Giải pháp phát triển nông nghiệp huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh theo hướng bền vững

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

PHẠM THỊ NHÀN

GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP

HUYỆN HOÀNH BỒ, TỈNH QUẢNG NINH

THEO HƢỚNG BỀN VỮNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

PHẠM THỊ NHÀN

GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP

HUYỆN HOÀNH BỒ, TỈNH QUẢNG NINH

THEO HƢỚNG BỀN VỮNG

Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp

Mã số: 60.62.01.15

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn An Hà

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi.

Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn này là trung thực và chưa từng được

bảo vệ trong một học vị khoa học hoặc công bố trong bất kỳ công trình nào

khác. Các thông tin trích dẫn trong luận văn này đều đã được trân trọng ghi rõ

nguồn gốc.

Thái Nguyên, tháng năm 2015

Tác giả luận văn

Phạm Thị Nhàn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình học tập và thực hiện đề tài nghiên cứu, tôi đã nhận

được rất nhiều sự giúp đỡ nhiệt tình và đóng góp quý báu của nhiều tập thể và

cá nhân.

Trước hết, tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Nguyễn An Hà,

người đã trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, thực

hiện nghiên cứu đề tài và hoàn thành luận văn này.

Tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn đến Ban giám hiệu, Phòng đào tạo

các thầy giáo, cô giáo Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đại

học Thái Nguyên đã giúp đỡ tôi hoàn thành quá trình học tập và thực hiện

luận văn.

Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo, các đồng nghiệp đang công

tác tại Huyện Hoành Bồ tỉnh Quảng Ninh đã tạo điều kiện thuận lợi, giúp đỡ

và cung cấp thông tin cần thiết cho tôi trong quá trình nghiên cứu thực hiện

luận văn.

Xin cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã động viên và giúp đỡ

tôi hoàn thành chương trình học tập và thực hiện luận văn này.

Thái Nguyên, tháng năm 2015

Tác giả luận văn

Phạm Thị Nhàn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN................................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN.....................................................................................................ii

MỤC LỤC.........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ..................................................................... vi

DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................. vii

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ ................................................................................. ix

MỞ ĐẦU.......................................................................................................... 10

1. Tính cấp thiết của đề tài .............................................................................. 10

2. Mục tiêu nghiên cứu.................................................................................... 11

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................... 12

4. Đóng góp và ý nghĩa của đề tài................................................................... 12

5. Bố cục của đề tài ......................................................................................... 13

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN NÔNG

NGHIỆP BỀN VỮNG ............................................................................. 14

1.1. Cơ sở lý luận về phát triển nông nghiệp bền vững .................................. 14

1.1.1. Phát triển nông nghiệp .......................................................................... 14

1.1.2.Phát triển nông nghiệp bền vững ........................................................... 23

1.1.3. Nhân tố tác động tới phát triển nông nghiệp bền vững......................... 31

1.2. Cơ sở thực tiễn về phát triển nông nghiệp bền vững ............................... 34

1.2.1. Kinh nghiệm phát triển nông nghiệp bền vững của một số nước

trên thế giới ............................................................................................. 34

1.2.2. Kinh nghiệm phát triển nông nghiệp bền vững ở một số địa

phương ở nước ta .................................................................................... 38

1.2.3. Bài học kinh nghiệm rút ra cho phát triển nông nghiệp huyện

Hoành Bồ - Quảng Ninh theo hướng bền vững...................................... 45

Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.................................................. 49

2.1 Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................... 49

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iv

2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 49

2.2.1 Phương pháp thu thập thông tin ............................................................. 49

2.2.2. Phương pháp xử lý dữ liệu.................................................................... 50

2.2.3 Phương pháp phân tích số liệu ............................................................... 51

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 52

2.3.1. Nhóm chỉ tiêu đánh giá hiện trạng của địa phương .............................. 52

2.3.2 Nhóm chỉ tiêu phản ánh phát triển nông nghiệp bền vững.................... 52

Chƣơng 3: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP HUYỆN

HOÀNH BỒ, TỈNH QUẢNG NINH THEO HƢỚNG BỀN VỮNG

GIAI ĐOẠN 2011 - 2014 ......................................................................... 55

3.1 Đặc điểm địa bàn nghiên cứu.................................................................... 55

