Hình tượng người phụ nữ trong thơ các dân tộc thiểu số Việt Nam hiện đại (khu vực phía Bắc)

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

BÙI THU TRÀ

HÌNH TƢỢNG NGƢỜI PHỤ NỮ TRONG THƠ

CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ VIỆT NAM HIỆN ĐẠI

(KHU VỰC PHÍA BẮC)

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA SĨ NGỮ VĂN

THÁI NGUYÊN - 2011

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

BÙI THU TRÀ

HÌNH TƢỢNG NGƢỜI PHỤ NỮ TRONG THƠ

CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ VIỆT NAM HIỆN ĐẠI

(KHU VỰC PHÍA BẮC)

Chuyên ngành: VĂN HỌC VIỆT NAM

Mã số: 60.22.34

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA SĨ NGỮ VĂN

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. TRẦN THỊ VIỆT TRUNG

THÁI NGUYÊN - 2011

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu,

kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chƣa có ai công bố trong

một công trình nào khác.

Thái Nguyên, tháng 09 năm 2011

Tác giả luận văn

Bùi Thu Trà

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN

Với tấm lòng thành kính, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc của mình

tới PGS. TS Trần Thị Việt Trung - ngƣời thầy hƣớng dẫn khoa học đã tận

tình chỉ bảo, giúp đỡ và hƣớng dẫn em trong suốt quá trình học tập, nghiên

cứu và hoàn thành luận văn.

Em xin trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo khoa Ngữ văn, khoa Sau đại

học - trƣờng Đại học sƣ phạm Thái Nguyên, các thầy cô giáo công tác tại

Viện Văn học, các thầy cô giáo trƣờng Đại học sƣ phạm I - Hà Nội, các thầy

cô giáo trƣờng Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn, đã giúp em hoàn thành

khóa học.

Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới BGH, bạn bè, đồng nghiệp

trƣờng THPT Cảm Ân, sở GD & ĐT tỉnh Yên Bái, cùng những ngƣời thân

yêu trong gia đình đã luôn giúp đỡ, quan tâm, động viên, chia sẻ và tạo mọi

điều kiện giúp tôi hoàn thành tốt khóa học.

Thái Nguyên, tháng 09 năm 2011

Tác giả

Bùi Thu Trà

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

i

MỤC LỤC

Trang

Trang bìa phụ

Lời cam đoan

Lời cảm ơn

Mục lục......................................................................................................................... i

PHẦN MỞ ĐẦU.............................................................................................. 1

PHẦN NỘI DUNG ........................................................................................ 12

CHƢƠNG 1: VÀI NÉT VỀ THƠ CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ VIỆT

NAM HIỆN ĐẠI VÀ HÌNH TƢỢNG NGƢỜI PHỤ NỮ TRONG THƠ 12

1.1. Vài nét về thơ các dân tộc thiểu số Việt Nam hiện đại....................... 12

1.1.1 Giai đoạn 1945 - 1954.................................................................... 13

1.1.2 Giai đoạn 1954 - 1975.................................................................... 17

1.1.3 Giai đoạn sau 1975 ......................................................................... 21

1.2. Vài nét về hình tƣợng ngƣời phụ nữ trong nền thơ ca dân tộc ........... 28

CHƢƠNG 2: HÌNH TƢỢNG NGƢỜI PHỤ NỮ MIỀN NÚI - MỘT VẺ

ĐẸP MANG ĐẬM BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC............................... 43

2.1 Bản sắc văn hóa các dân tộc trong thơ các dân tộc thiểu số hiện đại. ....... 43

2.1.1 Bản sắc văn hóa dân tộc ................................................................. 43

2.1.2 Bản sắc văn hóa dân tộc trong thơ các dân tộc thiểu số hiện đại......... 45

2.2 Ngƣời phụ nữ miền núi với với vẻ đẹp khỏe mạnh, tự nhiên, đầy tính

phồn thực.................................................................................................... 49

2.3 Những con ngƣời lƣu truyền vẻ đẹp của bản sắc văn hóa dân tộc............ 54

2.3.1.Vẻ đẹp trong trang phục truyền thống dân tộc.............................. 54

2.3.2.Vẻ đẹp trong lối ứng xử văn hóa dân tộc ....................................... 62

