Giải pháp phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Gia Lai: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Dương Thị Thùy Dung

TÓM TẮT LUẬN VĂN

Trong bối cảnh hoạt động ngoại thương Việt Nam có nhiều khởi sắc những năm

gần đây, người viết nhận thấy nhu cầu cấp bách cần phải tìm kiếm giải pháp phát triển

hoạt động thanh toán quốc tế tại nơi người viết đang công tác là Ngân hàng TMCP Đầu

tư và Phát triển Việt Nam – chi nhánh Gia Lai (BIDV Gia Lai), điều này không chỉ

mang ý nghĩa hỗ trợ cho các doanh nghiệp địa phương mà còn giúp chi nhánh nâng cao

vị thế cạnh tranh và thực hiện mục tiêu phát triển khác trong thời gian tới. Do vậy,

người viết đã lựa chọn đề tài “Giải pháp phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại

Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Gia Lai” làm đề tài

nghiên cứu.

Để làm nền tảng cho luận văn này, người viết đã nghiên cứu khá nhiều các công

trình khoa học có liên quan từng được thực hiện trước đây. Từ kết quả nghiên cứu ấy,

người viết kế thừa những đóng góp của các công trình trước về mặt lý luận và hệ thống

hóa lại trong đề tài của mình. Về mặt thực tiễn, các nghiên cứu trước đây vẫn còn đó

nhiều khoảng trống và cho đến hiện nay vẫn chưa có đề tài tương tự hoặc có liên quan

được thực hiện tại BIDV Gia Lai nói riêng cũng như trên địa bàn tỉnh Gia Lai nói

chung. Do vậy, bằng phương pháp luận định tính, người viết đã tiến hành kết hợp nhiều

phương pháp, đánh giá nhiều góc độ để từ đó làm rõ thực trạng hoạt động TTQT tại

BIDV Gia Lai giai đoạn 2014 – 2017. Từ kết quả đó, người viết tiếp tục mạnh dạng đề

ra một số giải pháp tương đối mới, cụ thể và phù hợp với tiềm năng nguồn lực của chi

nhánh để giải quyết các câu hỏi nghiên cứu và mục tiêu đặt ra. Các giải pháp này được

trình bày dưới mô thức mới, phân nhóm giải pháp theo mức độ cấp thiết và ưu tiên

hành động, người viết hy vọng sẽ đem lại những đóng góp mới mẻ, giá trị, hài hòa giữa

lý thuyết và thực tiễn để BIDV Gia Lai có thể ứng dụng và thực thi được mục tiêu dẫn

đầu thị phần TTQT tại địa phương trong thời gian tới.

LỜI CAM ĐOAN

Luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một

trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả

nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước đây

hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy

đủ trong luận văn.

Tác giả

Dương Thị Thùy Dung

LỜI CÁM ƠN

Để hoàn thành luận văn thạc sỹ này, người viết xin gửi lời cảm ơn chân thành

đến toàn thể giảng viên trường Đại học Ngân hàng thành phố Hồ Chí Minh đã hết lòng

giảng dạy và truyền đạt những thông tin quý giá là nền tảng kiến thức cho đề tài. Đặc

biệt, người viết xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến TS. Lê Thị Anh Đào đã tạo mọi điều

kiê ên, hướng dẫn người viết tiếp câ ên và nghiên cứu sâu đề tài này.

Xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn đến toàn thể ban lãnh đạo, cán bộ nhân viên

Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – chi nhánh Gia Lai đã không ngừng

hỗ trợ và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tôi trong suốt thời gian nghiên cứu và thực hiện

luận văn.

Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn đến gia đình, các anh chị và các bạn đồng

nghiệp đã hỗ trợ cho tôi rất nhiều trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện

đề tài luận văn thạc sĩ này.

