Đời sống văn hóa tinh thần của cộng đồng người Việt ở Đông Bắc Thái Lan (trường hợp tỉnh SaKôn Nakhon)

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI _______________

NGUYỄN HỒNG QUANG

ĐỜI SỐNG VĂN HÓA TINH THẦN

CỦA CỘNG ĐỒNG NGƯỜI VIỆT

Ở ĐÔNG BẮC THÁI LAN

(TRƯỜNG HỢP TỈNH SAKÔN NAKHON)

LUẬN ÁN TIẾN SĨ NHÂN HỌC

HÀ NỘI - 2013

1

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI _______________

NGUYỄN HỒNG QUANG

ĐỜI SỐNG VĂN HÓA TINH THẦN

CỦA CỘNG ĐỒNG NGƯỜI VIỆT

Ở ĐÔNG BẮC THÁI LAN

(TRƯỜNG HỢP TỈNH SAKÔN NAKHON)

Chuyên ngành: Nhân học Văn hóa

Mã số: 62 31 65 01

LUẬN ÁN TIẾN SĨ NHÂN HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

1. PGS. TS Ngô Văn Doanh

2. PGS. TS Phạm Quang Hoan

HÀ NỘI – 2013

2

MỤC LỤC

Trang

MỞ ĐẦU 1

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ

LÝ THUYẾT, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU, ĐỊA BÀN

NGHIÊN CỨU

8

1.1. Tình hình nghiên cứu 8

1.1.1. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài 8

1.1.2. Tình hình nghiên cứu ở trong nước 12

1.2. Cơ sở lý thuyết 19

1.2.1. Một số khái niệm 19

1.2.2. Các cách tiếp cận lý thuyết của đề tài 22

1.2.3. Phương pháp nghiên cứu 29

1.3. Địa bàn nghiên cứu 30

1.3.1. Vài nét về quá trình hình thành cộng đồng người Việt ở

Đông Bắc Thái Lan

32

1.3.2. Khái quát về Cộng đồng người Việt ở tỉnh Sakôn

Nakhon

36

1.3.2.1 . Đôi nét về tỉnh Sakôn Nakhon 36

1.3.2.2. Cộng đồng Người Việt ở tỉnh Sakôn Nakhon 37

CHƯƠNG 2. ĐỜI SỐNG VĂN HÓA TINH THẦN CỦA CỘNG

ĐỒNG NGƯỜI VIỆT Ở TỈNH SAKÔN NAKHON HIỆN NAY

47

2.1. Sự hiện diện của văn hóa tinh thần 47

2.1.1. Trong công trình công cộng 47

2.1.2. Trong trang trí nhà cửa 50

2.1.3. Trong trang phục 54

3

2.1.4. Trong ăn uống 56

2.2. Giáo dục truyền thống, bảo tồn tiếng Việt 59

2.3. Việc thực hành các khía cạnh văn hoá tinh thần 64

2.3.1. Phong tục hôn nhân 64

2.3.2. Phong tục tang ma 72

2.3.3. Các phong tục lễ tết trong năm 76

2.3.4. Tôn giáo tín ngưỡng 80

2.3.4.1. Phật giáo 80

2.3.4.2. Thiên chúa giáo 81

2.3.4.3. Tín ngưỡng thờ cúng ông bà tổ tiên và các anh hùng

dân tộc

83

2.4. Quan hệ ứng xử 84

2.4.1. Trong gia đình và Cộng đồng 85

2.4.2. Với chính quyền Thái 85

2.4.3. Với người Thái địa phương 87

2.4.4. Với người Việt trong nước 88

CHƯƠNG 3. BIẾN ĐỔI VÀ HỘI NHẬP VĂN HÓA CỦA CỘNG

ĐỒNG NGƯỜI VIỆT Ở SAKÔN NAKHON

91

3.1. Về ngôn ngữ 93

3.2. Hội nhập với các phong tục của người Thái 99

3.2.1. Về phong tục hôn nhân 99

3.2.2. Về phong tục tang ma 105

3.2.3. Phong tục tín ngưỡng tôn giáo 110

3.3. Văn hóa ứng xử 112

3.4. Những nguyên nhân chính tác động đến quá trình biến đổi

văn hóa

116

3.4.1.Tác động của các chính sách Thái Lan 116

3.4.2. Yếu tố nội sinh (bên trong cộng đồng) 120

4

3.4.3. Yếu tố ngoại sinh (bên ngoài cộng đồng) 123

3.4.4. Tác động của toàn cầu hóa 126

3.5. Một số so sánh về văn hóa tinh thần của Việt kiều Sakôn

Nakhon với các tỉnh khác của Đông Bắc Thái Lan và ở Lào

127

CHƯƠNG 4. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN 132

