Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Kinh Tế Sản Xuất Rau Màu Trên Địa Bàn Quận Ô Môn Thành Phố Cần Thơ

i

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

CAO NGỌC LỢI

GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH TẾ

SẢN XUẤT RAU MÀU TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN Ô MÔN,

THÀNH PHỐ CẦN THƠ

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Đồng Nai, 2017

ii

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

CAO NGỌC LỢI

GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH TẾ

SẢN XUẤT RAU MÀU TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN Ô MÔN,

THÀNH PHỐ CẦN THƠ

CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

MÃ SỐ: 60 62 01 15

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN THỊ THU HÀ

Đồng Nai, 2017

i

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,

kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong

bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác.

Nếu nội dung nghiên cứu của tôi trùng lặp với bất kỳ công trình nghiên

cứu nào đã công bố, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm và tuân thủ kết luận

đánh giá luận văn của Hội đồng khoa học.

Đồng Nai, ngày 25 tháng 5 năm 2017

Ngƣời cam đoan

Cao Ngọc Lợi

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện đề tài tốt nghiệp tôi đƣợc sự giúp đỡ tận tình

của các quý thầy, cô giáo, các anh chị, các bạn và các em sinh viên.

Tôi chân thành bày tỏ lòng biết ơn với:

- Cô Trần Thị Thu Hà đã tận tình hƣớng dẫn, truyền đạt kinh nghiệm và

giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn tốt nghiệp.

- Quý Thầy, Cô trƣờng Đại học Lâm nghiệp đã tận tình truyền đạt kiến

thức cho tôi trong suốt thời gian học tập tại trƣờng.

Xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn đến các đồng chí lãnh đạo cơ quan,

gia đình, những ngƣời thân đã không ngừng động viên, hỗ trợ và tạo mọi điều

kiện tốt nhất cho tôi trong suốt thời gian học tập và thực hiện luận văn.

Ký tên

Cao Ngọc Lợi

iii

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

BẢN NHẬN XÉT CỦA NGƢỜI HUỚNG DẪN KHOA HỌC

LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÀNH KINH TẾ

Kính gửi: - Hội đồng Khoa học trƣờng Đại học Lâm nghiệp

- Phòng Đào tạo sau đại học- Trƣờng Đại học Lâm nghiệp

Họ và tên ngƣời hƣớng dẫn: TS. Trần Thị Thu Hà

Họ và tên học viên: Cao Ngọc Lợi

Tên đề tài: Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất rau màu trên địa bàn

quận Ô Môn, thành phố Cần Thơ

Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp; Mã số: 60 62 01 15

Qua quá trình hƣớng dẫn thực hiện luận văn, tôi có một số nhận xét nhƣ sau:

1. Tinh thần, thái độ làm việc, ý thức tổ chức kỷ luật: Học viên Cao Ngọc Lợi có

thái độ làm việc tích cực trong quá trình thƣc hiện luận văn; tuân thủ nghiêm túc các

yêu cầu của giáo viên hƣớng dẫn; có ý thức tổ chức kỷ luật trong đảm bảo tiến độ

và nội dung đề cƣơng nghiên cứu đã đƣợc phê duyệt.

2. Về năng lực và trình độ chuyên môn: Học viên có năng lực nghiên cứu và trình

độ chuyên môn tốt, đáp ứng đƣợc yêu cầu thực hiện luận văn thạc sĩ; luôn học hỏi

trong quá trình nghiên cứu.

3. Về quá trình thực hiện đề tài và kết quả của luận văn: Học viên luôn cố gắng

trong suốt thời gian thực hiện nghiên cứ; hoàn thành luận văn đúng thời hạn và

đảm bảo nội dung chuyên môn với kết quả tốt.

4. Đồng ý cho học viên Cao Ngọc Lợi bảo vệ luận văn trƣớc Hội đồng.

