Đánh giá thực trạng và giải pháp tăng cường hiệu quả của công tác bồi thường giải phóng mặt bằng trên địa bàn thành phố Tuyên Quang – Tỉnh Tuyên Quang

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

ĐÀM THỊ THANH THỦY

ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG

HIỆU QUẢ CÔNG TÁC BỒI THƯỜNG GIẢI PHÓNG MẶT

BẰNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ TUYÊN QUANG,

TỈNH TUYÊN QUANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP

THÁI NGUYÊN - 2010

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

ĐÀM THỊ THANH THỦY

ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG

HIỆU QUẢ CÔNG TÁC BỒI THƯỜNG GIẢI PHÓNG MẶT

BẰNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ TUYÊN QUANG,

TỈNH TUYÊN QUANG

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI

MÃ SỐ: 60 62 16

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. ĐỖ THỊ LAN

THÁI NGUYÊN - 2010

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là

hoàn toàn trung thực, chưa hề sử dụng cho bảo vệ một học vị nào. Mọi sự giúp đỡ

cho hoàn thành luận văn đều đã được cảm ơn. Các thông tin, tài liệu trình bày

trong luận văn này đã được ghi rõ nguồn gốc.

Tác giả

Đàm Thị Thanh Thuỷ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong thời gian thực tập và thực hiện đề tài này, tôi đã nhận đƣợc sự quan tâm,

giúp đỡ của Ban Giám hiệu, Trƣờng Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, Sở Tài

nguyên và Môi trƣờng Tuyên Quang, Ban Bồi thƣờng giải phóng mặt bằng Thành phố

Tuyên Quang, Phòng Tài nguyên và Môi trƣờng Thành phố Tuyên Quang và các phòng ban

khác thuộc UBND Thành phố Tuyên Quang, các thầy giáo, cô giáo, bạn bè, đồng

nghiệp và gia đình.

Nhân dịp này tôi xin đƣợc bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới:

1. PGS.TS. Đỗ Thị Lan - Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, cô đã tận tình giúp

đỡ tôi trong quá trình hoàn thành Luận văn này.

2. Ban Giám hiệu, Khoa Sau đại học, Khoa Tài nguyên và Môi trƣờng và các

thầy giáo, cô giáo giảng dạy chuyên ngành Trƣờng Đại học Nông Lâm, Đại học

Thái Nguyên đã tạo điều kiện và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập.

3. Sở Tài nguyên và Môi trƣờng Tuyên Quang, Ban Bồi thƣờng giải phóng mặt

bằng Thành phố Tuyên Quang, Phòng Tài nguyên và Môi trƣờng Thành phố Tuyên Quang

và các phòng ban khác thuộc UBND Thành phố Tuyên Quang, Trƣờng Trung học Kinh

tế kỹ thuật Tuyên Quang, cấp uỷ, chính quyền và nhân dân phƣờng Ỷ La, phƣờng

Nông Tiến, phƣờng Minh Xuân - Thành phố Tuyên Quang, cùng bạn bè đồng

nghiệp và ngƣời thân đã quan tâm giúp đỡ và động viên tôi trong suốt quá trình học

tập và thực hiện đề tài.

Tôi xin trân trọng cảm ơn!

Tác giả

Đàm Thị Thanh Thuỷ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

iii

MỤC LỤC

STT Nội dung Trang

(1) (2) (3)

Phần 1: ĐẶT VẤN ĐỀ 1

1.1 Tính cấp thiết của đề tài 1

1.2 Mục đích 2

1.3 Yêu cầu: 3

Phần 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 4

2.1 Cơ sở lý luận về công tác bồi thƣờng thiệt hại, giải phóng

mặt bằng

4

2.2 Cơ sở thực tiễn về công tác bồi thƣờng thiệt hại, giải phóng

mặt bằng

15

2.2.1

Tình hình thực hiện chính sách bồi thường khi nhà nước thu

hồi đất ở Việt Nam

15

2.2.2

Tình hình thực hiện chính sách bồi thường thiệt hại khi nhà

nước thu hồi đất của tỉnh Tuyên Quang.

