Đời sống văn hóa của người sán chay ở Huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên (1986-2010)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

HOÀNG QUỐC BẢO

ĐỜI SỐNG VĂN HÓA

CỦA NGƯỜI SÁN CHAY Ở HUYỆN ĐỊNH HÓA

TỈNH THÁI NGUYÊN TỪ 1986 - 2010

LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ

Thái Nguyên - năm 2013

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

HOÀNG QUỐC BẢO

ĐỜI SỐNG VĂN HÓA

CỦA NGƯỜI SÁN CHAY Ở HUYỆN ĐỊNH HÓA

TỈNH THÁI NGUYÊN TỪ 1986 - 2010

LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ

Thái Nguyên - năm 2013

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

HOÀNG QUỐC BẢO

ĐỜI SỐNG VĂN HÓA

CỦA NGƯỜI SÁN CHAY Ở HUYỆN ĐỊNH HÓA

TỈNH THÁI NGUYÊN (1986 – 2010)

LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ

Thái Nguyên – 2013

Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu http://lrc.tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

HOÀNG QUỐC BẢO

ĐỜI SỐNG VĂN HÓA

CỦA NGƯỜI SÁN CHAY Ở HUYỆN ĐỊNH HÓA

TỈNH THÁI NGUYÊN (1986 – 2010)

Chuyên ngành : Lịch sử Việt Nam

Mã số : 60.22.03.13

LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ

Người hướng dẫn khoa học : 1. PGS.TS Nguyễn Cảnh Minh

2. TS. Nguyễn Thị Quế Loan

Thái Nguyên – 2013

Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu http://lrc.tnu.edu.vn/

i

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Nguyễn Cảnh Minh và

TS. Nguyễn Thị Quế Loan đã tận tình hướng dẫn tôi hoàn thành công trình

nghiên cứu này.

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu Trường Đại học Sư phạm –

Đại học Thái Nguyên, Ban chủ nhiệm Khoa Lịch sử, Khoa Sau đại học

Trường Đại học Sư phạm – Đại học Thái Nguyên đã tạo điều kiện và giúp đỡ

tôi trong quá trình học tập.

Tôi xin cảm ơn UBND huyện Định Hóa, Chi cục Thống kê huyện Định

Hóa, phòng Văn hóa Thông tin huyện Định Hóa, UBND các xã : Quy Kỳ,

Tân Dương, Tân Thịnh…, các cán bộ và nhân dân – nơi tôi đã đến điền dã đã

giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu.

Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè, đồng nghiệp… đã

khích lệ, động viên và giúp đỡ tôi trong thời gian thực hiện luận văn.

Ngày 15 tháng 8 năm 2013

Tác giả luận văn

Hoàng Quốc Bảo

Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu http://lrc.tnu.edu.vn/

ii

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu : “Đời sống văn hóa của người

Sán Chay ở huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên (1986 – 2010)” dưới sự hướng

dẫn của PGS.TS Nguyễn Cảnh Minh và TS Nguyễn Thị Quế Loan là kết quả

nghiên cứu của cá nhân tôi, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực,

chưa được công bố.

Người thực hiện

Hoàng Quốc Bảo

Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu http://lrc.tnu.edu.vn/

iii

MỤC LỤC

Trang

Trang phụ bìa

Lời cảm ơn.......................................................................................................i

Lời cam đoan ..................................................................................................ii

Mục lục ..........................................................................................................iii

Danh mục chữ viết tắt ....................................................................................iv

Danh mục các bảng .........................................................................................v

MỞ ĐẦU........................................................................................................1

Chương 1. KHÁI QUÁT VỀ TỘC NGƯỜI SÁN CHAY Ở HUYỆN

ĐỊNH HÓA TỈNH THÁI NGUYÊN ............................................................9

1.1. Khái quát về huyện Định Hóa ...............................................................8

1.1.1. Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên .......................................................8

1.1.2. Sự thay đổi địa giới hành chính của huyện trong lịch sử ...............10

1.1.3. Tình hình kinh tế, văn hóa, xã hội của huyện Định Hóa trước 1986 ...14

1.1.4. Các dân tộc trong huyện và truyền thống của nhân dân Định

Hóa trước 1986 ...................................................................................... 17

