Giải pháp tạo việc làm cho lao động các xã, phường ven biển thành phố Đồng Hới

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

ĐẠI HỌC HUẾ

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

----------------------------------- MAI THỊ NHÀN

GIẢI PHÁP TẠO VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG CÁC

XÃ, PHƯỜNG VEN BIỂN THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI

Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ

MÃ SỐ: 8340410

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. BÙI DŨNG THỂ

Huế, năm 2018

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn này là kết quả nghiên cứu của tác giả dưới sự

hướng dẫn khoa học của Giáo viên hướng dẫn.

Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là

hoàn toàn trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ học vị nào. Mọi sự giúp đỡ

cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và mọi thông tin trích dẫn trong

luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc.

Tác giả

Mai Thị Nhàn

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện luận văn này, tác giả đã nhận được sự

giúp đỡ của nhiều cá nhân và tổ chức. Tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc

nhất đến PGS.TS Bùi Dũng Thể, giáo viên hướng dẫn khoa học cho tác giả vì sự tận

tình hướng dẫn của Thầy. Cảm ơn Ban giám hiệu, Khoa Quản lý Kinh tế, Phòng Đào tạo sau đại học

trường, Đại học Kinh tế Huế cùng toàn thể các thầy cô giáo đã tận tình giảng dạy,

quan tâm, giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập và nghiên cứu. Cảm ơn lãnh đạo Ủy ban nhân dân thành phố Đồng Hới, Ban Dân vận

thành phố, Phòng Kinh tế, Phòng Lao động - TB&XH, Phòng Thống kê thành

phố Đồng Hới, Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Quảng Bình, Hội LHPN thành

phố, lãnh đạo Ủy ban nhân dân xã Quang Phú, xã Bảo Ninh và phường Hải

Thành, Hội LHPN 03 xã, phường Quang Phú, Bảo Ninh, Hải Thành, đặc biệt lao

động các xã, phường nói trên đã nhiệt tình giúp đỡ tác giả trong quá trình thu thập

tài liệu liên quan đến đề tài nghiên cứu.

Xin cảm ơn gia đình, bạn bè vì những giúp đỡ quý báu, động viên, cỗ vũ tác

giả trong quá trình học tập và nghiên cứu.

Mặc dù đã rất cố gắng trong quá trình nghiên cứu nhưng không thể tránh khỏi

những hạn chế, thiếu sót. Kính mong quý thầy cô giáo, bạn bè, đồng nghiệp và những

người quan tâm đến đề tài tiếp tục đóng góp ý kiến để đề tài được hoàn thiện hơn.

Một lần nữa, xin trân trọng cảm ơn!

Tác giả

Mai Thị Nhàn

iii

TÓM LƯỢC LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC KINH TẾ

Họ và tên học viên: MAI THỊ NHÀN

Chuyên ngành: Quản lý kinh tế ứng dụng - Mã số: 8340410

Niên khóa: 2016-2018

Người hướng dẫn khoa học: PGS, TS. BÙI DŨNG THỂ

Tên đề tài: GIẢI PHÁP TẠO VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG CÁC XÃ,

PHƯỜNG VEN BIỂN THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI

1. Mục đích nghiên cứu: Hệ thống hoá những vấn đề lý luận và thực tiễn về

việc làm và tạo việc làm cho lao động nói chung, lao động ven biển nói riêng; phân

tích đánh giá thực trạng việc làm và tạo việc làm cho lao động các xã, phường

ven biển tại thành phố Đồng Hới; đề xuất những giải pháp cơ bản tạo việc làm

cho lao động các xã, phường ven biển thành phố Đồng Hới trong thời gian tới. Đối tượng nghiên cứu: Việc làm và tạo việc làm cho lao động các xã,

phường ven biển thành phố Đồng Hới. 2. Phương pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng phương pháp điều tra,thu thập

số liệu gồm số liệu thứ cấp và số liệu sơ cấp; phương pháp phân tích, thống kê mô

tả và thống kê, so sánh

3. Kết quả nghiên cứu và kết luận: Tạo việc làm cho lao động ven biển của

thành phố Đồng Hới trong thời gian qua đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận,

thành phố đã thực hiện nhiều chính sách, chương trình, dự án hỗ trợ người dân ở

các xã phường ven biển phát triển kinh tế, mở mang thêm các ngành nghề mới, góp

phần tạo thêm nhiều việc làm cho người lao động, nâng cao thu nhập, xóa đói và

giảm nghèo.Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được Đồng Hới cũng đang