KẾT LUẬN 145

Một số kiến nghị 149

Các công trình đã công bố liên quan đến luận án 151

TÀI LIỆU THAM KHẢO 152

PHỤ LỤC 161

5

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Trong những năm gần đây, Đảng và nhà nước ta luôn quan tâm đến cộng

đồng người Việt Nam đang sinh sống ở nước ngoài. Mặc dù sống ở nước ngoài,

nhưng người Việt vẫn mang trong mình tinh thần văn hóa dân tộc, họ chính là

những người đại diện quảng bá văn hóa và hình ảnh đất nước Việt Nam đến với

bè bạn Quốc tế.

Hiện nay việc nghiên cứu về cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài là

một trong những nhiệm vụ quan trọng của nhà nước ta, nhằm mục đích tìm hiểu

được những tâm tư nguyện vọng của Cộng đồng người Việt Nam đang sinh sống

ở nước ngoài để nhà nước có những chính sách thích hợp hơn đối với Kiều bào.

Hiện có khoảng trên 4 triệu người Việt đang sinh sống ở trên 100 quốc gia khác

nhau trên thế giới, trong đó ở Thái Lan có khoảng trên 110.000 người.

Tìm hiểu, nghiên cứu văn hoá tinh thần của cộng đồng người Việt Nam ở

tỉnh Sakôn Nakhon nói riêng và Thái Lan nói chung, nhằm góp phần thực hiện

tốt nhất chủ trương của Việt Nam đối với chính sách Việt Kiều trong tình hình

mới hiện nay. Ngoài ra, việc nghiên cứu này còn góp phần và vào việc giữ vững

bản sắc văn hoá tốt đẹp của con người Việt Nam, như trong Báo cáo chính trị

Đại hội toàn quốc lần thứ IX của Đảng cộng sản Việt Nam đã nêu: “Cộng đồng

người Việt Nam ở nước ngoài là một bộ phận không tách rời và là một nguồn

lực của cộng đồng dân tộc Việt Nam. Mọi người Việt Nam, không phân biệt dân

tộc, tôn giáo, nguồn gốc xuất thân, địa vị xã hội, lý do ra nước ngoài, mong

muốn góp phần thực hiện mục tiêu chung:độc lập dân tộc, thống nhất đất nước,

một nước Việt Nam giàu mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh"... (Trích

Nghị quyết số 36- NQ/TW của Bộ chính trị ban hành ngày 26/3/2004 về công

tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài).

6

Việc nghiên cứu về văn hóa của người Việt ở Thái Lan còn đưa ra những

gợi ý, kiến nghị với nhà nước nhằm đưa ra những chính sách thích hợp trong

việc gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của người Việt Nam ở

nước ngoài, để bản sắc văn hóa truyền thống ấy trở thành động lực cho sự đoàn

kết cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài với người Việt trong nước.

Trong lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc Việt Nam, Thái Lan cũng từng

là mảnh đất lý tưởng cho người Việt Nam sang sinh sống và hoạt động cách

mạng cứu nước. Đợt di cư đông đảo nhất của người Việt đến Thái Lan vào năm

1945-1946. Nguyên nhân chính là sau khi Pháp quay trở lại tái chiếm Đông

Dương, những người Việt đang sinh sống ở Viêng Chăn, Thà Khẹc và một số

nơi khác, đã đoàn kết cùng nhân dân Lào chiến đấu chống lại Thực dân Pháp.

Cuộc chiến đấu đã bị thất bại, dẫn đến hàng chục ngàn người Việt đã phải vượt

sông Mê kông sang các tỉnh vùng Đông Bắc, Thái Lan lánh nạn (trong đó có tỉnh

Sakôn Nakhon).

