Giải Pháp Phát Triển Sản Xuất Cây Cam Canh Trên Địa Bàn Huyện Cao Phong Tỉnh Hòa Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

BÙI THỊ HƯƠNG

GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN SẢN XUẤT

CÂY CAM CANH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN

CAO PHONG, TỈNH HÒA BÌNH

CHUYÊN NGHÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

MÃ NGÀNH: 8310110

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. PHẠM THỊ TÂN

Hà Nội, 2021

i

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong Luận văn là

trung thực và chưa từng được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.

Tôi xin cam đoan rằng các thông tin trích dẫn trong Luận văn này đã

được chỉ rõ nguồn gốc.

Hòa Bình, ngày ... tháng 4 năm 2021

Người cam đoan

Bùi Thị Hương

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành Luận văn thạc sĩ của mình, ngoài sự nỗ lực cố gắng của

bản thân, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của nhiều cá nhân và tập thể.

Nhân dịp này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới sự giúp đỡ, chỉ bảo

tận tình của Ban giám hiệu, các thầy cô giáo khoa Kinh tế và Quản trị kinh

doanh; Phòng đào tạo Sau đại học Trường Đại học Lâm nghiệp; Đặc biệt là sự

quan tâm, chỉ dẫn tận tình của cô giáo - TS. Phạm Thị Tân đã trực tiếp hướng

dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn.

Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các Phòng, Ban của huyện

Cao Phong, đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và thu

thập tài liệu phục vụ cho luận văn.

Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn tới hợp tác xã, hộ nông dân, cá nhân

đã cung cấp số liệu thông tin, trả lời phỏng vấn, đóng góp ý kiến quý giá để

luận văn được hoàn thiện.

Qua đây, tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn đối với gia đình và bạn bè đã

giúp đỡ, động viên tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.

Tôi xin gửi lời chúc sức khỏe và chân thành cảm ơn!

Hòa Bình, ngày ... tháng 4 năm 2021

Học viên

Bùi Thị Hương

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................i

LỜI CẢM ƠN..................................................................................................ii

MỤC LỤC.......................................................................................................iii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ..................................................................... vi

DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................vii

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ VÀ SƠ ĐỒ..................................................viii

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN SẢN

XUẤT NÔNG NGHIỆP.................................................................................. 4

1.1. Cơ sở lý luận về phát triển sản xuất........................................................ 4

1.1.1. Các khái niệm cơ bản...............................................................................4

1.1.2. Đặc điểm kinh tế và kỹ thuật sản xuất cây cam canh.............................7

1.1.3. Vai trò và sự cần thiết của phát triển sản xuất cam canh đối với kinh

tế hộ gia đình.................................................................................................... 11

1.1.4. Nội dung nghiên cứu phát triển sản xuất cam canh............................ 15

1.1.5. Các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển sản xuất cam canh trên địa bàn

huyện Cao Phong, tỉnh Hòa Bình ................................................................... 19

1.2. Cơ sở thực tiễn về phát triển sản xuất cam canh .................................. 23

1.2.1. Tình hình sản xuất cam ở Việt Nam ..................................................... 23

1.2.2. Kinh nghiệm phát triển sản xuất cam canh của một số địa phương.. 25

1.2.3. Bài học kinh nghiệm cho phát triển cây cam canh huyện Cao Phong28

Chương 2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU30

2.1. Đặc điểm cơ bản huyện Cao Phong, tỉnh Hòa Bình............................. 30

2.1.1. Đặc điểm tự nhiên.................................................................................. 30

2.1.2. Thuận lợi và khó khăn đối với phát triển sản xuất cam canh trên địa

bàn huyện Cao Phong...................................................................................... 36

iv

2.2. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 38

2.2.1. Phương pháp tiếp cận có sự tham gia.................................................. 38

2.2.2. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu.................................................... 38

2.2.3. Thu thập số liệu và tài liệu thứ cấp ...................................................... 39

2.2.4. Phương pháp thu thập thông tin sơ cấp............................................... 39

2.2.5. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu............................................... 40

2.2.6. Phương pháp phân tích SWOT............................................................. 41

2.3. Các chỉ tiêu nghiên cứu......................................................................... 42

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN......................... 43

3.1. Thực trạng phát triển sản xuất cam canh của hộ tại huyện Cao Phong,

tỉnh Hòa Bình............................................................................................... 43

3.1.1. Chủ trương, chính sách và quy hoạch phát triển sản xuất cam của

huyện................................................................................................................. 43

3.1.2. Thực trạng phát triển sản xuất cam canh tại huyện Cao Phong........ 45

3.1.3. Tình hình phát triển sản xuất cam canh tại các hộ khảo sát của huyện

Cao Phong........................................................................................................ 49

