Giải pháp tạo việc làm cho thanh niên nông thôn huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

-------------------------------------------------

TRẦN THỊ VA

GIẢI PHÁP TẠO VIỆC LÀM

CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN HUYỆN BA BỂ,

TỈNH BẮC KẠN

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

Thái Nguyên – 2019

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

-------------------------------------------------

TRẦN THỊ VA

GIẢI PHÁP TẠO VIỆC LÀM

CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN HUYỆN BA BỂ,

TỈNH BẮC KẠN

Ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Lan Anh

Thái Nguyên - 2019

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan:

- Luận văn này là nghiên cứu của riêng tôi, toàn bộ nội dung nghiên

cứu do chính tôi thực hiện.

- Số liệu trong luận văn được thực hiện khảo sát, điều tra trung thực.

- Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình.

Thái Nguyên, tháng năm 2019

Tác giả

Trần Thị Va

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn, tôi đã nhận được sự giúp đỡ của nhiều tập

thể và cá nhân. Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu,

Phòng Đào tạo trường Đại học Kinh tế và quản trị kinh doanh, Đại học

Thái Nguyên.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến sự giúp đỡ của các Thầy, Cô

giáo trong quá trình giảng dạy, đã trang bị cho tôi những kiến thức khoa

học. Đặc biệt là cô giáo TS. Nguyễn Thị Lan Anh người trực tiếp hướng

dẫn giúp đỡ tôi trong suốt thời gian nghiên cứu và học tập.

Tôi xin chân thành cám ơn các cơ quan nơi tôi công tác và nghiên

cứu luận văn, cùng toàn thể các đồng nghiệp, học viên lớp cao học quản lý

kinh tế khóa 13F, gia đình bạn bè đã tạo điều kiện, cung cấp tài liệu cho tôi

hoàn thành chương trình học của mình và góp phần thực hiện tốt hơn cho

công tác thực tế sau này.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng năm 2019

Tác giả

Trần Thị Va

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN .....................................................................................ii

MỤC LỤC..........................................................................................iii

DANH MỤC CỤM TỪ VIẾT TẮT.................................................... vii

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ...................................................... viii

DANH MỤC BIỂU ĐỒ ...................................................................... ix

MỞ ĐẦU ............................................................................................ 1

1. Tính cấp thiết của đề tài................................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................ 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................... 2

4. Ý nghĩa đóng góp của luận văn ........................................................ 3

4.1. Về lý luận ..................................................................................... 3

4.2. Về thực tiễn .................................................................................. 3

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VIỆC LÀM

CHO LAO ĐỘNG THANH NIÊN NÔNG THÔN ............................ 5

1.1. Cơ sở lý luận về việc làm và tạo việc làm cho lao động thanh niên

nông thôn ............................................................................................ 5

1.1.1. Một số khái niệm cơ bản ............................................................ 5

1.1.2. Đặc điểm, vai trò của công tác tạo việc làm cho thanh niên nông

thôn................................................................................................... 13

1.1.3. Nội dung của công tác tạo việc làm cho lao động thanh niên nông

thôn.............................................................................................................. 17

1.1.4. Các nhân tố ảnh hưởng tới tạo việc làm của lao động thanh niên nông

thôn.............................................................................................................. 21

1.2. Kinh nghiệm tạo việc làm cho thanh niên nông thôn ................... 29

1.2.1. Kinh nghiệm ở Việt Nam về tạo việc làm cho lao động nông thôn . 29

iv

1.2.2. Kinh nghiệm tạo việc làm cho thanh niên nông thôn huyện Đoàn Chợ

Mới, tỉnh Bắc Kạn....................................................................................... 35

1.2.3. Kinh nghiệm tạo việc làm cho thanh niên nông thôn huyện Na Rì,

tỉnh Bắc Kạn................................................................................................ 36

1.2.4. Bài học kinh nghiệm về tạo việc làm cho thanh niên huyện Ba Bể,

tỉnh Bắc Kạn................................................................................................ 39

Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................. 41

2.1. Các câu hỏi nghiên cứu............................................................... 41

2.2. Phương pháp nghiên cứu............................................................. 41

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ........................................................ 41

2.2.2. Phương pháp tổng hợp thông tin....................................................... 46

2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin ...................................................... 47

2.2.4. Kỹ thuật xử lý số liệu........................................................................ 47

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ...................................................... 47

Chương 3: THỰC TRẠNG VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN

NÔNG THÔN .................................................................................. 50

HUYỆN BA BỂ, TỈNH BẮC KẠN.................................................... 50

3.1. Đặc điểm chung của huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn ......................... 50