1.2. Khái quát về người Sán Chay.............................................................. 27

1.2.1. Nguồn gốc của dân tộc Sán Chay..................................................27

1.2.2. Quá trình nhập cư và định cư của người Sán Chay........................35

1.2.3. Đời sống văn hóa vật chất và tinh thần của tộc người Sán Chay

trước 1986 ..............................................................................................37

Chương 2. ĐỜI SỐNG VĂN HÓA VẬT CHẤT CỦA NGƯỜI SÁN

CHAY Ở HUYỆN ĐỊNH HÓA (1986 – 2010)............................................ 44

2.1. Canh tác nông nghiệp.......................................................................... 44

2.1.1. Canh tác ruộng nương...................................................................44

2.1.2. Canh tác ruộng nước .....................................................................48

2.1.3. Trồng trọt các loại cây ..................................................................52

2.2. Chăn nuôi gia súc gia cầm................................................................... 57

2.3. Săn bắt và hái lượm............................................................................. 60

Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu http://lrc.tnu.edu.vn/

iv

2.4. Nghề phụ gia đình............................................................................... 64

2.5. Ẩm thực .............................................................................................. 66

2.6. Y phục ................................................................................................ 71

2.7. Bản làng nhà cửa................................................................................. 74

2.8. Giao thông .......................................................................................... 77

2.9. Quan hệ giao lưu trong đời sống văn hóa vật chất giữa tộc người Sán

Chay với các dân tộc khác trong huyện...................................................... 79

Chương 3. ĐỜI SỐNG VĂN HÓA TINH THẦN CỦA TỘC NGƯỜI

SÁN CHAY Ở HUYỆN ĐỊNH HÓA (1986 – 2010)................................... 83

3.1. Tín ngưỡng dân gian ........................................................................... 83

3.2. Tôn giáo.............................................................................................. 88

3.3. Phong tục tập quán.............................................................................. 89

3.3.1. Các tục lệ thờ cúng trời đất, bản làng, tổ tiên ................................89

3.3.2. Hôn nhân và gia đình ....................................................................92

3.4. Ma chay ............................................................................................ 100

3.5. Lễ hội................................................................................................ 110

3.6. Văn hóa dân gian .............................................................................. 111

3.6.1. Nghệ thuật múa hát, ca nhạc, các nhạc cụ ...................................111

3.6.2. Chữ viết ......................................................................................116

3.6.3. Văn học dân gian ........................................................................118

3.7. Quan hệ giao lưu văn hóa tinh thần giữa tộc người Sán Chay với các

dân tộc khác trong huyện ......................................................................... 119

KẾT LUẬN................................................................................................ 123

TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................... 126

DANH MỤC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ

PHỤ LỤC

Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu http://lrc.tnu.edu.vn/

iv

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Viết là Đọc là

ATK An toàn khu

HĐND Hội đồng nhân dân

KHXH Khoa học xã hội

Nxb Nhà xuất bản

PGS Phó giáo sư

TL Tư liệu

TS Tiến sĩ

TT Thứ tự

tr trang

UBND Ủy ban nhân dân

Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu http://lrc.tnu.edu.vn/

v

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Trang

Bảng 1.1. Bảng thống kê thị trấn, xã và thôn xóm của huyện Định Hóa................. 13

Bảng 1.2. Thành phần các dân tộc huyện Định Hóa ....................................................17

Bảng 2.1. Nông lịch của người Sán Chay ở huyện Định Hóa, Thái Nguyên ............44

Bảng 2.2. Công cụ canh tác ruộng nước của người Sán Chay ở huyện Định Hóa........... 51

Bảng 2.3. Cây trồng chính trên nương của người Sán Chay ở huyện Định Hóa .......56

Bảng 2.4. Sản lượng ước tính một số loại cây lương thực, thực phẩm, cây công

nghiệp của một số gia đình người Sán Chay ở huyện Định Hóa ................ 57

Bảng 2.5. Lịch hái lượm một số loại rau, củ chính của người Sán Chay ở

huyện Định Hóa ................................................................................................................ 63

Bảng 2.6. Thống kê các loại hình nhà ở tại một vài thôn xóm người Sán

Chay ở huyện Định Hóa..................................................................................77

Bảng 3.1. Một số từ ngữ và nhân vật liên quan đến hôn nhân của người Sán

Chay ở huyện Định Hóa............................................................................ 98

Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu http://lrc.tnu.edu.vn/

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Việt Nam là quốc gia đa dân tộc, mỗi dân tộc có nguồn gốc lịch sử và bản sắc

văn hóa riêng tạo nên bức tranh văn hóa đa dạng. Sán Chay là một dân tộc thiểu số

trong nhóm Tày – Nùng, sinh sống rải rác ở một số địa phương trung du miền núi

Đông Bắc Việt Nam, trong đó có huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên. Tuy chỉ là một

dân tộc ít người, chiếm tỷ lệ không lớn trong quy mô dân số song huyện Định Hóa là

một trong những địa phương có tương đối đông đồng bào Sán Chay, với số dân đông

thứ ba toàn huyện Định Hóa sau đồng bào Tày và đồng bào Kinh. Do đó, các hoạt

động trong đời sống văn hóa của đồng bào Sán Chay tại Định Hóa cũng là một phần

trong bức tranh đời sống văn hóa các dân tộc ở địa phương này. Tuy nhiên, những

nghiên cứu về người Sán Chay nói chung và đời sống văn hóa của tộc người này ở

huyện Định Hóa chưa phong phú. Hơn nữa các công trình nghiên cứu chuyên sâu về

người Sán Chay nói chung và người Sán Chay ở Thái Nguyên chỉ tập trung vào

khoảng thời gian những năm 60, 70 của thế kỷ trước. Bản sắc dân tộc của người Sán

Chay nói chung và người Sán Chay ở Định Hóa thể hiện trong những giá trị văn hóa

đặc trưng, ngôn ngữ riêng, ý thức tự giác tộc người và địa bàn cư trú bên cạnh các

cộng đồng Tày, Kinh, Nùng, Dao, Hoa…, nhưng do lịch sử khai phá, điều kiện cư trú

và nhất là trong điều kiện đất nước trong thời kỳ Đổi mới (1986 đến nay), đời sống

văn hóa của họ đang có nhiều thay đổi.

Là con em của đồng bào Sán Chay, tác giả nhận thấy rằng việc nêu lên

được những giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc mình là cần thiết. Đồng thời,

thông qua kết quả nghiên cứu, tác giả cũng muốn góp một phần nhỏ bé công

sức của mình vào việc gìn giữ và phát triển văn hóa người Sán Chay trong sự

nghiệp Đổi mới đất nước hiện nay. Vì những lý do trên, tác giả lựa chọn đề tài :

“Đời sống văn hóa của người Sán Chay ở huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên

(1986 – 2010)” làm luận văn.

Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu http://lrc.tnu.edu.vn/

2

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

Nghiên cứu về lịch sử văn hóa dân tộc Sán Chay nói chung và văn hóa

dân tộc Sán Chay ở các địa phương nói riêng từ trước đến nay đã có nhiều tài

liệu thành văn của nhiều tác giả với các mức độ và phạm vi khác nhau. Đó là :

- “Du Man Cao Lan” xuất bản năm 1905 của Bonifacy Monographye,

tài liệu của Viện Dân tộc học. Tác phẩm này đã làm rõ nguồn gốc tộc người,

tiếng nói và các phong tục tập quán của người Cao Lan.

- “Tìm hiểu đồng bào miền núi Việt Nam” (1950) của Bùi Đình và “Đồng

bào sắc tộc Việt Nam” (1972) của Nguyễn Trắc Dĩ. Hai tác giả trong phần viết

nguồn gốc dân tộc Cao Lan, đã dựa trên những đánh giá của các tác giả phong

kiến và thời thuộc Pháp đều cho rằng Cao Lan thuộc nhóm Mán (Dao).

- “Trở lại vấn đề nguồn gốc lịch sử người Cao Lan” (1964) đăng trên

Tạp chí Dân tộc học số 45 của Chu Quang Trứ cho rằng Cao Lan hoặc cả Cao

Lan và Sán Chí (Sán Chay) là một tộc người riêng biệt.

- Các bài viết về người Sán Chay (Cao Lan – Sán Chí) của nhà nghiên

cứu Nguyễn Nam Tiến trong thời gian 1972 – 1978 : “Về mối quan hệ tộc

người giữa hai nhóm Cao Lan và Sán Chí” (1972); “Về nguồn gốc và quá

trình di cư của người Cao Lan – Sán Chí” (1973); “Lại bàn về mối quan hệ

giữa hai nhóm Cao Lan – Sán Chí” trong cuốn : “Về vấn đề xác định thành

phần các dân tộc thiểu số ở miền Bắc Việt Nam” (1975) và “Dân tộc Cao

Lan – Sán Chí” trong “Các dân tộc ít người ở Việt Nam (Các tỉnh phía Bắc)”

(1978). Các kết quả nghiên cứu của Nguyễn Nam Tiến đề cập tương đối toàn

diện về người Sán Chay với tư cách là một dân tộc từ nguồn gốc lịch sử, quá

trình chuyển cư đến những vấn đề kinh tế, xã hội, văn hóa.

