Giải pháp nâng cao chất lượng thanh toán, quyết toán dự án hoàn thành sử dụng nguồn vốn ngân sách

LUẬN VĂN:

Giải pháp nâng cao chất lượng thanh toán,

quyết toán dự án hoàn thành sử dụng nguồn

vốn ngân sách nhà nước là yêu cầu bức thiết có

ý nghĩa cả về lý luận và hoạt động thực tiễn

Mở đầu

1. Sự cần thiết phải nghiên cứu đề tài

Hàng năm, nhà nước dành vốn ngân sách lớn cho đầu tư xây dựng để phát triển kinh tế

xã hội, chiếm khoảng 30-35% GDP. Việc cân đối, phân bổ và điều hành vốn đối với các Bộ,

ngành, địa phương và thành phố trực thuộc trung ương để triển khai các dự án đầu tư xây

dựng thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế xã hội bảo đảm hiệu quả, tiết kiệm và chống lãng

phí đang là vấn đề lớn được dư luận xã hội quan tâm.

Tuy nhiên, thực trạng đã và đang xảy ra những lãng phí, thất thoát vốn ngân sách nhà

nước cho đầu tư xây dựng đã đặt ra cho các cấp quản lý từ Trung ương đến địa phương phải

tìm ra giải pháp ngăn ngừa lãng phí vốn.

Việc giảm thất thoát, lãng phí vốn đầu tư đồng nghĩa với việc tăng nguồn vốn phát

triển kinh tế xã hội. Để giảm thất thoát, lãng phí cần thực hiện từ khâu chủ trương đầu tư, thực

hiện đầu tư và khâu kết thúc đầu tư đưa vào sử dụng. Trong đó khâu thanh toán, quyết toán

vốn đầu tư có vị trí rất quan trọng về mặt nhận thức, về lý luận cũng như quá trình điều hành

thực tiễn.

Để nâng cao chất lượng khâu thanh toán, quyết toán vốn đầu tư dự án hoàn thành cần

đẩy mạnh việc phân cấp cho chủ đầu tư trong hoạt động đầu tư xây dựng, quy định rõ chủ đầu

tư là người chịu trách nhiệm chính trong thanh toán, quyết toán dự án hoàn thành, giảm bớt hồ

sơ thanh toán, làm rõ căn cứ và quy trình thanh toán, quyết toán dự án hoàn thành. Vì vậy việc

nghiên cứu “Giải pháp nâng cao chất lượng thanh toán, quyết toán dự án hoàn thành sử

dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước là yêu cầu bức thiết có ý nghĩa cả về lý luận và hoạt

động thực tiễn”.

2. Đối tượng nghiên cứu của đề tài

Cơ chế chính sách về đầu tư xây dựng liên quan đến quản lý chi phí trong khâu thanh

toán, quyết toán vốn đầu tư và nội dung ảnh hưởng đến chất lượng thanh toán, quyết toán dự

án hoàn thành như căn cứ, quy trình, hợp đồng và giai đoạn thanh toán.

3. Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu những vấn đề liên quan thanh toán, quyết toán

các dự án đầu tư xây dựng sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước.

4. Mục đích nghiên cứu của luận văn:

Làm rõ vấn đề lý luận thanh toán, quyết toán dự án hoàn thành đối với các dự án sử

dụng nguồn vốn ngân sách, làm rõ các khái niệm thanh toán, quyết toán, hệ thống các căn cứ,

quy trình thanh toán, quyết toán đối với các dự án hoàn thành sử dụng vốn ngân sách nhà

nước.

Phân tích và làm rõ thực trạng về quản lý chi phí trong từng giai đoạn của quá trình

đầu tư đặc biệt trong giai đoạn thanh toán, quyết toán vốn, tìm ra các nguyên nhân cơ bản gây

lãng phí, thất thoát, làm chậm giải ngân thanh toán trong đầu tư xây dựng nhằm đưa ra các

nhóm giải pháp để khắc phục.

Trên cơ sở lý luận và kết quả của việc phân tích, đánh giá thực trạng khâu thanh toán,

quyết toán vốn đầu tư dự án hoàn thành, luận văn đã đưa ra giải pháp trọng tâm nhằm nâng

cao chất lượng thanh toán, quyết toán dự án hoàn thành sử dụng vốn ngân sách.