Tỉnh Sakôn Nakhon là một trong số 7 tỉnh Đông Bắc có người Việt sinh

sống, không có đường biên giới tiếp giáp với Lào, nằm ở vị trí trung tâm giữa

các tỉnh có người Việt. Số lượng người Việt xếp vào loại trung bình so với các

tỉnh, ngoài ra còn là nơi chủ tịch Hồ chí Minh đã đến hoạt động cách mạng và

lập trường học cho con em Việt kiều trong những năm đầu thế kỷ XX.

Trong thời gian sinh sống tại Sakôn Nakhon cũng như ở các tỉnh Đông

Bắc Thái Lan, Cộng đồng người Việt đã hết lòng đoàn kết ủng hộ nước nhà

trong suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Sakôn Nakhon cũng

là tỉnh đầu tiên được phép của chính phủ Thái Lan cho thành lập Hội người Việt

Nam vào năm 2007. Gần đây, vào đầu năm 2013, Hội Việt Kiều tại Thái Lan

được Chính phủ Thái Lan cho phép thành lập Tổng Hội người Việt Nam tại Thái

Lan và cũng đặt trụ sở tại đây.

Cộng đồng người Việt ở Sakôn Nakhon cũng là một trong những cộng

đồng có tính cần cù, sáng tạo trong kinh doanh. Việt Kiều Sakôn Nakhon có

7

trình độ giáo dục cao, và mức thu nhập kinh tế được xếp vào loại cao so với Việt

Kiều ở các tỉnh khác của Thái Lan. Trong lĩnh vực văn hóa, người Việt thế hệ

thứ nhất và thứ hai vẫn nỗ lực hết mình trong việc bảo lưu nền văn hóa truyền

thống, đặc biệt trong vấn đề về văn hóa ẩm thực, ngôn ngữ (tiếng Việt), thờ cúng

ông bà tổ tiên và trong nghi lễ tang ma. Nhưng kể từ thế hệ thứ ba trở đi đã dần

biến đổi và hội nhập vào văn hóa Thái ngày nhanh chóng (đặc biệt thể hiện qua

việc sử dụng tiếng Việt ngày một giảm đi).

Vì vậy nghiên cứu về văn hóa tinh thần của trường hợp Cộng đồng người

Việt ở tỉnh Sakôn Nakhon, Thái Lan nhằm tìm hiểu những nét sinh hoạt văn hóa

tinh thần trong đời sống hàng ngày, còn tìm hiểu thêm và lý giải về nguyên nhân

dẫn đến quá trình vừa bảo tồn văn hóa truyền thống Việt vừa biến đổi, hội nhập

vào dòng chảy văn hóa xã hội Thái. Thông qua đó còn tìm hiểu thêm về các

chính sách của Thái Lan đối với Cộng đồng người Việt qua các thời kỳ, tình hình

giáo dục và địa vị kinh tế xã hội của người Việt Nam ở Thái Lan. Ngoài ra,

thông qua tìm hiểu về văn hóa cộng đồng người Việt tại Thái Lan còn nhằm hiểu

biết hơn về văn hóa Thái Lan và đây là một trong những nhân tố quan trọng

trong việc góp phần củng cố và làm tăng mối tình hữu nghị giữa hai nước.

Trước những vấn đề đặt ra và yêu cầu mới của Đảng và nhà nước ta hiện

nay đối với Cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, thì rất cần có những công

trình cụ thể nghiên cứu chuyên sâu về văn hóa của cộng đồng người Việt Nam ở

nước ngoài. Ở trong nước vấn đề nghiên cứu về văn hóa tinh thần của Cộng

đồng người Việt nam ở nước ngoài còn khá khiêm tốn, hầu như chưa có công

trình nào đi sâu vào tìm hiểu nghiên cứu trường hợp cụ thể nào ở Thái Lan, mà

chỉ dưới dạng bài báo, hồi ký...Bên cạnh đó, với quan tâm sâu sắc của Đảng và

Nhà nước tới cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài hiện nay, nên tôi mạnh

dạn chọn đề tài tìm hiểu nghiên cứu về Đời sống văn hóa tinh thần của cộng

đồng người Việt ở Đông Bắc Thái Lan (Trường hợp tỉnh Sakôn Nakhon).