17

2.2.3 Thực trạng bồi thƣờng giải phóng mặt bằng ở nƣớc ta trong

giai đoạn hiện nay

19

2.2.4

Khái quát thực trạng công tác bồi thường, giải phóng mặt

bằng của tỉnh Tuyên Quang.

21

2.2.5

Giới thiệu khái quát về 03 dự án nghiên cứu trên địa bàn

thành phố Tuyên Quang.

23

Phần 3: ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU

29

3.1 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 29

3.3 Nội dung nghiên cứu 29

3.4 Phƣơng pháp nghiên cứu. 30

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

iv

(1) (2) (3)

3.4.1 Chọn địa điểm nghiên cứu 30

3.4.2 Phƣơng pháp thu thập tài liệu thông tin 30

3.4.3 Phƣơng pháp thống kê, tổng hợp số liệu (sử dụng phần mềm

Microsoft Excel)

30

3.4.4 Phân tích, so sánh và xử lý số liệu. 30

Phần 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 31

4.1 Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của thành phố Tuyên

Quang, tỉnh Tuyên Quang.

31

4.2 Thực trạng quản lý và sử dụng đất đai 38

4.3

Đánh giá việc thực hiện công tác bồi thường giải phóng mặt

bằng đối với 03 dự án

43

4.4 Đánh giá tác động về bồi thƣờng giải phóng mặt bằng đến

đời sống và việc làm của các hộ gia đinh sau khi bị thu hồi

đất và các chính sách sinh kế cho các hộ nông dân bị mất đất

nông nghiệp

69

4.5

Đánh giá chung việc thực hiện công tác bồi thường giải

phóng mặt bằng tại 03 dự án nghiên cứu trên địa bàn thành

phố Tuyên Quang

79

4.6 Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác

giải phóng mặt bằng ở thành phố Tuyên Quang.

82

Phần 5: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 88

5.1 Kết luận 88

5.2 Đề nghị 89

TÀI LIỆU THAM KHẢO 91

PHỤ LỤC 95

MỘT SỐ HÌNH ẢNH CỦA 03 DỰ ÁN NGHIÊN CỨU 119

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

v

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU

ĐVT : Đơn vị tính

GCNQSDĐ : Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

GDP : Tổng sản phẩm nội địa

STT : Số thứ tự

THPT : Trung học phổ thông

UBND : Ủy ban nhân dân

WTO : Tổ chức Thƣơng mại Thế giới

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

vi

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng Nội dung Trang

(1) (2) (3)

