Giải Pháp Phát Triển Nông Nghiệp Theo Hướng Sản Xuất Hàng Hóa Tại Huyện Hậu Lộc Tỉnh Thanh Hóa

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

NGUYỄN NHẬT VŨ

GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP

THEO HƯỚNG SẢN XUẤT HÀNG HÓA

TẠI HUYỆN HẬU LỘC, TỈNH THANH HÓA

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

Hà Nội, 2016

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

NGUYỄN NHẬT VŨ

GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP

THEO HƯỚNG SẢN XUẤT HÀNG HÓA

TẠI HUYỆN HẬU LỘC, TỈNH THANH HÓA

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp

Mã số: 60.62.01.15

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. LÊ THU HUYỀN

Hà Nội, 2016

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi dƣới sự định hƣớng

của giáo viên hƣớng dẫn, các kiến thức trong luận văn đƣợc hệ thống từ các tài liệu

đã đƣợc công bố và đƣợc trích dẫn đầy đủ.

Các kết quả nghiên cứu, dữ liệu so sánh đối chứng và phân tích là trung

thực dựa trên các phụ lục kèm theo nghiên cứu này.

Hà Nội, ngày 24 tháng 09 năm 2016

Tác giả

Nguyễn Nhật Vũ

ii

LỜI CẢM ƠN

Luận văn đƣợc hoàn thành tại Trƣờng Đại học Lâm nghiệp Việt Nam,

theo chƣơng trình đào tạo Cao học khóa 2014 - 2016. Với tên đề tài nghiên

cứu: ‘‘Giải pháp phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa tại

huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hóa”.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Lê Thu Huyền ngƣời đã có

những định hƣớng giúp tôi lựa chọn đề tài và hoàn thành đề tài nghiên cứu của

mình. Tiến sĩ đã ân cần chỉ bảo, giảng giải cho tôi và động viên tôi rất nhiều trong

quá trình thực hiện đề tài.

Tôi cũng xin gửi lời chân thành cảm ơn tới quý thầy cô thuộc Phòng Đào

tạo sau đại học, Khoa kinh tế nông nghiệp - Trƣờng Đại học Lâm nghiệp đã giúp đỡ

tôi, tạo mọi điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành luận văn này.

Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn tới cơ quan, đồng nghiệp, gia đình đã cho

tôi những chỗ dựa vững chắc để tôi hoàn thành tốt quá trình học tập của mình trong

thời gian qua.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội, ngày 24 tháng 09 năm 2016

Tác giả

Nguyễn Nhật Vũ

iii

MỤC LỤC

Trang

Trang phụ bìa

LỜI CAM ĐOAN ..............................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................ii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .............................................................vii

DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................viii

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ ........................................................ x

MỞ ĐẦU........................................................................................................... 1

1. Sự cần thiết của vấn đề nghiên cứu ............................................................ 1

2. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................... 2

2.1. Mục tiêu tổng quát.............................................................................. 2

2.2. Mục tiêu cụ thể ................................................................................... 3

3. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu.................................................................. 3

3.1. Đối tƣợng nghiên cứu......................................................................... 3

3.2. Phạm vi nghiên cứu............................................................................ 3

4. Nội dung nghiên cứu .................................................................................. 4

5. Kết cấu của luận văn................................................................................... 4

Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN NÔNG

NGHIỆP THEO HƢỚNG SẢN XUẤT HÀNG HÓA ..................................... 5

1.1. Cơ sở lý luận về phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa 5

1.1.1. Khái niệm cơ bản về sản xuất nông nghiệp và sản xuất nông

nghiệp theo hƣớng hàng hóa ..................................................................... 5

1.1.2. Vai trò của phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hoá. 8

1.1.3. Nội dung phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa.... 9

1.1.4. Yêu cầu phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa hiện

nay ........................................................................................................... 12

1.1.5. Các nhân tố ảnh hƣởng đến phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản

xuất hàng hóa........................................................................................... 13

iv

1.2. Cơ sở thực tiễn....................................................................................... 18

1.2.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ....................................................... 18

1.2.1.1. Các công trình khoa học của các học giả, tổ chức quốc tế ...... 18

1.1.2.2. Các công trình nghiên cứu trong nƣớc .................................... 19

1.2.2. Kinh nghiệm thực tiễn của các nƣớc trên thế giới và Việt Nam về

phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa............................ 22

1.2.2.1. Kinh nghiệm của các nƣớc trên thế giới.................................. 22

1.2.2.2. Kinh nghiệm phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng

hóa ở Việt Nam..................................................................................... 24

