Giáo dục văn hoá cho học sinh dân tộc thiểu số và trữ lượng văn hoá trong sách tiếng Mông theo chương trình giáo dục song ngữ

GIAODUCDANTOC

GlAO DUC VAN HOA CHO HOC SINH DA N TOC

THIEU sd VA TRff LUUNG VA N HdA TRONG SACH

TIENG MONG THEO CHUUNG TRJNH GlAO DUC SONG NGff

TS.DAOTH!BiNH

Trung lim Nghiln clini Giio dvc Ddn l^c

1. Giao due van hoa cho hpc sinh din tdc

thieu so

Oing Cdng sin Vilt Nam ludn coi trpng blnh

ding, doin kit, tddng trp gida d c thinh phin din

toe trong dai gia dmh din tpc Vi^t Nam la mpt vin di

hing diu cOa deh mgng nddc ta. Trong chinh sleh

dan t$c cOa Oing, chinh sleh bio tdn v l phit huy

vin hda ddi vdi d c din tdc thilu s6 ludn nhat quin.

Vile gilng day vin hda din tdc thieu sd trong

nha trudng Viet Nam hon 60 nim qua dl ddpc quan

tim. Ndi dung vin hda din tdc thieu sd Viet Nam dl

dupe dda vio chuong trinh, giio trinh, sleh giio khoa

gilng dgy d d e trddng dgi hpc cao dang chuyin

nglnh v l trong chdong trinh giio dye phd thdng.

Trong nhl trddng, giio dye vin hda cd nghTa II

cung cap cho d c em nhOfng kiln thdc v l vin hda,

giiip de em ylu quy vin hda cOa din tdc mlnh, tdn

trpng vin hda cOa d c din tdc anh em v l vin hda

din tdc Viet Nam ndi chung, nhlm ning cao nhin

thdc tinh d m cOa hpc sinh ve van hda v l hda nhlp

vin hda. Gilo dye vin hda tdc ngddi - vin hda cd

tinh die thu II vd cung d n thilt bdi khdng cd thd

vin hda chung chung. Tuy nhiln, trong mdt qudc

gia da din tdc, nhu d u hieu bilt lan nhau va ddi

thogi gida d e din tdc II vd cung quan trpng. Oly II

CO sd di td do dan din sd tdn trpng lan nhau gida

cle din tpc dim bio cho sd phat triln cOa mdi din

toe v l el dat nddc

Vdi nhl trddng d vung din tdc thi giio dye vin

hoa cdn mang mdt y nghTa siu sic khic Trpng trich

dat len vai nglnh Gilo dye la phli dio tgo ddpc mdt

dpi ngu d n bd ngddi din tdc thieu so eo trinh dp

chuyin mdn cao vdi nhdng tri thdc tiln tiln, cap

nhat vl cl nhdng tri thdc die thu, tri thdc truyin

thdng ddpc tich luy trong sudt qui trinh phit triln

cOa'cdng ddng. Oly chinh II d i khic rat cd bin so

vdi ylu d u giio dye - dio tgo ndi chung.

Gilo dye van hda cho hpc sinh din tdc cd thi

xem II mdt nhiem vy v l cd yr nghTa sau xa nhlm dim

bio chat lupng cOa myc tieu dao tao con ngUdi cho

mdt vOng kinh t l - x l hdi cdn gap nhieu khd khin.

Vdi sleh giio khoa day tilng din tdc d tieu hpc

vin hda tdc ngddi can dupe gidi thilu nhdng ndi dung

sd giln phO hpp vdi tim sinh li Ida tudi vl khi ning

nhin thdc cOa cle em, khdng can d t nghTa qui siu

dting vin hda hpc din tdc hpc (hiln tdpng vin hda

nly bit ngudn td diu, td tin ngddng nio.v.v). Oilu

d n phin Inh chi nIn la nhdng hiln tdpng vin hda

gin gui, phd biin cd Inh hddng tich cdc den sU phit

trien toin diln cOa tri; nhdng net nhin vin, tinh than

lac quan, y chi vuon lln trong dilu kiln khac nghilt,

hay tinh ylu cudc sdng cOa ddng bio elc din tdc. Cle

ndi dung vin hda d n dUpe the hiln hii hda, thdng

nhat d cl kinh hlnh v l kenh tilng (chO). Ngddi llm

chddng trinh, sleh giio khoa d n xem dly II cd hdi

thuan Ipi nhat de bilu dddng vin hda tdc ngddi, lam

sao de mdi con chd, moi bde tranh, moi ngd lieu...II

mdt thdng dilp v l van hda.

2. Din tpc Mong va mpt so npi dung vin hoa

dan tpc

2.1. Din tdc Mdng chilm tl I11 % din sd cl nddc

sdng rli ric trong cle tinh dpe bien gidi Viet Trung,

Viet Llo, td Lgng Sdn den Nghl An v l cdtru tap trung

d d c tinh HI Giang, Llo Cai, Lai Chiu, Sdn La.

Tdc danh Hmdngz dpc gin nhd Mdng. Cle din

tdc khic nhau gpi ngddi Mdng vdi nhdng tin khic

nhau. Ngddi Trung Qudc gpi ngddi Mdng la Milu,

phit Im gan nhd II Meo. Ngddi Kinh (trdde dly) gpi

ngddi Mdng II Meo, ngddi khu Bdn gpi theo Im dja

phddng II Meo. Gan dly ed ngddi gpi Ho Mdng. Cle

ten gpi Milu, Meo, Meo, Ho Mdng diu khdng dung,

khdng ddpc ddng bio chip nhin.

Theo tin td, ngddi Mdng cd nim nglnh chinh:

Mdng Od (Mdng trang); Mdng Llnh (mdng sQ;

Mdng Hoa (Mdng dd); Mdng Ou (Mdng den); Mdng

Sua (Mdng HIn). Cle tin tU nly, chO ylu dUa vio sU

khac nhau v l y phye va tilng ndi.

KHOAHQCGIAOOVC*57