Dự báo nhu cầu phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS thành phố Vĩnh Yên tỉnh Vĩnh Phúc đến năm 2020

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

THIỀU CHÍ HUỲNH

DỰ BÁO NHU CẦU PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ

QUẢN LÝ TRƢỜNG THCS THÀNH PHỐ VĨNH YÊN

TỈNH VĨNH PHÚC ĐẾN NĂM 2020

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

THIỀU CHÍ HUỲNH

DỰ BÁO NHU CẦU PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ

QUẢN LÝ TRƢỜNG THCS THÀNH PHỐ VĨNH YÊN

TỈNH VĨNH PHÚC ĐẾN NĂM 2020

Chuyên ngành: Quản lí giáo dục

Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. PHÓ ĐỨC HÒA

THÁI NGUYÊN - 2014

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi; các số liệu và

kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực, đƣợc các đồng tác giả cho

phép sử dụng và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ một công trình nào khác.

Tác giả luận văn

Thiều Chí Huỳnh

ii

LỜI CẢM ƠN

Với tình cảm chân thành và biết ơn sâu sắc tôi xin bày tỏ lòng kính trọng

đến các thầy giáo, cô giáo khoa Quản lý Giáo dục, Phòng nghiên cứu khoa học,

các thầy giáo cô giáo trƣờng Đại học sƣ phạm Hà Nội đã hƣớng dẫn, giúp đỡ

tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.

Xin chân thành cảm ơn sự ủng hộ giúp đỡ quý báu, chân tình của các

đồng chí lãnh đạo Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Vĩnh Yên, Sở Giáo

dục - Đào tạo tỉnh Vĩnh Phúc, các đồng chí lãnh đạo Thành ủy, HĐND-UBND

thành phố Vĩnh Yên, các đồng chí Hiệu trƣởng, Tổ trƣởng các trƣờng THCS

trên địa bàn thành phố Vĩnh Yên, cùng toàn thể bạn bè, đồng nghiệp và gia

đình đã cổ vũ động viên giúp đỡ tôi về mọi mặt.

Đặc biệt tôi xin bày tỏ sự kính trọng và biết ơn chân thành đến Phó giáo

sƣ - Tiến sỹ Phó Đức Hòa và các thầy cô giáo - chuyên gia dự báo đã giúp đỡ

tôi hoàn thành đề tài này.

Mặc dù đã nỗ lực cố gắng, song luận văn không tránh khỏi những thiếu

sót, kính mong đƣợc sự góp ý của quý thầy cô và các bạn đồng nghiệp.

Vĩnh Yên, tháng 8 năm 2014

Tác giả luận văn

Thiều Chí Huỳnh

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN............................................................................................................... ii

MỤC LỤC ...................................................................................................................iii

DANH MỤC VIẾT TẮT............................................................................................. iv

DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................... v

MỞ ĐẦU...................................................................................................................... 1

1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................. 1

2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................ 3

3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu...................................................................... 3

4. Giả thuyết khoa học.............................................................................................. 3

5. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài........................................................................... 3

6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài............................................................... 4

7. Các phƣơng pháp nghiên cứu............................................................................... 4

8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ............................................................. 4

9. Cấu trúc của Luận văn.......................................................................................... 5

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ DỰ BÁO NHU CẦU PHÁT TRIỂN ĐỘI

NGŨ CBQL CÁC TRƢỜNG THCS......................................................................... 6

1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề................................................................................. 6

1.2. Khái niệm tổng quan về dự báo......................................................................... 8

1.2.1. Dự báo ............................................................................................................ 8

