Thư viện tri thức trực tuyến
Kho tài liệu với 50,000+ tài liệu học thuật
© 2023 Siêu thị PDF - Kho tài liệu học thuật hàng đầu Việt Nam
Giải pháp tạo việc làm cho các hộ bị thu hồi đất tại các cụm công nghiệp huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình
Nội dung xem thử
Mô tả chi tiết
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
ĐINH ĐỨC THỌ
GIẢI PHÁP TẠO VIỆC LÀM CHO CÁC HỘ BỊ
THU HỒI ĐẤT TẠI CÁC CỤM CÔNG NGHIỆP
HUYỆN NHO QUAN, TỈNH NINH BÌNH
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP
THÁI NGUYÊN - 2019
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
ĐINH ĐỨC THỌ
GIẢI PHÁP TẠO VIỆC LÀM CHO CÁC HỘ BỊ
THU HỒI ĐẤT TẠI CÁC CỤM CÔNG NGHIỆP
HUYỆN NHO QUAN, TỈNH NINH BÌNH
Ngành: Kinh tế nông nghiệp
Mã số: 8.62.01.16
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP
Người hướng dẫn khoa học: TS. BÙI ĐÌNH HÒA
THÁI NGUYÊN - 2019
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là đề tài nghiên cứu do tôi thực hiện.Các số liệu
và kết quả nghiên cứu trình bày trong Luận văn là trung thực và chưa từng
được công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc hoàn hiện Luận văn
này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong Luận văn đã được ghi
rõ nguồn gốc.
Thái Nguyên, tháng 8 năm 2019
Tác giả luận văn
Đinh Đức Thọ
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
ii
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn tôi đã
được sự quan tâm, giúp đỡ tận tình của nhiều tập thể và cá nhân. Nhân dịp
này, tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc đến Ban Giám hiệu, Phòng đào tạo,
Ban chủ nhiệm Khoa KT&PTNT cùng các thầy cô Trường Đại học Nông
Lâm Thái Nguyên đã tận tình giúp đỡ, hướng dẫn, tạo điều kiện về mọi mặt
để tôi thực hiện đề tài này. Đặc biệt tôi xin cảm ơn TS. Bùi Đình Hòa, đã
hướng dẫn chỉ bảo tận tình và đóng góp nhiều ý kiến quý báu cho tôi hoàn
thành luận văn tốt nghiệp.
Tôi xin trân trọng cảm ơn các cơ quan: Cụm công nghiệp huyện Nho
Quan, tỉnh Ninh Bình, các hộ dân trên địa bàn huyện Nho Quan đã tạo mọi
điều kiện cho tôi hoàn thành bản luận văn này.
Cuối cùng tôi xin trân thành cảm ơn sâu sắc tới gia đình và bạn bè,
những người đã chia sẻ, động viên, khích lệ và giúp đỡ tôi trong suốt quá
trình học tập, nghiên cứu để hoàn thành tốt luận văn của mình.
Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn tất cả sự giúp đỡ quý báu của
các tập thể và cá nhân đã dành cho tôi.