Tác giả

Dương Thị Thùy Dung

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Ký hiệu Nghĩa tiếng Anh Nghĩa tiếng Việt

B2B Business to Business Doanh nghiệp với doanh nghiệp

BIDV

Joint stock commercial Bank

for Investment and

Development of Viet Nam

Ngân hàng TMCP Đầu Tư và Phát

triển Việt Nam

BIDV Gia

Lai

Joint stock commercial Bank

for Investment and

Development of Viet Nam –

Gia Lai Branch

Ngân hàng TMCP Đầu Tư và Phát

triển Việt Nam, chi nhánh Gia Lai

BOT Build – Operate – Transfer

Xây dựng – Kinh doanh – chuyển

giao

CBCNV Cán bộ công nhân viên

L/C Letter of credit Thư tín dụng

NHTM Ngân hàng thương mại

TFC Trade Finance Center

Trung tâm tác nghiệp tài trợ thương

mại

TMCP Thương mại cổ phần

TNHH Trách nhiệm hữu hạn

TTNK Thanh toán nhập khẩu

TTQT Thanh toán quốc tế

TTTM Tài trợ thương mại

TTXK Thanh toán xuất khẩu

UPAS L/C Usance Payable at sight L/C

L/C trả chậm có điều khoản cho

phép thanh toán trả ngay

VIP Very important person Khách hàng quan trọng

VVIP Very very important person Khách hàng rất quan trọng

XNK Xuất nhập khẩu

DANH MỤC BẢNG

Bảng Nội dung Trang

Bảng 2.1

Doanh số TTQT phân theo phương thức thanh toán tại BIDV

Gia Lai giai đoạn 2014 – 2017

40

Bảng 2.2 Phí dịch vụ TTQT tại BIDV Gia Lai giai đoạn 2014 – 2017 44

Bảng 2.3 Lợi nhuận từ TTQT tại BIDV Gia Lai giai đoạn 2014 – 2017 46

Bảng 2.4

Tỷ lệ lợi nhuận TTQT trên tổng thu nhập ròng từ dịch vụ tại

BIDV Gia Lai giai đoạn 2014 – 2017

47

Bảng 2.5

Tần suất giao dịch phát sinh bình quân hàng tháng tại BIDV

Gia Lai phân theo phương thức thanh toán giai đoạn 2014 –

2017

49

Bảng 2.6

Số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ TTQT tại BIDV Gia Lai

giai đoạn 2014 – 2017

51

DANH MỤC HÌNH

Hình Nội dung Trang

Sơ đồ 2.1 Cơ cấu tổ chức của BIDV Gia Lai 36

Biểu đồ 2.1 Cơ cấu lợi nhuận trước thuế BIDV Gia Lai từ 2015 - 2017 37

Biểu đồ 2.2

Doanh số TTQT và thị phần hoạt động TTQT của BIDV

Gia Lai giai đoạn 2014 – 2017 42

Biểu đồ 2.3

Cơ cấu thu nhập dịch vụ ròng tại BIDV Gia Lai giai đoạn

2014 – 2017 48

1

MỤC LỤC

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG

DANH MỤC HÌNH

Trang

PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................................1

1. GIỚI THIỆU......................................................................................................1

1.1. Đặt vấn đề.....................................................................................................1

1.2. Tính cấp thiết của đề tài..............................................................................1

2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI................................................................................2

3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU ................................................................................3

4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ................................................3

5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU....................................................................3

6. TỔNG QUAN VỀ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU:............................................4

7. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI...............................................................................9

8. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ...........................................................................10

9. BỐ CỤC LUẬN VĂN .....................................................................................10

CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ

CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI....................................................................13

1.1. Tổng quan hoạt động thanh toán quốc tế của NHTM..............................13

1.1.1. Khái niệm...............................................................................................13

1.1.2. Đặc điểm .................................................................................................14

1.1.3. Vai trò hoạt động thanh toán quốc tế ......................................................15

1.1.3.1. Vai trò hoạt động TTQT đối với nền kinh tế .......................................15

1.1.3.2. Vai trò hoạt động TTQT đối với các NHTM.......................................16

1.1.4. Các phương thức thanh toán quốc tế của NHTM và nghiệp vụ hỗ trợ...17

1.1.4.1. Phương thức chuyển tiền điện..............................................................18

1.1.4.2. Phương thức nhờ thu chứng từ.............................................................18

1.1.4.3. Phương thức tín dụng chứng từ............................................................20

2

1.1.4.4. Các nghiệp vụ hỗ trợ hoạt động TTQT................................................23

1.2. Nội dung phát triển hoạt động TTQT tại NHTM.....................................24

1.2.1. Nội dung chính trong phát triển hoạt động TTQT tại NHTM ................24

1.2.2. Các chỉ tiêu đánh giá kết quả hoạt động TTQT......................................25

1.2.2.1. Các chỉ tiêu định lượng ........................................................................25

1.2.2.2. Các chỉ tiêu định tính ...........................................................................28

1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển hoạt động thanh toán quốc tế

của NHTM ...........................................................................................................29