1.2.2. Nhiệm vụ của dự báo.................................................................................... 10

1.2.3. Phân loại dự báo ........................................................................................... 10

1.2.4. Các cách tiếp cận khi lập dự báo.................................................................. 11

1.2.5. Các nguyên tắc khi lập dự báo ..................................................................... 12

1.3. Dự báo giáo dục............................................................................................... 13

1.3.1. Khái niệm và ý nghĩa của dự báo giáo dục .................................................. 13

1.3.2. Một số phƣơng pháp lập dự báo giáo dục, xử lý các số liệu thống kê

trong dự báo giáo dục. Lựa chọn các phƣơng pháp dự báo giáo dục.......... 15

1.3.3. Tổ chức quá trình nghiên cứu dự báo giáo dục ............................................ 22

1.3.4. Vai trò của nghiên cứu dự báo giáo dục trong chiến lƣợc phát triển giáo

dục nói chung và phát triển đội ngũ giáo viên nói riêng ............................. 23

iv

1.3.5. Khái niệm phát triển và phát triển đội ngũ cán bộ quản lí giáo dục............. 24

1.4. Một số nhân tố tác động đến quy mô phát triển giáo dục ............................... 26

1.5. Vị trí, vai trò của cấp học THCS trong hệ thống giáo dục quốc dân và một

số đặc điểm của đội ngũ CBQL trƣờng THCS................................................ 28

Kết luận chƣơng 1..................................................................................................... 30

Chƣơng 2: THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ VÀ NHU CẦU PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ

CBQL TRƯỜNG THCS THÀNH PHỐ VĨNH YÊN, TỈNH VĨNH PHÚC................ 31

2.1. Khái quát về đặc điểm tự nhiên,KT-XH thành phố Vĩnh Yên........................ 31

2.1.1. Đặc điểm tự nhiên ........................................................................................ 32

2.1.2. Đặc điểm xã hội............................................................................................ 33

2.1.3. Đặc điểm kinh tế........................................................................................... 34

2.2. Thực trạng GD-ĐT tỉnh Vĩnh Phúc và thành phố Vĩnh Yên .......................... 34

2.2.1. Khái quát về tỉnh Vĩnh Phúc và GD-ĐT tỉnh Vĩnh Phúc............................. 34

2.2.2.Thực trạng GD-ĐT thành phố Vĩnh Yên ...................................................... 37

2.3.Thực trạng đội ngũ CBQL trƣờng THCS thành phố Vĩnh Yên ....................... 42

2.3.1. Thực trạng đội ngũ CBQL trƣờng THCS (số lƣợng, cơ cấu, trình độ đào

tạo, phẩm chất, năng lực) ............................................................................ 42

2.3.2. Thực trạng về phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ

CBQL trƣờng THCS thành phố Vĩnh Yên.................................................. 45

2.3.3. Thực trạng về năng lực chuyên môn và nghiệp vụ sƣ phạm của đội ngũ

CBQL trƣờng THCS thành phố Vĩnh Yên.................................................. 47

2.3.4. Thực trạng về năng lực quản lý nhà trƣờng của đội ngũ cán bộ quản lý

trƣờng THCS thành phố Vĩnh Yên ............................................................. 49

2.3.5. Thực trạng các giải pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trƣờng THCS

thành phố Vĩnh Yên..................................................................................... 50

2.4. Thuận lợi, khó khăn và yếu tố ảnh hƣởng đến phát triển đội ngũ cán bộ

quản lý trƣờng THCS thành phố Vĩnh Yên................................................... 55

2.4.1. Thuận lợi, khó khăn của công tác phát triển đội ngũ CBQL trƣờng

THCS và nguyên nhân................................................................................... 55

2.4.2. Yếu tố ảnh hƣởng đến sự phát triển đội ngũ CBQL trƣờng THCS ............. 58

Kết luận chƣơng 2..................................................................................................... 62

v

Chƣơng 3: BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ

TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ VĨNH YÊN TỈNH VĨNH

PHÚC ĐẾN NĂM 2020 ............................................................................................ 63

3.1. Căn cứ xác định nhu cầu đội ngũ CBQL trƣờng THCS thành phố Vĩnh

Yên tỉnh Vĩnh Phúc đến năm 2020................................................................ 63

3.1.1. Chiến lƣợc phát triển GD-ĐT theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng Cộng

sản Việt Nam lần thứ IX và kết luận hội nghị Trung ƣơng VI (khoá IX)............. 63

3.1.2. Định hƣớng chiến lƣợc phát triển GD-ĐT tỉnh Vĩnh Phúc và thành phố

Vĩnh Yên........................................................................................................ 64