3.1.1 Đặc điểm tự nhiên ................................................................................. 55

3.1.2 Đặc điểm kinh tế xã hội ......................................................................... 60

3.1.3. Những thuận lợi và khó khăn cho sự phát triển nông nghiệp huyện

Hoành Bồ theo hướng bền vững ............................................................. 65

3.2. Thực trạng phát triển bền vững nông nghiệp huyện Hoành Bồ, tỉnh

Quảng Ninh ............................................................................................. 66

3.2.1. Khía cạnh kinh tế .................................................................................. 66

3.2.2.Khía cạnh xã hội..................................................................................... 81

3.2.3. Khía cạnh môi trường............................................................................ 86

3.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nông nghiệp bền vững ................. 93

3.3.1. Điều kiện tự nhiên ................................................................................. 93

3.3.2. Các chủ trương, chính sách phát triển nông nghiệp.............................. 94

3.3.3.Chuyển giao công nghệ kỹ thuật sản xuất nông nghiệp ............................ 99

3.3.4.Nguồn vốn đầu tư cho phát triển nông nghiệp.......................................... 99

3.3.5.Thị trường tiêu thụ sản phẩm................................................................. 101

3.3.6.Lao động và chất lượng nguồn lao động trong sản xuất nông nghiệp...... 103

3.4 Đánh giá chung tình hình phát triển nông nghiệp huyện Hoành Bồ,

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

v

tỉnh Quảng Ninh theo hướng bền vững................................................. 107

3.4.1. Kết quả đạt được ................................................................................. 107

3.4.2. Tồn tài, hạn chế ................................................................................... 108

3.4.3. Nguyên nhân hạn chế.......................................................................... 111

Chƣơng 4: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP HUYỆN

HOÀNH BỒ, TỈNH QUẢNG NINH THEO HƢỚNG BỀN VỮNG...... 112

.......................................................... 112

- tỉnh Quảng

Ninh theo hướng bền vững.................................................................... 112

4.1.2. Phương h 2020 ......................... 113

4.2 Giải pháp phát triển nông nghiệp huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh

theo hướng bền vững............................................................................. 114

4.2.1.Đổi mới chính sách cho phát triển sản xuất nông nghiệp bền vững,

nông thôn mới ....................................................................................... 114

4.2.2.Hoàn thiện quy hoạch sản xuất nông nghiệp bền vững........................ 116

4.2.3.Cải thiện và nâng cao chất lượng của nguồn lao động ......................... 118

4.2.4.Tăng cường liên kết trong sản xuất nông nghiệp ................................. 120

4.2.5.Xây dựng thị trường tiêu thụ sản phẩm ổn định................................... 121

4.2.6.Ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật.............................................. 123

4.3. Kiến nghị................................................................................................ 124

4.3.1. Đối với huyện Hoành Bồ .................................................................... 124

4.3.2. Đối với hộ nông dân............................................................................ 125

KẾT LUẬN.................................................................................................... 127

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 129

PHỤ LỤC ...................................................................................................... 131

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BCĐ : Ban chỉ đạo

BQ : Bình quân

BVTV : Bảo vệ thực vật

CC : Cơ cấu

CN- DV : Công nghiệp - dịch vụ

CNH, HĐH : Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

DV : Dịch vụ

ĐVT : Đơn vị tính

GDP : Tổng sản phẩm quốc nội

KH : Kế hoạch

KHCN : Khoa học công nghệ

KT - XH : Kinh tế - xã hội

LĐNN : Lao động nông nghiệp

NQ/CP : Nghị quyết/Chính phủ

NTTS : Nuôi trồng thủy sản

PTNN : Phát triển nông nghiệp

PTNNNT : Phát triển nông nghiệp nông thôn

SL : Số lượng

SXNN : Sản xuất nông nghiệp

Tp : Thành phố

TTBQ : Tỷ trọng bình quân

VND : Việt nam đồng

XD : Xây dựng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1: Lựa chọn địa điểm điều tra............................................................. 50