Chƣơng 2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ... 28

2.1. Giới thiệu khái quát về huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hóa ..................... 28

2.1.1. Điều kiện tự nhiên ......................................................................... 28

2.1.1.1. Vị trí địa lý............................................................................... 28

2.1.1.2. Các nguồn tài nguyên thiên nhiên chính ................................. 30

2.1.2. Điều kiện về kinh tế - xã hội ......................................................... 33

2.1.2.1. Thực trạng phát triển kinh tế.................................................... 33

2.1.2.2. Dân số, lao động ...................................................................... 35

2.1.2.3. Đặc điểm văn hóa, y tế, giáo dục............................................. 37

2.1.2.4. Đặc điểm kết cấu hạ tầngkỹ thuật............................................ 38

2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu ....................................................................... 41

2.2.1. Phƣơng pháp chọn điểm nghiên cứu ............................................. 41

2.2.2. Phƣơng pháp thu thập thông tin, số liệu........................................ 42

2.2.2.1. Thu thập số liệu thứ cấp........................................................... 42

2.2.2.2. Thu thập số liệu sơ cấp ............................................................ 43

2.2.3. Phƣơng pháp xử lý và phân tích số liệu ........................................ 43

2.2.3.1. Phƣơng pháp xử lý số liệu ....................................................... 43

2.2.3.2. Phƣơng pháp phân tích ............................................................ 43

2.2.4. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá sử dụng trong luận văn....................... 44

Chƣơng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ............................ 46

3.1. Thực trạng phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa tại

huyện Hậu Lộc giai đoạn 2011 - 2015 ......................................................... 46

v

3.1.1. Chủ trƣơng, chính sách phát triển nông nghiệp của huyện Hậu Lộc.. 46

3.1.2. Thực trạng phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa

trên địa bàn huyện Hậu Lộc giai đoạn 2011 - 2015 ................................ 47

3.1.2.1. Thực trạng phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa theo lĩnh

vực......................................................................................................... 48

3.1.2.2. Thực trạng phát triển nông nghiệp hàng hoá của các loại hình

tổ chức sản xuất .................................................................................... 60

3.1.2.3. Thực trạng phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng

hóa của các hộ điều tra.......................................................................... 64

3.2. Yếu tố ảnh hƣởng đến phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng

hóa tại huyện Hậu Lộc.................................................................................. 67

3.2.1. Công tác quy hoạch sản xuất......................................................... 68

3.2.2. Tình hình chế biến và tiêu thụ nông sản ....................................... 69

3.2.3. Quy mô sản xuất............................................................................ 70

3.2.4. Chất lƣợng sản xuất, sản phẩm hàng hóa...................................... 71

3.2.5. Tổ chức sản xuất............................................................................ 71

3.2.6. Chủ trƣơng, chính sách, quản lý điều hành của Nhà nƣớc ........... 72

3.3. Đánh giá thực trạng pháp triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng

hoá trên địa bàn huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hóa........................................ 74

3.3.1. Những kết quả đạt đƣợc ................................................................ 74

3.3.2. Những tồn tại, hạn chế .................................................................. 75

3.4. Quan điểm, mục tiêu phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng

hóa huyện Hậu Lộc đến năm 2020 tầm nhìn đến năm 2025 ........................ 77

3.4.1. Quan điểm ..................................................................................... 77

3.4.2. Mục tiêu......................................................................................... 78

3.4.2.1. Lĩnh vực trồng trọt................................................................... 81

3.4.2.2. Lĩnh vực chăn nuôi .................................................................. 82

3.4.2.3. Lĩnh vực thủy sản .................................................................... 83

3.4.2.4. Công tác chế biến dịch vụ hậu cần nghề cá............................. 85

3.5. Các giải pháp phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hoá tại

huyện Hậu Lộc.............................................................................................. 85

vi

3.5.1. Giải pháp đẩy mạnh công tác quy hoạch, kế hoạch về phát triển

nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa ............................................ 85

3.5.2. Giải pháp đẩy mạnh hoạt động xúc tiến thƣơng mại, liên kết thông

tin, phát triển và mở rộng thị trƣờng ....................................................... 89

3.5.3. Giải pháp đẩy mạnh việc ứng dụng khoa học công nghệ vào sản

xuất, nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực.............................................. 91

3.5.4. Giải pháp thu hút vốn đầu tƣ và xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật 94

3.5.5. Giải pháp đẩy mạnh hoạt động tín dụng hỗ trợ sản xuất .............. 94

3.5.6. Giải pháp nâng cao nhận thức và hiệu quả hoạt động của các chủ

thể tham gia sản xuất nông nghiệp .......................................................... 95