3.1.3. Định hƣớng chiến lƣợc phát triển đội ngũ CBQL trƣờng THCS thành

phố Vĩnh Yên............................................................................................... 66

3.2. Dự báo quy mô phát triển đội ngũ CBQL trƣờng THCS thành phố Vĩnh

Yên tỉnh Vĩnh Phúc đến năm 2020................................................................ 68

3.2.1. Dự báo số học sinh THCS thành phố Vĩnh Yên từ 2010-2020.................... 68

3.2.2. Dự báo phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trƣờng THCS thành phố Vĩnh Yên... 69

3.3.Nguyên tắc và các biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trƣờng

THCS thành phố Vĩnh Yên.............................................................................. 70

3.3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ................................................................ 70

3.3.2. Biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trƣờng THCS thành phố

Vĩnh Yên đến năm 2020.............................................................................. 72

3.3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp................................................................... 90

3.3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp..................... 92

Kết luận chƣơng 3..................................................................................................... 96

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................... 98

1. Kết luận .............................................................................................................. 98

2. Khuyến nghị ....................................................................................................... 99

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................. 101

iv

DANH MỤC VIẾT TẮT

BCH TƢ Ban chấp hành trung ƣơng

CBQL Cán bộ quản lý

CĐSP Cao đẳng sƣ phạm

CN Công nghiệp

CNH - HĐH Công nghiệp hoá - hiện đại hoá

CT- XH Chính trị - xã hội

CTQG Chính trị quốc gia

ĐHSP Đại học sƣ phạm

GD - ĐT Giáo dục - Đào tạo

GD - TX - DN Giáo dục - thƣờng xuyên - dạy nghề

GV Giáo viên

HSTH Học sinh tiểu học

KH- CN Khoa học - công nghệ

KH- KT Khoa học - kỹ thuật

KT- XH Kinh tế - xã hội

KT Kinh tế

PCGDTHCS Phổ cập giáo dục trung học cơ sở

QHCB Quy hoạch cán bộ

QL Quản lý

SL Số lƣợng

TH Tiểu học

THCN Trung học chuyên nghiệp

THCS Trung học cơ sở

THPT Trung học phổ thông

UBND Uỷ ban nhân dân

VH Văn hoá

VHTT Văn hoá thông tin

XH Xã hội

v

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1: Sự phân bố trƣờng lớp, học sinh các ngành học, bậc học thành phố

Vĩnh Yên năm 2013-2014 ......................................................................... 37

Bảng 2.2: Hệ thống trƣờng, lớp phổ thông thành phố Vĩnh Yên từ 2009-2013......... 38

Bảng 2.3: Thống kê về phòng học hiện có (tính đến 2/2044) .................................... 40

Bảng 2.4: Tổng hợp số lƣợng giáo viên phổ thông thành phố Vĩnh Yên năm 2013 - 2014... 40

Bảng 2.5: Số lƣợng và trình độ của CBQL trƣờng THCS.......................................... 42

Bảng 2.6: Cơ cấu đội ngũ CBQL trƣờng THCS......................................................... 44

Bảng 2.7: Vai trò của đội ngũ CBQL trong sự phát triển của nhà trƣờng.................. 45

Bảng 2.8: Mức độ đánh giá về phẩm chất chính trị và đạo đức nghề nghiệp của

đội ngũ CBQL trƣờng THCS .................................................................... 46

Bảng 2.9. Mức độ đánh giá về năng lực chuyên môn, NVSP của đội ngũ CBQL

trƣờng THCS............................................................................................. 47

Bảng 2.10. Mức độ đánh giá về năng lực quản lý nhà trƣờng của đội ngũ CBQL

trƣờng THCS............................................................................................. 49

Bảng 2.11. Đánh giá các giải pháp đang thực hiện để phát triển đội ngũ CBQL

trƣờng THCS.............................................................................................. 51

Bảng 2.12: Đánh giá hiệu quả và mức độ đáp ứng của các giải pháp đã và đang

thực hiện phát triển đội ngũ CBQL trƣờng THCS.................................... 54

