua đó

góp phần chỉ ra những đặc trưng văn hóa dân tộc và quan điểm xã hội, cách nhìn của

hai tác giả về người phụ nữ trong giai đoạn hiện nay.