CHƢƠNG 3: NGÔN NGỮ THƠ GIÀU CHẤT TẠO HÌNH - MỘT NÉT

ĐẶC SẮC TRONG NGHỆ THUẬT KHẮC HỌA HÌNH TƢỢNG

NGƢỜI PHỤ NỮ DÂN TỘC THIỂU SỐ .................................................. 81

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ii

3.1 Tính tạo hình trong ngôn ngữ thơ ........................................................ 81

3.2 Ngôn ngữ tạo hình -nét đặc sắc trong nghệ thuật khắc họa hình tƣợng

ngƣời phụ nữ dân tộc thiểu số.................................................................... 83

3.2.1 Hệ thống từ vựng giàu tính tạo hình............................................... 83

3.2.2 Các phƣơng tiện và biện pháp tu từ................................................ 92

PHẦN KẾT LUẬN...................................................................................... 112

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 115

PHẦN PHỤ LỤC......................................................................................... 121

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1- Lý do chọn đề tài

1.1 Nhƣ chúng ta đã biết, ngƣời phụ nữ có một vai trò vô cùng quan

trọng trong cuộc sống của con ngƣời. Chiếm một nửa nhân loại, chính họ là

ngƣời bảo tồn, tái sinh và luân chuyển sự sống. Trong đời sống văn hóa của

dân tộc ta, với sự tồn tại của chế độ Mẫu hệ, với tục thờ Mẫu...từ xa xƣa,

ngƣời phụ nữ đã tạo cho mình một vị thế quan trọng. Còn trong lĩnh vực nghệ

thuật, ngƣời phụ nữ luôn là biểu tƣợng cho cái Thiện, cái Mỹ. Nhƣng trong xã

hội Việt Nam xƣa – một xã hội phong kiến chịu ảnh hƣởng nặng nề của đạo

Nho với quan điểm “trọng nam, khinh nữ” - ngƣời phụ nữ đã phải chịu bao

cay đắng, thiệt thòi. Họ bị đè nén bởi nhiều tầng áp bức, bị khoác lên đầu bao

thứ lễ nghi, tập tục nặng nề, lạc hậu, bị xếp vào bậc thang cuối cùng của xã

hội... Có lẽ vì vậy mà con ngƣời và số phận của họ luôn là nguồn cảm hứng

vô tận cho các nghệ sĩ sáng tạo nên những tác phẩm nghệ thuật mang giá trị

nhân văn, nhân bản sâu sắc, làm rung động lòng ngƣời.

Trong lĩnh vực văn chƣơng, đặc biệt trong lĩnh vực thơ ca - hình tƣợng

ngƣời phụ nữ luôn là hình tƣợng trung tâm. Họ luôn là đối tƣợng thẩm mỹ

của mọi thế hệ các nhà thơ; và hầu nhƣ những bài thơ hay nhất, những tác

phẩm thơ làm rung động lòng ngƣời nhất cũng chính là những bài thơ viết về

hình tƣợng ngƣời phụ nữ. Có thể nói, ngƣời phụ nữ đã trở thành một hình

tƣợng nghệ thuật đẹp đẽ, tiêu biểu cho nền văn học dân tộc - một nền văn học

mang đậm chất nhân văn, nhân đạo. Viết về ngƣời phụ nữ với thái độ yêu

thƣơng, trân trọng, đầy tính ngợi ca là một việc làm có ý nghĩa và có tính tƣ

tƣởng cao đối với các nhà thơ. Do đó, nghiên cứu về hình tƣợng ngƣời phụ nữ

chính là nghiên cứu phần đặc trƣng, phần tinh túy nhất, cũng nhƣ phần thành

công nhất của nền thơ Việt Nam nói chung và thơ ca hiện đại nói riêng.