Bảng 2.13: Tổng hợp ý kiến đánh giá yếu tổ thuận lợi ảnh hƣởng đến phát triển

đội ngũ CBQL trƣờng THCS .................................................................... 56

Bảng 2.14: Tổng hợp ý kiến đánh giá yếu tố khó khăn ảnh hƣởng đến phát triển

đội ngũ CBQL trƣờng THCS .................................................................... 57

Bảng 2.15. Các yếu tố khách quan chính ảnh hƣởng đến sự phát triển của đội ngũ

CBQL trƣờng THCS ................................................................................. 59

Bảng 2.16. Các yếu tố chủ quan ảnh hƣởng đến sự phát triển của đội ngũ CBQL

trƣờng THCS.............................................................................................. 61

Bảng 3.1: Dự báo số lƣợng học sinh THCS thành phố Vĩnh Yên giai đoạn 2010-2020..... 69

vi

Bảng 3.2: Nhu cầu CBQL trƣờng THCS Thành phố Vĩnh Yên cần đƣợc bổ sung

đến năm 2020 ............................................................................................ 70

Bảng 3.3: Kết quả khảo nghiệm tỉnh cần thiết của các biện pháp phát triển đội

ngũ CBQL trƣờng THCS thành phố Vĩnh Yên - Tỉnh Vĩnh Phúc............ 93

Bảng 3.4: Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp phát triển đội ngũ

CBQL trƣờng THCS thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc ..................... 94

Bảng 3.5: Tƣơng quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp phát triển

đội ngũ CBQL trƣờng THCS thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc............ 95

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

1.1. Đảng và Nhà nƣớc ta đã khẳng định: Giáo dục và Đào tạo cùng với Khoa học

và Công nghệ là quốc sách hàng đầu. Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX

chỉ ra rằng: "Phát triển giáo dục và đào tạo là một trong những động lực quan trọng thúc

đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, là điều kiện để phát huy nguồn lực con

ngƣời - yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trƣởng nhanh và bền vững".

Muốn thực hiện đƣợc đƣờng lối phát triển giáo dục nêu trên, đòi hỏi phải tăng

cƣờng dự báo nhu cầu, xây dựng và phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ QLGD một

cách toàn diện.Dự báo giáo dục là một dạng tiên đoán khoa học trong lĩnh vực xã hội.

Dự báo giáo dục chủ yếu hƣớng vào việc cung cấp những hiểu biết về một thực trạng

tƣơng lai của một nền giáo dục, tìm kiếm những mục tiêu mới, những viễn cảnh mới và

chỉ ra những giải pháp khả thi nhằm thúc đẩy sự phát triển của nền giáo dục trong

tƣơng lai.Việc đón trƣớc tƣơng lai, hoạch định chính sách, biện pháp nhằm đƣa nền

giáo dục phát triển là rất quan trọng. Nhƣng để làm đƣợc điều đó cần phải: “Xem xét

nền giáo dục trong viễn cảnh tương lai, đó là hướng cốt yếu trong việc đề ra các kế

hoạch và chính sách giáo dục, thực sự như là một định hướng mới trong kế hoạch hoá

giáo dục…”[Đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy ở tiểu học- Nguyễn Kế Hào,

Nguyễn Hữu Dũng].

Ở Việt Nam đã có nhiều nhà khoa học đề cập đến vấn đề tầm quan trọng của

công tác dự báo, mà đại diện là tác giả Hà Thế Ngữ đã khẳng định: “Nền giáo dục

của một nước, một địa phương nhất thiết phải lấy công tác dự báo làm tiền đề”[Sự

hình thành chiến lược một con người- Hà Thế Ngữ].

Làm rõ những vấn đề lý luận liên quan đến dự báo nhu cầu triển đội ngũ cán

bộ QLGD nói chung và CBQL trƣờng THCS nói riêng, gắn với thực tiễn giáo dục

THCS của thành phố Vĩnh Yên tỉnh Vĩnh Phúc, góp phần thực hiện mục tiêu xây

dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ QLGD đủ về số lƣợng, đƣợc chuẩn hoá, đảm bảo

chất lƣợng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt là nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối

sống, lƣơng tâm, tay nghề của nhà giáo và CBQL giáo dục. Từ đó, góp phần nâng cao

chất lƣợng giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực, đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao

của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc.

