Thư viện tri thức trực tuyến
Kho tài liệu với 50,000+ tài liệu học thuật
© 2023 Siêu thị PDF - Kho tài liệu học thuật hàng đầu Việt Nam

Dấu ấn văn hoá đức phật, nàng savitri và tôi của hồ anh thái
Nội dung xem thử
Mô tả chi tiết
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
NGUYỄN HOÀNG BẢO TRÂN
DẤU ẤN VĂN HÓA TRONG ĐỨC PHẬT,
NÀNG SAVITRI VÀ TÔI CỦA HỒ ANH THÁI
Chuyên ngành: VĂN HỌC VIỆT NAM
Mã số: 8220121
TÓM TẮT LUẬN VĂN
THẠC SĨ VĂN HỌC
Người hướng dẫn khoa học:
TS. LÊ VĂN TRUNG
Đà Nẵng, năm 2019
Công trình được hoàn thành tại
Trường Đại học Sư phạm – Đại học Đà Nẵng
Người hướng dẫn khoa học: TS. LÊ VĂN TRUNG
Phản biện 1: TS. Lê Thị Hường
Phản biện 2: TS. Nguyễn Thanh Trường
Luận văn sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận
văn tốt nghiệp Thạc sĩ Văn học họp tại Đại học Đà Nẵng vào
ngày 16 tháng 6 năm 2019.
Có thể tìm hiểu luận văn tại:
- Trung tâm Thông tin – Học liệu, Đại học Đà Nẵng.
- Thư viện trường Đại học Sư phạm , Đại học Đà
Nẵng.
1
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Hồ Anh Thái “là một gương mặt nổi trội. Ngoài sự sung sức,
đều đặn, bền bỉ trong sáng tạo, ông còn tạo ấn tượng đối với bạn đọc
bởi luôn luôn tìm tòi để không ngừng đổi mới lối viết.” [48]. Vậy nên
từ lúc xuất hiện trên văn đàn tới nay, qua những tác phẩm của mình,
tài năng và bút lực của ông không ngừng được khẳng định. Mỗi tác
phẩm của nhà văn đều có sức thu hút đối với độc giả không chỉ ở kĩ
thuật viết mà còn ở những cách tân tư duy nghệ thuật, bám sâu vào
hiện thực và mổ xẻ nhiều khía cạnh của các vấn đề xã hội đáng suy
ngẫm, đáng bàn về văn hóa, con người đương đại. Bên cạnh đó, đọc
Hồ Anh Thái, độc giả như được giải mã thêm nhiều về vốn văn hoá
trầm tích của không chỉ dân tộc Việt Nam mà nhà văn đã chuyển hóa
thành thế giới biểu tượng nghệ thuật với cái nhìn đa chiều, sâu sắc.
Và không phải ngẫu nhiên, Hồ Anh Thái được mệnh danh là nhà văn
xuất khẩu văn học.
Văn hoá có sức ảnh hưởng vô cùng to lớn không chỉ đối với
đời sống cộng đồng nói chung mà còn đối với đời sống văn học nói
riêng. Văn hoá như là một bộ phận không thể tách rời, thậm chí có
quan hệ mật thiết với văn học. Văn hoá văn học gắn bó với nhau,
song hành, hỗ trợ và cùng giúp nhau tồn tại bất chấp sự nghiệt ngã
của lịch sử. Không khó để chúng ta nhận ra một câu ca dao, hay một
làn điệu dân ca quen thuộc, bình dị chốn thôn quê lại mang trong
mình những gì tinh túy nhất của văn hoá dân tộc được đúc kết qua
hàng ngàn năm lịch sử và sự biến thiên của thời gian.