1.2 Văn học thiểu số Việt Nam hiện đại là một bộ phận đặc sắc, độc

đáo góp phần tạo nên sự phong phú, đa dạng của nền văn học Việt Nam hiện

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

2

đại. Trải qua gần bẩy mƣơi năm phát triển, thơ ca các dân tộc thiểu số Việt

Nam hiện đại nói riêng cũng nhƣ thơ ca Việt Nam hiện đại nói chung - đã

khẳng định đƣợc vẻ đẹp cùng những sắc thái riêng của một nền thơ ca giàu

bản sắc. Một trong những thành tựu nổi bật của nền văn học các dân tộc thiểu

số Việt Nam hiện đại chính là ở thể loại thơ. Các nhà thơ dân tộc thiểu số Việt

Nam đã tạo nên một nền thơ ca riêng - nhƣ một vƣờn hoa đầy hƣơng sắc, một

tấm thổ cẩm rực rỡ - và cũng đã dần khẳng định đƣợc mình khi góp một tiếng

nói riêng, một thế giới nghệ thuật thơ riêng giàu bản sắc văn hóa dân tộc, góp

phần tạo nên sự phong phú đa dạng cho nền thơ ca Việt Nam hiện đại. Nổi bật

trong thế giới hình tƣợng nghệ thuật thơ dân tộc thiểu số là hình tƣợng ngƣời

phụ nữ dân tộc thiểu số. Đây là một hình tƣợng nghệ thuật lớn, có vai trò

quan trọng trong sáng tác của các nhà thơ, nó có ý nghĩa lớn về tƣ tƣởng nghệ

thuật và phong cách nghệ thuật của các nhà thơ. Do đó, nghiên cứu về hình

tƣợng ngƣời phụ nữ dân tộc thiểu số trong thơ các dân tộc thiểu số Việt Nam

hiện đại cũng chính là nghiên cứu phần thành tựu tiêu biểu, nét đặc sắc của

thơ ca dân tộc, nghiên cứu một phần chân dung, nhân cách con ngƣời và đặc

điểm văn hóa của dân tộc ta trong quá trình tồn tại và phát triển của mình.

1.3 Việc nghiên cứu thơ các dân tộc thiểu số nói chung, trong đó có

việc nghiên cứu về hình tƣợng ngƣời phụ nữ trong thơ các dân tộc thiểu số

nói riêng - cho tới nay có thể thấy: vẫn chƣa thực sự thu hút đƣợc sự chú ý

xứng đáng của giới nghiên cứu, phê bình và cả của đông đảo bạn đọc. Cho

nên, mặc dù đã có hàng chục cuốn sách nghiên cứu về thơ các dân tộc thiểu

số nhƣng vẫn chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu cũng nhƣ chƣa xứng với tầm, với

vai trò quan trọng của nó cũng nhƣ với những thành tựu mà nó đã đạt đƣợc.

Các công trình nghiên cứu nói chung về vấn đề này mới chỉ dừng lại ở một số

nhận định, đánh giá ở những phƣơng diện nhất định về hình tƣợng quan trọng

này. Vì vậy, việc nghiên cứu, chỉ ra và khẳng định những giá trị to lớn của

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

3

hình tƣợng văn học đặc sắc này trong văn học dân tộc thiểu số là một vấn đề

vừa có tính cấp thiết, vừa có ý nghĩa khoa học và vừa có ý nghĩa về mặt lý

luận và thực tiễn.

Với những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài: “Hình tƣợng ngƣời phụ

nữ trong thơ các dân tộc thiểu số Việt Nam hiện đại” (khu vực phía Bắc

Việt Nam) để nghiên cứu. Thực hiện đề tài này, chúng tôi sẽ cố gắng chỉ ra

nét đặc trƣng cơ bản về hình tƣợng ngƣời phụ nữ dân tộc miền núi; đồng thời

khẳng định: Chính hình tƣợng nghệ thuật này đã góp phần quan trọng trong

việc phản ánh bản sắc dân tộc, ý nghĩa nhân văn cao cả của văn học các dân

tộc thiểu số Việt Nam hiện đại. Từ đó góp phần làm sáng tỏ thêm các giá trị

của nền thơ các dân tộc thiểu số Việt Nam. Công trình nếu đƣợc hoàn thành

sẽ là một tài liệu tham khảo có ích cho việc giảng dạy và học tập về bộ phận

văn học các dân tộc thiểu số Việt Nam trong các trƣờng phổ thông, cao đẳng,

đại học....

