Định giá tài sản vô hình của doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam - Một cách tiếp cận dựa trên phương pháp dự liệu bảng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

NGÔ THỊ HUYỀN TRANG

ĐỊ À Ả Ủ O

Ệ Ị ƯỜ

Ứ O Ệ Ộ

Ậ Ư Ệ

Ả

LUẬ Ă ẠC SỸ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

TP HỒ CHÍ MINH, 08/2018

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

NGÔ THỊ HUYỀN TRANG

ĐỊ À Ả Ủ O

Ệ Ị ƯỜ Ứ

O Ệ Ộ Ậ

Ư Ệ Ả

Chuyên ngành: Tài chính ngân hàng

Mã số chuyên ngành: 60 34 02 01

LUẬ Ă ẠC SỸ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

O ƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS TS NGUYỄN MINH HÀ

TP HỒ CHÍ MINH, 08/2018

i

LỜ ĐO

Tôi xin cam đoan rằng, luận v n T

T T T T T : T

T T i nghi n cứu

khoa học của chính tôi.

Ngoại trừ những tài liệu tham khảo được trích dẫn trong luận v n, tôi cam đoan

rằng, toàn phần hay những phần nhỏ của luận v n n y chưa từng được công bố hoặc được

sử dụng để nhận bằng cấp ở những nơi khác.

Không có nghiên cứu, luận v n, t i iệu nào của người khác được sử dụng trong

luận v n n y m không được trích dẫn theo đúng quy định.

Luận v n n y chưa ao giờ được nộp để nhận bất kỳ bằng cấp nào tại các trường đại

học hoặc cơ sở đ o tạo khác.

TP. Hồ Chí Minh, ngày 01 tháng 08 năm 2018

Học viên thực hiện

Ngô Thị Huyền Trang

ii

LỜI CẢ

Luận n T T

T T T T : T T

T mang nhiều ý nghĩa nhất đối với tôi. ể

ho n th nh đề t i n y, tôi đã nhận được rất nhiều sự hỗ trợ từ phía gia đình, ạn bè, ban

ãnh đạo nh trường và nhất là từ giáo vi n hướng dẫn.

Trước tiên tôi muốn gửi lời cảm ơn đến gia đình đã uôn ủng hộ về tinh thần và vật

chất cho tôi trong suốt chặn đường học, tạo mọi điều kiện để tôi có thể học hỏi và phát

triển bản thân.

Tôi cũng xin cảm ơn an ãnh ạo Trường ại Học Mở T . đã cung cấp

cho tôi môi trường học tập và rèn luyện tốt nhất, đặc biệt là thầy cô khoa sau đại học đã

tận tình giảng dạy cho tôi nhiều kiến thức môn học và cả kinh nghiệm thực tiễn trong

suốt thời gian học.

Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn chân th nh nhất đến Thầy Nguyễn inh đã

hướng dẫn và giúp tôi rất nhiều từ khi bắt đầu đến khi tôi ho n th nh đề tài này, cung cấp

cho tôi nhiều kiến thức quý báo và luôn tận tình, đầy nhiệt huyết hướng dẫn tôi hoàn

thành tốt luận v n n y.

TP. Hồ Chí Minh, ngày 01 tháng 08 năm 2018

Học Viên Thực Hiện

Ngô Thị Huyền Trang

iii

Ó Ắ

g y nay, ất kỳ một oanh nghiệp n o muốn tiến h nh sản xuất kinh oanh cũng đ i hỏi

phải c một ượng vốn nhất định gọi t i sản, t i sản n y c thể iểu hiện ưới ạng t i

sản hữu hình hoặc vô hình. ếu như t i sản hữu hình của oanh nghiệp những t i sản

m ta c thể ng giác quan cảm nhận được như nh xưởng, máy m c, cơ sở hạ tầng, thì

t i sản vô hình một khái niệm trừu tượng hơn rất nhiều. T i sản vô hình là những tài

sản không có hình thái vật chất cụ thể chẳng hạn như anh tiếng, thương hiệu, tinh thần

v v n h a ứng xử của đội ngũ nhân ực,…nhưng g p một phần không nhỏ vào việc tạo

ra giá trị doanh nghiệp. Kết quả hoạt động của doanh nghiệp ng y c ng được đ ng g p

nhiều hơn ởi những ý tưởng, thông tin, sự chuyên nghiệp của dịch vụ hơn các sản

phẩm hữu hình. Tuy nhiên, câu hỏi m sao để đo ường tài sản vô hình vẫn là câu hỏi

thách thức với nhiều học giả. ề t i n y đo ường tài sản vô hình của 396 doanh nghiệp

niêm yết trên thị trường chứng khoán của Việt Nam bằng phương pháp ữ liệu bảng của

amayuchi 2014 trong giai đoạn 2011-2015. ề tài bắt đầu bằng việc ước ượng hàm

sản xuất, sau đ xây ựng hàm chi phí của doanh nghiệp. ước tiếp theo là tác giả tính

toán giá trị vốn chủ sở hữu của công ty và giá trị vốn chủ sở hữu công ty với tài sản hữu

hình. Giá trị tài sản vô hình được tính bằng cách lấy giá trị vốn chủ sở hữu của tổng tài

sản trừ đi giá trị vốn chủ sở hữu khi không có tài sản vô hình. Kết quả nghiên cứu cho

thấy các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay có lợi thế không đổi theo quy mô α+β =1 .

