Giải Pháp Nâng Cao Chất Lượng Nguồn Lao Động Nông Thôn Huyện Bình Giang Tỉnh Hải Dương

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

------------------------

VŨ THỊ VÂN ANH

GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG NGUỒN LAO ĐỘNG

NÔNG THÔN HUYỆN BÌNH GIANG, TỈNH HẢI DƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

Hà Nội, 2012

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

------------------------

VŨ THỊ VÂN ANH

GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG NGUỒN LAO ĐỘNG

NÔNG THÔN HUYỆN BÌNH GIANG, TỈNH HẢI DƯƠNG

Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp

Mã Số: 60.31.10

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. TRẦN ĐÌNH THAO

Hà Nội, 2012

i

LỜI CAM ĐOAN

Luận văn Thạc sĩ “Giải pháp nâng cao chất lượng nguồn lao động nông

thôn huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương” chuyên ngành kinh tế nông nghiệp, mã

số 60.31.10 là công trình nghiên cứu khoa học của riêng cá nhân tôi.

Tôi xin cam đoan rằng các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này

là trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị, một nghiên cứu nào.

Trong luận văn tôi có sử dụng các thông tin từ nhiều nguồn dữ liệu khác

nhau, các thông tin trích dẫn sử dụng đều được tôi ghi rõ nguồn gốc, xuất xứ.

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Vũ Thị Vân Anh

ii

MỤC LỤC

Trang

Trang phụ bìa

Lời cam đoan................................................................................................................i

Mục lục........................................................................................................................ii

Danh mục các chữ viết tắt..........................................................................................iv

Danh mục các bảng .....................................................................................................v

Danh mục các hình.....................................................................................................vi

ĐẶT VẤN ĐỀ ............................................................................................................1

Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NÂNG CAO CHẤT

LƯỢNG NGUỒN LAO ĐỘNG NÔNG THÔN HUYỆN BÌNH GIANG, TỈNH

HẢI DƯƠNG.............................................................................................................5

1.1. Cơ sở lý luận về nâng cao chất lượng nguồn lao động nông thôn huyện Bình

Giang........................................................................................................................5

1.1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ....................................................................5

1.1.2. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................6

1.1.3. Sự cần thiết phải nâng cao chất lượng nguồn lao động nông thôn ...........9

1.1.4. Một số đặc trưng cơ bản của lao động nông thôn Việt Nam ...................15

1.1.5. Một số tiêu chí đánh giá chất lượng nguồn lao động nông thôn .............17

1.1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nguồn lao động nông thôn ..........24

1.2. Cơ sở thực tiễn về nâng cao chất lượng nguồn lao động nông thôn huyện

Bình Giang.............................................................................................................28

1.2.1. Chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển lao động

nông thôn............................................................................................................28

1.2.2. Thực trạng về chất lượng nguồn lao động nông thôn Việt Nam..............30

1.2.3. Một số kinh nghiệm của các nước về nâng cao chất lượng nguồn lao

động nông thôn...................................................................................................38

iii

Chương 2 ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU VÀ PHƯƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU.........................................................................................................41

2.1. Khái quát về huyện Bình Giang, Hải Dương..................................................41

2.1.1. Vị trí địa lý................................................................................................41

2.1.2. Điều kiện tự nhiên ....................................................................................41

2.1.3. Điều kiện về kinh tế xã hội .......................................................................43

2.2. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................46

2.2.1. Phương pháp chọn điểm điều tra .............................................................46

2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu ..................................................................47

2.2.3. Phương pháp phân tích ............................................................................47

2.2.4. Phương pháp tổng hợp số liệu .................................................................48

Chương 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ...................................................................49

3.1. Phân tích thực trạng chất lượng nguồn lao động nông thôn huyện Bình Giang,

tỉnh Hải Dương ......................................................................................................49

3.1.1. Thực trạng nguồn lao động ......................................................................49

3.1.2. Thực trạng chất lượng lao động...............................................................54

3.1.3. Đánh giá chung ........................................................................................73

3.2. Mục tiêu và giải pháp chủ yếu nâng cao chất lượng lao động nông thôn huyện

Bình Giang, tỉnh Hải Dương..................................................................................77

3.2.1. Mục tiêu, phương hướng phát triển kinh tế xã hội của Huyện đến năm

2015 ....................................................................................................................77

3.2.2. Một số giải pháp nâng cao chất lượng LĐNT Huyện Bình Giang ..........79

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.........................................................................84