Đồng Nai, ngày 25 tháng 5 năm 2017

Ngƣời nhận xét

TS. Trần Thị Thu Hà

iv

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................... ii

BẢN NHẬN XÉT CỦA NGƢỜI HUỚNG DẪN KHOA HỌC ...................... iii

MỤC LỤC ................................................................................................................iv

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT............................................................................ vii

DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. viii

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ...............................................................ix

MỞ ĐẦU ...................................................................................................................1

1. Sự cần thiết của vấn đề nghiên cứu....................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu.............................................................................................2

2.1. Mục tiêu tổng quát.............................................................................................2

2.2. Mục tiêu cụ thể ..................................................................................................3

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................3

3.1. Đối tƣợng nghiên cứu .......................................................................................3

3.2. Phạm vi nghiên cứu...........................................................................................3

4. Nội dung nghiên cứu............................................................................................3

5. Kết cấu luận văn ...................................................................................................4

Chƣơng 1....................................................................................................................5

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ HIỆU QUẢ KINH TẾ......................5

SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP.................................................................................5

1.1 Cơ sở lý luận về hiệu quả kinh tế sản xuất nông nghiệp ...............................5

1.1.1 Phát triển sản xuất nông nghiệp.....................................................................5

1.1.2 Lý thuyết về hệ thống canh tác....................................................................12

1.1.3 Hiệu quả kinh tế sản xuất nông nghiệp.......................................................15

1.2 Cơ sở thực tiễn về hiệu quả kinh tế sản xuất rau màu..................................18

v

1.2.1 Thực trạng về sản xuất rau màu ở ĐBSCL................................................18

1.2.2 Thực trạng về sản xuất rau màu ở Cần Thơ...............................................19

1.3. Tổng quan nghiên cứu về hiệu quả sản xuất nông nghiệp .........................22

Chƣơng 2..................................................................................................................27

ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........................27

2.1 Đặc điểm cơ bản của Quận Ô Môn, thành phố Cần Thơ.............................27

2.1.1 Vị trí địa lý .....................................................................................................27

2.1.2 Đặc điểm tự nhiên .........................................................................................28

2.1.3 Tài nguyên thiên nhiên .................................................................................31

2.2 Phƣơng pháp nghiên cứu.................................................................................34

2.2.1 Phƣơng pháp tiếp cận và khung phân tích .................................................34

2.2.2 Chọn điểm nghiên cứu..................................................................................35

2.2.3 Phƣơng pháp thu thập số liệu.......................................................................36

2.2.4 Phƣơng pháp xử lý và phân tích số liệu .....................................................37

2.2.5 Các chỉ tiêu sử dụng trong đề tài.................................................................38

Chƣơng 3..................................................................................................................40

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU....................................................................................40

3.1 Thực trạng về sản xuất rau màu ở quận Ô Môn ...........................................40

3.1.1 Kết quả sản xuất rau màu giai đoạn 2014-2016 ........................................40

3.1.2 Thuận lợi và khó khăn trong sản xuất rau màu ở quận Ô Môn ...............45

3.2 Thực trạng sản xuất rau màu từ kết quả khảo sát .........................................46

3.2.1 Đặc điểm cơ bản của hộ điều tra .................................................................46

3.2.2 Tình hình sản xuất rau màu của các hộ điều tra ........................................52

3.3 Hiệu quả kinh tế của các mô hình canh tác rau màu....................................57

3.3.1 Hiệu quả kinh tế của mô hình sản xuất rau nhút .......................................57

3.3.2 Hiệu quả kinh tế của mô hình sản xuất dƣa hấu........................................59

3.3.3 Hiệu quả kinh tế của mô hình sản xuất rau muống...................................60

vi

3.3.4. Phân tích và so sánh hiệu quả kinh tế theo mô hình canh tác.................62

3.4. Phân tích thuận lợi và khó khăn của nông hộ trong sản xuất 3 mô hình rau

màu.....................................................................................................................66