Thái Nguyên, tháng 8 năm 2019
Tác giả luận văn
Đinh Đức Thọ
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN........................................................................................................... ii
MỤC LỤC................................................................................................................ iii
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ...........................................................................vi
TRÍCH YẾU LUẬN VĂN .................................................................................... viii
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1
2. Mục tiêu của đề tài ..................................................................................................2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................2
5. Những đóng góp mới, ý nghĩa khoa học hoặc thực tiễn .........................................3
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TẠO VIỆC LÀM CHO HỘ BỊ THU HỒI
ĐẤT NÔNG NGHIỆP CHO CỤM KHU CÔNG NGHIỆP..................................4
1.1. Cơ sở lý luận về tạo việc làm cho hộ bị thu hồi đất nông nghiệp cho cụm khu
công nghiệp .................................................................................................................4
1.1.1. Cơ sở lý luận về việc làm cho hộ bị thu hồi đất nông nghiệp...........................4
1.1.2. Tạo việc làm cho các hộ bị thu hồi đất nông nghiệp.......................................16
1.1.3. Vai trò và ý nghĩa tạo việc làm cho hộ bị thu hồi đất nông nghiệp cho khu
công nghiệp ...............................................................................................................19
1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến tạo việc làm của các hộ nông dân sau thu hồi đất
nông nghiệp tại các khu công nghiệp........................................................................22
1.2. Cơ sở thực tiễn về tạo việc làm cho hộ bị thu hồi đất nông nghiệp tại các khu
công nghiệp trên thế giới và ở Việt Nam..................................................................31
1.2.1. Thực tiễn về tạo việc làm cho hộ thu hồi đất nông nghiệp tại các khu công
nghiệp của một số nước trên thế giới........................................................................31
1.2.2. Kinh nghiệm tạo việc làm cho hộ bị thu hồi đất nông nghiệp tại các khu công
nghiệp của một số tỉnh ở Việt Nam ..........................................................................35
1.3. Bài học kinh nghiệm rút ra cho huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình ...................40
1.4. Một số công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài............................................41
Chương 2: ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........47
2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội huyện Nho Quan...................47
2.1.1. Đặc điểm tự nhiên ...........................................................................................47
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
iv
2.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội ................................................................................51
2.1.3. Hệ thống cơ sở hạ tầng của huyện Nho Quan.................................................56
2.1.4. Đánh giá những thuận lợi và khó khăn về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội
đến đến tạo việc làm cho các hộ bị thu hồi đất nông nghiệp trong cụm công nghiệp...57
2.2. Nội dung nghiên cứu..........................................................................................58
2.3. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................58
2.3.1. Phương pháp thu thập thông tin ......................................................................58
2.3.2. Phương pháp tổng hợp thông tin.....................................................................60
2.3.3. Phương pháp phân tích thông tin ....................................................................60
2.4. Hệ thống chỉ tiêu phản ánh tạo việc làm hộ bị thu hồi đất nông nghiệp trên địa
bàn huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình.......................................................................60
2.4.1. Nhóm chỉ tiêu thể hiện tình hình kinh tế hộ....................................................61
2.4.2. Nhóm chỉ tiêu phản ánh mức thu nhập, thu chi của hộ nông dân...................61
Chương 3: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP TẠO VIỆC LÀM CHO HỘ BỊ
THU HỒI ĐẤT NÔNG NGHIỆP TRONG CỤM CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA
BÀN HUYỆN NHO QUAN, TỈNH NINH BÌNH.................................................62
3.1. Thực trạng tạo việc làm cho hộ bị thu hồi đất nông nghiệp tại các cụm công
nghiệp trên địa bàn huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình..............................................62
3.1.1. Chính sách thu hồi đất nông nghiệp tại các cụm công nghiệp của huyện Nho
Quan giai đoạn 2016-2018........................................................................................62
3.1.2. Tình hình thu hồi đất nông nghiệp tại các cụm công nghiệp trên địa bàn huyện
Nho Quan ..................................................................................................................63
3.1.3. Tình hình dân số và lao động của các hộ bị thu hồi đất tại nông nghiệp trong cụm
công nghiệp ................................................................................................................64
3.2. Thực trạng kinh tế hộ nông điều tra sau thu hồi đất nông nghiệp tại cụm công