1.3.1. Nhân tố khách quan.................................................................................29

1.3.2. Nhân tố chủ quan ....................................................................................30

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1........................................................................................33

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI

NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI

NHÁNH GIA LAI...................................................................................................34

2.1. Khái quát về BIDV Gia Lai.........................................................................34

2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển..............................................................34

2.1.2. Mô hình tổ chức BIDV Gia Lai ..............................................................35

2.1.3. Khái quát kết quả hoạt động kinh doanh của BIDV Gia Lai ..................36

2.2. Thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế tại BIDV Gia Lai giai đoạn

2014 – 2017...........................................................................................................38

2.2.1. Sơ lược sự phát triển hoạt động TTQT giai đoạn 2014 – 2017 ..............38

2.2.2. Đánh giá qua các chỉ tiêu định lượng......................................................39

2.2.3. Đánh giá qua các chỉ tiêu định tính.........................................................51

2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động TTQT tại BIDV Gia Lai............55

2.3.1. Nhân tố khách quan.................................................................................55

2.3.2. Nhân tố chủ quan ....................................................................................58

2.4. Đánh giá kết quả hoạt động thanh toán quốc tế tại BIDV Gia Lai giai

đoạn 2014 – 2017 .................................................................................................61

2.4.1. Những kết quả đạt được ..........................................................................61

3

2.4.2. Những điểm hạn chế ...............................................................................62

2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế. ...........................................................63

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2........................................................................................65

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN

QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT

NAM – CHI NHÁNH GIA LAI.............................................................................66

3.1. Định hướng phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại BIDV Gia Lai66

3.2. Cơ hội và thách thức đối với BIDV Gia Lai trong công tác phát triển

hoạt động thanh toán quốc tế.............................................................................67

3.2.1. Cơ hội......................................................................................................67

3.2.2. Thách thức...............................................................................................69

3.3. Giải pháp phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại BIDV Gia Lai ...70

3.3.1. Nhóm giải pháp trọng tâm, cấp thiết.......................................................70

3.3.2. Nhóm giải pháp kiện toàn nguồn lực bên trong......................................78

3.3.3. Nhóm giải pháp ứng xử bên ngoài..........................................................85

3.4. Kiến nghị đối với hội sở chính BIDV..........................................................87

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3........................................................................................89

KẾT LUẬN..............................................................................................................90

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................91

PHỤ LỤC.................................................................................................................94

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. GIỚI THIỆU

1.1. Đặt vấn đề

Nhằm thực hiện mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước theo xu

hướng mở cửa và hội nhập quốc tế, Nhà nước ta chủ trương đẩy mạnh hoạt động

xuất nhập khẩu như là một chiến lược trọng tâm trong đề án phát triển kinh tế xã

hội. Trong bối cảnh đó, mọi nguồn lực của nền kinh tế đều hướng tới phục vụ cho

sự phát triển bền vững và ổn định của hoạt động xuất nhập khẩu, đặc biệt, với vai

trò xương sống của nền kinh tế, hệ thống các Ngân hàng thương mại càng thể hiện

tầm quan trọng của mình trong việc cung ứng dịch vụ thanh toán quốc tế, tài trợ

xuất nhập khẩu, tạo điều kiện hỗ trợ các doanh nghiệp tích cực, mạnh dạng vươn

mình tham gia vào mạng lưới sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu.

