Dấu ấn văn hóa của người Pháp ở Hà Nội

D^a AN VAN HOfl cdA NGatfi PHAP or HA NOI

PHAM XANH*

Ngfldi Phap quyet tam tru lai tren

dit Ha Npi tfl cupc vien chinh Ble

Ky lin th i nhit nam 1873. Sau khi chiem

dflpc Ha Npi (ngay 20-11-1873), thflc dan

Phap, trong vdng khdng diy mot thang, lin,

Ifldt dinh chiem cac tinh ving chau thd

sdng Hdng: Hflng Yen ngiy 23-11, Phi'Ly

ngay 26-11, Hai Dfldng ngay 3-12, Ninh

Binh ngay 5-12 va Nam Dinh ngay 12-12.

Mac diu, ngay 21-12, quan dan Ha Npi da

danh bai quan Phip b trkn Ciu Gily lam

nflc long quan dan ta tren ca nfldc va diy

quan Phap vao the hi ddng, nhflng trieu

dinh Hud vin trfldt dii tren con dfldng thda

higp, diu hang. Ngay 15-3-1874, Trieu

(finh Hue ky Hipp fldc mdi vdi 22 dieu

khoan cdng nhan sfl thd'ng tri ei a Phap

tren mien Luc tinh, quydn di lai, budn ban,

truyen dao tren dit nfldc ta va dac biet cho

phdp ngfldi Phap dfldc quydn cfl tru va dat

lanh sfl quan b Ha Npi, Hai Phdng va Quy

Nhdn. Trong Thfldng fldc ngay 31-8 nam dd

nhle lai npi dung Hipp fldc tren v i ndi ro

them la tridu dinh Hue phai nhfldng cho

chinh ph i Phi p mpt khu da't rpng 5 mlu

(khoang 2,5 ha) de xay dflng nha ci a cho

vien lanh sfl va nhflng ngfldi tuy tflng. Tfl

thang 1-1875 mdi xac dinh dfldc ving dit

nhfldng la khu Ddn Thiy den thing 5 nam

do, mpt thda fldc gifla Td'ng dd'c Ha Npi

Trin Dinh Ti c vdi phia Phap md rpng khu

vflc Ddn Thiy len 18 ha, chay dpc theo sdng

Hdng t i Vien Bao tin g Lich si den Bpnh

vipn Hflu nghi hien nay. Thing 10-1875,

ngfldi Phap khdi cdng xay dflng cac edng

trinh kidn tri e kien cd' tren khu nhUdng dia

theo ban thidt kd ci a si quan cdng chinh

Varen nhU Tda Lanh sfl dfldc xay dflng

theo phong each cd dien Pari, cac tda nha

hai ting lam ndi d cho si quan, tru sd chi

huy quan sfl, trai linh va kho tang... Dd la

nhflng cdng trinh kien true diu tien mang

diu I n van minh Phap hipn hflu tren

manh dit Ha Npi ma bay gid ta vi n ed thd

tha'y dfldc trong khu Benh Vipn Quan dpi

108. Chi'nh ndi nay trd thanh "vfldn fldm

van hda Phap" tai Ha Npi.

Sau khi thdn tinh toan bp nfldc Vidt

Nam va Campuchia, nam 1887, thflc dan

Phap lap Lien Bang Ddng Dfldng. Nam

sau, ngay 1-10-1888, Phap dp vua b i nhin

Ddng Khanh chuyen tri n thanh Ha Npi, cd'

dd Thang Long xfla, thanh nhfldng dia ci a

Phip ma trUdc do, ngay 19-7, Tdng thdng

Phap da ky Sic lenh thanh lap Thanh phd'

Ha Npi va xdp Thanh phd' Ha Npi vao dd

thi loai I nhu Sai Gdn, Hai Phdng. T i dd,

dd thi H i Ndi xUa (gdm phi n thanh Ha Npi

xay theo kieu Vdbang va phi n thi vdi 36

phd' phudng bao quanh) de cho nhflng ten

thflc dan va nhflng kien tri e sfl Phap, tfl

Lidtay qua Hebra den Xeruyti, nhao nan

•pGS.TS. Khoa Lich si - TrUdng DHKHXH&NV - DJIQG HN