Trong tác phẩm Sửa đổi lối làm việc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: "Cán bộ

là cái gốc của mọi công việc, việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay

2

kém". Muốn có đội ngũ CBQL trƣờng THCS tốt, cần phải làm tốt công tác phát triển

đội ngũ này. Hiện nay ở nƣớc ta, những vấn đề có tính lý luận về công tác dự báo nhu

cầu phát triển đội ngũ CBQL nói chung, phát triển đội ngũ CBQL trƣờng THCS nói

riêng còn nhiều mới mẻ. Vì vậy phải nghiên cứu và thực hiện tốt công tác dự báo giáo

dục: “Dự báo không thể cho biết chính xác về tương lai nhưng có thể giúp các nhà

làm chính sách đương đầu với tính không chính xác và biến động để khai thác ý

nghĩa của các lựa chọn chính sách”[Chính sách và kế hoạch trong quản lý giáo dục￾Phạm Bá Lãm, Phạm Thành Nghị]. Dự báo với tính chất là giai đoạn tiền kế hoạch

nhằm tạo cơ sở vững chắc cho các chiến lƣợc về mục tiêu và giải pháp sau này.

1.2.Vấn đề dự báo nhu cầu phát triển đội ngũ cán bộ QLGD nói chung và

CBQL trƣờng THCS nói riêng đã có nhiều ngƣời quan tâm nghiên cứu ở cả trong và

ngoài nƣớc. Có một số đề tài tƣơng tự đã đƣợc nghiên cứu ở một số địa phƣơng. Tuy

nhiên, trong bối cảnh cụ thể của thành phố Vĩnh Yên tỉnh Vĩnh Phúc, nền kinh tế

đang trong giai đoạn chuyển đổi mạnh mẽ cơ cấu kinh tế để phát triển và mở cửa, hội

nhập với với khu vực và quốc tế, vấn đề nâng cao chất lƣợng giáo dục, mà gắn liền

với nó là phát triển, nâng cao chất lƣợng đội ngũ CBQL trƣờng THCS của thành phố

Vĩnh Yên đƣợc đặt ra với yêu cầu ngày càng cao. Dự báo nhu cầu phát triển đội ngũ

CBQL trƣờng THCS đã đạt đƣợc một số thành tựu nhất định, nhƣng còn nhiều yếu

kém, tồn tại. Việc dự báo nhu cầu CBQL còn chƣa bắt kịp tình hình phát triển kinh tế

của địa phƣơng, việc bổ nhiệm CBQL còn nhiều bất cập nhƣ chƣa qua đào tạo, bồi

dƣỡng về nghiệp vụ quản lý giáo dục. Có trƣờng, do nhiều nguyên nhân khác nhau,

nên thiếu nguồn bổ sung, thay thế tại chỗ, công tác luân chuyển còn chƣa đƣợc quan

tâm đúng mức, việc bố trí, bổ nhiệm cán bộ chƣa kịp thời. Một số trƣờng vẫn còn

thiếu số lƣợng cán bộ quản lý. Đội ngũ CBQL trƣờng THCS của thành phố Vĩnh Yên

tỉnh Vĩnh Phúc hiện nay còn một số bất cập về cơ cấu (độ tuổi, giới tính), về trình độ

nghiệp vụ; về tin học, ngoại ngữ, nên một bộ phận chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu của

công cuộc đổi mới giáo dục hiện nay. Việc dự báo nhu cầu CBQL và nghiên cứu, tìm

ra nguyên nhân, giải pháp để phát triển đội ngũ CBQL trƣờng THCS của thành phố

đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn hiện nay và một số năm tới đƣợc đặt ra là

khách quan và cần thiết.

Bản thân tác giả công tác tác tại bộ phận tham mƣu về công tác cán bộ, giúp

lãnh đạo Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố tham mƣu cho UBND thành phố và

các cấp có thẩm quyền về việc dự báo nhu cầu phát triển đội ngũ CBQL nên có điều