nghiệp của huyện Nho Quan .....................................................................................66
3.2.1. Thông tin cơ bản của nhóm hộ nông điều tra..................................................66
3.2.2. Thực trạng lao động các hộ nông dân điều tra bị thu hồi đất nông nghiệp............68
3.2.3. Thực trạng việc làm của các hộ nông dân điều tra bị thu hồi đất nông nghiệp..............70
3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến kinh tế hộ nông dân sau thu hồi đất nông nghiệp tại
các cụm công nghiệp.................................................................................................87
3.3.1. Các yếu tố bên trong .......................................................................................87
3.3.2. Các yếu tố bên ngoài.......................................................................................93
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
v
3.3. Đánh giá chung về giải quyết việc làm cho các hộ nông dân sau thu hồi đất
nông nghiệp tại các cụm công nghiệp huyện Nho Quan...........................................95
3.3.1. Kết quả đạt được .............................................................................................95
3.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân......................................................................97
3.4. Giải pháp tạo việc làm cho các hộ bị thu hồi đất nông nghiệp cho cụm công
nghiệp huyện Nho Quan đến năm 2015 và tầm nhìn 2030.......................................99
3.4.1. Quan điểm, định hướng và mục tiêu tạo việc làm cho các hộ bị thu hồi đất
nông nghiệp cho cụm công nghiệp huyện Nho Quan đến năm 2015 và tầm nhìn
2030...........................................................................................................................99
3.4.2. Một số giải pháp tạo việc làm hộ nông dân sau thu hồi đất nông nghiệp tại các
cụm công nghiệp huyện Nho Quan đến năm 2025 tầm nhìn đến năm 2030 ..........104
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..............................................................................112
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................116
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
vi
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU
Bảng 2.1. Tình hình sử dụng đất của huyện Nho Quan giai đoạn
2016 - 2018.............................................................................. 50
Bảng 2.2: Giá trị, cơ cấu ngành kinh tế huyện Nho Quan giai đoạn
2016 -2018 ................................................................................ 52
Bảng 2.3. Tình hình dân số và lao động trên địa bàn huyện Nho Quan
giai đoạn 2016-2018 ................................................................. 55
Bảng 3.1: Tổng hợp diện tích đất nông nghiệp bị thu hồi tại các cụm
công nghiệp của huyện Nho Quan giai đoạn 2016-2018 ......... 63
Bảng 3.2: Nhân khẩu và lao động của các hộ bị THĐNN tại các cụm
công nghiệp của huyện Nho Quan năm 2018........................... 65
Bảng 3.3: Thông tin cơ bản các hộ điều tra sau THĐNN tại các cụm
công nghiệp huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình năm 2018 ........ 67
Bảng 3.4: Trình độ chuyên môn kỹ thuật của lao động trước THĐNN.... 69
Bảng 3.5: Trình độ chuyên môn kỹ thuật của lao động sau THĐNN....... 69
Bảng 3.6: Việc làm của các hộ nông dân trước THĐNN tại các CCN..... 72
Bảng 3.7: Việc làm của các hộ nông dân sau THĐNN tại các CCN........ 73
Bảng 3.8: Việc làm của các hộ nông dân trước và sau THĐNN tại các
KCN phân theo nhóm hộ điều tra............................................. 76
Bảng 3.9: Mục đích sử dụng tiền đền bù của các hộ nông dân sau
THĐNN..................................................................................... 78
Bảng 3.10: Biến động thu nhập của các hộ nông dân sau THĐNN............ 79
Bảng 3.11: Thu nhập bình quân của các nhóm hộ nông dân trước và sau ĐNN...... 81
Bảng 3.12: Ngành nghề trước và sau THĐNN của các hộ nông dân ......... 84
Bảng 3.13: Chi phí bình quân của các nhóm hộ nông dân trước và sau
THĐNN..................................................................................... 86
Bảng 3.14: Trình độ học vấn của chủ hộ ảnh hưởng đến thu nhập hộ
nông dân.................................................................................... 87
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
vii
Bảng 3.15: Độ tuổi chủ hộ ảnh hưởng đến thu nhập hộ nông dân.............. 88
Bảng 3.16: Quy mô lao động ảnh hưởng đến thu nhập hộ nông dân.......... 89
Bảng 3.17: Lao động được đào tạo ảnh hưởng đến thu nhập hộ nông dân....... 90
Bảng 3.18: Lao động được làm việc trong CCN đến thu nhập hộ nông dân..... 92
Bảng 3.19: Sử dụng tiền đền bù vào SXKD ảnh hưởng đến thu nhập
của hộ nông dân ........................................................................ 92
Bảng 3.20: Dự báo về phát triển kinh tế hộ nông dân sau THĐNN tại
CCN đến năm 2025................................................................. 103
Biểu đồ 3.1: Biến động thu nhập của các hộ nông dân sau THĐNN............ 80
Biểu đồ 3.2: Ngành nghề trước và sau THĐNN của các hộ nông dân ......... 85
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
viii
TRÍCH YẾU LUẬN VĂN
Tên tác giả: Đinh Đức Thọ
Tên luận văn: Giải pháp tạo việc làm cho các hộ bị thu hồi đất tại các
cụm công nghiệp huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình
Ngành: Kinh tế nông nghiệp Mã số: 8.62.01.16
Mục tiêu nghiên cứu
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn vấn đề việc làm và giải quyết
việc làm cho nông dân bị thu hồi đất.