3.1.1. Điều kiện tự nhiên............................................................................. 50

3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội.................................................................. 53

3.1.3. Tình hình kinh tế xã hội trên địa bàn huyện ..................................... 56

3.1.4. Cơ quan quản lý nhà nước về tạo việc làm cho thanh niên nông thôn

tại huyện Ba Bể ........................................................................................... 58

3.1.5. Đánh giá chung ................................................................................. 60

3.2. Thanh niên và lao động thanh niên nông thôn huyện Ba Bể ......... 61

3.2.1. Đặc điểm thanh niên huyện Ba Bể.................................................... 61

3.2.2. Việc làm của thanh niên nông thôn huyện Ba Bể............................. 66

3.3. Công tác tạo việc làm cho thanh niên nông thôn huyện Ba Bể ..... 68

v

3.3.1. Các chương trình, chính sách có liên quan đến tạo việc làm cho thanh

niên nông thôn huyện Ba Bể ....................................................................... 68

3.3.2. Công tác tư vấn, đào tạo nghề cho lao động thanh niên nông thôn

của huyện Ba Bể.......................................................................................... 70

3.3.3. Tạo việc làm thông qua công tác đào tạo nghề cho thanh niên nông

thôn.............................................................................................................. 71

3.3.4. Tình hình tạo việc làm cho thanh niên nông thôn huyện Ba Bể....... 72

3.4. Thực trạng tạo việc làm của lao động thanh niên nông thôn huyện

Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn qua phân tích số liệu điều tra............................. 75

3.4.1. Thông tin chung về đối tượng điều tra .............................................. 75

3.4.2. Thực trạng đào tạo của đối tượng điều tra ........................................ 78

3.4.3. Đánh giá của đối tượng điều tra về hiệu quả của tạo việc làm cho

thanh niên nông thôn trong huyện............................................................... 80

3.4.4. Ý kiến đánh giá về công tác tạo việc làm cho thanh niên nông thôn 81

3.4.5. Những vấn đề quan tâm của thanh niên nông thôn huyện Ba Bể..... 82

3.4.6. Nguyện vọng về việc làm của thanh niên nông thôn huyện Ba Bể .. 84

3.5. Những nhân tố ảnh hưởng tới việc tạo việc làm cho thanh niên

nông thôn trên địa bàn huyện Ba Bể .................................................. 85

3.5.1. Các chương trình, chính sách về tạo việc làm cho thanh niên

nông thôn .................................................................................................... 85

3.5.2. Tình hình các cơ sở đào tạo nghề trên địa bàn huyện....................... 86

3.5.3. Thực trạng vốn cho sản xuất – kinh doanh ....................................... 86

3.5.4. Về bản thân người lao động .............................................................. 86

3.5.5. Chất lượng của lao động thanh niên nông thôn của huyện............... 87

3.6. Đánh giá chung về tạo việc làm cho thanh niên nông thôn của

huyện ................................................................................................ 89

3.6.1. Những mặt đạt được.......................................................................... 90

3.6.2. Những hạn chế và nguyên nhân........................................................ 91

vi

Chương 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU TẠO VIỆC LÀM

CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN HUYỆN BA BỂ, TỈNH BẮC

KẠN ................................................................................................. 95

4.1. Quan điểm định hướng về vấn đề tạo việc làm cho lao động thanh

niên nông thôn ở huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn ..................................... 95

4.2. Một số giải pháp tạo việc làm cho lao động thanh niên nông thôn ở

huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn ................................................................ 96

4.2.1. Tăng cường công tác tư vấn, định hướng, đào tạo nghề cho lao động

thanh niên nông thôn................................................................................... 96

4.2.2. Đẩy mạnh xuất khẩu lao động .................................................. 99

4.2.3. Tăng cường hoạt động hỗ trợ lao động thanh niên nông thôn........ 101

4.2.4. Tăng cường hoạt động của Đoàn thanh niên .................................. 104

4.2.5. Tạo việc làm thông qua các chương trình phát triển kinh tế - xã hội,

trong đó phát huy chính sách việc làm công............................................. 105

4.2.6. Tăng cường công tác tư vấn, giới thiệu việc làm, thông tin thị trường

lao động thông qua hệ thống Trung tâm Dịch vụ việc làm....................... 106