2
Chọn đề tài "Dấu ấn văn hoá Đức Phật, nàng Savitri và tôi của
Hồ Anh Thái” đồng nghĩa với việc đi sâu vào tìm hiểu tư tưởng, triết
lí của đất nước Ấn Độ văn minh, cổ kính và nhận biết cái nhìn của
nhà văn về những đặc trưng văn hóa của đất nước này qua hệ thống
hình tượng nghệ thuật nhiều sức ám ảnh. Với lối viết giễu nhại quen
thuộc cùng với sự am hiểu sâu sắc về Ấn Độ, Hồ Anh Thái đã mang
lại cho người đọc một cái nhìn thú vị nhưng cũng kém phần sâu sắc
khi ông giúp độc giả đi ngược dòng lịch sử tìm hiểu cuộc đời của
Đức Phật Thích Ca, về nền văn hoá Ấn Độ cổ xưa với những bộ kinh
Vệ- đà nổi tiếng, với những phong tục tập quán đã có từ ngàn đời...
2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu
Hồ Anh Thái là một trong những cây bút trẻ dồi dào bút lực
của văn học Việt Nam từ những thập kỉ 80 của thế kỉ XX cho tới
này. Với những tác phẩm đầu tiên mang chất giọng trẻ trung, tươi
mới cho tới những tác phẩm hiện tại mang chất giọng mang sự giễu
nhại biến hóa, biên độ tưởng tượng và kĩ thuật cài cắm khó lường,
mỗi một tác phẩm của ông đều thu hút sự chú ý của người đọc. Mỗi
một tác phẩm, ông đều mang lại sự mới mẻ cả về nội dung cũng như
hình thức.
Không khó để nhận ra rằng, các bài phân tích, nghiên cứu
hay luận văn đa phần đều chú ý vào đặc điểm nghệ thuật, hình tượng
nhân vật... trong các tác phẩm của Hồ Anh Thái. Các tác giả đi sâu
vào khai thác các khía cạnh khác nhau từ nội dung cho tới nghệ thuật
trong các tác phẩm truyện ngắn, tiểu thuyết của Hồ Anh Thái. Bên
3
cạnh đó, các tác giả cũng đi sâu và phân tích các kiểu nhân vật, nghệ
thuật trần thuật, yếu tố kì ảo... trong các tác phẩm của ông.
Luận văn này sẽ đi sâu vào tìm hiểu những dấu ấn văn hoá
trong Đức Phật, nàng Savitri và tôi của Hồ Anh Thái là một hướng
mới trong việc tiếp cận, tìm hiểu, phân tích một tác phẩm. Đây là
một hướng đi mới và không dễ dàng trong việc nghiên cứu, tìm hiểu
một tác phẩm. Bởi văn hoá của bất kì quốc gia nào cũng là một kho
tàng kiến thức vô cùng đồ sộ và phong phú. Trong công trình này,
chúng tôi sẽ đi sâu vào bức tranh đời sống xã hội, văn hoá của Ấn Độ
cổ đại cũng như sức ảnh hưởng của Ấn Độ giáo và buổi sơ khai của
Phật giáo nhằm thấy được văn hoá Ấn Độ được cảm nhận và soi
chiếu qua lăng kính của tác phẩm tiểu thuyết thấm đẫm văn hoá Ấn
Độ được viết bởi nhà văn Việt Nam mang tên Hồ Anh Thái.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Tiểu thuyết Đức Phật, nàng Savitri
và tôi của Hồ Anh Thái, nhà xuất bản Thanh Niên, năm 2010
- Phạm vi nghiên cứu: Biểu hiện của văn hoá trong Đức Phật,
nàng Savitri và tôi qua tư duy nghệ thuật và phương thức trần thuật.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để hoàn thành luận văn này, chúng tôi đã sử dụng các phương
pháp nghiên cứu sau:
- Phương pháp phân tích, tổng hợp.
- Phương pháp tiếp cận văn học từ hệ thống văn hoá.
- Phương pháp hệ thống- cấu trúc.
- Phương pháp so sánh - đối chiếu.
4
- Phương pháp nghiên cứu liên ngành.
