Giải pháp phát triển hợp tác xã nông nghiệp tại huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

ĐỖ ĐẠI PHONG

GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HỢP TÁC XÃ

NÔNG NGHIỆP TẠI HUYỆN ĐẠI TỪ, T

ỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

THÁI NGUYÊN - 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

ĐỖ ĐẠI PHONG

GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HỢP TÁC XÃ

NÔNG NGHIỆP TẠI HUYỆN ĐẠI TỪ,

TỈNH THÁI NGUYÊN

Ngành: Kinh tế nông nghiệp

Mã số: 8620115

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

Người hướng dẫn khoa học: TS. Trần Công Quân

THÁI NGUYÊN - 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn thạc sỹ: “Giải pháp phát triển hợp tác xã nông

nghiệp tại huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên” là công trình nghiên cứu của bản thân

tôi, công trình được thực hiện dưới sự hướng dẫn của TS. Trần Công Quân, Giảng

viên khoa Lâm nghiệp, trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên.

Những phần sử dụng tài liệu tham khảo trong Luận văn đã được nêu rõ

trong phần tài liệu tham khảo. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trình bày

trong Luận văn là quá trình theo dõi hoàn toàn trung thực, nếu có sai sót gì tôi

xin chịu hoàn toàn trách nhiệm và chịu mọi hình thức kỷ luật của khoa và nhà

trường đề ra.

Thái Nguyên, ngày..…tháng ...... năm 2020

Người viết cam đoan

Đỗ Đại Phong

ii

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin trân trọng cảm ơn đến các Thầy giáo, Cô giáo Khoa Kinh tế và

PTNT, phòng Đào tạo - Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên đã trực tiếp

giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.

Tôi xin gửi lời cảm ơn đến TS Trần Công Quân người trực tiếp hướng

dẫn và giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.

Tôi cũng xin bày tỏ sự cảm ơn đến Huyện Ủy, UBND huyện Đại Từ,

HTX Nông nghiệp tại Huyện đã cung cấp số liệu thực tế và thông tin cần thiết

để tôi hoàn thành luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn đồng nghiệp, bạn bè, cùng toàn thể gia đình,

người thân đã động viên tôi trong thời gian học tập và nghiên cứu thực hiện đề tài.

Thái Nguyên, tháng năm 2020

Tác giả luận văn

Đỗ Đại Phong

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN.............................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN.....................................................................................................ii

MỤC LỤC......................................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................v

DANH MỤC BẢNG......................................................................................................vi

DANH MỤC HÌNH......................................................................................................vii

MỞ ĐẦU.........................................................................................................................1

1. Đặt vấn đề....................................................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài...................................................................................2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ..............................................................................2

4. Ý nghĩa khoa học và những đóng góp mới của luận văn...........................................3

Chương 1: CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI........................................................4

1.1. Cơ sở lý luận về hợp tác xã nông nghiệp (HTX) ....................................................4

1.1.1. Khái niệm, đặc trưng, các loại hình của hợp tác xã nông nghiệp........................4

1.1.2. Nguyên tắc tổ chức hoạt động HTX.....................................................................8

1.1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển HTX NN....................................................9

1.2. Cơ sở thực tiễn của phát triển HTX nông nghiệp .................................................12

1.2.1. Kinh nghiệm thế giới về sự phát triển HTX nông nghiệp .................................12

1.2.1.1 Kinh nghiệm phát triển HTX nông nghiệp ở các nước tư bản ........................12

1.2.2 Kinh nghiệm ở Việt Nam về sự phát triển HTX nông nghiệp............................16

1.2.3 Tổng quan các công trình nghiên cứu ở Việt Nam.............................................21

1.3. Đánh giá chung về tổng quan nghiên cứu tài liệu.................................................23

Chương 2: ĐỊA ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...........25

2.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu.................................................................................25

2.1.1. Điều kiện tự nhiên huyện Đại Từ .......................................................................25

2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội huyện Đại Từ............................................................27