8

2. Mục đích nghiên cứu

Để thực hiện đề tài Đời sống văn hóa tinh thần của Cộng đồng người Việt

ở nước ngoài, thông qua trường hợp nghiên cứu Cộng đồng người Việt ở tỉnh

Sakôn Nakhon Thái Lan, đề tài tập trung vào nghiên cứu tìm hiểu một số mục

tiêu cơ bản sau:

- Tìm hiểu về một số nét sinh hoạt văn hoá tinh thần trong đời sống hàng

ngày của Cộng đồng người Việt tại tỉnh Sakôn Nakhon.

- Tìm hiểu những quá trình bảo lưu văn hóa truyền thống và biến đổi và

hòa nhập văn hóa của Cộng đồng người Việt vào xã hội Thái.

- Tìm hiểu những nguyên nhân chính tác động đến sự bảo lưu và biến đổi,

hội nhập văn hóa của Cộng đồng người Việt tại tỉnh Sakôn Nakhon, Thái Lan.

- Nêu ra những tâm tư và nguyện vọng của các thế hệ Việt Kiều về đời

sống văn hóa tinh thần của mình, cung cấp cho Đảng và Nhà nước những cứ

liệu khoa học, nhằm đưa ra những chính sách thích hợp nhằm bảo tồn phát huy

bản sắc văn hóa của Cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài.

3. Đối tượng, phạm vi và địa bàn nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài này là đời sống văn hóa tinh thần của

“Cộng đồng người Việt” hay “Việt Kiều” đang sinh sống tại tỉnh Sakôn Nakhon,

Thái Lan, nghĩa là những người Việt đã di cư sang sinh sống nhiều năm ở Thái

Lan (bao gồm những người đã hoặc chưa được nhập quốc tịch Thái), mà phần

lớn trong số họ đã di cư sang sinh sống tại Thái Lan từ những năm 1975 trở về

trước). Cộng đồng người Việt được đề cập đến trong luận án là người Việt (tộc

người Việt) trong Cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam. Văn hóa là một phạm trù

rộng lớn, nên trong khuôn khổ của một đề tài luận án nghiên cứu về văn hóa tinh

thần, chúng tôi chỉ tập trung vào những mặt văn hóa tinh thần nổi trội của Cộng

đồng người Việt ở Sakôn Nakhon trong quá trình bảo lưu, gìn giữ và biến đổi,

hội nhập vào văn hóa xã hội Thái: Về sử dụng ngôn ngữ; Phong tục cưới hỏi;

9

Phong tục tang ma; Tôn giáo tín ngưỡng; Văn hóa ứng xử; Và những yếu tố tác

động đến vấn đề bảo lưu và biến đổi văn hóa ấy.

Phạm vi nghiên cứu.

Phạm vi về không gian: Chủ yếu tập trung khảo sát tìm hiểu, nghiên cứu

Cộng đồng người Việt Nam đang sinh sống tại khu vực Huyện Mương và khu

vực Thết sạ ban (trung tâm) thành phố Sakôn, tỉnh Sakôn Nakhon, Thái Lan.

Phạm vi về thời gian: Tìm hiểu nghiên cứu Cộng đồng người Việt tản cư

từ sau năm 1945 đến hiện nay đang sinh sống tại thành phố Sakôn Nakhon, Thái

Lan. (Tiến hành nghiên cứu văn hóa của Cộng đồng người Việt từ năm trong

khoảng thời gian từ năm 2000 đến 2012)

Địa bàn nghiên cứu: Được chúng tôi khảo sát nghiên cứu tại huyện

Mương Amphor Mương và khu vực quận Thết sạ ban (trung tâm của thành phố

Sakôn) với ba lý do: Thứ nhất, Thành phố Sakôn là nơi tập trung Việt Kiều đông

nhất của tỉnh nhất của tỉnh. Thứ hai: Sakôn là nơi được mở Trung tâm Việt Nam

học đầu tiên, Hội người Việt Nam đầu tiên tại Thái Lan và có trụ sở Tổng hội

người Việt Nam tại Thái Lan. Thứ ba: Việt Kiều ở Sakôn chịu khó, tiết kiệm,

làm kinh doanh giỏi nên có điều kiện kinh tế khá nhất so với các tỉnh khác có

người Việt cư trú ở Đông Bắc Thái Lan. Thế hệ Việt Kiều Sakôn thứ nhất cũng

luôn có những hoạt động tích cực trong việc trong việc bảo lưu giữ gìn văn hóa,

và phần lớn thế hệ này đều là Việt Kiều yêu nước.