- Phương pháp kí hiệu học văn hoá.
- Phương pháp lịch sử- xã hội.
5. Bố cục của luận văn
Ngoài phần ở đ u, ết luận và anh m c tài li u tham kh o,
Nội dung luận văn gồm có 3 chương:
Chương 1: Văn hóa trong tiểu thuyết Việt Nam đầu thế kỉ XXI
và tư duy văn hóa của Hồ Anh Thái.
Chương 2: Tư duy văn hoá trong Đức Phật, nàng Savitri và tôi
của Hồ Anh Thái.
Chương 3: Biểu hiện tư duy văn hoá trong Đức Phật, nàng
Savitri và tôi của Hồ Anh Thái.
5
CHƢƠNG 1
VĂN HÓA TRONG TIỂU THUYẾT VIỆT NAM
ĐẦU THẾ KỈ XXI
VÀ TƢ DUY VĂN HÓA CỦA HỒ ANH THÁI
1.1- Những góc nhìn về văn hoá
1.1.1- Văn hoá là một khái ni m mở
1.1.2- Văn hoá và những khái ni m liên quan
1.2- Văn hóa trong tiểu thuyết Việt Nam đầu thế kỉ XXI
1.2.1. ối quan h giữa văn hoá và văn học
Giữa văn học và văn hoá có mối quan hệ mất thiết với nhau.
Văn hoá là nguyên liệu cho văn học và xuất hiện trong vặn học dưới
nhiều mã khác nhau. Trong khi đó, thông qua văn học, chúng ta càng
hiển hơn về văn hoá của một quốc gia, một dân tộc. Thông qua văn
học, văn hoá cũng được lưu giữ một cách cẩn thận và gần như trọn
vẹn những gì tinh tuý nhất của nó. Văn học gắn liền với văn hoá ở
mọi khía cạnh phản ánh như phương thức sản xuất, cách ứng xử với
thiên nhiên, ứng xử giữa người với người hoặc motif truyện, hình
tượng nhân vật lí tưởng... Văn học đã giúp văn hoá lưu giữ gần như
trọn vẹn những gì tinh tuý nhất của cha ông từ tri thức, lí tưởng cho
tới lễ nghĩa, ứng xử.
1.2.2. Giao tiếp văn hoá trong văn học đ u thế kỉ XXI
Với sự bùng nổ và phát triển của các lĩnh vực khoa học nghiên
cứu, trong đó có khoa học công nghệ trong bối cảnh toàn cầu hoá của
thế kỉ XXI, các nền văn hoá càng có cơ hội được giao lưu, va chạm
cũng như kết nối với nhau. Bằng nhiều hình thức khác nhau, văn hoá
6
đã vượt ra khỏi cương vực lãnh thổ, biên giới của một quốc gia,
phạm vi của một cộng đồng.
Không thể phủ nhận rằng, sự phát triển của khoa học công
nghệ trong thế kỉ XXI này đã giúp cho văn hoá có nhiều phương tiện
để truyền tải nó tới với mọi người và giúp chúng ta có thể nhanh
chóng tiếp cận nó. Song, dù vậy, với những nguyên liệu, phương tiện
riêng biệt của mình, văn học vẫn đóng một vai trò quan trọng giúp
lưu trữ văn hoá cũng như giúp cho người đọc hay các nền văn hoá có
thể tương tác, giao tiếp với nhau.
1.3. Tiểu thuyết Hồ Anh Thái và tƣ duy văn hóa
1.3.1. Cách nhìn văn hóa trong tiểu thuyết của Hồ Anh Thái
Có cơ hội được sống và làm việc ở nhiều quốc gia trên thế
giới, Hồ Anh Thái đã được tiếp xúc, hấp thụ với những nền văn hoá
khác nhau, những tri thức to lớn của nhân loại để từ đó bằng chính
ngòi bút và sức sáng tạo của mình, ông đã mang lại cho độc giả
những tác phẩm đậm chất văn hoá. Đọc các tác phẩm của ông, chúng
ta không chỉ nhìn thấy một thế giới đầy màu sắc văn hoá mà còn
nghe, được nhìn thấy các nền văn hoá đối thoại, giao lưu với nhau và
không ngại để chúng va chạm, xảy ra nhưng xung đột với nhau.