Cùng với xu hướng hội nhập kinh tế quốc tế của các doanh nghiệp hoạt động

thương mại, bản thân các ngân hàng TMCP trong nước cũng đang không ngừng nỗ

lực để nâng cao khả năng cạnh tranh trong xu thế toàn cầu hóa với sự đổ bộ ngày

càng mạnh mẽ của hệ thống các ngân hàng nước ngoài. Hầu hết các ngân hàng hiện

nay đều định hướng chuyển dịch cơ cấu thu nhập từ hoạt động tín dụng sang hoạt

động dịch vụ, điều này vừa phù hợp xu thế ngân hàng hiện đại, vừa góp phần giảm

thiểu rủi ro trong hoạt động ngân hàng vốn luôn tiềm ẩn nhiều ở mảng tín dụng.

Một trong những mảng dịch vụ được các ngân hàng quan tâm phát triển hiện nay là

hoạt động cung ứng dịch vụ thanh toán quốc tế trong bối cảnh tăng trưởng mạnh mẽ

kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam qua các năm.

1.2. Tính cấp thiết của đề tài

Khu vực miền trung – Tây Nguyên không phải là khu vực trọng điểm đóng

góp vào kim ngạch xuất nhập khẩu cả nước, tuy nhiên, với định hướng chung của

chính phủ tại quyết định số 2471/QĐ-TTg, UBND tỉnh Gia Lai đã có quyết định số

242/QĐ-UBND ngày 23/03/2017 về việc ban hành kế hoạch đẩy mạnh xuất khẩu

hàng hóa tỉnh Gia Lai giai đoạn 2017 – 2020. Có thể thấy rằng, với sự tạo điều kiện

và hỗ trợ hết mực của cơ quan nhà nước về cơ chế chính sách cũng như tài lực, đây

2

là cơ hội thuận lợi cho các doanh nghiệp trong tỉnh triển khai hoạt động ngoại

thương, mở rộng đối tác kinh doanh, tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận. Đồng

thời, đây cũng là cơ hội cho các ngân hàng thương mại trong việc tiếp cận và cung

ứng dịch vụ thanh toán quốc tế cho các doanh nghiệp vốn là điều khoản quan trọng

trong các hợp đồng ngoại thương.

Hiện nay, theo khảo sát của người viết, năm 2017, trên địa bàn tỉnh Gia Lai

có 72 doanh nghiệp hoạt động xuất nhập khẩu (số liệu của Hệ thống thu nhập và

quản lý trực tuyến thông tin xuất nhập khẩu Gia Lai), trong đó số lượng doanh

nghiệp sử dụng dịch vụ thanh toán quốc tế tại BIDV chi nhánh Gia Lai (Bank for

investment and development of Viet Nam – Gia Lai Branch) là 29/72 doanh nghiệp

- chiếm 40% (số liệu thống kê nội bộ). Xét về doanh thu xuất nhập khẩu thực hiện

qua BIDV Gia Lai, số liệu thống kê nội bộ cho thấy tỷ trọng doanh thu thực hiện

qua BIDV trong 3 năm trở lại đây chiếm từ 20% - 30% tổng kim ngạch xuất nhập

khẩu của tỉnh và đang có dấu hiệu suy giảm. Cùng với đó, trong những năm gần

đây, mức độ đóng góp phí dịch vụ thanh toán quốc tế vào tổng thu dịch vụ ròng của

chi nhánh vẫn còn thấp, chưa có dấu hiệu tăng trưởng ổn định và bền vững, chưa

tương xứng với tiềm năng nguồn lực của ngân hàng.

Xuất phát từ yêu cầu thực tế của chi nhánh ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát

triển Gia Lai nơi tôi đang công tác, với mong muốn nghiên cứu chuyên sâu dựa trên

nền tảng đặc thù của chính sách, điều kiện môi trường kinh doanh, nền khách hàng

thực tế, tiềm lực của chi nhánh… người viết lựa chọn đề tài “Giải pháp phát triển

hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt

Nam – Chi nhánh Gia Lai” làm đề tài nghiên cứu. Người viết hy vọng rằng luận

văn này sẽ góp phần vào việc đề xuất những giải pháp cải thiện và phát triển hoạt

động TTQT của chi nhánh, tăng cường hiệu quả sử dụng nguồn lực sẵn có, chuyển

dịch cơ cấu thu nhập theo định hướng ngân hàng hiện đại và nâng cao hình ảnh, vị

thế của BIDV trên địa bàn.

2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI