Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) tỉnh Quảng Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

ĐẠI HỌC HUẾ

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

NGUYỄN THỊ HỒNG NHUNG

GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH

CẤP TỈNH (PCI) TỈNH QUẢNG BÌNH

Chuyên ngành: Quản lý kinh tế

Mã số : 8340410

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS.TS. NGUYỄN VĂN PHÁT

HUẾ, 2018

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết

quả trong luận văn là có thực, có nguồn gốc rõ ràng. Những kết quả của luận văn chưa

từng được ai công bố trong bất cứ công trình khoa học nào.

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Nguyễn Thị Hồng Nhung

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành chương trình cao học và luận văn thạc sỹ, tôi xin bày tỏ lòng biết

ơn sâu sắc tới quý thầy cô giáo trường Đại học Kinh tế Huế, các thầy cô giáo trong

khoa Kinh tế. Đặc biệt cảm ơn thầu giáo, PGS.TS. Nguyễn Văn Phát- người đã tận

tình hướng dẫn, góp ý kiến và giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn Sở kế hoạch và Đầu tư tỉnh Quảng Bình, Phòng

Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, các sở, ban, ngành cấp tỉnh, các doanh nghiệp

tư nhân… đã tạo điều kiện thuận lợi, cung cấp các số liệu cần thiết để tôi hoàn thành

luận văn.

Xin chân thành cảm ơn tới những người thân, gia đình và bạn bè đã luôn động

viên, khích lệ tôi trong quá trình học tập cũng như viết luận văn.

Mặc dù đã cố gắng nhưng chắc chắn luận văn sẽ không tránh khỏi những hạn

chế, thiếu sót, kính mong quý thầy cô, các anh chị học viên và những người quan tâm

đến luận văn đóng góp ý kiến để luận văn được hoàn thiện hơn.

Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Hồng Nhung

iii

TÓM LƯỢC LUẬN VĂN THẠC SĨ

Họ và tên: NGUYỄN THỊ HỒNG NHUNG

Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 8340410

Niên khóa: 2016 - 2018

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN VĂN PHÁT

Tên đề tài: GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CẤP TỈNH

(PCI) TỈNH QUẢNG BÌNH

1. Tính cấp thiết của đề tài

Thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội của các tỉnh trong thời gian qua cho thấy

chính quyền cấp tỉnh có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển

KTXH của địa phương. Vai trò đó ngày càng trở nên quan trọng hơn khi quá trình

phân cấp ngày càng sâu sắc và mạnh mẽ hơn. Chính quyền cấp tỉnh đang nỗ lực cải

thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh của tỉnh, nhằm tạo

điều kiện cho các doanh nghiệp và các nhà đầu tư trong và ngoài nước đầu tư và kinh

doanh trên địa bàn tỉnh. Quảng Bình là một tỉnh thuộc Bắc Trung Bộ, có điều kiện tự nhiên và hạ tầng

thuận lợi. Tuy vậy, kinh tế phát triển chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế vốn có,

chưa có nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước đến đầu tư các dự án trên địa bàn tỉnh.

Kết quả đánh giá xếp hạng chỉ số năng lực cạnh tranh của Phòng Công nghiệp và

Thương mại Việt Nam cho thấy tỉnh Quảng Bình có chỉ số năng lực cạnh tranh ở mức

trung bình và không có nhiều chuyển biến tích cực so với các tỉnh khác trong vùng

và cả nước trong thời gian qua. Vì vậy, đặt ra vấn đề cần nghiên cứu sâu hơn thực

trạng chỉ số năng lực cạnh tranh của tỉnh, chỉ rõ những hạn chế để có giải pháp nâng

cao chỉ số năng lực cạnh tranh trong thời gian tới.

2. Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu như: phương pháp thu thấp số

liệu, phương pháp xử lý số liệu dựa vào các phần mềm trên máy tính, phương pháp

phân tích thống kê, phương pháp chuyên gia,…

3. Kết quả nghiên cứu và những đóng góp khoa học của luận văn

Trong quá trình nghiên cứu, luận văn đã kết hợp giữa lý luận và thực tế của các

chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh của tỉnh Quảng Bình. Từ đó, đưa ra một số giải

pháp nhằm giải quyết phần nào những hạn chế, vướng mắc nhằm nâng cao hơn nữa

năng lực cạnh tranh cấp tỉnh của tỉnh Quảng Bình trong thời gian sắp tới.

iv

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii

TÓM LƯỢC LUẬN VĂN THẠC SĨ .......................................................................... ii

MỤC LỤC .....................................................................................................................iv

DANH MỤC VIẾT TẮT............................................................................................ vii

DANH MỤC CÁC BẢNG......................................................................................... viii

DANH MỤC BIỂU ĐỒ................................................................................................ix

MỞ ĐẦU.........................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu............................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu ....................................................................................................2

3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu...................................................................................2

4. Phương pháp nghiên cứu.............................................................................................3

5. Kết cấu luận văn ..........................................................................................................4

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NĂNG LỰC CẠNH

TRANH CẤP TỈNH ......................................................................................................5

1.1. KHÁI NIỆM CẠNH TRANH, NĂNG LỰC CẠNH TRANH VÀ NĂNG LỰC

CẠNH TRANH CẤP TỈNH............................................................................................5

1.1.1. Khái niệm cạnh tranh và các loại cạnh tranh.........................................................5

1.1.2. Khái niệm năng lực cạnh tranh và năng lực cạnh tranh cấp tỉnh ..........................7

1.2. CHỈ SỐ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CẤP TỈNH, XẾP HẠNG NĂNG LỰC

CẠNH TRANH CẤP TỈNH............................................................................................9

1.2.1. Khái niệm chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh .....................................................9

1.2.2. Phương pháp xây dựng Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh ..............................10

1.2.3. Các chỉ số thành phần của PCI............................................................................10

1.2.4. Ý nghĩa của chỉ số PCI........................................................................................18

1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh ..........................21

1.3.1. Nhân tố chủ quan.................................................................................................21

1.3.2. Nhân tố khách quan .............................................................................................24

v

1.4. Kinh nghiệm một số địa phương trong nước về nâng cao chỉ số năng lực cạnh

tranh cấp tỉnh và bài học kinh nghiệm cho tỉnh Quảng Bình ........................................27

1.5. Những bài học kinh nghiệm cho tỉnh Quảng Bình.................................................38

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH CẤP TỈNH CỦA

TỈNH QUẢNG BÌNH GIAI ĐOẠN 2011 – 2016......................................................40

2.1.KHÁI QUÁT ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ HỘI TỈNH QUẢNG

BÌNH .............................................................................................................................40

2.1.1. Điều kiện tự nhiên ...............................................................................................40

2.1.2. Điều kiện Kinh tế - xã hội ...................................................................................42

2.2. Thực trạng xếp hạng chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh của tỉnh Quảng Bình giai

đoạn 2011-2016 .............................................................................................................46

2.2.1. Tổng quan về Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh của tỉnh Quảng Bình ...........46

2.2.2. Thực trạng Chỉ số thành phần năng lực cạnh trang cấp tỉnh của tỉnh Quảng Bình

giai đoạn 2011-2016 ......................................................................................................49

2.2.3. Đánh giá chỉ số cạnh tranh cấp tỉnh từ góc nhìn của doanh nghiệp tại tỉnh Quảng

Bình giai đoạn 2011 - 2016 ...........................................................................................51

2.2.4. Đánh giá chỉ số cạnh tranh cấp tỉnh từ góc nhìn của cán bộ quản lý ..................67

2.3. Đánh giá chung về năng lực cạnh tranh của tỉnh Quảng Bình ...............................75

2.3.1. Thành công ..........................................................................................................75

2.3.2. Hạn chế ................................................................................................................77

2.3.3. Nguyên nhân những hạn chế ...............................................................................78

CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG, GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH

TRANH CỦA TỈNH QUẢNG BÌNH GIAI ĐOẠN 2017-2020 ...............................80

3.1. Mục tiêu và định hướng phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng Bình..............81

3.1.1. Quan điểm phát triển ...........................................................................................81

3.1.2. Định hướng cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, nâng cao NLCT cấp tỉnh

giai đoạn 2016-2020 ......................................................................................................81

3.1.3. Mục tiêu tổng quát...............................................................................................82

3.1.4. Mục tiêu cụ thể ....................................................................................................83