đối mặt với nhiều thách thức đã tồn tại và tiếp tục nảy sinh trong tạo việc làm cho

lao động ven biển: Tình trạng thất nghiệp, thiếu việc làm và có việc làm nhưng

không thường xuyên của người dân trong độ tuổi lao động vẫn còn, nhất là đối với

lao động nữ và lao động ngư nghiệp.

iv

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU

CCLĐ : Cơ cấu lao động

CNH, HDH : Công nghiệp hóa, hiện đạihóa

CSXH : Chính sách xã hội

CV : Mã lực

KKT : Khu kinh tế ven biển

KTXH : Kinh tế - xã hội

LĐ : Lao động

LĐTB&XH : Lao động thương binh và xã hội

LLLĐ : Lực lượng lao động

LHPN : Hội Liên hiệp phụ nữ

NLĐ : Người lao động

THCS : Trung học cơ sở

THPT : Trung học phổ thông

UBND : Ủy ban nhân dân

XKLĐ : Xuất khẩu lao động

v

MỤC LỤC

Lời cam đoan............................................................................................................... i

Lời cảm ơn ................................................................................................................. ii

Tóm lược luận văn thạc sỹ khoa học kinh tế............................................................. iii

Danh mục các chữ viết tắt và ký hiệu ....................................................................... iv

Mục lục........................................................................................................................v

Danh mục các bảng ................................................................................................. viii

Danh mục các biểu đồ, sơ đồ ......................................................................................x

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ............................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu .......................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................4

3. Đối tượng nghiên cứu đề tài....................................................................................4

4. Phương pháp nghiên cứu đề tài...............................................................................4

5. Kết cấu luận văn......................................................................................................6

PHẦN 2: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ..........................................8

CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TẠO VIỆC LÀM

CHO LAO ĐỘNGVÙNG VEN BIỂN.....................................................................8

1.1. Một số khái niệm cơ bản......................................................................................8

1.1.1. Lao động, việc làm, tạo việc làm ......................................................................8

1.1.2. Thất nghiệp, thiếu việc làm.............................................................................12

1.1.3. Các phương pháp tạo việc làm........................................................................13

1.2. Đặc điểm kinh tế, xã hội và đặc điểm lao động vùng ven biển nước ta ............16

1.2.1. Đặc điểm kinh tế, xã hội vùng ven biển.........................................................16

1.2.2. Đặc điểm lao động vùng ven biển...................................................................19

1.3. Những nhân tố ảnh huởng đến việc tạo việc làm cho lao động vùng ven biển ........21

1.3.1.Nhân tố tự nhiên...............................................................................................21

1.3.2. Trình độ phát triển kinh tế - xã hội .................................................................22

1.3.3.Tốc độ gia tăng dân số .....................................................................................22

1.3.4. Kết cấu hạ tầng................................................................................................22

vi

1.3.5. Trình độ tay nghề của lao động ven biển........................................................22

1.3.6. Thị trường lao động.........................................................................................23

1.3.7.Thị trường tiêu thụ thủy sản.............................................................................23

1.4. Sự cần thiết khách quan về giải quyết vấn đề lao động, việc làm của cư dân

vùng ven biển ............................................................................................................24

1.5. Một số chỉ tiêu đánh giá việc làm và tạo việc làm của lao động .......................26

-Tỷ lệ thất nghiệp ......................................................................................................27

1.6. Kinh nghiệm của các địa phương về giải quyết việc làm cho lao động vùng ven

biển............................................................................................................................28

CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG VIỆC LÀM VÀ TẠO VIỆC LÀM TẠI CÁC XÃ

PHƯƠNG VÙNG VEN BIỂN THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI.................................33

2.1. Đặc điểm tự nhiên và kinh tế xã hội của 03 xã/phường vùng ven biển thành phố

Đồng Hới...................................................................................................................33

2.1.1. Điều kiện tự nhiên...........................................................................................33

2.1.2 Tình hình dân số...............................................................................................34

2.1.3. Tình hình kinh tế .............................................................................................35

2.2. Tình hình lao động, việc làm của03 xã/phường vùng ven biển thành phố Đồng

Hới.............................................................................................................................39

2.2.1. Tình hình lao động ..........................................................................................39

2.2.2. Đặc điểm, tình hình việc làm của lao động vùng ven biển thành phố Đồng Hới...41

2.3. Thực trạng tạo việc làm cho lao động ven biển thành phố Đồng Hới ...............46

2.3.1. Thực trạng phát triển sản xuất để tạo việc làm cho lao động ven biển...........46

2.3.2. Các chương trình, chính sách tạo việc làm cho lao động vùng ven biển trên

địa bàn thành phố Đồng Hới .....................................................................................49

2.4. Tình hình việc làm và thu nhập của các đối tượng khảo sát..............................60

2.4.1.Tình hình việc làm và thu nhập........................................................................60

2.4.2. Đặc điểm kinh tế, xã hội của các đối tượng thiếu việc làm, không có việc làm

được khảo sát.............................................................................................................67

2.5. Đánh giá chung về tình hình tạo việc làm của lao động vùng ven biển thành phố

Đồng Hới...................................................................................................................74

vii

2.5.1. Những kết quả đạt được ..................................................................................74

2.5.2. Hạn chế............................................................................................................78

2.5.3. Nguyên nhân của kết quả và hạn chế ..............................................................81

CHƯƠNG 3. ĐỊNH HƯỚNG, GIẢI PHÁP TẠO VIỆC LÀM CHO LAO

ĐỘNG TẠI CÁC XÃ, PHƯỜNG VEN BIỂN THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI ĐẾN

NĂM 2020 ................................................................................................................85

3.1. Quan điểm, định hướng về tạo việc làm cho lao động các xã, phường ven biển

thành phố Đồng Hới..................................................................................................85

3.1.1. Quan điểm chung ............................................................................................85

3.2. Các giải pháp......................................................................................................88

3.2.1. Phát triển sản xuất gắn với việc tạo việc làm cho lao động ven biển .............88

3.2.2. Đẩy mạnh công tác đào tạo nghề cho lao động ven biển................................90

3.2.3. Tạo nguồn vốn cho lao động ven biển ............................................................91

3.2.4. Xây dựng hình thức tổ chức sản xuất phù hợp với lao động ven biển............92

3.2.5. Đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu lao động........................................................92

3.2.6. Giáo dục và đào tạo cho cộng đồng ngư dân..................................................93

PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.............................................................95

1. Kết luận .................................................................................................................94

2. Kiến nghị...............................................................................................................96

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................99

PHỤ LỤC

QUYẾT ĐỊNH VỀ VIỆC THÀNH LẬP CHẤM LUẬN VĂN THẠC SĨ

BIÊN BẢN CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NHẬN XÉT LUẬN VĂN THẠC SĨ CỦA PHẢN BIỆN 1

NHẬN XÉT LUẬN VĂN THẠC SĨ CỦA PHẢN BIỆN 2

BẢN GIẢI TRÌNH CHỈNH SỬA LUẬN VĂN

XÁC NHẬN HOÀN THIỆN LUẬN VĂN

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Qui mô và cơ cấu dân số của 3 xã, phường ven biển thành phố Đồng

Hới năm 2016......................................................................................35

