Giải pháp phát triển thị trường chứng khoán phái sinh ở Việt Nam: Khóa luận tốt nghiệp Đại học / Cao Quách Yến

1

NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

ĐỀ TÀI:

GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG

CHỨNG KHOÁN PHÁI SINH Ở VIỆT NAM

Sinh viên thực hiện : CAO QUÁCH YẾN

Lớp : ĐH30TC02

Giảng viên hướng dẫn: Ths. Trần Tuấn Vinh

TP.HỒ CHÍ MINH, NĂM 2018

2

NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

ĐỀ TÀI:

GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG

CHỨNG KHOÁN PHÁI SINH Ở VIỆT NAM

Sinh viên thực hiện : CAO QUÁCH YẾN

Lớp : ĐH30TC02

Giảng viên hướng dẫn:Ths. Trần Tuấn Vinh

TP.HỒ CHÍ MINH, NĂM 2018

i

TÓM TẮT

Thị trường chứng khoán cơ sở ra đời và phát triển đã góp phần làm tăng sự hấp dẫn

trên thị trường tài chính. Nhưng hiện nay thị trường chứng khoán còn nhiều rủi ro

cho nhà đầu tư: sự biến động giá, thanh khoản không ổn định và hàng hóa trên thị

trường chỉ bao gồm cổ phiếu và trái phiếu. Do đó, thị trường chứng khoán phái

được ra đời đáp ứng nhu cầu. Để đưa TTCK phái sinh nhanh chóng đi vào vận

hành, phát triển, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 42/NĐ-CP, ngày 5/5/2015 về

chứng khoán phái sinh và TTCK phái sinh cũng được ban hành. Và sau đó hàng lọat

nghị định, thông tư và quyết định được ban hành và luật chứng khoán được sửa đổi.

Hiện nay, nhiều quốc gia trên thế giới đã áp dụng thị trường chứng khoán phái sinh.

Mục đích chính là giúp cho nhà đầu tư phân tán rủi ro và kiếm lời. Ở Việt Nam, thị

trường chứng khoán phái sinh vừa ra đời vào ngày 10/8/2017 nên còn khá mới mẻ.

Do đó, Việt Nam cần hỏi kinh nghiệm để tránh những sai lầm của những quốc gia

có thị trường chứng khoán phái sinh phát triển.

Thị trường chứng khoán phái sinh cũng như thị trường chứng khoán cơ sở muốn

phát triển phải chịu sự tác động của nhiều yếu tố trên thị trường. Phân tích từ các

nghiên cứu, phỏng vấn, kết quả thu được có 5 yếu tố tác động đến phát triển thị

trường chứng khoán phái sinh tại Việt Nam gồm: con người,môi trường kinh tế, môi

trường pháp lí, định chế tài chính và công nghệ thông tin. Trên cơ sở kết quả phân

tích, một số gợi ý được đề xuất hỗ trợ thị trường chứng khoán phái sinh tại Việt

Nam phát triển nhằm đáp ứng nhu cầu đầu tư.

Từ khóa: Thị trường chứng khoán cơ sở, Thị trường chứng khoán phái sinh, công

cụ phái sinh

ii

LỜI CAM ĐOAN

Tác giả xin cam đoan nội dung bài khóa luận tốt nghiệp hoàn toàn là công trình

nghiên cứu của bản thân tác giả, do chính tác giả thực hiện trong suốt quá trình

nghiên cứu cùng với sự hỗ trợ của giáo viên hướng dẫn, không hề sao chép công

trình của bất cứ cá nhân hay nhóm nào khác. Mọi thông tin sử dụng từ các công

trình khác đều được trích dẫn nguồn đầy đủ.

Tác giả xin cam đoan rằng mọi nội dung thông tin trong bài là trung thực và được

sự đồng ý của giáo viên hướng dẫn trước khi đưa vào bài.

Ngày … Tháng … Năm ….

Tác giả

CAO QUÁCH YẾN

iii

LỜI CẢM ƠN

Trước hết, xin gửi lời cảm ơn đến các thầy cô khoa Tài chính-Ngân Hàng, trường

ĐH Ngân Hàng TP.HCM, đã cung cấp kiến thức cần thiết trong suốt thời gian tác

giả ngồi trên ghế nhà trường, tạo điều kiện để tác giả có thể thực hiện đề tài khóa

luận tốt nghiệp tốt nhất.

Đặc biệt, tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến giảng viên hướng dẫn của

mình, Ths. Trần Tuấn Vinh. Sự chỉ dẫn nhiệt tình và tâm huyết của thầy đã giúp đỡ

tác giả rất nhiều trong quá trình thực hiện đề tài.

Cuối cùng, tác giả xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến gia đình và bạn bè, những người

đã luôn ở cạnh động viên, khích lệ, chia sẻ và hỗ trợ tác giả trong suốt thời gian

thực hiện đề tài nghiên cứu.