5. Phương pháp nghiên cứu: Tác giả sử dụng kết hợp các phương pháp:

- Phương pháp phân tích và tổng kết kinh nghiệm, phương pháp hệ thống hoá, phương

pháp lịch sử.

Đứng trên quan điểm duy vật biện chứng để xem xét đối tượng nghiên cứu là vốn đầu

tư thuộc nguồn vốn ngân sách nhà nước. Để nghiên cứu đề tài tác giả còn áp dụng các kết quả

nghiên cứu của các môn khoa học về kinh tế chính trị học Mác Lênin, Kinh tế học, Khoa học

quản lý kinh tế, Kinh tế xây dựng.

6. ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài

6.1. ý nghĩa khoa học

Đề tài hệ thống hoá lý luận cơ bản quản lý chi phí trong thanh toán, quyết toán vốn đầu

tư dự án hoàn thành thuộc nguồn vốn ngân sách nhà nước theo từng quá trình thực hiện để

làm cơ sở tổng hợp, phân tích, đánh giá về quản lý chi phí trong thanh toán, quyết toán vốn

đầu tư dự án hoàn thành thuộc nguồn vốn ngân sách nhà nước.

6.2. Thực tiễn của đề tài

Trên cơ sở lý luận đã nêu, luận văn đã áp dụng để phân tích thực trạng quản lý chi phí

trong thanh toán, quyết toán vốn đầu tư thuộc nguồn vốn ngân sách nhà nước, làm căn cứ đề

xuất một số nhóm giải pháp nâng cao chất lượng quản lý chi phí trong thanh toán, quyết toán

vốn đầu tư dự án hoàn thành để tham khảo và áp dụng vào thực tiễn trong việc giải quyết

những vấn đề còn bất cập, mâu thuẫn như quyền hạn và nghĩa vụ của các chủ thể đối với công

tác quản lý chi phí trong thanh toán quyết toán vốn đầu tư, những căn cứ, quy trình thanh toán

quyết toán vốn đầu tư dự án hoàn thành.

7. Kết cấu của luận văn: Gồm 3 chương

Chương I: Những vấn đề lý luận trong thanh toán, quyết toán dự án hoàn thành sử dụng

nguồn vốn ngân sách nhà nước.

Chương II: Phân tích, đánh giá thực trạng thanh toán, quyết toán dự án hoàn thành sử dụng.

Chương III: Giải pháp nâng cao chất lượng quản lý chi phí trong thanh toán, quyết toán vốn.

Chương i: Những vấn đề lý luận về quản lý chi phí trong thanh toán, quyết toán vốn đầu

tư dự án hoàn thành

1.1. tổng quan Một số vấn đề cơ bản về chi phí và quản lý chi phí

1.1.1. Khái niệm

Chi phí đầu tư xây dựng công trình: là toàn bộ chi phí cần thiết để xây dựng mới hoặc

sửa chữa, cải tạo, mở rộng hay trang bị kỹ thuật công trình. Do đặc điểm của sản xuất xây

dựng và đặc thù công trình xây dựng nên mỗi công trình có chi phí khác nhau được xác định

theo đặc điểm, tính chất kỹ thuật và yêu cầu công nghệ quá trình xây dựng.

Quản lý chi phí trong đầu tư xây dựng chịu ảnh hưởng của các quy luật kinh tế thị

trường như quy luật giá trị, quy luật lưu thông tiền tệ, quy luật cung cầu và giá cả, quy luật

cạnh tranh và chịu sự điều tiết hệ thống văn bản quy phạm pháp luật trong hoạt động xây

dựng. Quản lý chi phí thực chất là kiểm soát khống chế chi phí trong suốt quá trình đầu tư xây

dựng từ khi chuẩn bị đầu tư, thực hiện đầu tư và kết thúc xây dựng đưa dự án vào khai thác sử

dụng. Quản lý chi phí trong thanh toán, quyết toán đầu tư xây dựng là một khâu, một phạm trù

của quản lý chi phí đầu tư xây dựng. Quản lý chi phí trong thanh toán, quyết toán vốn đầu tư

dự án hoàn thành là kiểm soát chi phí giai đoạn từ khi ký kết hợp đồng kinh tế giữa bên giao

thầu và bên nhận thầu đến khi lập báo cáo quyết toán vốn đầu tư dự án hoàn thành.