- Phân tích, đánh giá thực trạng giải quyết việc làm cho nông dân bị thu
hồi đất ở huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình giai đoạn năm 2016-2018.
- Chỉ ra những yếu tố ảnh hưởng tới việc làm của lao động nông nghiệp
sau khi thu hồi đất trên địa bàn.
- Đề xuất một số giải pháp tạo việc làm cho lao động nông nghiệp sau
khi bị thu hồi đất trên địa bàn huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình.
Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng phương pháp thu thập số liệu thứ cấp và số liệu sơ cấp,
phương pháp so sánh để đánh giá thực trạng cho giải quyết việc làm cho nông dân
bị thu hồi đất ở huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình giai đoạn năm 2016-2018.
Kết quả chính và kết luận
Những thành công và hạn chế, tồn tại được luận văn rút ra tuy chưa
phản ánh một cách đầy đủ nhất tình trạng thu nhập của nông dân bị THĐNN
ở huyện Nho Quan, nhưng nó cũng đã phân tích được một cách khái quát và
tương đối toàn diện bức tranh việc làm để phát triển kinh tế hộ sau THĐNN.
Trên cơ sở đó, luận văn luận giải, minh chứng và đề xuất các định hướng và
các nhóm giải pháp tạo việc làm cho hộ sau THĐNN tại các CCN huyện Nho
Quan đến năm 2025 tầm nhìn đến năm 2030 bao gồm nhóm giải pháp chung
và các nhóm giải pháp cụ thể.
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hiện nay nước ta đang trong giai đoạn CNH - HĐH đất nước. Việc
THĐ để chuyển đổi mục đích sử dụng chuyển sang đất chuyên dùng đã tạo
điều kiện thuận lợi cho các địa phương phát triển công nghiệp, dịch vụ cũng
như xây dựng các khu đô thị mới, tạo điều kiện thu hút đầu tư, đặc biệt là đầu
tư trực tiếp nước ngoài, góp phần đẩy mạnh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh
tế theo hướng CNH-HĐH, đẩy nhanh tiến trình hội nhập với nền kinh tế khu
vực và quốc tế. KCN góp phần thúc đẩy tăng năng suất lao động, tăng trưởng
kinh tế, góp phần tạo nên một diện mạo nông thôn mới.
Tuy nhiên quá trình thực hiện THĐ cũng đặt ra nhiều vấn đề bức xúc
trong đời sống nhân dân và ảnh hưởng tới đời sống xã hội ở nhiều địa
phương. Theo thống kê của Bộ NN&PTNT trong 5 năm gần đây (2012-2017)
tổng diện tích đất nông nghiệp đã thu hồi là 436.000 ha (chiếm gần 4% tổng
diện tích đất nông nghiệp của cả nước); việc THĐ đã tác động đến đời sống
của trên 727.000 hộ gia đình với khoảng 1150.000 lao động và trên 3,5 triệu
người. Mặc dù quá trình THĐ các địa phương đã ban hành nhiều chính sách
cụ thể đối với người dân bị THĐ về các vấn đề như bồi thường, hỗ trợ giải
quyết việc làm, đào tạo chuyển đổi nghề... nhưng trên thực tế có tới 67% lao
động nông nghiệp vẫn giữ nguyên nghề cũ sau khi bị THĐ, 13% chuyển sang
nghề mới và khoảng 20% không có việc làm hoặc có việc làm nhưng không
ổn định [39].