Các ngành xây dựng, thép, vật liệu xây dựng, khai khoáng, thực phẩm là những ngành có

giá trị tài sản vô hình cao, đ ng g p đáng kể vào sự phát triển của ng nh. ề t i đồng

thời cũng tìm thấy các đ ng góp tích cực của tài sản vô hình với giá trị gia t ng, ợi

nhuận, và giá cổ phiếu. Thiết nghĩ rằng các doanh nghiệp nên chú trọng đầu tư nhiều hơn

vào tài sản vô hình để góp phần m gia t ng giá trị công ty trong tương ai.

iv

MỤC LỤC

LỜ ĐO ......................................................................................................................................... i

LỜI CẢ .............................................................................................................................................. ii

Ó Ắ ................................................................................................................................................... iii

MỤC LỤC................................................................................................................................................... iv

Ụ Ừ Ắ ........................................................................................................... vi

Ả ................................................................................................................................ vii

DANH SÁCH HÌNH................................................................................................................................ viii

Ư 1 ỔNG QUAN NGHIÊN CỨU ...........................................................................................1

1.1 Lý do nghiên cứu.............................................................................................................................1

1.2 Mục tiêu nghiên cứu .......................................................................................................................2

1.3 Câu hỏi nghiên cứu .........................................................................................................................2

1.4 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu..................................................................................................3

1.4.1 Đối tượng nghiên cứu..............................................................................................................3

1.4.2 Phạm vi nghiên cứu.................................................................................................................3

1.5 hương pháp nghiên cứu ...............................................................................................................3

1.6 Ý nghĩa nghiên cứu .........................................................................................................................3

1.7 Kết cấu luận văn....................................................................................................................................4

Ư 2 Ở LÝ THUY T ..........................................................................................................6

2.1 Các khái niệm..................................................................................................................................6

2.1.1 Tài sản vô hình ............................................................................................................................6

2.1.2 Phân loại tài sản vô hình.............................................................................................................7

2.1.3 ác phương pháp định giá tài sản vô hình ...............................................................................9

2.1.3.1 hương pháp chi phí...................................................................................................................9

2.1.3.2 hương pháp thu nhập.............................................................................................................10

2.1.3.3 hương pháp thị trường...........................................................................................................10

2.1.3.4 hương pháp định lượng Goodwill .........................................................................................10

2.1.3.5 hương pháp sử dụng dữ liệu bảng.........................................................................................11

2.2 Các nghiên cứu thực nghiệ về phương pháp định giá t i sản v h nh ..................................12

2.3 thu ết về tác đ ng của t i sản v h nh đến giá trị gia tăng giá cổ phiếu v lợi nhuận

anh nghiệp .............................................................................................................................................15

2.3.1 thu ết giả thu ết thị trường hiệu uả ici nt ar t p th sis th r .......................15

v

2 3 2 thu ết ựa trên nguồn lực s urc as h r .............................................................16

2 3 3 thu ết về chi phí người đại iện g nc st h r ..........................................................17

2.3.4 Lý thuyết kỳ vọng (Expectancy theory).........................................................................................17

2.4 ác nghiên cứu thực nghiệ về ối liên hệ giữa t i sản v h nh v giá cổ phiếu c ng như lợi

nhuận anh nghiệp .................................................................................................................................18

Ư 3 Ư ỨU ....................................................................................23

3 1 hương pháp nghiên cứu ...................................................................................................................23

3.2 Nguồn dữ liệu ......................................................................................................................................27

3.3 Kỹ thuật ước lượng và kiể định hồi quy ........................................................................................30

Ư 4 T QUẢ NGHIÊN CỨU................................................................................................34

4.1 Hồi u giai đ ạn 1 ước lượng α và β ..............................................................................................34

4 2 Ước lượng hàm chi phí .......................................................................................................................35

4.3 Tính toán giá trị vốn chủ sở hữu của công ty ...................................................................................37

4.4 Tính toán vốn chủ sở hữu của công ty có tài sản hữu hình.............................................................38

4 5 Xác định giá trị tài sản vô hình của doanh nghiệp...........................................................................38

4.6 Kiểm tra mối quan hệ giữa giá trị gia tăng của doanh nghiệp, EBIT, giá cổ phiếu và tài sản vô

hình.............................................................................................................................................................53

Ư 5 T LUẬN VÀ KI N NGHỊ...........................................................................................57

5.1 Kết luận................................................................................................................................................57

5.2 Kiến nghị..............................................................................................................................................58

5.3 Hạn chế của nghiên cứu......................................................................................................................58

Tài liệu tham khảo ....................................................................................................................................60

Ụ Ụ ...................................................................................................................................................65