1.1.2. Vai trò quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình

Để quản lý nguồn vốn ngân sách cho đầu tư xây dựng đạt hiệu quả, sử dụng tiết kiệm

và mang lại lợi ích thì nhà nước phải sử dụng các chế tài đủ mạnh, phân bổ vốn một cách hợp

lý, tránh giàn trải cũng như quy định rõ trách nhiệm, quyền hạn của chủ đầu tư, cơ quan cấp

phát vốn.

Quản lý chi phí tốt sẽ góp phần chống lãng phí, thất thoát vốn của Nhà nước cho đầu tư

xây dựng.

1.1.3. Nguyên tắc cơ bản về quản lý chi phí

1. Quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình phải bảo đảm mục tiêu hiệu quả dự án đầu tư

xây dựng công trình và các yêu cầu khách quan của kinh tế thị trường;

2. Quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình theo từng công trình, phù hợp với các

giai đoạn đầu tư xây dựng công trình, các bước thiết kế, loại nguồn vốn và các quy định của

Nhà nước;

3. Tổng mức đầu tư, tổng dự toán, dự toán xây dựng công trình phải được tính đúng,

tính đủ và phù hợp độ dài thời gian xây dựng công trình. Tổng mức đầu tư là chi phí tối đa mà

Chủ đầu tư được phép sử dụng để đầu tư xây dựng công trình;

4. Nhà nước thực hiện chức năng quản lý về chi phí đầu tư xây dựng công trình thông

qua việc ban hành, hướng dẫn và kiểm tra việc thực hiện các quy định về quản lý chi phí đầu

tư xây dựng công trình;

5. Chủ đầu tư xây dựng công trình chịu trách nhiệm toàn diện về việc quản lý chi phí

đầu tư xây dựng công trình từ giai đoạn chuẩn bị đầu tư đến khi kết thúc xây dựng đưa công

trình vào khai thác sử dụng.

1.1.4. Tiêu chí quản lý chi phí (5 tiêu chí)

- Tiêu chí thứ nhất: Quản lý chi phí phải đảm bảo tính đúng, tính đủ theo thiết kế,

áp dụng các định mức và đơn giá xây dựng phù hợp về phương pháp lập, yêu cầu kỹ thuật,

biện pháp thi công, địa điểm xây dựng;

- Tiêu chí thứ 2: Tổ chức cá nhân tham gia quản lý chi phí phải có đủ điều kiện

năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, kinh nghiệm thực tiễn, nẵm vững cơ chế chính sách, khách

quan, trung thực, không vụ lợi;

- Tiêu chí thứ 3: Quản lý chi phí bằng hợp đồng kinh tế được ký kết giữa Chủ đầu

tư và các nhà thầu. Hợp đồng kinh tế là căn cứ pháp lý cao nhất để yêu cầu các bên thực hiện

đúng và là cơ sở để giải quyết các tranh chấp;

- Tiêu chí thứ 4: Đủ thủ tục pháp lý về thanh toán, quyết toán vốn đầu tư theo hợp

đồng kinh tế ký kết và định chế tài chính của nhà nước. Cơ quan cấp phát vốn thực hiện kiểm

soát thanh toán theo nguyên tắc thanh toán trước, chấp nhận sau cho từng lần thanh toán và

kiểm soát trước, thanh toán sau đối với lần thanh toán cuối cùng của gói thầu, hợp đồng;

- Tiêu chí thứ 5:

+ Kiểm soát chi phí trong giai đoạn trước xây dựng như kiểm soát chi phí tổng mức

đầu tư, dự toán công trình, hạng mục, bộ phận công trình, giá dự thầu, giá thương thảo trước

khi ký kết hợp đồng.

+ Kiểm soát chi phí trong giai đoạn thực hiện xây dựng công trình: khối lượng thanh

toán, giá trị đề nghị thanh toán, các nội dung công việc phát sinh, điều chỉnh bổ sung, giá trị

quyết toán dự án hoàn thành.