2. Lịch sử vấn đề

Theo tìm hiểu, nghiên cứu bƣớc đầu của chúng tôi thì trong một thời

gian khá dài văn học các dân tộc thiểu số chƣa thực sự đƣợc quan tâm, nghiên

cứu một cách đúng mức, xứng với vị trí quan trọng và tầm vóc của nó. Tuy

nhiên, trong khoảng mƣời năm trở lại đây với những chủ trƣơng, chính sách

đúng đắn của Đảng và nhà nƣớc đối với mảng văn học này tình hình nghiên

cứu văn học thiểu số đã đƣợc cải thiện. Đã có khá nhiều công trình nghiên

cứu, những bài nghiên cứu khá công phu và có một số thành tựu nhất định, rất

đáng trân trọng về vấn đề này.

Trong những công trình nghiên cứu mang tính chất tập hợp, tuyển chọn

và giới thiệu thơ văn các dân tộc thiểu số các tác giả đã đƣa vào khá nhiều bài

thơ viết về hình tƣợng ngƣời phụ nữ miền núi nhƣ trong: “Hợp tuyển thơ

văn các dân tộc thiểu số Việt Nam 1945 – 1985” (Nxb Văn hóa, 1981);

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

4

“Tuyển tập văn học các dân tộc thiểu số” (Nxb Văn hóa, 1995) “Thơ các

dân tộc thiểu số Việt Nam thế kỷ XX” (Nxb Văn hóa dân tộc, 2000); “Tinh

tuyển văn học Việt Nam” (Nxb KHXH, 2002); “Tuyển tập văn học dân tộc

và miền núi”(Nxb Giáo dục, 2007)…Bên cạnh đó có một số các công trình

nghiên cứu, đánh giá về văn học các dân tộc thiểu số trong đó có hình tƣợng

ngƣời phụ nữ dân tộc nhƣ: “Một vƣờn hoa nhiều hƣơng sắc” (Nxb Văn hóa,

1977); “40 năm văn hóa nghệ thuật các dân tộc thiểu số Việt Nam (1945-

1985) (Nxb văn hóa,1985) của GS Phong Lê; “Văn hóa các dân tộc - từ một

diễn đàn(1999) của hội văn học nghệ thuật các dân tộc thiểu số Việt Nam;

“Văn học các dân tộc thiểu số Việt Nam hiện đại” (Nxb Văn hóa dân tộc,

1995); “Văn hóa các dân tộc thiểu số Việt Nam” (NXb Văn hóa dân tộc,

1997”; “Về một mảng văn hóa dân tộc” (Nxb Văn hóa dân tộc, 1999);

“Tiếp cận văn học dân tộc thiểu số” (Nxb Thanh niên, 2011) của Lâm Tiến;

“Bản sắc dân tộc trong thơ ca Việt Nam hiện đại” (Nguyễn Duy Bắc,

1998) “Vấn đề đặt ra với các nhà thơ dân tộc thiểu số” (Lò Ngân Sủn,

2002); “Nhà văn các dân tộc thiểu số Việt Nam – Đời và văn” (2003,

2004); “Văn hóa các dân tộc thiểu số - Từ một góc nhìn” (Nxb Văn hóa

dân tộc,2004) của Vi Hồng Nhân; “Gƣơng mặt các văn nghệ sĩ dân tộc

thiểu số” (Nxb Văn hóa dân tộc, 2007) “Bản sắc dân tộc trong thơ các dân

tộc thiểu số Việt Nam hiện đại” (Trần Thị Việt Trung, 2010)…Ngoài ra còn

phải nhắc tới một số các bài nghiên cứu in trên các tạp chí, các báo văn nghệ

trung ƣơng và địa phƣơng nhƣ: “Văn học thiểu số trƣớc thềm thế kỷ XXI”

của Mai Liễu; “Bản sắc dân tộc - nỗi lo của ngƣời cầm bút” của Triệu Kim

Văn; “Nét mới của văn học các dân tộc thiểu số” của Dƣơng Thuấn; “Nhìn

lại văn nghệ các dân tộc thiểu số” của Nông Quốc Bình...