1.3.2. Văn hoá Ấn Độ qua tư duy văn hóa của Hồ Anh Thái
Được hấp thụ tinh hoa văn hoá của Ấn Độ, Hồ Anh Thái đã
khiến những trang văn của mình thấm đẫm văn hoa của xứ Ấn từ
thiên nhiên cho tới đời sống, con người. Đâu đâu trong những trang
văn của ông, ta cũng có thể nhìn thấy bức tranh văn hoá đầy phong
phú của xứ sở nằm dưới chân ngọn Himalaya. Với lối viết tinh tế,
7
đầy uyển chuyện của mình, ông đã đưa người đọc bước vào một thế
giới sinh động khiến người không thể nào rời mắt khỏi trang sách
trước khung cảnh hùng vĩ đầy huyền bí, trước một cuộc sống đầy sôi
động với những giáo lí cái thiện- cái ác, với các phong tục tập quán
đậm chất Ấn vẫn còn tồn tại cho tới tận ngày nay, với những còn
người hiên hoà có nội tâm phong phú đang trên hành trình tìm kiến
chân lí cho bản thân.
8
CHƢƠNG 2
TƢ DUY VĂN HOÁ TRONG
ĐỨC PHẬT, NÀNG SAVITRI VÀ TÔI
CỦA HỒ ANH THÁI
2.1. Văn hoá Ấn Độ trong Đức Phật, nàng Savitri và tôi
2.1.1. Văn hoá Ấn Độ giáo trong đời sống người Ấn
Dưới ngòi bút của mình, Hồ Anh Thái vẽ nên bức tranh đầy cổ
xưa được bao bọc bởi những giáo lí của minh Vệ- đà được truyền
bán trên khắp các tiểu vương quốc của Ấn Độ cổ đại. Ngược dòng
thời gian, trở về quá khứ ngàn năm của xứ Ấn, trước những tục lệ
hay lễ hội mang đậm màu sắc của đạo Bà- la- môn được nhà văn
miêu tả vô cùng sinh động và chân thực. Qua đó, ta cảm nhận được,
những tư tưởng trong giáo lí của kinh Vệ- đà, nhìn thấy bề sâu lẫn bề
rộng trong tư tưởng của quốc giáo Ấn Độ.
2.1.2. Phật giáo trong mạch nguồn văn hóa Ấn Độ
Với chủ trương loại bỏ thất tình lục dục, hướng con người tới
cái Thiện, Phật giáo đã được truyền bá rộng rải. Đi tới đâu nó cũng
được sự hoan nghênh, đón nhận của khắp mọi người, thu hút hàng
nghìn người tham gia trở thành những môn sinh, nhà tu hành trong
các Thiền viện của Phật giáo. Vào thời kì hưng thịnh của mình, đã
cho thấy và quy mô của những Thiền viện Phật giáo trong thời kì
hưng thịnh của nó. Dẫu cho giờ đây, Phật giáo đã không còn trở nên
phổ biến tại Ấn Độ, chúng ta vẫn không thể nào phủ nhận những giá
trị tư tưởng mà Phật giáo đã mang lại cho dân chúng khắp toàn xứ
Ấn.