1.1.5. Quản lý chi phí đầu tư xây dựng:

1.1.5.1. Giai đoạn hình thành chi phí

Chi phí đầu tư xây dựng công trình được hình thành và quản lý qua từng giai đoạn của

quá trình đầu tư:

+ Lập báo cáo đầu tư (Dự án tiền khả thi): Giai đoạn này hình thành sơ bộ tổng mức

đầu tư. Sơ bộ tổng mức đầu tư được ước tính trên cơ sở suất vốn đầu tư hoặc chi phí các công

trình tương tự đã thực hiện và các yếu tố chi phí ảnh hưởng tới tổng mức đầu tư theo độ dài

thời gian xây dựng công trình. Tổng mức đầu tư sơ bộ giai đoạn này chưa có ý nghĩa về mặt

quản lý vốn.

+ Lập dự án đầu tư và quyết định đầu tư: Giai đoạn này xác định tổng mức đầu tư, là

chi phí dự tính của dự án được xác định từ thiết kế cơ sở, tính theo diện tích hoặc công suất sử

dụng hoặc tính trên cơ sở số liệu các dự án có chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật tương tự đã thực hiện.

Tổng mức đầu tư là cơ sở để chủ đầu tư lập kế hoạch và quản lý vốn khi thực hiện đầu tư xây

dựng công trình. Tổng mức đầu tư là một trong những căn cứ quan trọng để đảm bảo tính khả

thi của dự án và quyết định thực hiện dự án, đồng thời dùng làm hạn mức là giới hạn tối đa

không được phép vượt qua nhằm làm mục tiêu quản lý giá xây dựng công trình, là sự chuẩn bị

cho việc biên soạn tổng dự toán, dự toán ở các bước tiếp sau.

+ Dự toán xây dựng công trình: được lập căn cứ trên cơ sở khối lượng các công việc

xác định theo thiết kế kỹ thuật hoặc thiết kế bản vẽ thi công và đơn giá xây dựng công trình,

định mức chi tiết tính theo tỷ lệ phần trăm (%), là căn cứ để chủ đầu tư quản lý chi phí đầu tư

xây dựng trong khâu thiết kế và các bước tiếp theo.

+ Chi phí được lập trong khâu đấu thầu và lựa chọn nhà thầu: Xác định giá gói thầu,

giá dự thầu, giá đánh giá và giá đề nghị trúng thầu.

- Giá gói thầu là giá trị gói thầu được xác định trong kế hoạch đấu thầu trên cơ sở tổng

mức đầu tư hoặc dự toán, tổng dự toán được duyệt và các quy định hiện hành.

- Giá dự thầu là giá do nhà thầu nêu trong đơn dự thầu thuộc hồ sơ dự thầu.

- Giá đề nghị trúng thầu là do bên mời thầu đề nghị trên cơ sở giá dự thầu của nhà thầu

được lựa chọn trúng thầu sau sửa lỗi, hiệu chỉnh các sai lệch theo yêu cầu của hồ sơ mời thầu.

+ Chi phí hình thành khi nghiệm thu bàn giao là giá quyết toán. Giá quyết toán là cơ

sở để chủ đầu tư quyết toán với nhà thầu những chi phí hợp pháp, hợp lệ được xác định từ

khối lượng thực tế thi công và căn cứ hợp đồng đã ký kết.

Xem sơ đồ 1.1: Sơ đồ hình thành chi phí theo giai đoạn đầu tư

Đề xuất đầu

tư

Địa điểm

Dự án tiền

khả thi

(Báo cáo đầu

Uớc toán đầu

tư

Chiến lược KTXH

Thẩm định

BCĐT

Dự án khả thi

(Dự án đầu tư) Kế hoạch KTXH

5 năm

Tổng mức đầu

tư

Lập thiết kế

kỹ thuật Dự toán TKKT

Kế hoạch đầu tư

năm

Đất đai Thẩm định

DAĐT

Thẩm định

TKKTDT

Chuẩn bị

xây dựng

Giải phóng

mặt bằng,

tái định cư

Đấu thầu và lựa

chọn nhà thầu

xây dựng

Dự toán BVTC

Ký kết

hợp đồng XD

Xây dựng và

lắp đặt

Nghiệm thu

bàn giao

Giá trị hợp

đồng

Thanh toán

Quyết toán

Tổng quyết

toán

Giai đoạn chuẩn bị

đầu t

ư

Giai đoạn thực hiện

đầu t

ư

Tổng kết,

đánh giá dự

Sơ đồ 1.1: Sơ đồ hình thành chi phí theo

giai đoạn đầu tư

Kết

1.1.5.2. Nội dung quản lý chi phí

Quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình bao gồm: tổng mức đầu tư; dự toán công