3.4.1 Thuận lợi và khó khăn chung của 03 mô hình...........................................66

3.4.2. Thuận lợi và khó khăn của mô hình sản xuất rau nhút............................68

3.4.3. Thuận lợi và khó khăn của mô hình sản xuất dƣa hấu ............................68

3.4.4. Thuận lợi và khó khăn của mô hình sản xuất rau muống........................71

3.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu quả kinh tế sản xuất rau màu...................72

3.6. Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất rau màu trên địa bàn quận Ô

Môn....................................................................................................................74

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ...............................................................................79

1. KẾT LUẬN.........................................................................................................79

2. KIẾN NGHỊ ........................................................................................................80

Ngoài ra, cần khuyến khích các nông hộ trong vùng thành lập các tổ hợp tác,

hợp tác xã nông nghiệp để giúp nông dân tìm đầu ra ổn định cho sản

phẩm và tránh tình trạng bị thƣơng lái ép giá gây tổn thất cho ngƣời

dân.TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................81

PHỤ LỤC.................................................................................................................85

vii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

ĐBSCL: Đồng bằng sông Cửu Long

HTCT: Hệ thống canh tác

KTXH : Kinh tế xã hội

PTNT: Phát triển nông thôn

HTNN: Hệ thống nông nghiệp

HQĐV: Hiệu quả đồng vốn

GAP: Thực hành nông nghiệp tốt

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1: Thống kê diện tích các loại đất Quận Ô Môn....................................31

Bảng 2.2 Thực trạng dân số lao động quận Ô Môn............................................33

Bảng 2.3: Chi tiết số lƣợng mẫu điều tra .............................................................37

Bảng 3.1: Tình hình sản xuất rau màu tại quận Ô Môn (2014-2016)...............41

Bảng 3.2. Thực trạng và hiệu quả sản xuất 03 loại rau màu chính tại quận Ô

Môn, giai đoạn 2014 - 2016............................................................................42

Bảng 3.3. Trình độ học vấn của nông hộ .............................................................46

Bảng 3.4 Kinh nghiệm sản xuất của nông hộ......................................................47

Bảng 3.5 Nguồn lực lao động của nông hộ..........................................................48

Bảng 3.6 Tuổi của nông hộ theo mô hình canh tác.............................................49

Bảng 3.7. Diện tích đất canh tác của nông hộ .....................................................50

Bảng 3.8 Tình hình vốn sản xuất của nông hộ ....................................................51

Bảng 3.9 Các phƣơng tiện và dụng cụ phục vụ sản xuất của hộ.......................52

Bảng 3.10 Một số thông tin kỹ thuật của 3 loại cây trồng .................................54

Bảng 3.11. Hiệu quả kinh tế mô hình sản xuất rau nhút ....................................58

Bảng 3.12 Hiệu quả kinh tế mô hình sản xuất dƣa hấu......................................60

Bảng 3.13. Hiệu quả kinh tế mô hình sản xuất rau muống................................61

Bảng 3.14. So sánh hiệu quả kinh tế của 3 mô hình sản xuất rau màu ............63

Bảng 3.15 Thuận lợi và khó khăn chung của 3 mô hình....................................67

Bảng 3.16 Thuận lợi và khó khăn của mô hình sản xuất rau nhút....................68

Bảng 3.17 Thuận lợi và khó khăn của mô hình sản xuất dƣa hấu ....................69

Bảng 3.18 Thuận lợi và khó khăn của mô hình sản xuất rau muống................71

ix

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ

Hình 2.1: Khung lý thuyết phân tích hệ thống canh tác.....................................35

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1: Lịch thời vụ tại vùng nghiên cứu....................................................52

Biểu đồ 3.2: Khả năng tiếp cận các nguồn thông tin kỹ thuật của nông hộ.....55

Biểu đồ 3.3. Cơ cấu chi phí của mô hình sản xuất rau nhút ..............................58

Biểu đồ 3.4. Cơ cấu chi phí của mô hình sản xuất dƣa hấu...............................59

Biểu đồ 3.5. Cơ cấu chi phí của mô hình sản xuất rau muống..........................61