Bảng 3.1 Giá trị sản xuất qua các năm của huyện Hoành Bồ......................... 60

Bảng 3.2: Diện tích gieo trồng cây hàng năm của huyện Hoành Bồ

2011 -2013 ...................................................................................... 68

Bảng 3.3: Kết quả ngành chăn nuôi huyện Hoành Bồ giai đoạn 2011 - 2013..... 69

Bảng 3.3. Diện tích nuôi trồng thuỷ sản của huyện giai đoạn 2011-2013..... 70

Bảng 3.4: Sản lượng - giá trị - tỷ suất nông sản hàng hóa của ngành trồng

trọt năm 2011 - 2013....................................................................... 74

Bảng 3.5: Sản lượng - giá trị - tỷ suất nông sản hàng hóa của ngành chăn

nuôi năm 2011 - 2013 ..................................................................... 77

Bảng 3.6: Sản lượng - giá trị - tỷ suất nông sản hàng hóa của ngành nuôi

trồng thủy sản năm 2011 - 2013 ..................................................... 78

Bảng 3.7. Thu nhập và cơ cấu thu nhập bình quân của một hộ trên năm 2013.... 79

Bảng 3.8 Thu nhập bình quân của các hộ giai đoạn 2011-2013..................... 79

Bảng 3.9. Tình hình nhân khẩu - lao động BQ một hộ điều tra năm 2013...... 81

Bảng 3.10. Tình hình hộ nghèo ở huyện Hoành Bồ........................................ 83

Bảng 3.11. Tỷ lệ hộ nghèo tại 3 xã nghiên cứu năm 2013 ............................. 83

Bảng 3.12. Mức độ tham gia quyết định sản xuất của nam và nữ................... 85

Bảng 3.13. Nguồn phát sinh chất thải trong trồng trọt của huyện Hoành Bồ....... 87

Bảng 3.14 Số lượng thuốc bảo vệ thực vật đã sử dụng của ngành trồng trọt ...... 88

Bảng 3.15. Tổng hợp lượng chất thải nông nghiệp phát sinh 2010-2013 ........ 89

Bảng 3.16 Tình hình xử lý ô nhiễm môi trường năm 2013 ............................ 91

Bảng 3.17 Mức độ ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên đến sản xuất ngành

trồng trọt.......................................................................................... 94

Bảng 3.18. Nguồn vốn đầu tư cơ sở hạ tầng cho sản xuất nông nghiệp

huyện Hoành Bồ ............................................................................. 97

Bảng 3.19: Lựa chọn của hộ gia đình về khó khăn trong tiêu thụ ................ 102

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

viii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ix

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 3.1 Biểu đồ nhiệt và lượng mưa trong năm của huyện Hoành Bồ ....... 57

Sơ đồ 3.2. Cơ cấu kinh tế huyện Hoành Bồ giai đoạn 2010-2013 ................. 61

Sơ đồ 3.3. Tỷ lệ nông hộ nhận thức về sản xuất nông nghiệp ...................... 104

Sơ đồ 3.4 Tỷ lệ nông hộ quan tâm đến môi trường ..................................... 107

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

10

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Đảm bảo phát triển bền vữ

ệm vụ hàng đầu đặ ổi mới và công

nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Nghị quyết Đại hội XI của Đảng đã đặt ra

nhiệm vụ ấ

. Để đạt được mục tiêu như vậy, chăm lo

phát triển lĩnh vực nông nghiệp là một trong những ưu tiên chính sách và thực

tế cho thấy không một quốc gia nào có thể phát triển, hiện đại hóa được mà

không đảm bảo phát triển ổn định nông nghiệp, nông thôn, nông dân.

- -

-

.