trình xây dựng; định mức và giá xây dựng; hợp đồng trong hoạt động xây dựng; thanh toán,

quyết toán vốn đầu tư dự án hoàn thành.

a) Quản lý Tổng mức đầu tư:

Tổng mức đầu tư được lập dựa vào chỉ tiêu suất vốn đầu tư, giá xây dựng công trình tương

tự, giá cả vật liệu, thiết bị hiện hành, kết hợp với tình hình thực tế của công trình. Tổng mức đầu

tư là cơ sở để chủ đầu tư lập kế hoạch và quản lý vốn khi thực hiện đầu tư xây dựng công

trình. Tổng mức đầu tư được tính toán và xác định trong giai đoạn lập dự án đầu tư xây dựng

công trình phù hợp với nội dung dự án và thiết kế cơ sở, đối với trường hợp chỉ lập báo cáo

kinh tế kỹ thuật, tổng mức đầu tư được xác định phù hợp với thiết kế bản vẽ thi công.

Tổng mức đầu tư bao gồm: chi phí xây dựng; chi phí thiết bị; chi phí bồi thường giải

phóng mặt bằng, tái định cư; chi phí quản lý dự án; chi phí tư vấn đầu tư xây dựng; chi phí

khác và chi phí dự phòng.

b) Lập và quản lý dự toán xây dựng công trình:

Dự toán xây dựng công trình được xác định theo công trình xây dựng cụ thể và là căn cứ

để chủ đầu tư quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình. Dự toán công trình được lập căn cứ

trên cơ sở khối lượng các công việc xác định theo thiết kế kỹ thuật hoặc thiết kế bản vẽ thi

công, nhiệm vụ công việc phải thực hiện của công trình và đơn giá xây dựng công trình, định

mức chi phí tính theo tỷ lệ phần trăm (%) cần thiết để thực hiện khối lượng, nhiệm vụ công

việc đó. Dự toán công trình xây dựng bao gồm: Chi phí xây dựng, chi phí thiết bị, chi phí

quản lý dự án, chi phí tư vấn đầu tư xây dựng, chi phí khác và chi phí dự phòng của công

trình.

Dự toán công trình được hiểu là việc tính toán, lựa chọn, thẩm định và biên soạn hồ sơ

tương ứng về giá xây dựng ở thời kỳ dự tính, được tiến hành ở bước thiết kế bản vẽ thi công.

Dự toán công trình đã được thẩm định và phê duyệt là căn cứ để ký kết hợp đồng xây lắp khi

thực hiện phương thức giao thầu và thanh toán giá xây lắp công trình xây dựng; là cơ sở để

xác định giá mời thầu và quản lý chi phí sau đấu thầu khi thực hiện phương thức đấu thầu như

quản lý chi phí trong thi công xây dựng, khâu thanh toán, quyết toán, bảo hành công trình

xây dựng.

c. Lập và quản lý tổng dự toán xây dựng công trình

Tổng dự toán có vai trò quan trọng trong quản lý chi phí đầu tư xây dựng đặc biệt trong

quản lý và điều hành kế hoạch vốn hàng năm. Theo quy định của Nghị định số 16/2005/NĐ￾CP có quy định phải lập tổng dự toán, nhưng theo Nghị định số 99/2007/NĐ-CP thì không

quy định bắt buộc phải lập tổng dự toán song để quản lý chi phí được tốt hơn chủ đầu tư cần

lập tổng dự toán. Tổng dự toán là cơ sở để chủ đầu tư xác định giá các gói thầu của dự án, cơ

sở quản lý giá trong khâu đấu thầu, thanh toán và quyết toán với nhà thầu.