4. Nguồn tư liệu của luận án

Nguồn tư liệu để hoàn thành luận án chủ yếu là tài liệu điền dã do chúng

tôi thu thập tại địa bàn nghiên cứu tại Huyện Mương và khu vực Thết sạ ban,

thành phố Sakôn Nakhon, Thái Lan. Đó là kết quả của các cuộc phỏng vấn,

phỏng vấn sâu, trao đổi, thảo luận với các thế hệ Việt Kiều và các nhà nghiên

cứu là người bản địa nghiên cứu về Cộng đồng người Việt tại Thái Lan.

10

Tác giả đã thực hiện 4 chuyến điền dã thực địa, được bố trí vào các thời

gian khác nhau để đảm bảo có cái nhìn tổng quát về các sự kiện sinh hoạt văn

hóa tinh thần của Cộng đồng người Việt trong 3 năm gần đây. Bên cạnh đó còn

sử dụng tư liệu trong những chuyến điền dã trong từ năm 2000, cùng với 3

chuyến điền dã trong thời gian viết luận văn thạc sĩ từ năm 2005 đến 2008. Vì

đây là đề tài nghiên cứu còn mới, nên thông tin điền dã qua những đợt phỏng vấn

điều tra là những nguồn tài liệu rất quan trọng để hoàn thành luận án này.

Ngoài nguồn tư liệu điền dã chúng tôi còn dựa trên các tài liệu nghiên cứu

về Việt Kiều tại Thái Lan được xuất bản bằng ba thứ tiếng: tiếng Việt, tiếng Thái

và tiếng Anh.

Nguồn tài liệu bằng tiếng Việt dựa trên một số văn bản, Nghị định, chính

sách chính thức của Bộ ngoại giao Việt Nam, Ủy ban người Việt Nam ở nước

ngoài, Tạp chí Quê hương online. Các sách, các bài viết đã công bố trên các tạp

chí, công trình đề tài nghiên cứu về người Việt ở Thái Lan đã được xuất bản

công bố trong nước.

Nguồn tài liệu bằng tiếng Thái và tiếng Anh được dựa trên các công trình,

luận án đã xuất bản tại Thái Lan, một số văn bản chính sách của Thái đối với

Cộng đồng người Việt mà tác giả đã thu thập ở một số thư viện các trường đại

học lớn của Thái Lan như Đại học Chulalongkorn, Đại học Thammasat, Đại học

Chiang Mai, Đại học Khỏn Kèn, Đại học Mahasarakham, Đại học Rajabat Sakôn

Nakhon.

5. Đóng góp của luận án

Thông qua nghiên cứu trường hợp cụ thể về văn hóa tinh thần, quá trình

bảo lưu, biến đổi và hội nhập văn hóa của một Cộng đồng người Việt di cư sang

Thái Lan, chúng tôi hy vọng luận án sẽ có một số những đóng góp mới sau:

11

- Là công trình đầu tiên tập hợp và hệ thống hóa tư liệu một cách đầy đủ

và chuyên sâu về đời sống văn hoá nói chung của Cộng đồng người Việt đang

sinh sống ở tỉnh Sakôn Nakhon, vùng Đông Bắc Thái Lan.

- Là công trình đầu tiên đi sâu mô tả phân tích những khía cạnh về văn

hóa tinh thần thông qua các hoạt động về bảo lưu, biến đổi và hội nhập tiếp xúc

với văn hóa Thái để hòa nhập vào xã hội Thái của người Việt ở Sakôn Nakhon.

- Qua phân tích về những nét bảo lưu, hội nhập văn hoá và những mong

muốn của Việt Kiều tỉnh Sakôn Nakhon, hy vọng luận án sẽ phần nào đóng góp

giúp cho Đảng nhà nước có những chính sách thích hợp để góp phần bảo tồn và

phát huy văn hoá tinh thần của Cộng đồng người Việt Nam ở tỉnh Sakôn Nakhon

nói riêng và Thái Lan nói chung.

