Đầu tư phát triển các KCN – KCX vùng Kinh tế trọng điểm Bắc Bộ. Thực trạng và giải pháp.doc

KCN – KCX : Khu công nghiệp – Khu chế xuất

KT – XH : Kinh tế - Xã hội

CNH – HĐH : Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa

KTTĐBB : Kinh tế trọng điểm Bắc Bộ

BQLKCN : Ban quản lý Khu công nghiệp

GDP : Tổng sản phẩm quốc nội

CSHT : Cơ sở hạ tầng

GPMB : Giải phóng mặt bằng

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. KCN dự kiến thành lập mới và mở rộng đến 2015 ..................... 22

Bảng 1.2. Nguồn vốn đầu tư và số dự án KCN qua các năm.......................

31

Bảng 1.3. Số liệu về sử dụng đất..................................................................

45

DANH MỤC CÁC BIỂU

Biểu 1.1. Cơ cấu nguồn vốn.........................................................................

34

Biểu 1.2. Tỷ lệ vốn thực hiện các năm.........................................................

36

Biểu 1.3. Số dự án và tổng vốn đầu tư trong, ngoài nước ...........................

37

Biểu 1.4. Vốn giải ngân trên vốn đăng ký....................................................

38

Biểu 1.5. Kết quả hoạt động các KCN ........................................................

40

Biểu 1.6 : Giá trị SXCN .............................................................................. 40

Biểu 1.7 : Giá trị xuất khẩu........................................................................ 40

Biểu 1.8 : Giá trị nhập khẩu........................................................................ 41

Biểu 1.9 : GT nộp ngân sách.......................................................................

42

Biểu 1.10. Số lao động qua các năm ........................................................... 49

MỞ ĐẦU

Trước bậc thềm của thế kỷ XXI, kinh tế thế giới nói chung và kinh tế Việt

Nam nói riêng đang từng bước tạo những dấu ấn cho một thời kỳ phát triển

đầy năng động. Đặc biệt hơn, Đảng và Nhà nước ta đã và đang chủ trương

phát triển đất nước, tạo một bước nhảy lớn để đến năm 2020 nước ta cơ bản

trở thành một nước công nghiệp.

Để làm được điều đó, chúng ta phải không ngừng phấn đấu trong mọi khía

cạnh xã hội nhất mà biểu hiện rõ nhất là tốc độ phát triển kinh tế. Tuy vậy,

những năm 2008 -2009 là giai đoạn mà toàn thế giới đang phải đối mặt với

những thách thức của cuộc khủng hoàng tài chính – kinh tế toàn cầu diễn ra

ngoài mong đợi. Bắt nguồn từ Mỹ, cuộc khủng hoảng đã nhanh chóng lan

rộng ra toàn thế giới với quy mô và mức độ nghiêm trọng. Theo đó, Việt

Nam cũng không nằm ngoài tầm ảnh hưởng của cuộc đại khủng hoảng này.

Khó khăn chồng chất khó khăn, con đường tiến tới mục tiêu của chúng ta

đến năm 2020 lại càng trở lên gồ ghề hơn bao giờ hết. Thực tế đó đòi hỏi

chúng ta phải hết sức tỉnh táo, thận trọng trong từng bước đi, các nhà quản lý

kinh tế cần đưa ra được các giải pháp hữu hiệu cho những vấn đề còn tồn tại

nhằm “một bước đi đôi”, đưa nền đất nước chúng ta đạt được mục tiêu đã

định.

Trong thời gian thực tập và nghiên cứu tại Vụ Quản lý các Khu kinh tế - Bộ

Kế Hoạch và Đầu tư, em nhận thấy hoạt động phát triển các KCN – KCX

hiện nay có rất nhiều vấn đề đáng quan tâm: KCN – KCX đã và đang là một

bộ phận quan trọng, không thể tách rời trong bức tranh chung của toàn nền

kinh tế. Tuy nhiên, bên cạnh sự đóng góp không nhỏ vào quá trình tăng

trưởng, quá trình thành lập và hoạt động của các KCN đã bộc lộ không ít

những bất cập, hạn chế cần khắc phục. Từ nhận thức này, trong khi hoàn

thành chuyên đề thực tập tốt nghiệp tại Vụ, em đã lựa chọn cho mình đề tài

nghiên cứu: “Đầu tư phát triển các KCN – KCX vùng Kinh tế trọng điểm

Bắc Bộ. Thực trạng và giải pháp” những mong nâng cao được sự hiểu biết

về thực trạng phát triển các KCN – KCX cả nước nói chung và vùng

KTTĐBB nói riêng. Đồng thời từ đó từng bước đề ra các giải pháp nhằm xử

lý các vấn đề còn tồn tại nhằm tạo đà cho sự phát triển mạnh mẽ các KCN –

KCX cả nước nói chung và vùng KTTĐBB nói riêng trong tương lai.