3.5.7. Giải pháp đẩy mạnh quản lý tổ chức sản xuất nông nghiệp.......... 97

3.5.8. Giải pháp về cơ chế, chính sách và công tác quản lý cuả Nhà nƣớc .. 99

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ....................................................................... 101

1. Kết luận................................................................................................... 101

2. Kiến nghị ................................................................................................ 102

2.1. Kiến nghị đối với Nhà nƣớc ........................................................... 102

2.2. Kiến nghị đối với UBND tỉnh Thanh Hóa ..................................... 102

2.3. Kiến nghị đối với UBND huyện Hậu Lộc...................................... 102

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

vii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ

CNH-HĐH Công nghiệp hóa - hiện đại hóa

CN-XD Công nghiệp - xây dựng

EU Liên minh Châu âu

FDI Đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài

GDP Tổng sản phẩm quốc nội

GTSP Giá trị sản phẩm

GTSX Giá trị sản xuất

HH Hàng hóa

HTX Hợp tác xã

LĐ Lao động

NN Nông nghiệp

ODA Hỗ trợ phát triển chính thức

PT Phƣơng tiện

PTNT Phát triển nông thôn

SP Sản phẩm

SPHH Sản phẩm hàng hóa

SX Sản xuất

TĐPT Tốc độ phát triển

TM-DV Thƣơng mại - dịch vụ

TG Trung gian

UBND Ủy ban nhân dân

XHCN Xã hội chủ nghĩa

WTO Tổ chức thƣơng mại thế giới

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

TT Tên bảng Trang

2.1 Biến động đất đai huyện Hậu Lộc giai đoạn 2011 - 2015 31

2.2

Giá trị sản xuất các ngành kinh tế huyện giai đoạn 2011 -

2015 34

2.3 Cơ cấu lao động theo ngành sản xuất năm 2011 và năm 2015 36

2.3 Thực trạng lĩnh vực văn hóa năm 2015 37

2.4 Thực trạng giao thông năm 2015 39

2.5 Thực trạng thủy lợi huyện năm 2015 40

2.6 Thực trạng hệ thống cấp điện huyện năm 2015 40

3.1 Giá trị sản xuất ngành nông nghiệp giai đoạn 2011-2015 47

3.2

Tình hình sản xuất trồng trọt và chăn nuôi giai đoạn 2011-

2015 48

3.3

Tình hình phát triển một số cây trồng chính giai đoạn 2011-

2015 49

3.4

Tình hình phát triển sản xuất hàng hóa lĩnh vực trồng trọt

giai đoạn 2011-2015 52

3.5 Tình hình phát triển lĩnh vực chăn nuôi giai đoạn 2011-2015 53

3.6

Tình hình phát triển sản xuất hàng hóa lĩnh vực chăn nuôi

giai đoạn 2011 - 2015 55

3.7 Tình hình phát triển lĩnh vực thủy sản giai đoạn 2011-2015 56

3.8

Tình hình phát triển sản xuất hàng hóa lĩnh vực thủy sản giai

đoạn 2011 - 2015 58

3.9

Tình hình phát triển các loại hình tổ chức sản xuất trong

nông nghiệp giai đoạn 2011-2015 60

ix

3.10 Tình hình phát triển kinh tế trang trại giai đoạn 2011 - 2015 61

3.11 Tình hình phát triển hợp tác xã giai đoạn 2011-2015 62

3.12

Giá trị sản xuất hàng hóa các loại hình tổ chức sản xuất giai

đoạn 2011-2015 64

3.13

Cơ cấu hộ nông dân sản xuất theo quy mô hàng hóa ở các xã

điều tra năm 2015 65

3.14

Quy mô và cơ cấu giá trị sản phẩm hàng hóa của hộ nông

dân điều tra năm 2015 66

3.15 Tình hình chế biến và tiêu thụ nông sản 69

3.16

Chuyển đổi đất lúa, đất muối sang trồng cây khác, trang trại và

nuôi trồng thủy sản, giai đoạn 2016 - 2020 80

3.17 Kế hoạch phát triển chăn nuôi giai đoạn 2016-2020 83

3.18 Kế hoạch phát triển tàu khai thác thủy sản 84

x

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ

TT Tên hình vẽ, biểu đồ Trang

2.1 Bản đồ hành chính huyện Hậu Lộc 28

3.1 Tình hình phát triển sản xuất hàng hóa lĩnh vực trồng trọt 52

3.2 Tình hình phát triển sản xuất hàng hóa lĩnh vực chăn nuôi 55

3.3 Tình hình phát triển sản xuất hàng hóa lĩnh vực thủy sản 58