3.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển sản xuất cam canh trên địa bàn

huyện Cao Phong, tỉnh Hòa Bình ................................................................ 68

3.2.1. Nhóm yếu tố điều kiện tự nhiên ............................................................ 68

3.2.2. Tập quán canh tác ................................................................................. 70

3.2.3. Sâu bệnh trong sản xuất cam canh....................................................... 70

3.2.4. Vốn sản xuất........................................................................................... 71

3.2.5. Tác động của chính sách....................................................................... 72

3.3. Đánh giá chung về thực trạng phát triển sản xuất cam canh tại huyện

Cao Phong, tỉnh Hòa Bình ........................................................................... 73

3.3.1. Kết quả đạt được.................................................................................... 73

3.3.2. Những tồn tại, hạn chế .......................................................................... 74

3.3.3. Phân tích SWOT trong phát triển sản xuất cam canh trên địa bàn

huyện................................................................................................................. 76

v

3.4. Định hướng, mục tiêu và giải pháp chủ yếu phát triển sản xuất cam

canh.............................................................................................................. 79

3.4.1. Định hướng ............................................................................................ 79

3.4.2. Một số quan điểm, phương hướng, mục tiêu sản xuất ........................ 80

3.4.3. Giải pháp phát triển sản xuất cam canh trên địa bàn huyện Cao

Phong................................................................................................. 81

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ....................................................................... 90

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 93

PHỤ LỤC

vi

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Nghĩa tiếng Việt

HTX Hợp tác xã

KHCN Khoa học công nghệ

KHKT Khoa học kỹ thuật

NN&PTNT Nông nghiệp và phát triển nông thôn

NSNN Ngân sách nhà nước

PTSX Phát triển sản xuất

QLDA Quản lý dự án

QML Quy mô lớn

QMN Quy mô nhỏ

QMV Quy mô vừa

Trđ Triệu đồng

UBND Ủy ban nhân dân

XDCB Xây dựng cơ bản

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Diện tích, năng suất, sản lượng cam ở Việt Nam năm 2019.......... 24

Bảng 2.1. Tình hình sử dụng đất đai của huyện 2020..................................... 33

Bảng 2.2. Thành phần các dân tộc của huyện năm 2007................................ 34

Bảng 3.1. Tình hình sản xuất cam canh của huyện (2018 - 2020).................. 45

Bảng 3.2. Thông tin chung về các hộ điều tra ................................................ 49

Bảng 3.3. Quy mô vườn cam canh của các hộ................................................ 51

Bảng 3.4. Cơ cấu diện tích trồng cam canh của các hộ điều tra ..................... 52

Bảng 3.5. Năng suất và sản lượng cam canh bình quân của hộ...................... 53

Bảng 3.6. Tình hình tập huấn, chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật........... 55

Bảng 3.7. Tình hình vốn đầu tư sản xuất cam canh của hộ ............................ 56

Bảng 3.8. Chi phí vốn đầu tư cho 1 ha cam giai đoạn kiến thiết cơ bản ........ 57

Bảng 3.9. Chi phí vốn đầu tư tính cho 1 ha cam giai đoạn kiến thiết cơ bản

phân theo quy mô ............................................................................................ 58

Bảng 3.10. Bảng tổng hợp chi phí vốn đầu tư sản xuất cam canh giai đoạn

kinh doanh....................................................................................................... 59

Bảng 3.11. Khó khăn trong mua các sản phẩm đầu vào cho sản xuất của hộ .... 61

Bảng 3.12. Kết quả sản xuất và hiệu quả kinh tế của các hộ điều tra............. 64

Bảng 3.13. Đánh giá của hộ về các yếu tố ảnh hưởng tới phát triển sản xuất

cam canh - %................................................................................................... 69

Bảng 3.14. Các loại sâu bệnh thường gặp - %................................................ 70

Bảng 3.15. Phân tích ma trận SWOT trong phát triển sản xuất cam Canh trên

địa bàn huyện Cao Phong................................................................................ 77

viii

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ VÀ SƠ ĐỒ

Biểu đồ 2.1. Cơ cấu giá trị kinh tế của huyện Cao Phong giai đoạn 2018 - 2020 .32

Sơ đồ 3.1. Kênh tiêu cam canh của các hộ trồng cam huyện Cao Phong....... 47

Biểu đồ 3.1. Tỷ lệ tiêu thụ sản lượng cam của huyện qua ba năm ................. 48

Biểu đồ 3.2. Áp dụng khoa học - kỹ thuật trong sản xuất cam canh của hộ... 54

Biểu đồ 3.3. Hình thức tiêu thụ cam canh niên vụ 2019 - 2020 ..................... 62