TP.HCM, ngày… tháng … năm …

Tác giả

CAO QUÁCH YẾN

iv

MỤC LỤC

TÓM TẮT ....................................................................................................................i

LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... ii

LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... iii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT................................................................................ vii

DANH MỤC BẢNG..................................................................................................ix

DANH MỤC HÌNH ...................................................................................................ix

PHẦN MỞ ĐẦU.........................................................................................................1

CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN .................................................................................4

1.1 LÝ LUẬN VỀ CHỨNG KHOÁN PHÁI SINH VÀ THỊ TRƯỜNG

CHỨNG KHOÁN PHÁI SINH ..............................................................................4

1.1.1 Lý luận về chứng khoán phái sinh ..........................................................4

1.1.1.1 Khái niệm về chứng khoán phái sinh...............................................4

1.1.1.2 Lịch sử hình thành chứng khoán phái sinh ......................................4

1.1.1.3 Phân loại chứng khoán phái sinh .....................................................7

1.1.2 Lý luận về thị trường chứng khoán phái sinh .......................................17

1.1.2.1 Khái niệm.......................................................................................17

1.1.2.2 Vai trò của thị trường chứng khoán phái sinh................................18

1.1.2.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển của thị trường chứng

khoán phái sinh .............................................................................................20

1.2 KHẢO LƯỢC CÁC NGHIÊN CỨU VỀ THỊ TRƯỜNG CHỨNG

KHOÁN PHÁI SINH............................................................................................24

1.3 KINH NGHIỆM THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN PHÁI SINH Ở MỘT

SỐ QUỐC GIA .....................................................................................................27

1.3.1 Kinh nghiệm ở các quốc gia có thị trường chứng khoán phái sinh phát

triển nhất............................................................................................................27

1.3.1.1 Mỹ ..................................................................................................27

1.3.1.2 Anh.................................................................................................29

1.3.1.3 Nhật Bản ........................................................................................30

v

1.3.2 Kinh nghiệm của các quốc gia châu Á có thị trường chứng khoán phái

sinh phát triển....................................................................................................31

1.3.2.1 Đài Loan.........................................................................................31

1.3.2.2 Hàn Quốc .......................................................................................32

1.3.2.3 Singapore .......................................................................................34

CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN PHÁI SINH TẠI

VIỆT NAM ...............................................................................................................37

2.1 QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA THỊ TRƯỜNG

CHỨNG KHOÁN PHÁI SINH VIỆT NAM ĐẾN NĂM 2017 ...........................37

2.1.1 Sơ lược các văn bản pháp luật tạo tiền đề cho sự hình thành và phát

triển của thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam......................................37

2.1.2 Tình hoạt động của thị trường phái sinh Việt Nam trong 2017............39

2.2 MÔ HÌNH HOẠT ĐỘNG CỦA THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN PHÁI

SINH VIỆT NAM.................................................................................................42

2.2.1 Sở giao dịch CKPS................................................................................42

2.2.2 Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam (CCP): ..............................43

2.2.3 Thành viên bù trừ..................................................................................46

2.3 HÀNG HÓA TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN PHÁI SINH

VIỆT NAM ...........................................................................................................46

2.4 THỰC TRẠNG CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÁT TRIỂN

CỦA THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN PHÁI SINH VIỆT NAM.....................53

2.4.1 Nhân tố nhà đầu tư ................................................................................54

2.4.2 Môi trường kinh tế ................................................................................56

2.4.3 Môi trường pháp lí ................................................................................60

2.4.4 Định chế tài chính .................................................................................62

2.4.5 Công nghệ thông tin..............................................................................65

CHƯƠNG 3 GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN PHÁI

SINH TẠI VIỆT NAM .............................................................................................67

3.1 ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN PHÁI

SINH CỦA CHÍNH PHỦ .....................................................................................67

vi

3.2 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ

PHÁT TRIỂN CỦA THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN PHÁI SINH VIỆT NAM

...................................................................................................................69

3.2.1 Nhà đầu tư .............................................................................................69

3.2.2 Môi trường kinh tế ................................................................................70

3.2.3 Môi trường pháp lí ................................................................................72

3.2.4 Định chế tài chính .................................................................................73

3.2.5 Công nghệ-Kỹ thuật..............................................................................74

3.3 KIẾN NGHỊ ĐỐI VỚI CƠ QUAN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC..................74

KẾT LUẬN...............................................................................................................78

TÀI LIỆU KHAM KHẢO ........................................................................................79

vii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Nguyên nghĩa

CBOE Chicago Board Options Exchange

CBOT Chicago Board of Trade

CCPS Công cụ phái sinh

CCP Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam

CFTC Uỷ ban Giám sát giao dịch hàng hóa tương lai

CKPS Chứng khoán phái sinh

CME Sàn giao dịch hàng hóa Chicago

CP Chính phủ

CPI Lạm phát

CTCK Công ty chứng khoán

CTTC Công ty tài chính

CSTT Chính sách tiền tệ

HĐKH Hợp đồng kỳ hạn

HĐQC Hợp đồng quyền chọn

HĐTL Hợp đồng tương lai

HNX Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội

HSC Công ty cổ phần chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh

MBS Công ty cổ phần chứng khoán MB

NĐT Nhà đầu tư

NHNN Ngân hàng Nhà Nước

NHTM Ngân hàng Thương mại

NYBOT Uỷ ban giao dịch New York

OSE Sở giao dịch chứng khoán Osaka

OTC Thị trường phi tập trung

SEC Uỷ ban chứng khoán Hoa Kỳ

SFC Uỷ ban hợp đồng tương lai và chứng khoán