3.2. Các giải pháp nhằm nâng cao chỉ số năng lực cạnh tranh......................................83

vi

3.2.1. Nâng cao năng lực của bộ máy quản lý nhà nước về kinh tế đảm bảo tính minh

bạch và công khai ..........................................................................................................84

3.2.2. Tăng cường dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp............................................................85

3.2.3. Thực hiện các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp ...................................................87

3.2.4. Nâng cao chất lượng đào tạo nguồn lao động .....................................................87

3.4.5. Các giải pháp khác...............................................................................................87

PHẦN 3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ....................................................................93

3.1. Kết luận...................................................................................................................93

3.2. Kiến nghị ................................................................................................................94

3.2.1. Đối với Chính phủ ...............................................................................................94

3.2.2. Đối với Chính quyền địa phương ........................................................................94

TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................96

PHỤ LỤC

BIÊN BẢN HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN

NHẬN XÉT PHẢN BIỆN 1

NHẬN XÉT PHẢN BIỆN 2

BẢN GIẢI TRÌNH CHỈNH SỬA LUẬN VĂN

XÁC NHẬN HOÀN THIỆN LUẬN VĂN

vii

DANH MỤC VIẾT TẮT

CB-CC-VC: cán bộ - công chức –viên chức

CCHC: cải cách hành chính

CNH – HĐH: Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa

DN: doanh nghiệp

GCNQSDĐ: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

KCN: Khu công nghiệp

KD: kinh doanh

KKT: Khu kinh tế

KTXH: kinh tế - xã hội

KTTT: Kinh tế thị trường

NLCT: năng lực cạnh tranh

OECD: Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế

PCI: chỉ số năng lực cạnh tranh

TW: Trung ương

UBND: Ủy ban nhân dân

VCCI: Phòng Công nghiệp và Thương mại Việt Nam

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1: Bảng xếp hạng Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh năm 2016.................19

Bảng 1.2: Chỉ số PCI của TP Đà Nẵng từ năm 2011 - 2016......................................27

Bảng 1.3: Chỉ số PCI của TP Hồ Chí Minh giai đoạn 2011 - 2016 ...........................31

Bảng 1.4: Chỉ số PCI của tỉnh Bắc Ninh từ năm 2011 – 2015...................................33

Bảng 2.1: Chỉ số thành phần tính minh bạch của tỉnh Quảng Bìnhgiai đoạn 2011- 2016............................................................................................................52

Bảng 2.2: Chỉ số thành phần chi phí không chính thức của tỉnh Quảng Bình giai đoạn

2011-2016 ..................................................................................................56

Bảng 2.3: Chỉ số thành phần về hỗ trợ doanh nghiệp của tỉnh Quảng Bình giai đoạn

2011-2016 ..................................................................................................59

Bảng 2.4: Chỉ số thành phần về đào tạo lao động của tỉnh Quảng Bìnhgiai đoạn

2011-2016 ..................................................................................................64

Bảng 2.5: Đặc điểm của đối tượng tham gia khảo sát................................................67

Bảng 2.6. Kết quả đánh giá năng lực cạnh tranh cấp tỉnh của cán bộ, công chức .....68

Bảng 2.7: Kết quả đánh giá của cán bộ, công chức về chi phí không chính thức.....71

Bảng 2.8: Kết quả đánh giá của cán bộ công chức về hệ lụy của chi phí không chính

thức cao......................................................................................................72

Bảng 2.9. Kết quả đánh giá của cán bộ, công chức về việc hỗ trợ doanh nghiệp......72

ix

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 2.1: Điểm số và xếp hạng PCI của tỉnh Quảng Bìnhgiai đoạn 2006-2016.......47

Biểu đồ 2.2: Xếp hạng PCI của các tỉnh Khu vực Bắc Trung Bộgiai đoạn 2011-2016.48

Biểu đồ 2.3: Điểm số các chỉ số thành phần PCI tỉnh Quảng Bìnhgiai đoạn 2011-2016

....................................................................................................................49

Biểu đồ 2.4: Xếp hạng các chỉ số thành phần cấu thành PCI tỉnhQuảng Bình năm 2016

....................................................................................................................50

Biểu đồ 2.5: Chỉ số chi phí không chính thức tỉnh Quảng Bìnhgiai đoạn 2011-2016 ...57