- Những nghiên cứu trong luận án sẽ là cứ liệu tin cậy để tham khảo cho

các công trình nghiên cứu tiếp theo về Cộng đồng người Việt ở nước ngoài sau

này.

6. Kết cấu của luận án

Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận án gồm 4 chương.

Chương 1. Tổng quan về tình hình nghiên cứu, cơ sở lý thuyết,

phương pháp nghiên cứu, địa bàn nghiên cứu.

Chương 2. Đời sống văn hóa tinh thần của Cộng đồng người Việt ở

tỉnh Sakôn Nakhon hiện nay.

Chương 3. Biến đổi và hội nhập văn hóa của Cộng đồng người Việt ở

Sakôn Nakhon.

Chương 4. Kết quả và bàn luận.

12

CHƯƠNG 1

TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU,

CƠ SỞ LÝ THUYẾT, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU,

ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU

1.1. Tình hình nghiên cứu

Chủ trương của Đảng và nhà nước ta luôn coi Cộng đồng người Việt Nam

ở nước ngoài là một bộ phận không thể tách rời của dân tộc Việt Nam. Vì vậy

nhà nước đã có nhiều chương trình nghiên cứu về Cộng đồng người Việt Nam ở

nước ngoài nhằm đưa ra những chính sách thích hợp để bảo tồn và phát huy văn

hóa của người Việt Nam ở nước ngoài, đặc biệt là đối với Việt Kiều ở các nước

Đông Nam Á như Thái Lan, Lào, Campuchia.

Cộng đồng người Việt Nam ở Thái Lan đã được nhiều học giả Việt Nam,

Thái Lan và các học giả quốc tế quan tâm nghiên cứu từ lâu. Đặc biệt, trong

những năm gần đây, có nhiều công trình nghiên cứu khoa học đã công bố rất

đáng chú ý về quá trình di cư, địa vị chính trị, đời sống kinh tế văn hóa, và tổ

chức xã hội của Cộng đồng người Việt ở Thái Lan. Nhưng cho đến nay, trong

lĩnh vực về nhân học văn hóa vẫn chưa có một công trình nào tập trung đi sâu

vào tìm hiểu nghiên cứu chuyên biệt về quá trình bảo lưu, hội nhập và biến đổi

văn hoá của một Cộng đồng người Việt điển hình ở Thái Lan.

1.1.1. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài

Việc nghiên cứu Cộng đồng người Việt ở Thái Lan đã được các học giả

người phương Tây như Pháp, Mỹ và các học giả là người Thái Lan nghiên cứu

từ rất sớm. Các công trình nghiên cứu của các học giả nước ngoài chủ yếu tập

chung vào địa vị thân thế, hoàn cảnh nhập cư và các chính sách của Thái Lan đối

với người Việt sinh sống tại Thái Lan.

13

Công trình nghiên cứu nghiên cứu cơ bản đáng chú ý nhất về người Việt ở

Thái Lan đầu tiên được xuất bản năm 1970, Vietnamese in Thailand (Người Việt

ở Thái Lan) của Peter A. Poole đã miêu tả, phân tích khá đầy đủ và tổng quát về

người Việt Nam từ những năm đầu di cư sang đất Thái, chủ yếu là thế hệ Việt

Kiều tản cư sang Thái năm 1946. Tác giả đã phân tích khá sâu về thái độ phản

ứng, các chính sách của Thái Lan đối với Việt Kiều và phản ứng của Việt Kiều

đối với chính phủ Thái Lan. Công trình này chủ yếu phân tích trên quan điểm

chính trị về địa vị người Việt Nam ở nước ngoài chứ chưa tập trung nghiên cứu

về đời sống văn hóa của Việt Kiều.