4.1 Thực trạng phát triển kinh tế của thành phố Tuyên Quang giai

đoạn 2007 – 2009

34

4.2 Hiện trạng dân số thành phố Tuyên Quang năm 2009 37

4.3 Hiện trạng sử dụng đất của thành phố Tuyên Quang năm 2009 39

4.4 Xác định đối tƣợng đƣợc bồi thƣờng và không đƣợc bồi thƣờng 54

4.5 Ý kiến của ngƣời có đất bị thu hồi trong việc xác định đối tƣợng

và điều kiện đƣợc bồi thƣờng

55

4.6 Tổng hợp đơn giá bồi thƣờng về đất tại 3 dự án 59

4.7 Tổng hợp đơn giá bồi thƣờng về tài sản tại 3 dự án 63

4.8 Ý kiến của ngƣời có đất bị thu hồi trong việc xác định giá bồi

thƣờng đất và tài sản trên đất tại 3 dự án

64

4.9 Tổng hợp các khoản hỗ trợ tại 3 dự án nghiên cứu 67

4.10 Ý kiến của ngƣời có đất bị thu hồi trong việc thực hiện các chính

sách hỗ trợ

68

4.11 Thu nhập bình quân của ngƣời dân tại 03 dự án nghiên cứu 69

4.12 Tình hình thu nhập của các hộ sau khi bị thu hồi đất dự án xây

dựng công trình Trƣờng Trung cấp nghề Tuyên Quang

70

4.13 Thu nhập bình quân nhân khẩu/năm phân theo nguồn thu Dự án

xây dựng công trình Trƣờng Trung cấp nghề Tuyên Quang

71

4.14 Tình hình thu nhập của các hộ sau khi bị thu hồi đất Dự án xây

dựng công trình Trƣờng THPT Dân tộc nội trú tỉnh Tuyên Quang

72

4.15 Thu nhập bình quân nhân khẩu/ năm phân theo nguồn thu

Dự án xây dựng công trình Trƣờng THPT Dân tộc nội trú tỉnh Tuyên Quang

73

4.16 Tình hình thu nhập của các hộ sau khi bị thu hồi đất Dự án xây

dựng công trình Đƣờng Rạp tháng 8 đi đƣờng Tân Trào

73

4.17 Thu nhập bình quân nhân khẩu/ năm phân theo nguồn thu

Dự án xây dựng công trình Đƣờng Rạp tháng 8 đi đƣờng Tân Trào

74

4.18 Tình hình an ninh trật tự xã hội của ngƣời dân sau khi thu hồi đất 75

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

vii

(1) (2) (3)

4.19 Quan hệ nội bộ gia đình của các hộ dân sau khi thu hồi đất 76

4.20 Tình hình sử dụng tiền đền bù của ngƣời dân bị thu hồi đất

thuộc dự án Trƣờng Trung cấp nghề Tuyên Quang

77

4.21 Tình hình sử dụng tiền đền bù của ngƣời dân bị thu hồi đất

thuộc dự án Trƣờng THPT Dân tộc nội trú tỉnh Tuyên Quang

77

4.22 Tình hình sử dụng tiền đền bù của ngƣời dân bị thu hồi đất

thuộc dự án Đƣờng rạp tháng 8 đi đƣờng Tân Trào

78

DANH MỤC HÌNH, BIỂU ĐỒ

Hình Nội dung Trang

4.1 Bản đồ thành phố Tuyên Quang 32

4.1 Cơ cấu diện tích đất đai thành phố Tuyên Quang 40

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1

Phần 1

ĐẶT VẤN ĐỀ

1.1- Tính cấp thiết của đề tài

Đất đai là tài nguyên thiên nhiên, tài sản quốc gia quý báu, địa bàn để phân

bố dân cƣ, các và các hoạt động kinh tế, xã hội quốc phòng, an ninh; là nguồn nội

lực để xây dựng và phát triển bền vững quốc gia.

Theo quy luật chung của phát triển nền kinh tế từ nông nghiệp lạc hậu lên

công nghiệp tiên tiến và hiện đại, Việt Nam đang tiến hành quá trình công nghiệp

hoá, hiện đại hoá các ngành kinh tế, gia nhập WTO và đô thị hoá một bộ phận nông

thôn để trở thành một nƣớc công nghiệp vào năm 2020.

Việc thu hồi đất, bồi thƣờng giải phóng mặt bằng để thực hiện các công trình

quốc phòng an ninh, lợi ích quốc gia công cộng, phát triển kinh tế là một khâu quan

trọng, then chốt tạo điều kiện cho sự phát triển lâu dài và bền vững.

Một trong những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến việc các dự án đƣợc triển

khai chậm là do công tác bồi thƣờng giải phóng mặt bằng gặp rất nhiều khó khăn

vƣớng mắc. Các chính sách đền bù thiệt hại giải phóng mặt bằng, các văn bản

hƣớng dẫn thực hiện của Nhà nƣớc còn chƣa đầy đủ, cụ thể, chƣa đồng bộ, hay thay

đổi do đó gây nhiều khó khăn cho việc xác định và phân loại mức bồi thƣờng, giá

bồi thƣờng. Việc tuyên truyền phổ biến các chính sách có liên quan đến công việc

này chƣa thực hiện tốt. Chƣa có biện pháp hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp, tạo công

ăn việc làm mới cho ngƣời dân vùng di dời một cách cụ thể. Do đó đòi hỏi phải có

các phƣơng án bồi thƣờng thật hợp lý, công bằng đảm bảo mọi ngƣời dân đều thấy

thỏa đáng và phấn khởi thực hiện.