- “Sổ tay về các dân tộc ở Việt Nam”, xuất bản năm 1978, Viện Dân tộc

học đã giới thiệu khái quát về đời sống, xã hội của các dân tộc Việt Nam.

- “Truyện cổ Cao Lan” xuất bản năm 1983 của Lâm Quý đã giới thiệu cho

chúng ta nhiều câu truyện nói về sự tích ra đời cũng như tên sông, tên núi… và

giải thích những điều kiêng kỵ trong đời sống hàng ngày của người Cao Lan.

Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu http://lrc.tnu.edu.vn/

3

- “Nhận diện văn hóa các dân tộc thiểu số Việt Nam” của Nguyễn Đăng

Duy (2004) lần lượt trình bày văn hóa các dân tộc theo nhóm ngôn ngữ. Dân

tộc Sán Chay nằm trong phần Ba – Văn hoá các dân tộc nhóm ngôn ngữ Tày

– Thái, trong đó gồm các nội dung : Văn hóa sản xuất, văn hóa tổ chức đời

sống, văn hóa vật chất, văn hóa tinh thần.

- “Văn hóa Cao Lan” xuất bản năm 2004 của Lâm Quý đã nghiên cứu

kỹ hơn về lịch sử hình thành, văn hóa vật thể và văn hóa phi vật thể của đồng

bào dân tộc Cao Lan.

- “Ca thư – Những câu hát của người Sán Chay” do PGS.TS Đỗ Thị

Hảo chủ biên (2008) đã giới thiệu những câu hát của người Sán Chay nói

chung và giới thiệu chủ yếu trên bình diện nội dung.

- “Hát xắng cọ của người Sán Chỉ ở Lộc Bình, Lạng Sơn – Những đặc

điểm nội dung và nghệ thuật” là Luận văn Thạc sĩ khoa học Ngữ văn, trường

Đại học Sư phạm – Đại học Thái Nguyên của Nguyễn Thị Thu Hiền (2009 -

2011). Ngoài những nét khái quát về người Sán Chỉ và hát Xắng cọ, tác giả đi

vào nội dung cơ bản hát Xắng cọ của người Sán Chỉ ở Lộc Bình và những đặc

điểm nghệ thuật tiêu biểu của hát Xắng cọ.

- “Thiết chế chính, trị xã hội và văn hóa truyền thống của người Cao

Lan ở Tuyên Quang” là Luận văn Thạc sĩ khoa học Lịch sử, trường Đại học

Sư phạm – Đại học Thái Nguyên của Trần Mạnh Thắng (2009 - 2011). Trong

luận văn, thiết chế chính trị được đề cập đến gồm cách thức xây dựng, tổ chức

và vận hành bộ máy thống trị của dân tộc Cao Lan. Các loại hình tổ chức, tập

hợp và quy chế vận hành của thiết chế xã hội và những đặc trưng trong mảng

đời sống văn hóa của người Cao Lan trong thời gian trước năm 1945.

- “Dòng họ Hoàng Ngũ Giáp ở thôn Khuổi Tát, xã Quy Kỳ, huyện Định

Hóa, tỉnh Thái Nguyên” là bài viết đăng trên Tạp chí Khoa học và Công nghệ

số 11, tập 87 của Đại học Thái Nguyên năm 2011 của TS Hà Thị Thu Thủy

Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu http://lrc.tnu.edu.vn/

4

nói về dòng họ Hoàng Ngũ Giáp – một nhánh họ Hoàng của dân tộc Sán

Chay. Bài viết không chỉ đi vào tìm hiểu nguồn gốc lịch sử xa xưa của họ này

mà qua quá trình di cư sang Việt Nam và định cư ở xã Quy Kỳ, huyện Định

Hóa, dòng họ đã góp phần khai phá làng bản và những đóng góp trong sự

nghiệp cách mạng của dân tộc. Bài viết cũng đưa giả thiết về nguồn gốc tên

gọi dòng họ qua tổ chức Giáp.