Trong quá trình nghiên cứu, mặc dù đã rất cố gắng nhưng không thể tránh

khỏi những thiếu sót, hạn chế do thiếu thông tin và kinh nghiệm thực tiễn có

hạn. Bởi vậy, rất mong thầy Nguyễn Hồng Minh chỉ bảo, góp ý để chuyên

đề của em được hoàn thiện hơn!

Em cũng xin chân thành cảm ơn quá trình hướng dẫn, chỉ bảo tận tình của

thầy Nguyễn Hồng Minh, sự nhiệt tình và thiện chí giúp đỡ từ các cô chú,

anh chị tại Vụ Quản lý các Khu kinh tế - Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã giúp em

hoàn thành chyên đề này!

Nguyễn Văn Đảm

CHƯƠNG 1 : THỰC TRẠNG

ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN

CÁCKCN-KCX TẠI VÙNG KINH TẾ

TRỌNG ĐIỂM BẮC BỘ.

1.1. Những nét khái quát về Khu công

nghiệp, Khu chế xuất.

1.1.1. Khái niệm và đặc điểm KCN - KCX.

1.1.1.1. Khái niệm.

Xuất phát từ các quốc gia ven bờ Đông và Nam Địa Trung Hải vào đầu thế

kỷ XIX, mô hình KCN đã manh nha sang Châu Á dưới hình thức hải cảng tự

do. Cùng với sự phát triển của hoạt động thương mại và đầu tư, KCN dần

xuất hiện dưới nhiều hình thức khác nhau như khu mậu dịch tự do, khu quá

cảng, các đặc khu kinh tế…

KCN, KCX ở nước ta được hình thành và phát triển từ năm 1991, khởi đầu

là KCX Tân Thuận tại thành phố Hồ Chí Minh, đến nay đã trải qua 17 năm

phát triển. Các KCN đã góp phần thúc đẩy công nghiệp phát triển, tăng

trưởng kinh tế, hình thành các trung tâm công nghiệp gắn liền với phát triển

đô thị, đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng CNH -

HĐH, góp phần giải quyết việc làm cho lao động địa phương, đào tạo cán bộ

quản lý, công nhân lành nghề, tạo điều kiện để xử lý các tác động tới môi

trường một cách tập trung. Các KCN thực sự đóng vai trò tích cực trong

công cuộc CNH-HĐH đất nước.

Theo luật Đầu tư 2005, định nghĩa về KCN, KCX như sau:

Khu công nghiệp là khu chuyên sản xuất hàng công nghiệp và thực hiện các

dịch vụ cho sản xuất công nghiệp, có ranh giới địa lý xác định, được thành

lập theo quy định của Chính Phủ.

Khu chế xuất là khu công nghiệp chuyên sản xuất hàng xuất khẩu, thực hiện

dịch vụ cho sản xuất hàng xuất khẩu và hoạt động xuất khẩu, có ranh giới

địa lý xác định, được thành lập theo quy định của Chính Phủ.

Hai định nghĩa này đã cho chúng ta có một quan niệm đúng đắn, chính xác,

từng bước hoàn thiện cơ chế quản lý tiến tới phát triển một cách mạnh mẽ

các KCN, KCX, góp phần trong tăng trưởng chính của đất nước.

1.1.1.2. Đặc điểm.