Nho Quan là một huyện nằm ở phía Tây Bắc tỉnh Ninh Bình, thực hiện
chủ trương CNH - HĐH nông nghiệp nông thôn cùng với quá trình đô thị hóa
chung của tỉnh, huyện đã được chính phủ phê duyệt xây dựng 04 cụm công
nghiệp với diện tích 174 ha [5]. Các cụm công nghiệp đã góp phần chuyển
dịch cơ cấu kinh tế xã theo hướng phát triển công nghiệp, quy hoạch phát
2
triển KT - XH của huyện Nho Quan và đóng góp vào sự phát triển của tỉnh
Ninh Bình. Tuy nhiên khi bị thu hồi đất đặc biệt là thu hồi đất nông nghiệp
một phần lớn lao động nông nghiệp mất việc làm. Để có thể đánh giá đúng
thực trạng việc thu hồi đất cũng như ảnh hưởng của nó tới việc làm của người
dân bị thu hồi đất, qua đó đề ra một số giải pháp nhằm giải quyết việc làm cho
lao động nông nghiệp bị thu hồi đất trên địa bàn huyện Nho Quan, tôi đã chọn
đề tài: "Giải pháp tạo việc làm cho các hộ bị thu hồi đất tại các cụm công
nghiệp huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình”.
2. Mục tiêu của đề tài
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn vấn đề việc làm và giải quyết
việc làm cho nông dân bị thu hồi đất.
- Đánh giá thực trạng giải quyết việc làm cho nông dân bị thu hồi đất ở
huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình giai đoạn năm 2016-2018.
- Chỉ ra những yếu tố ảnh hưởng tới việc làm của lao động nông nghiệp
sau khi thu hồi đất trên địa bàn.
- Đề xuất một số giải pháp tạo việc làm cho lao động nông nghiệp sau
khi bị thu hồi đất trên địa bàn huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu các vấn đề lý luận và thực tiễn về việc làm cho
các hộ bị thu hồi đất tại các cụm công nghiệp huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
* Về không gian : Luận văn nghiên cứu về việc làm cho các hộ bị thu hồi
đất tại các cụm công nghiệp huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình
* Về thời gian:
- Số liệu thứ cấp của đề tài: được thu thập từ năm 2016 đến năm 2018.
- Số liệu sơ cấp của đề tài: phiếu điều tra kinh tế hộ nông dân được điều
tra năm 2018 đối với các hộ nông dân đã bị THĐNN từ những năm 2018 trở
3
về trước.
- Luận văn đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển việc làm cho các
hộ bị thu hồi đất tại các cụm công nghiệp huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình
đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2030.
* Về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu một số nội dung sau đây:
- Nghiên cứu việc làm cho các hộ sau THĐNN tại các KCN của một số
nước trên thế giới cũng như một số địa phương trong nước. Từ đó rút ra các
bài học kinh nghiệm về về việc làm cho các hộ bị thu hồi đất tại các cụm công
nghiệp huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình.
- Phân tích, đánh giá thực trạng giải quyết việc làm cho nông dân bị thu
hồi đất ở huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình giai đoạn năm 2016-2018. Chỉ ra
những nguyên nhân và đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển việc làm cho
các hộ bị thu hồi đất tại các cụm công nghiệp huyện Nho Quan tỉnh Ninh
Bình đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2030.
5. Những đóng góp mới, ý nghĩa khoa học hoặc thực tiễn
5.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học
- Góp phần hệ thống hóa các vấn đề lý luận về việc làm và giải quyết
việc làm các hộ bị thu hồi đất.
- Việc làm cho nông dân sau khi bị thu hồi đất trong quá trình CNH -
ĐTH là vấn đề “nóng bỏng” mà Đảng và Nhà nước ta đang rất quan tâm.
Hiện nay có rất ít những nghiên cứu về vấn đề này bởvậy đề tài sẽ là tiền đề
cho những nghiên cứu tiếp theo, là tài liệu nghiên cứu bổ ích cho những
người quan tâm.
5.2. Ý nghĩa thực tiễn
- Luận văn là tài liệu tham khảo có căn cứ khoa học vững chắc giúp cho
các nhà nghiên cứu, các nhà hoạch định chính sách, các chủ hộ, các doanh
nghiệp, các chủ đầu tư vào các KCN trên địa bàn huyện Nho Quan nói riêng
và tỉnh Ninh Bình nói chung quan tâm đến kinh tế hộ sau THĐNN.
- Luận văn là nguồn tài liệu tham khảo bổ ích trong giảng dạy tại các
trường chuyên nghiệp, tài liệu tham khảo của các sinh viên, học viên và các
nghiên cứu sinh.