2.3. Phương pháp nghiên cứu........................................................................................29

2.3.1. Phương pháp tiếp cận..........................................................................................29

2.3.2. Phương pháp thu thập số liệu..............................................................................31

iv

2.3.3. Phương pháp xử lý số liệu ..................................................................................37

2.3.4. Phương pháp phân tích số liệu............................................................................37

2.4. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu .................................................................................38

Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ....................................39

3.1 Thực trạng phát triển HTX NN ở huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên.....................39

3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển HTX nông nghiệp ở huyện Đại Từ

(giai đoạn 2014-2019)........................................................................................39

3.1.2. Tình hình hoạt động của HTX nông nghiệp ở huyện Đại Từ (2014-2019).............41

3.1.3. Đánh giá chung về tình hình phát triển HTX NN huyện Đại Từ ......................50

3.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh (lợi

nhuận) của HTX NN ở huyện Đại Từ...............................................................52

3.3. Phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ và những khó khăn, tồn tại trong phát

triển HTX nông nghiệp ở huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên ............................57

3.3.1. Phương hướng phát triển HTX NN ở huyện Đại Từ .........................................57

3.3.2. Về mục tiêu và nhiệm vụ phát triển HTX nông nghiệp huyện Đại Từ

trong thời gian tới...............................................................................................58

3.3.3 Một số những khó khăn, tồn tại của HTX nông nghiệp trên địa bàn huyện

Đại từ trong thời gian qua..................................................................................62

3.4 Một số giải pháp chủ yếu và bài học kinh nghiệm trong phát triển HTX

nông nghiệp ở huyện Đại từ (giai đoạn 2020 – 2013)......................................66

3.4.1 Các giải pháp phát triển HTX NN ở huyện Đại Từ giai đoạn 2020 - 2030............66

3.4.2 Một số bài học kinh nghiệm rút ra từ nghiên cứu thực tiễn hỗ trợ phát triển

các HTX nông nghiệp ở huyện Đại Từ .............................................................73

KẾT LUẬN ..................................................................................................................77

TÀI LIỆU THAM KHẢO..........................................................................................79

PHỤ LỤC .....................................................................................................................84

v

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Nguyên nghĩa

BHYT Bảo hiểm y tế

BQL Ban quản lý

HĐND Hội đồng nhân dân

HĐQT Hội đồng quản trị

HTX NN Hợp tác xã nông nghiệp

KH Kế hoạch

NĐ Nghị định

NN&PTNT Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

NTM Nông thôn mới

QĐ Quyết định

SXKD Sản xuất kinh doanh

THCS Trung học cơ sở

THPH Trung học phổ thông

TT Thông tư

UBND Ủy ban nhân dân

vi

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1 Hiện trạng sử dụng đất của huyện Đại Từ ......................................... 26

Bảng 2.2. tình hình dân số lao động của huyện đại từ (năm 2019) ..................... 27

Bảng 2.3. Diễn giải các biến độc lập trong mô hình hồi quy tuyến tính.............. 36

Bảng 3.1. Số lượng HTX và HTX NN ở huyện Đại Từ (2014 - 2019) ............... 40

Bảng 3.2. Tình hình sử dụng đất các HTX nông nghiệp ở huyện Đại Từ............ 42

Bảng 3.3. Tổng hợp số thành viên và lao động hợp tác xã nông nghiệp

(2014 - 2019) ................................................................................. 44

Bảng 3.4. Trình độ của đội ngũ cán bộ quản lý HTX nông nghiệp ở huyện Đại

Từ................................................................................................... 45

Bảng 3.5. Các loại hình dịch vụ chủ yếu của HTX huyện Đại Từ (2019) ........... 47

Bảng 3.6. Kết quả sản xuất - kinh doanh của HTX nông nghiệp huyện Đại Từ

(2014-2019) .................................................................................... 49

Bảng 3.7. Tình hình phát triển các HTX NN huyện Đại Từ (2019).................... 50