Cho đến nay, các KCN đã được phát triển mạnh mẽ ở hầu hết các quốc gia,

đặc biệt là các nước đang phát triển. Mặc dù có sự khác nhau về quy mô, địa

điểm và phương thức xây dựng cơ sở hạ tầng nhưng nói chung, các KCN có

những đặc điểm chủ yếu sau đây:

- Về tính chất hoạt động: KCN là nơi tập trung các doanh nghiệp sản xuất

công nghiệp và các doanh nghiệp cung cấp các dịch vụ mà không có dân cư;

là nơi xây dựng để thu hút các đơn vị sản xuất sản phẩm công nghiệp hoặc

các đơn vị kinh doanh dịch vụ gắn liền với sản xuất công nghiệp. Theo điều

6, Quy chế KCN, KCX, KCNC ban hành kèm Nghị định 36CP thì doanh

nghiệp KCN có thể là các doanh nghiệp Việt Nam thuộc mọi thành phần

kinh tế, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài hoặc các bên tham gia Hợp

đồng hợp tác kinh doanh, các doanh nghiệp này được quyền kinh doanh các

lĩnh vực sau:

+ Xây dựng và kinh doanh các công trình kết cấu hạ tầng.

+ Sản xuất, gia công, lắp ráp các sản phẩm công nghiệp để xuất khẩu và tiêu

dùng ở trong nước; phát triển và kinh doanh bằng sáng chế, bí quyết kỹ

thuật, quy trình công nghệ.

+ Nghiên cứu triển khai khoa học công nghệ để nâng cao chất lượng và tạo

ra sản phẩm mới.

+ Dịch vụ hỗ trợ sản xuất công nghiệp.

- Về cơ sở hạ tầng kỹ thuật: Các KCN đều xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng

tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh như đường xá, hệ

thống điện nước, điện thoại…Thông thường việc phát triển cơ sở hạ tầng

trong KCN do một công ty xây dựng và phát triển cơ sở hạ tầng đảm nhiệm.

Ở Việt Nam, những công ty này là các doanh nghiệp liên doanh, doanh

nghiệp 100% vốn nước ngoài hoặc doanh nghiệp trong nước thực hiện. Các

công ty phát triển cơ sở hạ tầng KCN sẽ xây dựng các kết cấu hạ tầng sau đó

cho sau đó được phép cho các doanh nghiệp khác thuê lại.

- Về tổ chức quản lý: Mỗi KCN đều thành lập hệ thống BQL KCN cấp tỉnh

tại các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương để trực tiếp thực hiện các chức

năng quản lý Nhà nước đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh trong KCN.

Ở tầm vĩ mô, quản lý các KCN còn gồm có nhiều Bộ như Bộ Kế hoạch và

Đầu tư, Bộ Thương mại, Bộ Công nghiệp.

1.1.2. Vai trò của khu công nghiệp, khu chế xuất.

Hiện nay KCN - KCX đã và đang có những vai trò to lớn trong quá

trình phát triển kinh tế đất nước. Dưới đây là một số vai trò tiêu biểu:

1.1.2.1. Đóng góp lớn vào thành tựu phát triển chung của kinh tế cả nước,

thúc đẩy nền kinh tế chuyển dịch theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại

hóa.

Đây có lẽ là một trong những vai trò hàng đầu và cũng là mục tiêu phát triển

các KCN của nhà nước ta. Nếu như trước đây, các đơn vị sản xuất công

nghiệp hình thành một cách manh mún, chưa có tổ chức. Điều đó không chỉ

tạo cho việc khó khăn trong việc quản lý, quy hoạch mà còn không tạo được

đà trong quá trình phát triển vì mạnh ai người ấy làm, không xem xét đến sự

ảnh hưởng chung như đầu ra của sản phẩm, môi trường, xã hội. Thì nay,

việc quy hoạch các đơn vị đó thành các khu công nghiệp, có sự quản lý chặt

chẽ của nhà nước, các KCN đã và đang tạo ra một lượng sản phẩm lớn, góp

phần không nhỏ vào tăng trưởng GDP chung của cả nước. Cụ thể như trung

bình giai đoạn 2001-2005, các KCN có tốc độ phát triển trung bình 7,5%,

riêng năm 2006 đạt 8,17% tổng GPD toàn xã hội, ước đạt 61,7 tỷ USD, GDP

bình quân đầu người đạt 11,5 triệu đồng, tương đương 720USD…

Các KCN đã và đang tạo nhân tố chủ yếu trong việc tăng trưởng công

nghiệp theo quy hoạch, tăng khả năng thu hút đầu tư, đẩy mạnh nguồn hàng

xuất khẩu, tạo việc làm và hạn chế tình trạng ô nhiễm do chất thải công

nghiệp gây ra. Chính sự phát triển các KCN cũng đã thúc đẩy việc phát triển