- Trong các nghiên cứu liên quan đến dân tộc Sán Chay, công trình

chuyên khảo về người Sán Chay tiêu biểu phải kể đến là cuốn “Dân tộc Sán

Chay ở Việt Nam” của Khổng Diễn và Trần Bình với lần xuất bản gần đây

nhất là năm 2011 trong dự án công bố, phổ biến tài sản văn hóa, văn nghệ dân

gian Việt Nam. Trong cuốn sách, các tác giả đã nghiên cứu về điều kiện tự

nhiên, dân cư và dân số người Sán Chay; đời sống kinh tế và xã hội cũng như

đời sống văn hóa người Sán Chay. Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu của các tác

giả chỉ tập trung ở một số huyện có người Sán Chay sinh sống ở Bắc Giang và

một vài địa phương ở Tuyên Quang, hầu như không đề cập đến người Sán

Chay ở Thái Nguyên, vốn là tỉnh có đông đồng bào Sán Chay thứ hai cả nước.

- Cuốn “Tang ma dân tộc Cao Lan ở Yên Bái” của Nguyễn Mạnh Hùng

xuất bản năm 2011. Tác giả đã khái quát về người Cao Lan ở Yên Bái, đi sâu

vào nội dung tang lễ và các hình thức nghệ thuật dân gian trong tang lễ của

người Cao Lan ở Yên Bái.

- Cuốn “Tổng quan văn hóa truyền thống các dân tộc Việt Nam” của

GS.TS Hoàng Nam (2011) đã tìm hiểu những nét khái quát nhất về 54 dân tộc

Việt Nam. Đó là : Lịch sử cư trú; kinh tế truyền thống và văn hóa truyền thống.

- Cuốn “Văn hóa mưu sinh của các dân tộc thiểu số vùng đông bắc Việt

Nam” xuất bản lần gần đây nhất là năm 2011 của Trần Bình. Trong phần 7,

tác giả đề cập đến tập quán mưu sinh của dân tộc Sán Chay về trồng trọt, chăn

nuôi, thủ công gia đình, kinh tế chiếm đoạt tự nhiên, trao đổi buôn bán và một

số vấn đề trong đời sống kinh tế hiện nay.

Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu http://lrc.tnu.edu.vn/

5

- Cuốn “Văn hóa dân gian người Sán Chí ở Thái Nguyên” của tác giả

Trần Văn Ái xuất bản năm 2011. Tác giả đã đi sâu nghiên cứu văn hóa

nhóm Sán Chí ở các mảng tín ngưỡng, tôn giáo và lễ hội; tri thức dân gian

và văn học dân gian người Sán Chí. Những kết quả thu thập trong quá

trình điền dã để hoàn thành cuốn sách của tác giả tập trung phần lớn ở

huyện Đại Từ và huyện Phú Lương, phần tìm hiểu về người Sán Chay ở

Định Hóa là không đáng kể.

- Năm 2012, Nhà xuất bản Thời đại xuất bản cuốn “Dân ca Sán Chí ở

Kiên Lao – Lục Ngạn – Bắc Giang” của nhóm tác giả Nguyễn Xuân Cần –

Trần Văn Lạng (chủ biên). Đây là cuốn sách được xuất bản từ đề tài “Hát dân

ca - dân tộc Sán Chay – nhóm Sán Chí ở xã Kiên Lao, huyện Lục Ngạn, tỉnh

Bắc Giang”. Đây là công trình đầu tiên nghiên cứu về dân ca Sán Chí ở xã

Kiên Lao, huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang, cuốn sách đã khái quát phần lời

của dân ca Sán Chí ở Lục Ngạn, Bắc Giang.

Những công trình trên của các tác giả rất có giá trị giúp tôi hoàn thiện đề

tài nghiên cứu của mình.

3. Đối tượng, nhiệm vụ, mục đích, phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng :

Đề tài nghiên cứu đời sống văn hóa dân tộc Sán Chay ở huyện Định

Hóa, tỉnh Thái Nguyên trong thời kỳ sau năm 1986.

3.2. Nhiệm vụ

- Phân tích đặc điểm môi trường tự nhiên và xã hội huyện Định Hóa, tỉnh

Thái Nguyên.

- Tìm hiểu thành phần dân cư, dân tộc, các truyền thống lịch sử quý báu

của nhân dân các dân tộc huyện Định Hóa.