Tiếp theo đó là luận án tiến sĩ của người Thái là Vichan Champsari tại

Khoa Chính trị Trường Đại học Thamasat vào năm 1973 là Người Việt Nam tản

cư và an ninh của Thái Lan (Khôn Duôn ộp pa dốp lé khoam măn không khỏng

Thái) được xuất bản bằng tiếng Thái. Tác giả đã dành nhiều thời gian đề cập đến

lịch sử di cư của người Việt chủ yếu từ trước chiến tranh thế giới thứ hai, nguyên

nhân của người Việt di cư đến đất Thái vào giai đoạn sau chiến tranh thế giới thứ

hai, phân tích vai trò của chủ tịch Hồ Chí Minh trong việc đấu tranh giải phóng

dân tộc và đối với Thái Lan. Công trình này chủ yếu đề cập sâu đến các chính

sách quản lý của Thái Lan đối với Cộng đồng người Việt tản cư trên đất Thái

qua các thời kỳ cho đến những năm 1970, đến việc tiến hành cho hồi hương

người Việt Nam tị nạn về miền Bắc Việt Nam trong những năm 1960. Mặc dù

công trình cũng đã phân tích đến một số nét văn hóa, tôn giáo, phong tục của

Cộng đồng người Việt, nhưng chỉ hạn chế ở một số trang và chủ yếu nói đến văn

hóa truyền thống của người Việt trước những năm 1970. Nhìn chung, đây là một

công trình có giá trị cao trong việc nghiên cứu về địa vị chính trị của Việt Kiều

Thái Lan tản cư sau năm 1945.

Công trình bằng tiếng Thái Người Việt ở Thái Lan của tác giả Pussadee

Chandavimol (được Quỹ nghiên cứu Thái Lan hỗ trợ đầu tư) đã được xuất bản

năm 1999. Đây cũng là công trình nghiên cứu tương đối đầy đủ về lịch sử hình

14

thành Cộng đồng Việt tại Thái Lan và các chính sách của nhà nước Thái đối với

Việt Kiều. Nhưng, nhìn chung, công trình này cũng chỉ đưa ra được một số nét

về văn hóa của Cộng đồng người Việt tại Thái Lan trước năm 1945. Tác giả chỉ

tập trung nghiên cứu về đời sống Cộng đồng người Việt di cư từ trước đây

(người Việt cũ) đang sinh sống ở Băng Cốc.

Trong tác phẩm bằng tiếng Thái khác Trường hợp nghiên cứu gia đình

người Việt của Ngamphit Satsanguon, Khoa Chính trị trường Đại học

Chulalongkorn xuất bản năm 2002. Đây là một công trình nghiên cứu khoa học

rất công phu, nhưng chủ yếu phân tích về cấu trúc về gia đình của người Việt tại

Cộng đồng Sảm Sẻn ở Băng cốc, một Cộng đồng Việt Kiều ở đây đã du nhập

vào Thái Lan từ thế kỷ XVIII (thời kỳ Rama III). Đây là một công trình nghiên

cứu khoa học được đánh giá cao về gia đình người Việt ở Băng Cốc, vì vậy nó

cũng gợi mở hữu ích cho các công trình nghiên cứu về người Việt ở Thái Lan

sau này.

Một công trình nghiên cứu khác cũng nghiên cứu khá chi tiết về người

Việt ở Thái Lan bằng tiếng Thái đó là Ngôi làng Hữu nghị Thái Việt, Làng

Nachooc: Quá khứ và hiện tại của Artha Nantachukra. Trong công trình, tác giả

đã phân tích sâu về lịch sử hình thành Cộng đồng, đời sống văn hoá xã hội,

phong tục tập quán của Cộng đồng người Việt sinh sống lâu đời trên mảnh đất

bản Nachooc thuộc tỉnh Nakhon Phanôm. Vì công trình chỉ nghiên cứu trường

hợp của một làng cụ thể (đây là một trong những ngôi làng thuần Việt nhất trên

đất Thái hiện nay) và Cộng đồng người Việt ở ngôi làng này đã di cư đến Thái

Lan từ cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, nên công trình chưa đại diện cho các

nghiên cứu về Cộng đồng người Việt di cư từ sau 1946.

Một công trình nghiên cứu khác liên quan trực tiếp đến người Việt ở

Sakôn Nakhon và cũng là công trình tập thể, do Trung tâm nghiên cứu về Việt

Nam của trường Đại học Rajabat Sakôn Nakhon thực hiện là: Chương trình thu

thập thông tin về dân số người Việt Nam tại tỉnh Sakôn Nakhon và đặc điểm tộc