Từ khi có Luật Đất đai 1993 việc bồi thƣờng thiệt hại khi Nhà nƣớc thu hồi

đất đƣợc thực hiện theo các quy định của Chính phủ tại Nghị định 90/NĐ-CP ngày

17/8/1994, Nghị định số 22/1998/NĐ-CP. Sau khi Luật Đất đai 2003 có hiệu lực,

Chính phủ đã ban hành Nghị định 197/2004/NĐ-CP ngày 03/12/2004 quy định về

bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất; Nghị định 84/2007/NĐ￾CP ngày 25/05/2007 của Chính phủ quy định bổ sung về cấp giấy chứng nhận

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

2

quyền sử dụng đất, trình tự, thủ tục bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu

hồi đất và giải quyết khiếu nại về đất đai; Nghị định số 69/2009/NĐ-CP ngày 13

tháng 8 năm 2009 của Chính phủ quy định bổ sung về quy hoạch sử dụng đất, giá

đất, thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ.

Sau nhiều năm thực hiện theo các quy định của Chính phủ, việc bồi thƣờng

thiệt hại khi Nhà nƣớc thu hồi đất có tiến bộ hơn, đáp ứng đƣợc yêu cầu của Nhà

nƣớc và phù hợp với nguyện vọng của đại đa số nhân dân, khắc phục đƣợc nhiều

tồn tại, vƣớng mắc trƣớc đây. Tuy nhiên, việc triển khai cũng còn không ít khó

khăn, vƣớng mắc do rất nhiều nguyên nhân khác nhau.

Vì vậy việc điều tra, khảo sát thực tế, phân tích, đánh giá có cơ sở khoa học,

trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp tăng cƣờng hiệu quả của công tác giải phóng mặt

bằng khi Nhà nƣớc thu hồi đất, nhằm đảm bảo lợi ích hợp pháp của tổ chức, hộ gia

đình, cá nhân có đất bị thu hồi, góp phần thiết lập trật tự, kỷ cƣơng pháp luật, hạn

chế tranh chấp, khiếu kiện về đất đai trong việc bồi thƣờng giải phóng mặt bằng khi

Nhà nƣớc thu hồi đất là cần thiết.

Với ý nghĩa đó chúng tôi tiến hành đề tài: “Đánh giá thực trạng và giải

pháp tăng cường hiệu quả của công tác bồi thường giải phóng mặt bằng trên địa

bàn thành phố Tuyên Quang – Tỉnh Tuyên Quang”.

1.2- Mục đích

- Nghiên cứu thực trạng công tác bồi thƣờng thiệt hại giải phóng khi Nhà

nƣớc thu hồi đất ở một số dự án trên địa bàn thành phố Tuyên Quang, tỉnh Tuyên

Quang.

- Đánh giá tác động kinh tế- xã hội của các hộ gia đình sau khi bị thu hồi đất

và các chính sách sinh kế cho các hộ nông dân bị mất đất nông nghiệp

- Đánh giá chung việc thực hiện công tác bồi thƣờng giải phóng mặt bằng tại

03 dự án nghiên cứu trên địa bàn thành phố Tuyên Quang

- Những đề xuất và giải pháp chủ yếu nhằm tăng cƣờng hiệu quả công tác

bồi thƣờng giải phóng mặt bằng khi Nhà nƣớc thu hồi đất trên địa bàn thành phố

Tuyên Quang – Tỉnh Tuyên Quang.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

3

1.3- Yêu cầu:

- Nắm vững chính sách, pháp luật đất đai, chính sách bồi thƣờng giải phóng

mặt bằng và các văn bản có liên quan đã đƣợc ban hành.

- Nguồn số liệu, tài liệu điều tra phản ánh đúng quá trình thực hiện các chính

sách bồi thƣờng giải phóng mặt bằng qua một số dự án đã đƣợc thực hiện trên địa

bàn nghiên cứu có độ tin cậy và chính xác. Các số liệu điều tra thu thập phải đƣợc

phân tích, đánh giá một cách khách quan khoa học.

- Đề xuất các giải pháp nhằm đẩy nhanh tiến độ và thực hiện tốt chính sách bồi

thƣờng thiệt hại khi Nhà nƣớc thu hồi đất, áp dụng với địa bàn nghiên cứu.