KẾT LUẬN .................................................................................... 108

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................... 111

vii

DANH MỤC CỤM TỪ VIẾT TẮT

STT DẠNG VIẾT TẮT DẠNG ĐẦY ĐỦ

1 BLĐTBXH Bộ lao động thương binh xã hội

2 BQ Bình quân

3 HTX Hợp tác xã

4 LĐBQ Lao động bình quân

5 LĐ Lao động

6 LLLĐ Lực lượng lao động

7 TN Thanh niên

8 THCS Trung học cơ sở

9 THPT Trung học phổ thông

10 UBND Ủy ban nhân dân

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1. Số lượng thanh niên được phỏng vấn ................................. 45

Bảng 3.1. Dân số và lao động huyện Ba Bể giai đoạn 2015 - 2017 ..... 54

Bảng 3.2. Dân sô thanh niên huyện Ba Bể phân theo nông thôn và

thành thị ............................................................................................ 62

Bảng 3.3. Lao động thanh niên nông thôn huyện Ba Bể phân theo trình

độ chuyên môn .................................................................................. 63

Bảng 3.4. Lao động thanh niên nông thôn huyện Ba Bể phân theo trình

độ học vấn ......................................................................................... 64

Bảng 3.5. Lao động thanh niên huyện Ba Bể phân theo độ tuổi .......... 64

Bảng 3.6. Lao động thanh niên huyện Ba Bể phân theo giới tính........ 65

Bảng 3.7. Lao động thanh niên nông thôn huyện Ba Bể phân theo tình

trạng việc làm.................................................................................... 66

Bảng 3.8. Lao đông thanh niên nông thôn huyện Ba Bể phân theo nhóm

ngành ................................................................................................ 67

Bảng 3.9. Thông tin chung về đối tượng điều tra................................ 75

Bảng 3.10. Thực trạng đào tạo của đối tượng điều tra ........................ 78

ix

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1. Đánh giá của thanh niên nông thôn về hiệu quả chương

trình đào tạo, dạy nghề ...................................................................... 80

Biểu đồ 3.2. Đánh giá của học viên thanh niên nông thôn về quá trình

đào tạo .............................................................................................. 81

Biểu đồ 3.3. Nguyện vọng về việc làm của thanh niên nông thôn huyện

Ba Bể ................................................................................................ 84

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Theo số liệu thống kê của Liên hợp quốc công bố năm 2017, Dân số

nước ta có khoảng hơn 95 triệu người, trong đó có đến 76% dân số sống ở

nông thôn và có đến 1/3 trong độ tuổi thanh niên. Từ thực trạng trên, vấn đề

tạo việc làm, tăng thu nhập cho thanh niên nông thôn có tính chất rất quan

trọng và quyết định chiến lược phát triển kinh tế xã hội.

Đặc biệt, trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá và xu

thế chủ động hội nhập kinh tế khu vực và thế giới, thanh niên Việt Nam có

nhiều cơ hội để tìm kiếm việc làm. Thanh niên có thể vươn lên nắm bắt tri

thức và tự do làm giàu bằng tri thức của mình. Tuy nhiên cũng có những

thách thức đặt ra cho thanh niên Việt Nam đó là yêu cầu về chất lượng nguồn

lao động, người lao động không biết nghề, hoặc biết nhưng không đến nơi đến

chốn thì rất khó tìm việc làm. Mặt khác kinh nghiệm các nước cho thấy, khi

hội nhập WTO, ngành dễ bị tổn thương nhất là nông nghiệp, nhóm dân cư dễ

bị tổn thương nhất là nông dân trong đó có thanh niên nông thôn. Chính vì

vậy, quan tâm đến vấn đề tạo việc làm, tăng thu nhập cho thanh niên nông

thôn luôn là vấn đề mang tính cấp bách.

Bắc Kạn là một tỉnh miền núi, lực lượng lao động làm nông nghiệp,

lâm nghiệp là thanh niên chiếm tỷ lệ khá cao 28.9%, vấn đề tạo việc làm cho

thanh niên nông thôn những năm gần đây đã được tỉnh quan tâm và đã có một

số chương trình dự án, biện pháp nhằm giải quyết vấn đề này như chương

trình xoá đói giảm nghèo 134, 135, các chương trình vay vốn, Nghị Quyết 70

của tỉnh… nhưng qua thực tiễn cho thấy cũng chưa đáp ứng được nhu cầu

việc làm cho thanh niên nông thôn.

Cũng như một số địa phương khác trong tỉnh Bắc Kạn, huyện Ba Bể là

một huyện có tới 75% dân số với công việc chính là sản xuất nông nghiệp,

lâm nghiệp (nguồn số liệu chi cục thống kê huyện Ba Bể). Với sự phát triển