Bảng 3.8. Kết quả ảnh hưởng của các yếu tố đến hiệu quả SXKD của các

HTX nông nghiệp ở huyện Đại Từ ................................................... 52

Bảng 3.9. Hình thức hoạt động HTX nông nghiệp ở Đại Từ (2019)...................... 55

vii

DANH MỤC HÌNH

Hình 3.1. Số lượng các HTX và HTX nông nghiệp thay đổi qua từng thời kỳ

(2014-2019)...........................................................................................40

Hình 3.2. Số lượng, tỷ lệ (%) HTX nông nghiệp và HTX phi nông nghiệp

trên địa bàn huyện Đại Từ (năm 2019) .................................................48

Hình 3.3. Thực trạng tỷ lệ các HTX NN của huyện Đại Từ (2019)......................51

viii

TRÍCH YẾU LUẬN VĂN THẠC SỸ

1. Tên tác giả: Đỗ Đại Phong

2.Tên luận văn: “Giải pháp phát triển hợp tác xã nông nghiệp tại huyện Đại Từ,

tỉnh Thái Nguyên”

3. Chuyên ngành: Kinh tế Nông nghiệp Mã số: 8620115

4. Cơ sở đào tạo: Khoa Kinh tế và Phát triển nông thôn, Trường Đại học Nông lâm

Thái Nguyên

5. Lý do, Mục tiêu và đối tượng nghiên cứu

5.1. Lý do chọn đề tài: Thực tế các HTX nông nghiệp ở huyện Đại Từ chưa chú

trọng để phát triển mạnh, đặc biệt là phát triển các hoạt động dịch vụ hỗ trợ, giúp đỡ

thành viên khi tham gia HTX. Trên cơ sở đó tổng kết, đúc rút kinh nghiệm và tìm ra

những giải pháp chủ yếu để phát triển các HTX NN ở huyện Đại Từ trong thời gian

tới là những vấn đề nghiên cứu rất cần thiết.

5.2. Mục tiêu: Đánh giá đúng thực trạng phát triển các HTX NN, phân tích các yếu

tố ảnh hưởng đến hiệu quả SXKD của các HTX NN và Đề xuất định hướng, giải

pháp chủ yếu nhằm phát triển các HTX NN của huyện Đại Từ.

5.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu là các vấn đề phát

triển HTX NN tại địa bàn nghiên cứu. Đề tài làm rõ thực trạng phát triển HTX NN,

đề xuất giải pháp nhằm phát triển HTX NN huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên.

6. Các phương pháp nghiên cứu đã sử dụng

Sử dụng phương pháp điều tra khảo sát thực địa kết hợp với phương pháp

chuyên gia, phỏng vấn cán bộ, nhân dân tại các HTX nông nghiệp trên địa bàn. Áp

dụng các phương pháp phân tích thống kê kinh tế trong nông nghiệp để chọn mẫu,

lấy mẫu, xử lý số liệu và đánh giá kết quả đảm bảo yêu cầu khách quan và độ chính

xác cho phép với sự hỗ trợ của một số phần mềm Excel, Stata.

7. Các kết quả chính

7.1. Thực trạng phát triển HTX nông nghiệp ở huyện Đại Từ:

Tính đến (31/12/2019), huyện Đại Từ có 75 HTX trong đó có 41 HTX NN,

chiếm 54,67% tổng số HTX của toàn huyện; Trong số HTX NN có 9 HTX được

thành lập trong năm, 02 HTX NN xin giải thể và 10 HTX NN ngừng hoạt động.

Tình hình sử dụng đất của các HTX NN có xu hướng tăng lên tăng 54,22% (2019 so

với 2014). Số thành viên HTX NN qua các năm hầu như ít thay đổi giao động từ 20

– 25 thành viên. Công tác bồi dưỡng cán bộ có sự thay đổi, Số người có trình độ cao

đẳng, đại học 2014 chỉ có 01 người, thì 2019 trung bình có 03-05 người; số lớp bồi