9
2.2. Đời sống xã hội Ấn Độ dƣới nhãn quan Hồ Anh Thái
2.2.1. Ấn Độ giáo- tư tưởng văn hóa trong tiềm thức của
người Ấn
Bởi vì sức ảnh hưởng quá lớn của mình tới hệ tư tưởng của
người Ấn, Ấn Độ giáo đã gắn chặt mình với dòng sông lịch sử của
mảnh đất Ấn linh thiêng này để tưới tắm cho giáo dân của mình hàng
ngày bằng những giáo lí của kinh Vệ- đà. Và cho tới thời hiện đại,
Ấn Độ giáo vẫn đang không những phát triển. Bằng những kiến thức
bản thân tích luỹ trong quãng thời gian sống và làm việc tại Ấn Độ,
Hồ Anh Thái đã dựng lên một thế giới Ấn Độ đan xen giữa quá khứ
và thực tại cũng như liên tục chuyển đổi góc nhìn nhằm cho chúng ta
một cái nhìn toàn diện, chân thực và sắc nét hơn sự phát triển của Ấn
Độ giáo trong đời sống tư tưởng, văn hoá của người dân Ấn Độ. tìm
về với ngọn nguồn của giáo lí Ấn Độ giáo.
2.2.2. Nữ quyền trong văn hóa- xã hội của Ấn Độ
Nữ quyền vốn đã không còn xa lạ trong văn chương, hướng tới
mục đích giải phóng người phụ nữ, đề cao những giá trị của người
phụ nữ, nói lên tiếng nói của người phụ nữ, đã có không ít nhà văn đi
sâu vào mảng này. Hồ Anh Thái, theo một cách của riêng mình,
thông qua nền văn hoá xứ Ấn, thông qua nhân vật nàng Savitri, ông
đã nói lên những bất công đối với người phụ nữ không chỉ ở thời cổ
đại mà còn trong thời hiện đại ngày nay.
2.2.3. Đời sống tinh th n của con người trong văn hóa Ấn Độ
Đức Phật, nàng Savitri và tôi của Hồ Anh Thái đã đưa ta bước
vào một không gian hoàn toàn thuộc về Ấn Độ cổ xưa linh thiêng với
10
những nét độc đáo về văn hoá mà không bất kì nơi nào trên thế giới
có thể có được. Với những giáo lí từ những kinh kệ Vệ- đà nổi tiếng,
đời sống xã hội cũng như tinh thần của các tiểu vương quốc của Ấn
Độ xưa đã bị chi phối và ảnh hưởng sâu sắc. Bên cạnh đó, Phật giáo
cũng đóng một vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần của người
Ấn, là một sản phẩm tinh thần của văn hoá Ấn giúp con người thoát
khỏi bể khổ. Giáo lí Phật giáo không quá cao xa lại dễ thực hành,
giúp mọi người tháo gỡ được những khúc mắc trong tâm hồn, buông
bỏ chấp niệm để tinh thần được thanh thản, đời sống tinh thần cùng
nhờ vậy được thoải mái hơn.
2.3. Cảm hứng Phật giáo trong Đức Phật, nàng Savitri và tôi
2.3.1. Triết lí của Phật giáo trong văn hóa Ấn Độ
Đức Phật, nàng Savitri và tôi đã đựng lại một cách sinh động
và chân thực những triết lí Phật giáo. Đó không phải là những triết
thuyết khô khan được ghi chép lại trong sách vở. Đó là những bài
học thực tế gắn liền với cuộc sống của người dân xứ Ấn. Tuỳ vào đối
tượng, Đức Phật đã có những cách khác nhau để diễn đạt, truyền bá
triết lí của mình tới dân chúng, giúp mọi người giác ngộ và được
chân lí soi sáng, dẫn đường hướng tới cái Thiện, thoát khỏi bể khổ,
đi vào cõi Bất Tử.
2.3.2. ột góc nhìn khác về cuộc đời Đức Phật
Cuộc đời Đức Phật từ khi sinh ra cho tới khi trở thành Đấng
Giác Ngộ đi khắp nơi giáo hoá chúng sinh và đi vào cõi Niết Bàn đã
được Hồ Anh Thái với kĩ thuật viết khéo léo tài tình cho chúng ta
thấy được một góc nhìn thật khác về cuộc đời của Người. Ông không