- Điều tra tìm hiểu những đặc điểm đời sống văn hóa trong cộng đồng người

Sán Chay tại huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên trong thời kỳ 1986 – 2010.

Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu http://lrc.tnu.edu.vn/

6

3.3. Mục đích :

Tìm hiểu những đặc điểm trong đời sống văn hóa cộng đồng người Sán

Chay sau năm 1986 từ đó thấy được sự biến đổi trong sinh hoạt văn hóa, những

giá trị tốt đẹp còn tồn tại và nguy cơ mai một cũng như những yếu tố mới du nhập.

3.4. Phạm vi

- Không gian : Nơi định cư ổn định của dân tộc Sán Chay ở huyện Định

Hóa tỉnh Thái Nguyên, trong đó tập trung ở một số xã : xã Tân Thịnh – nơi

tập trung đông người Sán Chay nhất huyện, xã Tân Dương – nơi đồng bào

Sán Chay sống xen kẽ nhiều với các dân tộc khác và gần trung tâm huyện

nhất, xã Quy Kỳ - xã vùng cao khó khăn nhất thuộc vùng 135 và xã Sơn Phú

– xã vùng 135 có đông người Cao Lan nhất (các xã có người Sán Chay còn lại

tuyệt đại đa số là nhóm San Chí).

- Thời gian : Đề tài tập trung nghiên cứu đời sống văn hóa dân tộc Sán Chay

ở huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên trong thời kỳ từ năm 1986 đến năm 2010.

4. Nguồn tư liệu và phương pháp nghiên cứu

4.1. Nguồn tư liệu

- Các công trình nghiên cứu, tạp chí, luận văn của các nhà khoa học, các

nhà dân tộc học về dân tộc thiểu số nói chung và dân tộc Sán Chay.

- Các chỉ thị, nghị quyết Trung ương Đảng, tỉnh ủy Thái Nguyên, huyện

ủy Định Hóa, các số liệu thống kê, báo cáo, đề án...

- Tài liệu điền dã : các tài liệu về dân cư tại địa phương, sách của dòng

họ, các báo cáo của các chi bộ thôn bản. Thông tin thu thập trong quá trình

tìm hiểu tại địa phương, những người cung cấp tư liệu (lãnh đạo địa phương,

trưởng thôn, người cao tuổi, thầy cúng).

4.2. Phương pháp nghiên cứu

Trong quá trình thực hiện đề tài, tác giả đã sử dụng hai phương pháp là

phương pháp lịch sử và phương pháp logic. Kết hợp điền dã dân tộc học tại các

địa phương huyện Định Hóa. Ngoài ra còn sử dụng các phương pháp liên ngành

khác như : thống kê, so sánh, phân tích, tổng hợp v.v… để hoàn thiện đề tài.

Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu http://lrc.tnu.edu.vn/

7

5. Đóng góp của luận văn

Luận văn nghiên cứu đời sống văn hóa của người Sán Chay ở huyện Định

Hóa, tỉnh Thái Nguyên từ 1986 đến 2010 góp phần tìm hiểu lịch sử địa phương

của dân tộc Sán Chay đồng thời góp phần làm phong phú thêm nguồn tư liệu

về lịch sử văn hóa các dân tộc huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên.

Kết quả nghiên cứu của luận văn cũng giúp chúng ta hiểu được truyền

thống văn hóa cộng đồng dân tộc Sán Chay góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa

tộc người theo tinh thần Nghị quyết Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung

ương Đảng (khóa VIII) về xây dựng và phát triển văn hóa Thái Nguyên tiên

tiến đậm đà bản sắc dân tộc; đồng thời góp thêm tư liệu là cơ sở khoa học,

giúp các nhà quản lý có những chủ trương, chính sách cụ thể, nhất là trong

lĩnh vực quản lý văn hóa.

6. Bố cục của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung

luận văn được chia làm ba chương :

Chương 1. Khái quát về tộc người Sán Chay ở huyện Định Hóa, tỉnh

Thái Nguyên

Chương 2. Đời sống văn hóa vật chất của tộc người Sán Chay ở huyện

Định Hóa (1986 – 2010)

Chương 3. Đời sống văn hóa tinh thần của tộc người Sán Chay ở

huyện Định Hóa (1986 – 2010)

Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu http://lrc.tnu.edu.vn/