Phát triển nông nghiệp là ngành sản xuất khởi đầu của quá trình sản

xuất vật chất của xã hội loài người. Tuy nhiên, ngành nông nghiệp có đặc

điểm phụ thuộc rất nhiều vào điều kiện tự nhiên nên với nền sản xuất nông

nghiệp còn lạc hậu, tính chất bấp bênh của sản xuất nông nghiệp thể hiện rất

rõ, năm mưa thuận gió hoà, thời tiết thuận lợi, dịch bệnh ít thì được mùa cả

trồng trọt và chăn nuôi; ngược lại có năm thiên tai dịch bệnh, mất mùa. Đến

nay vấn đề phát triển nông nghiệp bền vững được đề cập tới như một trong

những vấn đề vừa rất cơ bản vừa bức thiết có ảnh hưởng trực tiếp tới tình hình

kinh tế xã hội của đất nước.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

11

Phát triển nông nghiệp bền vững có thể nhìn nhận ở qui mô toàn quốc

và qui mô địa phương như một vùng, một tỉnh. Cũng như nhiều địa phương

khác, huyện Hoành Bồ trong nhiều năm qua phát triển sản xuất nông nghiệp

đạt được những kết quả ếu xem xét góc độ phát triển

bền vữ ững vấn đề bức xúc đặ

ồ, tôi lựa chọn đề tài “Phát triển nông nghiệp

bền vững trên địa bàn huyện Hoành Bồ - tỉnh Quảng Ninh”.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1 Mục tiêu chung

Từ việc đánh giá thực trạng phát triển nông nghiệp huyện Hoành Bồ

trên quan điểm phát triển bền vững, đề tài sẽ đề xuất các giải pháp nhằm phát

triển nông nghiệp huyện Hoành Bồ trên quan điểm phát triển bền vững

2.2 Mục tiêu cụ thể

Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển nông nghiệp trên

quan điểm phát triển bền vững

Phân tích thực trạng phát triển nông nghiệp huyện Hoành Bồ theo

hướng bền vững, từ đó chỉ ra những kết quả, tồn tại và hạn chế trong việc phát

triển nông nghiệp tại huyện Hoành Bồ theo hướng bền vững.

Đề xuất và đưa ra một số giải pháp nhằm phát triển nông nghiệp huyện

Hoành Bồ, tình Quảng Ninh theo hướng bền vững.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

12

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

3.1 Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là tình hình phát triển nông nghiệp tại

huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh theo hướng bền vững

3.2. Phạm vi nghiên cứu

- Phạm vi nội dung:

Đề tài tập trung nghiên cứu các nội dung về: Đặc điểm địa hình đất đai, khí

tượng thuỷ văn và tình hình dân số của huyện Hoành Bồ. Đặc biệt là nghiên cứu

các kết quả sản xuất nông nghiệp mà huyện Hoành Bồ đã đạt được trong 3 năm

2012- 2004 trên cây trồng, vật nuôi, giá trị sản xuất, thu nhập và sản lượng.

- Phạm vi không gian

Đề tài nghiên cứu ở 10 xã và 1 thị trấn trên địa bàn huyện Hoành Bồ là

trọng tâm.

Kết quả điều tra: Phỏng vấn trực tiếp 150 hộ nông dân ở 3 xã về tình hình

chính liên quan đến sản xuất nông nghiệp (Dân Chủ, Hòa Bình, thị trấn Trới) ..

- Phạm vi thời gian

Số liệu sử dụng phân tích trong 3 năm 2012, 2013, 2014 theo dãy số

biến động về thời gian ở cả 2 ngành trồng trọt và chăn nuôi trong kinh tế hộ.

4. Đóng góp và ý nghĩa của đề tài

Đề tài nghiên cứu nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn trong

phát triển nông nghiệp trên quan điểm phát triển bền vững.

Đề tài tiến hành phân tích những thực trạng, tồn tại và hạn chế cho

chính quyền địa phương huyện Hoành Bồ, và các nhà lãnh đạo nông nghiệp

của huyện về tình hình phát triển nông nghiệp nông thôn của huyện Hoành

Bồ, tỉnh Quảng Ninh trên quan điểm phát triển bền vững.

Đề tài sẽ cung cấp, đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao

hiệu quả nông nghiệp và phát triển nông nghiệp huyện Hoành Bồ bền vững.