Biểu đồ 3.4. Thị trường tiêu thụ cam canh niên vụ 2019 - 2020 .................... 62

Biểu đồ 3.5. Một số hình thức liên kết trong sản xuất và tiêu thụ cam canh của

hộ..................................................................................................................... 67

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Nước ta từ khi thực hiện chuyển đổi nền kinh tế cũ sang nền kinh tế thị

trường định hướng xã hội chủ nghĩa và tham gia hội nhập vào nhiều tổ chức

kinh tế của khu vực và thế giới thì các sản phẩm hàng hóa của Việt Nam chịu

sự cạnh tranh gay gắt không chỉ sản phẩm trong nước mà cả sản phẩm nước

ngoài. Vì vậy, làm thế nào để sản phẩm hàng hóa của Việt Nam đứng vững

trên thị trường, tạo được thương hiệu riêng là vấn đề hết sức quan trọng đối

với công việc kinh doanh.

Đối với người tiêu dùng thương hiệu giúp họ xác định nguồn gốc xuất

xứ của sản phẩm, tiết kiệm thời gian chi phí mua hàng, là công cụ gắn sản

phẩm với người sản xuất và quy trách nhiệm cho người sản xuất bảo đảm lợi

ích cho người tiêu dùng. Ngoài ra thương hiệu giúp khách hàng thể hiện

phong cách, địa vị của mình đồng thời giảm thiểu rủi ro khi mua hàng.

Hòa Bình là tỉnh miền núi, cách trung tâm thủ đô Hà Nội 73 km, điều

kiện khí hậu, đất đai thổ nhưỡng thích hợp để phát triển nhiều loại cây ăn quả

có giá trị kinh tế cao như: Cam, Quýt, Bưởi... cây Cam canh là một trong

những cây trồng đem lại hiệu quả kinh tế và nâng cao thu nhập cho nông dân

ở các vùng trồng Cam, góp phần rất lớn trong việc chuyển đổi cơ cấu cây

trồng trong nông nghiệp và chương trình xóa đói giảm nghèo, tạo thành một

chỉ dẫn địa lý mang giá trị cốt lõi của Tỉnh.

Ngày 05 tháng 11 năm 2014, Cục Sở hữu trí tuệ đã ban hành Quyết

định số 3947/QĐ-SHTT cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số

00046 Chỉ dẫn địa lý Cao Phong cho sản phẩm Cam quả. Tuy nhiên, để cam

Cao Phong thật sự trở thành loại hàng hóa có giá trị kinh tế cao đồng thời duy

trì được chất lượng và tạo danh tiếng hơn nữa thì phải làm thế nào để phát

triển thương hiệu Cam Cao Phong, đưa Cam Cao Phong không chỉ tiêu thụ tốt

ở thị trường trong nước mà còn xuất khẩu ra thị trường nước ngoài.

2

Xuất phát từ những yêu cầu thực tế trên, tôi quyết định chọn đề tài

“Giải pháp phát triển sản xuất cây cam canh trên địa bàn huyện Cao

Phong tỉnh Hòa Bình” để nghiên cứu trong luận văn tốt nghiệp nhằm đi sâu

tìm hiểu thực trạng phát triển sản xuất cây Cam canh trên địa bàn huyện Cao

Phong tỉnh Hòa Bình từ đó đề xuất các giải pháp thích hợp để phát triển

thương hiệu Cam Cao Phong Hòa Bình.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Trên cơ sở đánh giá thực trạng sản xuất và tiêu thụ cam Canh trên địa

bàn huyện Cao Phong, tỉnh Hòa Bình, đề tài đề xuất giải pháp nhằm phát triển

sản xuất cây cam Canh hợp lý và bền vững trên địa bàn huyện Cao Phong

trong thời gian tới.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển sản xuất nông nghiệp.

- Phân tích, đánh giá thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển

sản xuất cam Canh của các hộ nông dân trên địa bàn huyện Cao Phong, tỉnh

Hòa Bình.

- Đề xuất định hướng và các giải pháp nhằm phát triển sản xuất cam

Canh trên địa bàn huyện Cao Phong trong thời gian tới.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các vấn đề liên quan đến phát triển

cam Canh,của hộ nông dân trong đó chủ yếu về hiệu quả kinh tế, các yếu tố

ảnh hưởng và các giải pháp phát triển sản xuất cam trên địa bàn huyện Cao

Phong, tỉnh Hòa Bình.

3.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài

- Phạm vi nội dung: Nghiên cứu đề cập đến những vấn đề liên quan đến

thực trạng sản xuất và các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển sản xuất cam Canh

trên địa bàn huyện Cao Phong tỉnh Hòa Bình.