Có thể nói rằng, văn học các dân tộc thiểu số Việt Nam hiện đại cũng

đã thu hút đƣợc sự quan tâm nhất định của các nhà nghiên cứu, phê bình văn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

5

học. Tuy nhiên, so với các công trình nghiên cứu đồ sộ về thơ Việt Nam hiện

đại nói chung - thì số lƣợng tác phẩm, công trình tổng kết, đánh giá về văn

học các dân tộc thiểu số Việt Nam vẫn còn rất khiêm tốn, trong đó số lƣợng

các bài viết, các công trình nghiên cứu về hình tƣợng ngƣời phụ nữ dân tộc

thiểu số lại càng ít ỏi hơn. Những công trình, chuyên đề, bài viết trên đây đã

nêu đƣợc những thành tựu, những đóng góp của văn học nói chung, của thơ

ca các dân tộc thiểu số nói riêng và có đề cập đến hình tƣợng con ngƣời miền

núi - trong đó có hình tƣợng ngƣời phụ nữ nhƣng cũng mới chỉ dừng lại ở

những nhận định về những sáng tác của từng tác giả hoặc trong từng tác phẩm

cụ thể mà thôi.

Ví dụ: trong cuốn “Văn học các dân tộc thiểu số Việt Nam hiện đại”,

nhà phê bình văn học Lâm Tiến đã viết: “Với “Vợ lính ngụy mong chồng” và

“Gái thời giặc” Cầm Biêu đã khắc họa số phận đau khổ của ngƣời phụ nữ

dân tộc dƣới thời Pháp chiếm đóng”. [70,tr. 104]

“Pờ Sảo Mìn hát về dân tộc mình với âm hƣởng lãng mạn, lạc quan

hơn là kể về nỗi khổ, chịu đựng của dân tộc…Ngƣời con gái miền núi thì đẹp

nhƣ: “Một bông hoa rừng ngây ngất hƣơng bay (Xuân nhớ về thăm vợ), với

“Mắt em xanh mơ màng mắt lá” (Cô gái Mèo).[70,tr. 157 -158]

Nhà nghiên cứu Nguyễn Duy Bắc đã khẳng định: “Bản sắc dân tộc

trong thơ các dân tộc thiểu số biểu hiện rõ nhất trong sự mô tả đời sống tâm

hồn, tính cách, tình cảm của con ngƣời dân tộc.” [4, tr. 12]

Cuốn sách “Nhà văn các dân tộc thiểu số Việt Nam–đời và văn”

(2003- 2004) giới thiệu 87 gƣơng mặt nhà văn dân tộc thiểu số Việt Nam, qua

lời tự bạch, nhà văn dân tộc thiểu số nào cũng gắn bó với dân tộc, với quê

hƣơng và con ngƣời miền núi - trong đó có những ngƣời phụ nữ miền núi

thân yêu của họ. Họ lấy đó làm đề tài sáng tác chủ yếu của mình.

Lò Ngân Sủn trong cuốn “Vấn đề đặt ra với các nhà thơ dân tộc

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

6

thiểu số” đã nhận định: “Tình yêu đôi lứa của những ngƣời phụ nữ dân tộc

thiểu số thật là đằm thắm, thiết tha, dữ dội, hoang dã, nhƣ bão nổi, nhƣ lốc

quấn, nhƣ lửa bốc…”[65,tr. 58]

Thu Huyền đã viết về nhà thơ ngƣời dân tộc Mƣờng - Bùi Thị Tuyết

Mai nhƣ sau: “Hình ảnh đẹp nhất và cũng độc đáo nhất chị tạo dựng đƣợc

trong thơ của mình ấy là hình ảnh ngƣời phụ nữ Mƣờng dịu dàng, nữ tính,

giàu tình thƣơng yêu. Thơ chị khiến ngƣời đọc hình dung thật rõ nét, sinh

động về phụ nữ Mƣờng với những công việc dệt vải, ƣơm tơ… nhƣng hơn hết

là những tình cảm sáng trong, nồng nàn đối với mọi sự vật xung quanh... Chị

viết về tuổi mình, về ngƣời đàn bà với những hình ảnh lạ lẫm mà nhiều ẩn

ý…”[19]

Trong “Thơ Y Phƣơng” (2002) Phạm Hổ khẳng định: “Y Phƣơng càng

thành công hơn trong những bài thơ viết về tình yêu, tình vợ chồng. Viết về

ngƣời phụ nữ, ngƣời mẹ…”[58, tr. 252]

Lê Kim Vinh giới thiệu về Mã A Lềnh trong cuốn “Nhà văn dân tộc

thiểu số Việt Nam đời và văn”(2003) đã viết: “ Mã A Lềnh viết chƣa nhiều.