TÀI LIỆU THAM KHẢO

iv

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CĐ Cao đẳng

CĐN Cao đẳng nghề

CMKT Chuyên môn kỹ thuật

CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

CNKT Công nhân kỹ thuật

ĐH Đại học

LĐNT Lao động nông thôn

NNL Nguồn nhân lực

TCCN Trung cấp chuyên nghiệp

THCS Trung học cơ sở

THPT Trung học phổ thông

v

DANH MỤC CÁC BẢNG

TT Tên bảng Trang

2.1 Diện tích đất nông nghiệp của huyện qua các năm 42

3.1 Dân số huyện phân theo khu vực, giới tính 50

3.2 Cơ cấu lao động theo giới tính và lứa tuổi của Huyện 53

3.3 Trình độ học vấn của LĐTN từ 15 tuổi trở lên 55

3.4 Trình độ học vấn của LĐNT theo giới tính 57

3.5 Trình độ học vấn của LĐNT theo ngành nghề 58

3.6 Trình độ học vấn của các hộ điều tra 60

3.7 Trình độ CMKT của LĐNT trong Huyện 62

3.8 Trình độ CMKT của LĐNT theo lĩnh vực nghề nghiệp 65

3.9 Trình độ CMKT của LĐNT theo lứa tuổi năm 2010 67

3.10 Trình độ CMKT của LĐNT tại các hộ khảo sát 68

3.11 Đánh giá mức độ đáp ứng yêu cầu về CMKT 70

3.12 Phân loại sức khỏe của LĐNT trong các hộ điều tra 72

vi

DANH MỤC CÁC HÌNH

TT Tên hình Trang

1.1 Biểu đồ hoạt động kinh tế của dân số khu vực nông thôn 30

1.2 Biểu đồ tỷ lệ thôi học độ tuổi 5-18 31

1.3 Biểu đồ nghề đào tạo của LĐNT theo trình độ CMKT 33

1.4 Biểu đồ trình độ CMKT của lao động khu vực nông nghiệp 34

1.5 Biểu đồ trình độ CMKT của lao động khu vực phi nông nghiệp 35

3.1 Biểu đồ dân số và lực lượng lao động của Huyện (2008-2010) 50

3.2 Biểu đồ cơ cấu lao động của Huyện theo ngành (2008-2010) 51

3.3 Biểu đồ địa bàn làm việc của LĐNT của Huyện 52

3.4 Biểu đồ cơ cấu LĐNT theo giới tính và lứa tuổi năm 2010 54

3.5 Biểu đồ trình độ học vấn của LĐNT từ 15 tuổi trở lên 56

3.6 Biểu đồ trình độ học vấn của LĐNT theo giới tính 57

3.7 Biểu đồ trình độ học vấn của LĐNT theo ngành nghề 59

3.8 Trình độ học vấn của các hộ điều tra theo lĩnh vực nghề nghiệp 61

3.9 Biểu đồ đánh giá trình độ học vấn của LĐNT làm việc tại

doanh nghiệp

61

3.10 Biểu đồ trình độ CMKT của LĐNT trong Huyện 64

3.11 Biểu đồ trình độ CMKT của LĐNT theo lĩnh vực nghề nghiệp

năm 2010

66

3.12 Biểu đồ trình độ CMKT của LĐNT tại các hộ khảo sát 69

3.13 Biểu đồ trình độ CMKT của LĐNT tại các doanh nghiệp 70

3.14 Biểu đồ đánh giá mức độ đáp ứng của LĐNT tại các doanh

nghiệp

71

3.15 Biểu đồ thể lực của LĐNT tại các hộ khảo sát 73

3.16 Biểu đồ nguyên nhân chất lượng nguồn LĐNT thấp 76

1

ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Tính cấp thiết của đề tài

Nông nghiệp, nông dân và nông thôn là nội dung có tầm quan trọng đặc biệt

trong sự nghiệp đổi mới đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Chiến lược

phát triển đất nước của Đảng cũng như các cam kết của Chính phủ trên lộ trình hội

nhập kinh tế thế giới, giải quyết tốt các nội dung đặt ra đối với nông nghiệp, nông

dân và nông thôn thực sự là chìa khóa để đạt tới sự phát triển toàn diện, bền vững.

Phát triển nông nghiệp, nông thôn theo hướng công nghiệp hóa và hiện đại hóa

(CNH, HĐH) là mục tiêu thống nhất và lâu dài của Đảng và Nhà nước ta. Hội nghị

Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 7, Khóa X đã ban hành Nghị quyết số

26/NQ-TW "Về nông nghiệp, nông dân, nông thôn" với mục tiêu: “Không ngừng

nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của dân cư nông thôn, hài hoà giữa các vùng,

tạo sự chuyển biến nhanh hơn ở các vùng còn nhiều khó khăn; nông dân được đào

tạo có trình độ sản xuất ngang bằng với các nước tiên tiến trong khu vực và đủ bản

lĩnh chính trị, đóng vai trò làm chủ nông thôn mới….”

Tuy nhiên hiện nay, vấn đề nông nghiệp, nông dân và nông thôn ở nước ta vẫn

còn chứa đựng nhiều mảng yếu. Trong quá trình tác động của CNH, HĐH trong

điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế như hiện nay, những mảng yếu đó càng bộc lộ rõ

hơn.

Hiện nay, nông thôn vẫn là khu vực tập trung đông dân số của cả nước, chiếm

hơn 70% và trong khu vực này có hơn 80% lao động hoạt động nông nghiệp. Năng

suất lao động ở khu vực nông thôn, đặc biệt là năng suất lao động trong ngành nông

nghiệp còn thấp. Năm 2007, năng suất lao động nông nghiệp là 8,4 triệu đồng/lao

động/năm, thấp hơn nhiều so với năng suất lao động xã hội là 26 triệu đồng/lao

động/năm. Năng suất lao động nông nghiệp thấp còn vì lao động ở đây chủ yếu vẫn

là lao động thủ công. Tỷ lệ cơ giới hóa trong nông nghiệp mới chỉ đạt khoảng 40%

vào năm 2007. Tỷ lệ cơ giới hóa ở một số khâu khác như vận chuyển, ra hạt, bơm

tát nước, v.v… cũng khiêm tốn.