Tổng dự toán là toàn bộ chi phí cần thiết dự tính để đầu tư xây dựng công trình, hạng

mục công trình thuộc dự án. Tổng dự toán bao gồm các chi phí được tính theo các dự toán

xây dựng công trình, hạng mục công trình gồm chi phí xây dựng, chi phí thiết bị, các chi phí

khác được tính trong dự toán xây dựng công trình và chi phí dự phòng, chi phí quản lý dự án

và một số chi phí khác của dự án. Tổng dự toán không bao gồm chi phí bồi thường giải phóng

mặt bằng, tái định cư kể cả chi phí thuê đất thời gian xây dựng, chi phí đầu tư hạ tầng kỹ

thuật, vốn lưu động cho sản xuất.

1.1.6. Kinh nghiệm quản lý chi phí của một số nước trên thế giới và bài học rút ra

cho Việt Nam.

1.1.6.1 Mô hình quản lý chi phí một số nước trên thế giới

Đối với các dự án của Chính phủ Anh, Chủ đầu tư ủy nhiệm cho kỹ sư chuyên ngành

và kiến trúc sư là công ty tư nhân (hoặc nhà nước tuyển) để phác thảo

Dự án và thiết kế sơ bộ. Trong giai đoạn này, kỹ sư chuyên ngành và Kiến trúc sư được hỗ trợ

bởi tư vấn thiết kế và tư vấn quản lý chi phí (Quantity Surveyor) là các công ty tư nhân. Các

công ty này được giới thiệu bởi kỹ sư chuyên ngành và kiến trúc sư cho Chủ đầu tư lựa chọn.

Tư vấn quản lý chi phí lập khái toán chi phí được tính toán dựa trên các thông tin cơ

bản về dự án từ thiết kế sơ bộ, Ví dụ: dựa trên diện tích 1m2 sàn. Khi khối lượng vốn dành

cho dự án được chấp thuận, thiết kế sơ bộ sẽ được trình cho Chủ đầu tư. Tư vấn quản lý chi

phí lập dự toán sơ bộ mô tả lượng vốn xây dựng sẽ được chi tiêu như thế nào. Dự toán sơ bộ

được xác định dựa trên thiết kế. Do đó, dự toán sơ bộ đưa ra mục tiêu chi phí cho mỗi người

trong nhóm thiết kế khi thực hiện các bước tiếp theo. Khi các quyết định về thiết kế được đưa

ra, tư vấn quản lý chi phí sẽ lập dự toán và dự toán này có liên quan đến dự toán sơ bộ đã

được duyệt. Nếu bị vượt quá dự toán sơ bộ được duyệt, dự toán sơ bộ hoặc thiết kế sẽ được

cảnh báo. Chi phí dự phòng trong dự toán sơ bộ sẽ giúp giải quyết các vấn đề xảy ra. Mặc dù

vậy, thường thì ít khi gặp những thay đổi trong ngân sách hoặc thiết kế sơ bộ trong giai đoạn

thiết kế thi công. Khi xong thiết kế thi công, tư vấn quản lý chi phí sẽ lập biểu khối lượng bao

gồm chi tiết tất cả các hạng mục công việc theo yêu cầu thiết kế. Biểu khối lượng sẽ được áp

giá và sau đó sẽ được sử dụng để phân tích Hồ sơ thầu của các nhà thầu.

Giai đoạn sau khi ký kết hợp đồng xây dựng, phương pháp kiểm soát chi phí được sử

dụng là phương pháp xác định mốc ngân sách và dự báo ngân sách, mốc ngân sách được lập

bởi tư vấn quản lý chi phí. Mốc ngân sách được dùng để so sánh ngân sách ở thời điểm hiện

tại và dự báo cho các giai đoạn trong tương lai. Mốc ngân sách được lập bởi tư vấn quản lý

chi phí. Mốc ngân sách sẽ được cập nhật bất cứ khi nào có sự thay đổi quan trọng (các phát

sinh), và được cập nhật hàng tháng. Thanh toán cho nhà thầu thường dựa trên các đánh giá

hàng tháng về khối lượng công việc thực hiện theo tính toán của nhà thầu và đơn giá kiểm tra

bởi tư vấn quản lý chi phí.Trong bất cứ hợp đồng nào thường thì thời gian cho phép để tiến

hành nhanh các thủ tục thanh toán cuối cùng sau khi công trình đã hoàn thành là 3 tháng.