Nhƣng ở mỗi trang viết đều thể hiện sự cố gắng của anh trong việc miêu tả

cảnh sắc, con ngƣời miền núi (đặc biệt là ngƣời phụ nữ) với những đặc điểm

riêng với cách thức của riêng anh.”.[ 41, tr. 231]

Cũng trong cuốn sách này Trần Mạnh Hảo giới thiệu về Lò Ngân Sủn:

“Đối với Lò Ngân Sủn, cái đẹp đã phục sinh cái chết, ngƣời đàn bà đã, đang

và sẽ phục sinh lại cả thế giới đầy chết chóc của chiến tranh và phái

mạnh.[41, tr. 505]

Năm 2006, trong “Bàn Tài Đoàn - tuyển tập thơ văn” Bàn Minh

Đoàn đã viết: “ Về lao động sản xuất ông đã lột tả đặc điểm những con ngƣời

lao động ở miền núi bằng nhiều hình tƣợng sâu sắc và đẹp đẽ mang bản sắc

dân tộc nhất là phụ nữ đồng bào Dao nói riêng phụ nữ các dân tộc thiểu số

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

7

nói chung. Họ là ngƣời hiền hòa, cần cù chịu khó lao động, sản xuất, thủy

chung với gia đình”[14, tr. 846]

Ths Đỗ Thị Thu Huyền trong bài viết “Thơ ca Tày hiện đại qua một

số gƣơng mặt tiêu biểu” Tạp chí NCVH số 5/2008 có viết: “Bƣớc sang thời

kỳ kháng chiến chống Mỹ, gƣơng mặt thơ Tày tiêu biểu phải kể đến Y

Phƣơng…Ông viết rất hay về hình ảnh ngƣời phụ nữ, đậm chất vùng cao và

qua đó chứa đựng những ƣu ái đặc biệt”[ 18]

Năm 2010, công trình nghiên cứu công phu, dày dặn: “Bản sắc dân

tộc trong thơ các dân tộc thiểu số Việt Nam hiện đại” của PGS.TS Trần

Thị Việt Trung (chủ biên) đã ra đời, góp phần “xóa đi một khoảng phần còn

trắng trong nghiên cứu khoa học văn chƣơng” bởi đây là một công trình “đầu

tiên khảo sát một cách cách toàn diện và có tính hệ thống, bề thế, dày dặn về

bản sắc dân tộc trong thơ ca các dân tộc thiểu số Việt Nam hiện đại”. [87, tr.

8]. Trong công trình này, nhóm tác giả đã làm sáng rõ vấn đề: Bản sắc dân tộc

trong văn chƣơng các dân tộc thiểu số thể hiện qua nhiều yếu tố nhƣ việc sử

dụng chất liệu, ngôn ngữ dân tộc; phản ánh thiên nhiên, cuộc sống, con ngƣời

vùng núi cao…Đặc biệt, hình tƣợng ngƣời phụ nữ các dân tộc là hình tƣợng

trung tâm, hình tƣợng đẹp đẽ thể hiện rõ bản sắc văn hóa các dân tộc thiểu số

Việt Nam. “Hình ảnh những con ngƣời miền núi mà nổi bật lên là hình ảnh

ngƣời phụ nữ với vẻ đẹp khỏe mạnh, rực rỡ, đầy sức sống luôn đạp lên mọi

nỗi vất vả, khổ đau để làm tròn trách nhiệm ngƣời vợ, ngƣời mẹ…luôn là hình

ảnh trung tâm đƣợc các tác giả thơ dân tộc thiểu số dành nhiều tâm huyết để

miêu tả, thể hiện chân thực và sống động” [ 87,tr. 431- 432]. Đó là những cô

gái Thái “xinh đẹp, khéo léo, dịu dàng nhƣ dòng suối trong lành không bao

giờ vơi cạn” là “hình tƣợng tiêu biểu, nổi bật của ngƣời dân tộc Thái” [87, tr.

249]; đó là: “Hình ảnh những cô gái Mông với đôi gò má ửng hồng…với bắp

chân to khỏe và dáng đi uyển chuyển mềm mại trong chiếc váy Mông rực