Bảng 2.2. Lao động trong độ tuổi của ba xã, phường ven biển Đồng Hới..........41

Bảng 2.3: Phối hợp giữa lao động nam, nữ trong đánh bắt, nuôi trồng, chế biến

hải sản, dịch vụ, hậu cần nghề cá ........................................................43

Bảng 2.4. Tình hình lao động đang làm việc trong các ngành kinh tế và tình hình

lao động thiếu việc làm, thất nghiệp của 03 xã, phường ven biển Đồng

Hới.......................................................................................................44

Bảng 2.5. Thu nhập của hộ theo các lĩnh vực việc làm.......................................45

Bảng 2.6. Kết quả thực hiện chính sách hỗ trợ vốn tạo việc làm tại 03 xã,

phường ven biển Đồng Hới từ năm 2014 -2016 .................................51

Bảng 2.7. Kết quả cho vay vốn tạo việc làm của Quỹ Hỗ trợ phụ nữ phát triển từ

năm 2014 -2016...................................................................................52

Bảng 2.8. Số người xuất khẩu lao động của các xã, phường ven biển Đồng Hới

từ năm 2014 -2016 ..............................................................................53

Bảng 2.9. Kết quả thực hiện chính sách đào tạo nghề tại 03 xã, phường ven biển

Đồng Hới từ năm 2014 -2016 .............................................................56

Bảng 2.10. Tình hình tạo việc làm cho lao động 03 xã, phường ven biển

Đồng Hới từ năm 2014 -2016 .............................................................59

Bảng 2.11. Thống kê nhân khẩu và lao động của các hộ khảo sát ........................60

Bảng 2.12. Tình hình việc làm của lao động được khảo sát tại 03 xã, phường ven

biển thành phố Đồng Hới ....................................................................61

Bảng 2.13. Tình hình việc làm của lao động được khảo sát tại 03 xã, phường ven

biển thành phố ĐồngHới phân chia theo khu vực...............................62

Bảng 2.14. Thu nhập của lao động được khảo sát tại 3 xã, phường ven biển thành

phố Đồng Hới trong một tháng ...........................................................63

ix

Bảng 2.15. Thời gian làm việc của lao động được khảo sát ở 03 xã, phường ven

biển thành phố Đồng Hới ....................................................................64

Bảng 2.16. Độ tuổi lao động của lao động được khảo sát ở 03 xã, phường ven

biển thành phố Đồng Hới ....................................................................65

Bảng 2.17. Tình trạng thiếu việc làm của lảo động khảo sát tại 03 xã, phường ven

biển Đồng Hới .....................................................................................68

Bảng 2.18. Cơ cấu lao động được khảo sát theo lĩnh vực và tình trạng việc làm tại

03 xã, phường ven biển thành phố Đồng Hới .....................................69

Bảng 2.19. Tình trạng việc làm của lao động được khảo sát chia theo nhóm tuổi

và trình độ tại 03 xã, phường ven biển thành phố Đồng Hới..............70

Bảng 2.20. Mức thu nhập của LĐ được khảo sát chia theo tình trạng việc làm tại

03 xã, phường ven biển thành phố Đồng Hới .....................................72

Bảng 2.21. Nguyên nhân khó khăn của lao động trong quá trình làm việc...........72

Bảng 2.22. Nguyên nhân khiến lao động không tìm được việc làm tại địa phương

của mình ..............................................................................................73

x

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ

Biểu đồ 2.1: Dân số 03 xã, phường ven biển thành phố Đồng Hới(Bảo Ninh,

Quang Phú, Hải Thành) ....................................................................35

Biểu đồ 2.2. Sản lượng khái thác hải sản của ba xã, phường ven biển Đồng Hới 37

Sơ đồ 1: Mối quan hệ có tính hệ thống giữa các khái niệm cơ bản về lao động

- việc làm...........................................................................................13

Sơ đồ 2: Chu trình lao động đánh bắt hải sản của lao động ven biển .............42