ở Mỹ các định mức, tiêu chuẩn do các công ty tư vấn có danh tiếng biên soạn, cung cấp

cho thị trường tham khảo, việc tính giá xây dựng công trình do công ty định giá chuyên

nghiệp đảm nhận. Nhà nước lấy hiệu quả của dự án là mục tiêu quản lý, thực hiện quản lý

thông qua cơ chế thị trường.

ở Trung Quốc đặc biệt coi trọng quản lý chi phí ngay từ khâu dự án, nguyên tắc xác

định và khống chế chi phí trong suốt quá trình xây dựng theo phương châm: “Lượng thống

nhất – Giá chỉ đạo – Phí cạnh tranh”. Hiện Trung Quốc vẫn đang thực hiện cơ chế kết hợp

giám sát nhà nước (giai đoạn lập dự án) và giám sát xã hội (giai đoạn thực hiện đầu tư).

Mô hình quản lý chi phí của một số nước: Anh, úc, Hồng Kong, Mỹ, Thái Lan…

được chia làm 6 mức giá hợp lý theo 6 bước như sau:

Bước 1: Ước tính ngân quĩ dự án ở giai đoạn nghiên cứu tiền khả thi;

Bước 2: Xác định, bố trí ngân quĩ theo ý tưởng thiết kế ở giai đoạn nghiên cứu khả thi;

Bước 3: Giá xây dựng ở bước thiết kế sơ bộ (gồm cả thiết kế kỹ thuật (nếu có) đối với

hạng mục kỹ thuật phức tạp;

Bước 4: Giá xây dựng bước thiết kế bản vẽ thi công;

Bước 5: Giá xây dựng ở giai đoạn đấu thầu;

Bước 6: Giá xây dựng ở giai đoạn xây dựng.

Nội dung chủ yếu quản lý chi phí trong giai đoạn xây dựng

1. Báo cáo kế hoạch chi phí đề nghị thanh toán;

2. Điều chỉnh phát sinh về chi phí;

3. Báo cáo về dòng tiền mặt;

4. Điều chỉnh chi phí của hợp đồng;

5. Xác định tiến độ thanh toán.

1.1.6.2 Bài học rút ra cho Việt Nam

Kiểm soát chi phí trong giai đoạn thiết kế đặc biệt được coi trọng ở các nước phát triển,

tổ chức tư vấn kiểm soát chi phí từ khi lập dự toán sơ bộ trong giai đoạn thiết kế cơ sở và tư

vấn thiết kế phải xác định thiết kế không được vượt dự toán được cảnh báo. Điều này đặc biệt

rất có ý nghĩa đối với Việt Nam trong khi chưa hình thành các tổ chức tư vấn quản lý chi phí

chuyên nghiệp thì cần tăng cường kiểm soát chi phí sau khi hình thành thiết kế cơ sở và nâng

cao vai trò kiểm soát chi phí trong thiết kế của tổ chức tư vấn thiết kế.

Trong giai đoạn xây dựng công trình phải xây dựng được kế hoạch thanh toán vốn dựa

trên tiến độ thi công và cam kết thực hiện tiến độ của nhà thầu, xác định điều chỉnh phát sinh

về chi phí, chủ đầu tư cần báo cáo đầy đủ về nguồn vốn dự kiến thanh toán cho nhà thầu, xác

định tiến độ thanh toán phải dựa trên khối lượng công việc hoàn thành.

Kiểm soát chi phí giai đoạn trước xây dựng:

1) Kiểm tra sự phù hợp của phương pháp xác định tổng mức đầu tư dựa trên tính chất

kỹ thuật, yêu cầu công nghệ và các tài liệu liên quan.

- Kiểm tra tính đầy đủ, hợp lý của tổng mức đầu tư

- Lập kế hoạch chi phí sơ bộ

2) Kiểm tra dự toán, tổng dự toán công trình, hạng mục công trình